Nazwa: Pszenica ozima- Triticum vulgare
1)pochodzenie: Obszar Bliskiego Wschodu 7000lat p.n.e. Na ziemiach Polskich 1000- 2000lat p.n.e w Jaskiniach Ojcowskich
2) znaczenie gospodarcze, agrotechniczne: Stanowi 32% areału na świecie, a zbiory wynoszą 550-600mln ton rocznie. Największy plon uzyskuje się w Irlandii 8,5t/ha . W Polsce stanowi 30%areału, średni plon ziarna wynosi 3,5tony
3) wymagania klimatyczne: potrzebuje ponad 100 dni okresu wegetacyjnego i minimum 3 miesięcy z temperaturą powyżej +10C, słabo udaje się w klimacie wilgotnym i gorącym oraz przy zbyt dużych lub zbyt małych opadach
Wymagania glebowe: - gleby żyzne, pylaste lub gliniaste, odczyn gleby obojętny, duża zawartość próchnicy i zasobność w wapń, wymaga obfitego nawożenia mineralnego i starannej uprawy
4) skład chemiczny: Skrobia 65-72%, białko 9-23%, pozostałe ok. 2% tłuszcze oraz substancje popielne
5) budowa morfologiczna: Gatunki pszenicy dzielą się na trzy gr kariologiczne diploidalne 2n=14 tetraploidalne 2n=28 i heksaploidalne 2n= 42. System korzeniowy pszenicy zwyczajnej jest typu wiązkowego tworzą go korzenie zarodkowe i przybyszowe,. Źdźbła są wyprostowane cylindryczne i gładkie, większość źdźbeł ma 5 międzywęźli. Kwiatostanem jest kłos składający się z osadki i kłosków. Schemat budowy osadka kłoska, plewa wewnętrzna górna plewa zewnętrzna dolna, łuszczki, plewka dolna słupek, pylniki, plewka górna
| Stanowisko w zmianowaniu | Uprawa roli | odmiany | Nawożenie | Materiał siewny | Pielęgnacja | Zbiór |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Chwasty | Szkodniki | |||||
| Po motylkowatych (okopowe-zboża jare- motylkowate-pszenica ozima, rzepak groch i owies dobre przedplony, najgorsze- owies, żyto, pszenżyto | Zabiegi uprawowe- zależne od plonu, zespół uprawek pożniwnych, zespół uprawek przedsiewnych, gdy chwasty to co 10dni powtarzać bromowanie | Bogatka Meteor Muszelka Mulant Ostroga |
Azotowe- 140-200kg/ha, organiczne- ograniczać, fosforowe- rozwój generatywny, potasem- ok 150kg | Masa 1000 nasion ok 45g, termin siewu: k 5-10 października, głębokość siewu- 3-4cm, rozstawa rzędów- 12-15cm, na metr kwadratowy 300-600 roślin | przetaczniki i gwiazdnica pospolita. | mączniak prawdziwy, rdza brunatna, |
Nazwa: Pszenica jara- Triticum vulgare
1)pochodzenie: Obszar Bliskiego Wschodu 7000lat p.n.e. Na ziemiach Polskich 1000- 2000lat p.n.e w Jaskiniach Ojcowskich
2) znaczenie gospodarcze, agrotechniczne: agrotechniczne: Stanowi 32% areału na świecie, a zbiory wynoszą 550-600mln ton rocznie. Największy plon uzyskuje się w Irlandii 8,5t/ha . W Polsce stanowi 30%areału, średni plon ziarna wynosi 3,5tony
3) wymagania klimatyczne: potrzebuje ponad 100 dni okresu wegetacyjnego i minimum 3 miesięcy z temperaturą powyżej +10C, słabo udaje się w klimacie wilgotnym i gorącym oraz przy zbyt dużych lub zbyt małych opadach
Wymagania glebowe: gleby żyzne, pylaste lub gliniaste, odczyn gleby obojętny, duża zawartość próchnicy i zasobność w wapń, wymaga obfitego nawożenia mineralnego i starannej uprawy
4)skład chemiczny: : Skrobia 65-72%, białko 9-23%, pozostałe ok. 2% tłuszcze oraz substancje popielne
5)budowa morfologiczna: : Gatunki pszenicy dzielą się na trzy gr kariologiczne diploidalne 2n=14 tetraploidalne 2n=28 i heksaploidalne 2n= 42. System korzeniowy pszenicy zwyczajnej jest typu wiązkowego tworzą go korzenie zarodkowe i przybyszowe,. Źdźbła są wyprostowane cylindryczne i gładkie, większość źdźbeł ma 5 międzywęźli. Kwiatostanem jest kłos składający się z osadki i kłosków. Schemat budowy osadka kłoska, plewa wewnętrzna górna plewa zewnętrzna dolna, łuszczki, plewka dolna słupek, pylniki, plewka górna
| Stanowisko w zmianowaniu | Uprawa roli | odmiany | Nawożenie | Materiał siewny | Pielęgnacja | Zbiór |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Chwasty | Szkodniki | |||||
| Okopowe na oborniku, brak po motylkowatych, warzywach, strączkowe, najgorsze- jęczmień, pszenżyto, pszenica | Po przedplonie wcześniej schody z pola (podorywka z pielęgnacją- bromowanie | Tyblat Łagwa |
