Rozdział XXVII – Skarga o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia
Informacje ogólne
postępowanie sądowoadministracyjne przyjmuje system weryfikacji orzeczeń sądów administracyjnych oparty na systemie weryfikacji w trybie środków odwoławczych oraz środków obalania prawomocnych orzeczeń sądów administracyjnych, do których należy zaliczyć skargę o wznowienie postępowania oraz unieważnienie prawomocnego orzeczenia sądu administracyjnego;
ustawą o zmianie ustawy – Prawo o ustroju sądów administracyjnych oraz ustawy – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi do postępowania sądowoadministracyjnego wprowadzono skargę o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia;
skarga ta nie jest środkiem zaskarżenia; jej skutkiem nie jest uchylenie lub zmiana orzeczenia, a tylko w razie gdy w wyniku jej rozpatrzenia NSA stwierdzi, że sprawa ze względu na osobę lub przedmiot nie podlegał orzecznictwu sądów w chwili orzekania, stwierdzając niezgodność orzeczenia w prawem, unieważni orzeczenie oraz orzeczenie sądu I instancji i odrzuci skargę;
cytaty, których nie chce mi się przepisywać;
Zakres dopuszczalności skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia
skarga przysługuje od prawomocnego orzeczenia wojewódzkiego sądu administracyjnego;
nie przysługuje od orzeczenia NSA, z wyjątkiem gdy niezgodność z prawem wynika z rażącego naruszenia norm prawa UE;
orzeczenia NSA traktuje się jak orzeczenia wydane w postępowaniu wywołanym wniesieniem skargi;
Przesłanki dopuszczalności skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia
skarga o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia oparta jest na trzech przesłankach:
postępowanie sądowoadministracyjne zostało zakończone prawomocnym orzeczeniem;
przez wydanie orzeczenia została stronie wyrządzona szkoda; pomiędzy wydaniem prawomocnego orzeczenia a szkodą poniesioną przez stronę musi zachodzić związek przyczynowy; jego brak wyklucza stwierdzenie, że szkoda została wyrządzona przez wydanie orzeczenia, a to czyni skargę niedopuszczalną;
zmiana lub uchylenie orzeczenia w drodze innych przysługujących stronie środków prawnych nie było i nie jest możliwe, np. gdy strona nie mogła, z przyczyn od niej niezależnych, wnieść środków odwoławczych, a po zakończeniu postępowania prawomocnym orzeczeniem – skargi o wznowienie postępowania sądowoadministracyjnego, w celu obalenia mocy prawomocnego orzeczenia;
WYJĄTEK: w szczególnych przypadkach, gdy strona nie skorzystała z przysługujących środków prawnych, gdy niezgodność z prawem wynika z naruszenia podstawowych zasad porządku prawnego lub konstytucyjnych wolności albo praw człowieka i obywatela, chyba że jest możliwa zmiana lub uchylenie orzeczenia w drodze innych przysługujących stronie środków prawnych;
ustawa – Prawo po postępowaniu przed sądami administracyjnymi posługuje się pojęciem środków określonych w ustawie na określenie środków stosowanych wobec zaskarżonego działania, bezczynności lub przewlekłości postępowania organu wykonującego administrację publiczną oraz pojęciem środków odwoławczych oraz reguluje skargę o wznowienie postępowania sądowoadministracyjnego;
Legitymacja do wniesienia skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia
przysługuje stronie postępowania sądowoadministracyjnego oraz uczestnikom tego postępowania;
przysługuje także Prokuratorowi Generalnemu oraz RPO;
od samego orzeczenia strona może wnieść tylko jedną skargę o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia;
Podstawy prawne skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia
dla konstrukcji prawnej skargi istotne znaczenie ma ustawowe określenie podstaw prawnych;
art. 285d – Skargę o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia można oprzeć na podstawie naruszenia prawa materialnego lub przepisów postępowania, które spowodowały niezgodność orzeczenia z prawem, gdy przez jego wydanie stronie została wyrządzona szkoda. Podstawą skargi nie mogą być jednak zarzuty dotyczące ustalenia faktów lub oceny dowodów;
Wymagania skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia
treść i forma skargi
art. 285e § 1 reguluje wymagania co do treść skargi, która powinna zawierać:
oznaczenie orzeczenia, od którego jest wniesiona, ze wskazaniem, czy jest ono zaskarżone w całości, czy w części;
przytoczenie jej podstaw oraz ich uzasadnienie;
wskazanie przepisu prawa, z którym zaskarżone postanowienie jest niezgodne;
uprawdopodobnienie wyrządzenia szkody spowodowanej przez wydanie orzeczenia, którego skarga dotyczy;