Mineralna, azotowe (120-160kg/ha), fosforowe: P205- 80kg, potasowe- 10kg, nawozy magnezowe | Najwyższej jakości wyczyszczone, równe wschody od jakości gleby 2,5cm, siew termin: II-III dekada marca jak najwcześniej, obsada: 400-600, rozstawa rzędów: 10-12cm, norma wysiewu: 38-40 | Jare giną- 5 liści, bromowanie wczesne godziny popołudniowe | Mszyce, skrzypionki, wciorniastki |
Nazwa: Owies – Avena Sativa
1)Pochodzenie: Ok. 1500 lat p.n.e na terenach polski w Biskupinie ok. 7000 lat p.n.e rozpowszechniła się w wieku VIII-X
2)znaczenie gospodarcze: Na świecie 13,1 mln na 2% areału. Plon 2,05t/ha Największe plony w Irlandii 6,9t Anglii 5,9t Holandii 5,4t W Polsce 2,29t/ha w 87% na pasze w 8% na materiał siewny na cele konsumpcyjne 1% (kasza płatki posypka na pieczywo) słoma jedną z najbardziej wartościowych pasz dla zwierząt. Agrotechniczne: fitosomitarna(pełni role jak rośliny okopowe
3) wymagania klimatyczne: Klimat umiarkowany i wilgotny kiełkuje już przy 2-3C Krzewienie 6-12C wysoki współczynnik transpiracji ok. 500
Wymagania glebowe: Gleby kompleksów żytnich na pszennych powinna być uprawiana jako przerywnik fitosanitarny mało wrażliwy na odczyn gleby pH optymalne 4,4-6,7
4) skład chemiczny: 4-7% zawartość tłuszczu 11-12,2% białko
5) budowa morfologiczna: Kwiatostanem owsa jest wiecha o długości 10-30 cm. Osią wiechy jest przedłużenie ostatniego międzywęźla, czyli osadka, która jest podzielona węzłami i międzywęźlami. Z węzłów tych wyrastają okółkowo rozgałęzienia boczne tworząc gałązki wiechy zakończone kłoskami – wiecha prosta. Częściej jednak rozgałęzienia boczne są także poprzedzielane węzłami na międzywęźla, z których wyrastają rozgałęzienia I rzędu (wiecha podwójna), a z nich rozgałęzienia II rzędu (wiecha właściwa), zakończone pojedynczymi kłoskami. Ze względu na kształt wiech wyróżnia się dwa typy odmian hodowlanych owsa: o wiesze chorągiewkowatej i rozpierzchłej. W wiesze rozpierzchłej gałązki boczne są ustawione pod różnymi kątami, co warunkuje różny kształt wiechy (rozstrzelona, krzaczasta, zwisła lub sztywna-wzniesiona). W wiesze kłoski mogą być 2-3 kwiatowe, stąd znajduję się tam 2-3 ziarniaki. Stosunek mas ziarniaków ma się jak 3:2:1 stąd pierwszy ziarniak (zewnętrzny) ma masę największą, drugi mniejszą, a trzeci najmniejszą.
| Stanowisko w zmianowaniu | Uprawa roli | odmiany | Nawożenie | Materiał siewny | Pielęgnacja | Zbiór |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Chwasty | Szkodniki | |||||
| Po okopowych (ziemniak), ziemniak lucerna i żyto są przedlonami fitosanitarnymi najbezp. Dobrze przedplony- bobik, koniczyna, pszenica, rzepak. Najgorszy przedplon to jęczmień | Zespół uprawek pożniwnych, zespół uprawek jesiennych, przedsiewnych na glebach lekkich- włoka, bielenie wierzchołków skip, po bromowaniu siew | Bingo, breton, skorpion, pogon, góral | Azot- 100kg 2 dawki 2/4 wiosną, P2O5- OKOŁO 100 khgha, K20- 150kg/ha | Masa 1000 nasion:33-30, obsada roślin: 600, ilość wysiewu: 200, głębokość siewu: około 4cm, rozstawa rzędów: 12-15cm, termin siewu: jak najwcześniej | Przytulina czepna, gwiazdnica pospolita | Mszyce, szczepionki, ploniarka zbożowa |
Nazwa: kukurydza- Zea mays
1)pochodzenie: Uprawiana przez Majów i Azteków już od ponad 4500lat p.n.e w Polsce koniec XVIIIw
2)znaczenie gospodarcze: 3 miejsce w świecie po pszenicy i ryżu w 2001r wynosił 224,5tyś ha plon powyżej 60dt/ha stanowi paszę ziarno kiszonka ccm z kolb, zielonka. Może być przerabiana na kasze mąke lub płatki. Kukurydza cukrowa do spożycia
3) warunki klimatyczne: Roślina dnia krótkiego kiełkuje w temp powyżej 10C najlepiej rozwija się w temp 16C w Polsce po 25kwietnia siana jest rośliną światłolubną typu c4
Warunki glebowe: Można uprawiać na różnych glebach tolerancyjna na odczyn gleby może być uprawiana na glebach lekko kwaśnych obojętnych i zasadowych ale największy plon na glebach obojętnych
4) skład chemiczny: Zależy od fazy rozwoju sucha masa 13,9-34,6 białka 7,8-13,7 włókno 18,2- 32,0 tłuszcz 1,8-3,3 popiół surowy 4,5-8,1
5) budowa morfologiczna: Najsilniej rozwinięty system korzeniowy korzeń zarodkowy i korzenie przybyszowe. Łodyga wypełniona tkanką miękiszową wysokość łodygi 2-3m liście wyrastają z węzłów nadziemnych i na łodydze są rozmieszczone naprzemianlegle. Blaszka liściowa gęsto unerwiona, dolna strona gładka górna owłosiona szorstka.
| Stanowisko w zmianowaniu | Uprawa roli | odmiany | Nawożenie | Materiał siewny | Pielęgnacja | Zbiór |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Chwasty | Szkodniki | |||||
| Można uprawiać po wszystkich przedplonach, kompleksy pszenne i żytnie można uprawiać po roślinach zbożowych, na pełnej dawce obornika | Orka przedzimowa powinna być poprzedzona podorywkę lub spulchnianiem gleby broną talerzową, głębokość orki- od 25cm do 30c, kukurydza ujemnie reaguje na orkę wiosenną, | 240 2-główka klasa wczesności, 4-wczesność w obrębie klasy. 0- barwa. Podział odmian na klasy wczesność FAO- od 200-245 średnio wczesne, 200-wczesne, 250-290 średnio-późne, 290 i więcej- późne | Organiczna- w każdej formie (gnojowica lepsza), azotowe100kg/ha, P205- 100kg/ha, K20- 150kh/ha | Termin siewu- 25 kwiecień- 25 maja, rozstawa rzędów 70-80cm, głębokość-4-8c, ilość roślin od 7-13 | Perz, komosa, powój polny | Drutowce, mszyce, omacnica prasowanka |
Nazwa: gryka- Pogopyrum Mail
1)Pochodzenie: Pochodzi z Azji środkowej w Europie w XIII e e Polsce w XVIw
2) znaczenie gospodarcze: Powierzchnia upraw na świecie ok. 3mln ha w Polsce wraz z prosem zajmowała 176tyś ha 1997 40tyś ha średni polon 1,15t/ha
3) warunki klimatyczne: Roślina dnia długiego najlepiej rozwija się w temp powyżej 20C jest wrażliwa na przymrozki
Warunki glebowe: Roślina gleb lekkich i mało urodzajnych pH 5,0-6,5
4) skład chemiczny: Ok. 60% skrobi i cukrów rozpuszczalnych 10-15% białka 1,8-2,7 tłuszczu surowego ok. 13% włókna i 2,1 popiołu
5) budowa morfologiczna- Rośliny jednoroczne lub byliny, rzadko krzewinki. Łodyga prosto wzniesiona, gładka lub owłosiona. Liście naprzemianległe, pojedyncze, ogonkowe. Blaszka liściowa trójkątna, sercowata, strzałkowata lub równowąska. Przylistki zrośnięte w tutkowatą, błoniastą gatkę, z całym brzegiem. Kwiatostan w postaci grona lub baldachogrona z kwiatami obupłciowymi. Okwiat trwały, pięciokrotny, nie powiększa się po przekwitnieniu. Pręcików 8, słupków 3, zakończonych główkowatym znamieniem. Owocem jest trójgroniasty, nieoskrzydlony orzeszek
| Stanowisko w zmianowaniu | Uprawa roli | odmiany | Nawożenie | Materiał siewny | Pielęgnacja | Zbiór |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Chwasty | Szkodniki | |||||
Najczęstszy przedplonem dla gryki są rośliny zbożowe, Grykę uprawia się na kompleksie lżejszych gleb, często w zmianowaniu z żytem i łubinem. Nie reaguje ona wyraźnie na przedplon i często wysiewa się ją na stanowisku po zbożach |
Sposób uprawy roli pod grykę jest taki sam jak pod zboża jare. | Hruszowska, Kora, Panda i Luba | Azot- 80%, fosfor- 50%, potas- 50% | II dekada maja, ilość wysiwu od 60 don120, obsada roślin na hektarze 250-350 | Mszyca chmielowa |
Nazwa: żyto- Secale cereale
1)pochodzenie: Azja środkowa uznawana jest za ojczyznę żyta. W europie Północnej i środkowej po roku 1000 p.n.e Na ziemiach polskich dopiero podczas okresu rzymskiego
2) znaczenie gospodarcze: Na świecie uprawia się 1,5 areału zasiewów, Główni producenci to Rosja Polska Niemcy Białoruś , średni plon wynosi 2,17t/ha, w Szajcari 6,5t Anglia 5,6t Niemcy 5,4t W Polsce 22,2% areałów w Polsce produkuje się 4500tyś ton ziarna rocznie
3) warunki klimatyczne: Najkorzystniejsza temp przed siewem i w okresie od siewu do wschodów 10-13,5C Wymaga więc temp od 1-2C. optymalna temp 7-8,3C Jest b. wytrzymałe na niskie temp Jeśli w czasie Hartowania osiągnęło fazę 4-5liści to znosi mrozy nawet do 30C.
Warunki glebowe: Duża tolerancja na różne gleby. Na gleby lekkie, nie lubią gleb zwięzłych pH 4-5 nie lubią gleb podmokłych nie powinno się wapniować.
4) skład chemiczny: Zawiera inhibilatory białek (antyżywieniowe) nie zawiera glutenu mają zdolność garowania (dekstryny) najmniej tłuszczu poniżej 2%
5) budowa morfologiczna: Łodyga Źdźbło ma wysokość ok. 1,5 m..Korzenie Żyto w porównaniu z innymi zbożami, ma dobrze rozwinięty system korzeniowy, co umożliwia pobieranie wody i składników pokarmowych z głębszych warstw gleby. Kwiaty Kłos o kłoskach dwukwiatowych, ościsty.