wykazanie, że wzruszenie zaskarżonego orzeczenia w drodze innych środków prawnych nie było i nie jest możliwe, a ponadto – gdy skargę wniesiono w wyjątkowych przypadkach – wykazanie, że występuje wyjątkowy przypadek uzasadniający wniesienie skargi;
wniosek o stwierdzenie niezgodności orzeczenia z prawem;
skarga powinna czynić zadość wymaganiom przewidzianym dla pisma strony;
do skargi oprócz doręczenie jej odpisów dla doręczenia ich stronom i uczestnikom postępowania dołącza się dwa odpisy przeznaczone do akt NSA;
termin
skargę wnosi się w terminie dwóch lat od dnia uprawomocnienia się orzeczenia;
opłata
skarga o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia podlega opłacie stałej;
tryb
skargę wnosi się do sądu, który wydał zaskarżone orzeczenie;
Postępowanie ze skargą o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia
obejmuje ono stadium postępowania przed wojewódzkim sądem administracyjnym i stadium postępowania przed NSA;
postępowanie przed wojewódzkim sądem administracyjnym
skargę tą wnosi się do sądu, który wydał zaskarżone orzeczenie;
przewodniczący wydziału w razie stwierdzenia niezachowania warunków formalnych wzywa o poprawienie lub uzupełnienie skargi;
skargę nieopłaconą, wniesioną z naruszeniem art. 175 § 1 p.p.s.a. oraz skargę, której braków strona nie uzupełniła w terminie, sąd odrzuca na posiedzeniu niejawnym;
jeżeli nie ma podstaw do odrzucenia skargi, po doręczeniu odpisu skargi stronie przeciwnej, a gdy skargę wniósł Prokurator Generalny lub RPO – obydwu stronom, wojewódzki sąd administracyjny przedstawia niezwłocznie akta sprawy NSA;
postępowanie przed NSA
stadium wstępne
NSA bada dopuszczalność skargi;
w wyniku ustalenia braku przesłanek dopuszczalności skargi – odrzuca ją;
odrzuca ją w przypadku:
stwierdzenia wystąpienia podstaw do odrzucenia skargi przez wojewódzki sąd administracyjny;
wniesienia skargi po upływie terminu;
niespełnienia wymagań materialnych z art. 285e § 1 p.p.s.a.
niedopuszczalność skargi z innych przyczyn;
ustalenia, że zmiana zaskarżonego orzeczenia w drodze innych środków prawnych była lub jest możliwa albo nie zachodzi przypadek wyjątkowy;
stadium rozpoznania
skarga, po dopuszczeniu do rozpatrzenia, rozpoznawana jest w granicach zaskarżenia i w granicach podstaw;
związanie granicami, które to granice obligatoryjnie skarżący obowiązany jest wyznaczyć przez wskazanie, czy orzeczenie jest zaskarżone w całości, czy w określonej części, oznacza, że NSA nie może z urzędu rozpoznać niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia w część niezaskarżonej;
NSA związany jest też podstawami, co ma tę konsekwencję prawną, że rozpoznaje niezgodność z prawem orzeczenia tylko w zakresie wywiedzionych podstaw;
nie ma od tego wyjątków; z urzędu NSA nie może wyjść poza przytoczone w skardze podstawy, nie bierze zatem z urzędu podstaw nieważności;
podjęcie orzeczenia
po rozpoznaniu skargi NSA podejmuje orzeczenie w formie wyroku, jeżeli przedmiotem skargi był prawomocny wyrok, a jeżeli przedmiotem skargi było postanowienie – w formie postanowienia;
w wyniku rozpoznania tej skargi orzeczenie NSA:
oddala skargę, w razie braku podstawy do stwierdzenia, że zaskarżone orzeczenie jest niezgodne z prawem;
stwierdza, że zaskarżone orzeczenie jest niezgodne z prawem;
unieważnia zaskarżone orzeczenie oraz orzeczenie sądu I instancji i odrzuca skargę;
podjęcie tej treści orzeczenia, które prowadzi do pozbawienia mocy obowiązującej prawomocnego orzeczenia dopuszczalne jest tylko wtedy, gdy NSA ustali, że sprawa rozstrzygnięta prawomocnym orzeczeniem, ze względu na osobę lub przedmiot, nie podlegała orzecznictwu sądów administracyjnych;
tego rodzaju ciężkie, kwalifikowane pogwałcenie porządku prawnego daje podstawy do uruchomienia przez Prezesa NSA postępowania nadzorczego;
z tego względu dopuszczalny jest wyjątek od orzeczenia stwierdzającego niezgodność z prawem prawomocnego orzeczenia, które nie podważa mocy obowiązującej, na rzecz orzeczenia o unieważnieniu, które podważa moc obowiązującą prawomocnego orzeczenia;
Forma rozpoznania. Skład sądu
skargę tą NSA rozpoznaje na posiedzeniu niejawnym, co dotyczy zarówno stadium wstępnego, jak i stadium postępowania rozpoznawczego;
możliwe jest jednak skierowanie rozpoznania skargi na rozprawę, kierując się ważnymi względami;
omawiana skarga rozpoznawana jest w składzie trzech sędziów;
sędzia, który brał udział w wydaniu orzeczenia objętego skargą, jest wyłączony od orzekania w postępowaniu co do tej skargi;
do postępowania w sprawie skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia stosuje się odpowiednio przepisy o skardze kasacyjnej;