Owoc ziarniak o kształcie podłużnym, wrzecionowaty, o barwie szarozielonej
| Stanowisko w zmianowaniu | Uprawa roli | odmiany | Nawożenie | Materiał siewny | Pielęgnacja | Zbiór |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Chwasty | Szkodniki | |||||
| Przedplon najlepiej po ziemniakach obornik, łubin żółty, seradela, rośliny motylkowe, najgorsze przedplony toleruje nawet żyto po życie | Późno wschodzą z pola, wał głębszy Cambell, żeby gleba odleżała, sprzyja podsiąkaniu (woda przez ziarniak) | Stanko, balistyk, walet, bester | Mineralne- 50kg/ha dzielimy na 2 lub 3 dawki, daleko od obornika, fosforowe- ok. 60kg/ha całość pod orkę, potas- 100kg/ha przed orką przedsiewną | Masa 100 nasio około35g, obsada 400 roślin, rozstawa rzędów 13-15cm | Pleśń śniegowa, miotła, antywylegacze | Ploniarka, Pryszczarki |
Nazwa: proso- Panicum miliaceum
1)Pochodzenie- ojczyzną prosa jest prawdopodobnie wschodnia Azja, 5000-7000 lat p.n. cesarze chińscy wysiewali je. w Europie około 1700 lat p.n.e
2) znaczenie gospodarcze: w okresie międzywojennym w Polsce około 120 tys ha, a od 1970r wynosi tylko 12 tysięcy i nadal maleje, plony przeciętne wynoszą 2,7 t/ha
3) warunki klimatyczne: min temp kiełkowania wynosi 8-10 C, optymalna zaś 20-30 C, temp poniżej 15 C hamuje wzrost,
Warunki glebowe- słabe, odczyn 6-6,5 ph, nie nadają się gleby podmokłe oraz głębokie piaski, zasobne w próchnicę na glebach kompleksów pszennych, zboże obszarów suchych, mało plenne, ma małe wymagania klimatyczne i glebowe, uprawia
4) skład chemiczny:, białka – 85 proc., tłuszczów – 90 proc. i węglowodanów – 98 proc. Zawiera witaminy: A w formie karotenów, B1, B2, B6, PP i inne.
5)budowa morfologiczna: Źdźbło wyprostowane, podnoszące się lub płożące. Liście nitkowate, równowąskie, lancetowate, nawet do jajowatych. Kwiaty zebrane w kwiatostan – wiechę zwisłą, rozpierzchłą lub wyprostowaną
| Stanowisko w zmianowaniu | Uprawa roli | odmiany | Nawożenie | Materiał siewny | Pielęgnacja | Zbiór |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Chwasty | Szkodniki | |||||
| Najlepsze przedplony są rośliny motylkowe okopowe i oleiste, mogą być zboża uprawiane w 2 lub 3 roku po oborniku i międzyplony ozime, | Z uwagi na drobne nasiona konieczne jest staranne doprawienie gleby przed siewem. | proso rózgowate, zwyczaje, włosowate | nawozy fosforowo-potasowe stosuje się wiosną, na glebach mało zasobnych dawka ta jest niższa i wynosi dla fosforu (P2O5 ) – 36–56 kg/ha, a potasu (K2O) – 40–60 kg/ha. Natomiast na glebach zasobniejszych o lepszym przedplonie: fosforu – 50–90; potasu – 60–100 kg/ha. | trzeciej dekadzie maja.. Norma wysiewu wynosi 15–25 kg/ha, przy rozstawie rzędów w gorszych warunkach glebowych od 25 do 30 cm, do 30–40 cm na glebach żyźniejszych , na glebach ciężkich głębokość ta powinna wynosić 1–2 cm, na lekkich do 4 cm. |
. | Omacnica prosowianka |
Nazwa: szarłat- Amaranthus
1)Pochodzenie: Uprawiany jest już od 6 tys. Lal, Inkowie i Azteccy, w Europie XVI- XVII
2) znaczenie gospodarcze: może dać 100t biomasy z 1ha
3) warunki klimatyczne: optimum temperatury 26-28 C, poniżej 4 C uszkodzenia rośliny, roślina ciepłolubna, długi okres wegetacji
warunki glebowe: pH 5,5-7,5,słabsze gleby, tolerują wysoki poziom glinu, kompleks żytni bardzo dobrze i dobrze, odczyn zbliżony do obojętnego
4) skład chemiczny: tłuszcz 5-9%, kwas linolowy- 62%, kwas oleinowy- 20%, skwalen 5-8%
5) budowa morfologiczna:
Drobne kwiaty rozdzielnopłciowe, zebrane w zbite, kłosokształtne kwiatostany osadzone na szczytach pędów. Nasiona drobne, kwiatostany wyprostowane i zwisające, krótkie i sięgające ponad 50cm, roślina o fotosyntezie typu C4
| Stanowisko w zmianowaniu | Uprawa roli | odmiany | Nawożenie | Materiał siewny | Pielęgnacja | Zbiór |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Chwasty | Szkodniki | |||||
| Przedplony wszystkie rośliny, | wymaga głębokiej orki jesiennej i ograniczenia uprawek wiosennych do odkwaszczania pola metodami mechanicznymi | Trójbarwny, wiechowaty, szorstki |
N - 80-120 kg/ha P2O5 - 50-70 kg/ha K2O - 50-70 kg/ha |
ok. 15 maja, siewki wrażliwe na przymrozki, gleba musi być doprawiona i wyrównana, ilość wysiewu 0,8 – 1,2 kg/ha (+balast) Głębokość przykrycia 0,5 – 1 cm Obsada roślin 18-26 roślin / m2 Rozstawa: szeroka 50-70cm (gdy zachwaszczone) |
. | mszyce |
Nazwa: Pszenżyto ozime (Triticosecale Wittm)
1)Pochodzenie: 1889r niemiecki hodowca. W 1982r w Polsce wpisano do rejestru odmian oryginalnych pod nazwą lasko
2) znaczenie gospodarcze: Areał na świecie nie przekracza 3mln ha najwięcej w Polsce, Niemcach, Francji w Polsce od 840-900tys ha, plon ziarna 3,1t z ha. W Polsce od 1900-2980 tyś t ziarna ok. 90%
3) warunki klimatyczne: Kiełkowanie 2-6C w okresie krytycznym wymagana temp 6-8C optymalne opady 80-100mm
Warunki glebowe: Plonuje najczęściej na kompleksie pszennym bdb i dobrym gdy poprzedza ją przed uprawą roślina pastewna
4) skład chemiczny: Białko 8-20% Skrobia 49-70% błonnik 3-4%
5) budowa morfologiczna: Oktaploidalne 2n=56 heksaploidalne 2n=42 tetraploidalne 2n=28 liczba korzonków zarodkowych od3-5 źdźbło formy ozimej 105-120 duże szorstkie liście na wierzchołku zaostrzone. Kłosy duże i ościste Plewy są krótkie wąskie z wyraźnym żebrem (klinem) zewnętrzna dolna jest oścista plewka wewnętrzna jest bezostna i błoniasta. Jest rośliną samopylną.
| Stanowisko w zmianowaniu | Uprawa roli | odmiany | Nawożenie | Materiał siewny | Pielęgnacja | Zbiór |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Chwasty | Szkodniki | |||||
| Najlepsze przedplony to strączkowe(bobik, groch jadalny i pastewny, mieszanki wyki ze zbożowymi), motylkowate wieloletnie oraz wczesne i średnio wczesne ziemniaki, najgorsze to: pszenżyto, pszenica i żyto | Po przedlonach stosuje się kultywatorowanie bądź talerzowanie, wczesny zbiór- podorywka, pole podorane lub kultywowane jest bromowane aż do pojawienia się siewek, klasyczna orka na głębokości 20-25cm i natychmiast się bromuje, bezpośrednio przed siewem należy użyć agregaty złożonego z brony i wału strunowego | Alekto, Algoso, Fredro, Madilo Pizarro Remiko | azot w ilości 30-40 kg N/ha, podstawową dawkę rozsiewamy wiosną w czasie wznowienia wegetacji. Dawkę azotu powyżej 60 kg /ha należy podzielić na przynajmniej dwie części. Pierwszą z nich (60%) rozsiewamy w czasie ruszenia wegetacji, drugą – w fazie strzelania w źdźbło. Optymalną dawką pod pszenżyto jest 120 kg N/ha. Nawozy fosforowe i potasowe 40-60 kg/ha P2O5 i 30-40 K2O. |
Termin siew najwcześniej 15 września, rozstawa rzędów: 11 cm, głębokość- 4-5cm, na glebach żytnich oraz 3 cm na pszennych | Przytulina czepna, gwiazdnica pospolita, miotła zbożowa | septoriozę liści i plew, rdzę brunatną i mączniak prawdziwy traw. |
Nazwa: Pszenżyto jare (Triticosecale Wittm
1)Pochodzenie: 1889r niemiecki hodowca. W 1982r w Polsce wpisano do rejestru odmian oryginalnych pod nazwą lasko
2) znaczenie gospodarcze: Areał na świecie nie przekracza 3mln ha najwięcej w Polsce, Niemcach, Francji w Polsce od 840-900tys ha, plon ziarna 3,1t z ha. W Polsce od 1900-2980 tyś t ziarna ok. 90%
3) wymagania klimatyczne: Temp przy wschodach 6-8C opady 30-40mm w fazie kwitnienia ok. 60mm w maju i czerwcu
Wymagania glebowe: Na kompleksie żytnim bdb plonuje najlepiej większa Tolerancja na niskie pH gleby
4) skład chemiczny: Białko 8-20% Skrobia 49-70% błonnik 3-4%
5) budowa morfologiczna: Oktaploidalne 2n=56 heksaploidalne 2n=42 tetraploidalne 2n=28 liczba korzonków zarodkowych od3-5 źdźbło formy ozimej 105-115 duże szorstkie liście na wierzchołku zaostrzone. Kłosy duże i ościste Plewy są krótkie wąskie z wyraźnym żebrem (klinem) zewnętrzna dolna jest oścista plewka wewnętrzna jest bezostna i błoniasta. Jest rośliną samopylną.
| Stanowisko w zmianowaniu | Uprawa roli | odmiany | Nawożenie | Materiał siewny | Pielęgnacja | Zbiór |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Chwasty | Szkodniki | |||||
Najlepszy przedplonem są okopowe na oborniku, bardzo Dore strączkowe (łubin żółty, wyka ozima, seradela), Spośród zbóż dobrą wartość przedplonową wykazują kukurydza i owies. |
Uprawa roli pod pszenżyto jare zależy od przedplonu i terminu jego zbioru. Po roślinach późno schodzących z pola jesienne zabiegi uprawowe ogranicza się do orki przedzimowej. Na wiosnę, możliwie wcześnie, stosuje się włókowanie lub bronowanie, a następnie agregat uprawowy. Wiosną glebę należy uprawiać płytko, aby jej nadmiernie nie przesuszyć. | Dublet, Legalo, Nagano | Dawki fosforu i potasu. Średnio stosuje się około 50-90 kg P2O5/ha oraz 70-110 kg K2O/ha. Nawozy zawierające fosfor i potas najlepiej stosować jest wcześnie wiosną, przed uprawą roli. Dawki większe niż 50 kg N/ha zaleca się stosować w dwóch terminach, około 60% dawki przedsiewnie, a resztę w fazie strzelania w źdźbło. | Optymalna obsada przy wczesnym siewie powinna się kształtować na glebach lepszych od 450 ziarniaków na m2 (tj. około180-200 kg/ha) do 550 ziarniaków na m2 (tj. około 230-250 kg/ha) na glebach słabych. Pszenżyto jare siejemy na głębokość 2-4 cm. | . |
Nazwa: Jęczmień ozimy (Hordeum vulgare L.)
1)Pochodzenie: Bliski wschód 7000 p.n.e
2) znaczenie gospodarcze: 8%światowej powierzchni średni plon 2,5t/ha Największy producent Irlandia 7t Belgia 6,6t Francja i Szwajcaria 6,2 Polska 1,1-1,2 mln ha Wykorzystywany na pasze i słód gorzelniczy. 130-180tyś w Polsce Plenność 7t w 2000-2002 r 2,8-3,4 mln ha 20% to forma ozima
3) warunki klimatyczne: Niski współczynnik transpiracji mokra jesień pogarsza zimowanie o nie sprzyja hartowaniu wrażliwy na posuch atmosferyczne. Temp powyżej 3C wykazuje dodatnią fotoperiodyczną
Warunki glebowe: Plonuje w zadawalająco na glebach średnich (kompleks pszenny bardzo dobry i dobry) wrażliwy na pH 5,3-7,5
4) skład chemiczny: 80% węglowodany w ziarnie z czego 65% skrobia 27% amylaza i 73% amylopektyn
5) budowa morfologiczna: Owoce Ziarniaki, które zawierają duże ilości skrobi. Ziarniak ma kształt wydłużony, okryty plewkami, pomarszczony. Plewka ma barwę słomkową. System korzeniowy wiązkowy 5-8korzeni zarodkowych dł słomy 85-105cm. Źdźbło poprzedzielane węzłami na 5-7 międzywęźli. Kwiatostan kłos z osadki kłosowej w dwóch rzędach osadzone kłoskami. Jest rośliną samopylną plewki zrośnięte z ziarniakami
| Stanowisko w zmianowaniu | Uprawa roli | odmiany | Nawożenie | Materiał siewny | Pielęgnacja | Zbiór |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Chwasty | Szkodniki | |||||
| Bardzo dobrym przedplonem dla jęczmienia ozimego jest rzepak ozimy, wczesne ziemniaki, groch, mieszanka wyki z żytem, mieszanki roślin strączkowych uprawiane na zielonkę lub susz. W przypadku braku takiego stanowiska można uprawiać jęczmień po zbożach: żyto, owies. W przypadku uprawy jęczmienia na cele browarne należy wykluczyć stanowiska po motylkowych i strączkowych. | Po zbiorze rośliny przedplonowej, zastosować podorywkę bezpośrednio po zbiorze przedplonu i natychmiast ją zabronować. Po upływie 8-10 dni od pierwszego bronowania, pole bronuje się ponownie przede wszystkim w celu zniszczenia kiełkujących chwastów. Podorywkę należy wykonać na głębokość 8-12 cm. W uproszczonych systemach uprawy podorywka zastępowana jest uprawą przy użyciu brony talerzowej lub kultywatora | Souleyka, Antonella, Henriette, Holmes, Wendy, KWS Meridian, Matylda, Lawerda, Scarpia, Merle, Bartosz | Nawozy fosforowo-potasowe należy zastosować najlepiej pod orkę siewną w ilości:50-90 kg P2O5 / ha, 60-120 kg K2O / ha. Przedsiewna dawka azotu nie powinna przekraczać 20 kg N / ha.Na wiosnę należy zastosować nawożenie azotem w ilości 80-100 kg/ha, łącznie z nawożeniem jesiennym (w dwóch terminach) | ilość wysiewu zależy od jakości gleby, ciężaru 1000 ziaren, uprawianej odmiany, przedplonu i wynosi 140-180 kg/ha. Optymalna głębokość siewu 3-4 cm, zaś rozstawa 10-12 cm Głębokość siewu nie ma istotnego wpływu na przezimowanie. Przed siewem ziarno należy starannie zaprawiać |
Miotła zbożowa, przytulina czena, gwiazdnica pospolita |
Nazwa: Jęczmień jary (Hordeum vulgare L.)
1)Pochodzenie: Bliski wschód 7000 p.n.e
2) znaczenie gospodarcze: Plenność 6t/ha na świecie 2,8-3,4mln t 80% to forma jara w 72% na pasze 5% spożycie kasza płatki 13% słód browarniczy 6% na materiał siewny 4% straty i ubytki
3) warunki klimatyczne: Mało wrażliwa na posuchy atmosferyczne największy wpływ wody na plon w okresie siew-kwitnienie. Wrażliwy na niskie temp optymalna temp wschodu 5-7C
Warunki glebowe: Na kompleksie pszennym wadliwym pH optymalna 5,4-7,5
4) skład chemiczny: 80% węglowodany w ziarnie z czego 65% skrobia 27% amylaza i 73% amylopektyn
5) budowa morfologiczna: Owoce Ziarniaki, które zawierają duże ilości skrobi. Ziarniak ma kształt wydłużony, okryty plewkami, pomarszczony. Plewka ma barwę słomkową. System korzeniowy wiązkowy 5-8korzeni zarodkowych dł słomy 85-105cm. Źdźbło poprzedzielane węzłami na 5-7 międzywęźli. Kwiatostan kłos z osadki kłosowej w dwóch rzędach osadzone kłoskami. Jest rośliną samopylną plewki zrośnięte z ziarniakami
| Stanowisko w zmianowaniu | Uprawa roli | Odmiany | Nawożenie | Materiał siewny | Pielęgnacja | Zbiór |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Chwasty | Szkodniki | |||||
| Właściwymi przedplonami sa: okopowe, motylkowe, oleiste, a następnie kukurydza ( pod którą stosowano małe dawki herbicydów triazynowych) i gryka. Na glebach kompleksu żytniego słabego można uprawiać jęczmień tylko po okopowych na pełnej dawce obornika. Dopuszczalnymi przedplonami spośród zbóż są owies i pszenica. Należy unikać uprawy jęczmienia po życie, pszenżycie oraz po sobie (ze względu na choroby podsuszkowe). Nie należy zbyt często uprawiać jęczmienia po owsie, ze względu na możliwość namnażania się w glebie pasożytniczych nicieni. | Po wcześnie zbieranych przedplonach należy wykonywać podorywkę z bronowaniem, a następnie jedno lub dwukrotne bronowanie (w celu niszczenia chwastów). Orka przedzimowa powinna być zrobiona w październiku na głębokość 20 - 25 cm, a jedynie po roślinach okopowych można ją spłycić do 15 cm. Wiosenna uprawa rozpoczyna się od włókowania lub bronowania. W następnej kolejności najkorzystniej jest zastosować zestaw uprawowy złożony z kultywatora o wąskich łapach i wału strunowego. Zestawem takim można przygotować rolę do zasiewu w jednym przejściu roboczym. | Rataj, Rambo, Nagrad, Rabel i Polo | Dawki fosforu (P2 O5) w zależności od stanowiska i przewidywanego plonu - od 25 do 70 kg/ha, natomiast potasu (K2 O) od 35 do 80 kg/ha | Ilość wysiewu różnych odmian jęczmienia w kg/ha uzależniona jest od: gleby, terminu siewu i odmiany, waha się w przedziale od 120 do 180 kg/ha. Wysiew późny, lżejsza gleba, wymaga zwiększenia ilości nasion (siew wczesny - 5 kwietnia, późny druga połowa kwietnia, w przypadku siewu między 5 a 15 kwietnia należy stosować pośrednią normę wysiewu). Zaleca się stosowanie rozstawy rzędów 12 - 15 cm i głębokości wysiewu 3 cm. Przy większej ilości wysiewu, powyżej 160 kg/ha, można zwężać rozstawę rzędów do 9 - 11 cm. | ognicha, tabołki, tasznik |
Nazwa- jęczmień browarny
1)Pochodzenie:
2) znaczenie gospodarcze:
3)warunki klimatyczne: tolerancję na niską temperaturę ma w niektórych przypadkach bardzo wysoką. Jego wyjątkowo krótki okres wegetacji - około 90 dni - umożliwia wysiew na zimnych terenach dalekiej północy, gdzie większość zbóż nie przetrwałyby tak ekstremalnych warunków.
Warunki glebowe: Optymalny zakres pH w zależności od rodzaju gleby, mieści się w granicach 6,5 - 7,3 (jęczmień jest rośliną gleb średnich i ciężkich) Przyjmuje się, że uprawa jęczmienia browarnego przy pH poniżej 5,5 jest nieopłacalna, a przy pH poniżej 4,5 zwykle dochodzi do wypadania roślin z łanu co może wiązać się ze spadkiem plonu nawet powyżej 60%.
4) skład chemiczny: białko 11,5%
5) budowa morfologiczna:
| Stanowisko w zmianowaniu | Uprawa roli | odmiany | Nawożenie | Materiał siewny | Pielęgnacja | Zbiór |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Chwasty | Szkodniki | |||||
| Najlepszymi przedplonami pod jęczmień jary browarny są rośliny okopowe: buraki, ziemniaki i warzywa nawożone niezbyt dużymi dawkami azotu, ponadto oleiste, które w praktyce przeznacza się przeważnie pod pszenicę. W ostateczności można uprawiać jęczmień po pszenicy wysiewanej w dobrym stanowisku. Po takich przedplonach jęczmień daje wyższe plony ziarna o lepszej jakości browarnej. Nie powinno się uprawiać jęczmienia browarnego po roślinach motylkowatych pozostawiających po sobie zbyt dużo azotu, jak również po zbożach (z wyjątkiem pszenicy). | Uprawa jęczmienia browarnego wymaga ponadto większej konsekwencji przy stosowaniu optymalnej gęstości siewu, pełnej ochrony roślin, odpowiedniego zbioru i przechowywania ziarna. Po zbiorze przedplonu należy wykonać staranną uprawę roli, gdyż jęczmień jest zbożem o największych wymaganiach co do odpowiednich stosunków wodno-powietrznych i pulchności gleby. Nieodzowna jest orka przedzimowa, a wiosną bronowanie i następnie doprawienie roli agregatem uprawowym lub kultywatorem. | Mauritia, Signora i Żeglarz, a następnie Sebastian, Marthe, Xanadu, Toucan, Class, Sezam i Basza | Wapnowanie najlepiej jest zastosować pod roślinę przedplonową lub jeszcze wcześniej. Na glebach ubogich w magnez celowym jest zastosowanie wapna magnezowego,dolomitowego lub kizerytu w dawce 40-80 kg/ha. Pod jęczmień browarny nie powinno się stosować nawożenia organicznego ze względu na możliwość zwiększenia zawartości białka w ziarnie. Zalecana dawka N wynosi 30-40 kg/ha. | . |
Tytoń Nicotiana tabacium
1.pochodzenie w Europie w XVIw najczęściej uprawiana w Turcji Indii i Brazylii
2.znaczenie gospodarcze i agrotechniczne powierzchnia 10tyś ha i maleje wykorzystywany do wyrobu papierosów
3. wymagania klimatyczne silne wymagania wodne roślina ciepłolubna
Wymagania glebowe gleby przeciętne lekkie piaszczyste średnio gliniaste
4. skład chemiczny nikotyna oleista substancja nornikotyna
5. budowa morfologiczna roślina jednoroczna jara system korzeniowy wiązkowy łodyga gruba owalna do 2,5m kwiatostan wiechutka owoc torebka wewnątrz szarobrunatne nasiona
| Stanowisko w zmianowaniu | Uprawa roli | odmiany | Nawożenie | Materiał siewny | Pielęgnacja | Zbiór |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Chwasty | Szkodniki | |||||
| Można uprawiać w monokulturze najlepsze stanowisko zboże kukurydza rzepak, okopowe motylkowe | Zespół uprawek pożniwnych po wcześnie wschodzących z pola i okopowych orka wiosenna i uprawa jak pod rośliny jare | Jasny ciemny | ½ dawki nawozu organicznego 12-20t ha Jasny n 40 P 80 Ciemny N 100 P 100-120 Azot w dwóch dawkach |
Sadzenie początek marca. Rozsada 5-6 liści. 18tyś szt/ha Rozstaw ciemny 90cm-1m Jasny 80-90cm Odległość w międzyrzędzie 40-50cm |
. | Mszyce, wciornastek tytoniowy |
Nazwa Wiklina Salix
Pochodzenie w Polsce uprawiana na Podlasiu Nowym Tomyślu 100tyś ha
znaczenie gospodarcze i agrotechniczne wykorzystywana w produkcji kartonów koszyków zapory przed śniegiem roślina miododajna, roślina pobierająca metale ciężkie z atmosfery
wymagania klimatyczne odporna na mróz i susze przymrozki mogą uszkadzać roślinę.
Wymagania glebowe rośnie na piachach pH 5,6-6,5 lekko kwaśne
skład chemiczny zawiera związki salicynowe i flavanoidy
budowa morfologiczna roślina dwuletnia dwupienna o zdrewniałych łodygach owadopylna roślina kwiaty żółte tzw kotki
| Stanowisko w zmianowaniu | Uprawa roli | odmiany | Nawożenie | Materiał siewny | Pielęgnacja | Zbiór |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Chwasty | Szkodniki | |||||
| Może występować na słabych glebach | Orka do 40cm może być połączona z nawożeniem organicznym. | Amerykańska Konopieńka | N 20 P 20 K 40 później N 40 P 40 K 80 |
Pędy o grubości 1cm dł 20-30cm gł 2-5cm nad glebą | Pielęgnacja chemiczna | Przędziorek krytoryjek |
Nazwa konopie siewne cacabis sativa
Pochodzenie Ameryka Azja środkowa XVI- XVIIw
znaczenie gospodarcze i agrotechniczne roślina niszowa włóknista wykorzystywana do produkcji węży strażackich powrozów lin, mundurów.
wymagania klimatyczne duże wymagania cieplne, wytrzymuje lekkie przymrozki
Wymagania glebowe pH 7-7,6 gleby próchniczne, zasobne w składniki pokarmowe w tym gleby torfowe
skład chemiczny mała ilość THC ok. 0,3%
budowa morfologiczna do 3m wysoki korzeń o dł 2,5-3m roślina jednoroczna łodyga okrągła od dołu zakończona kwiatami głowaczami (żeńskie) męskie liście. Owoc orzeszek błyszczący lub marmurkowaty.
| Stanowisko w zmianowaniu | Uprawa roli | odmiany | Nawożenie | Materiał siewny | Pielęgnacja | Zbiór |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Chwasty | Szkodniki | |||||
| Mało wrażliwe. Najlepiej po okopowych motylkowych rzepaku | Jesienna orka 25cm, wiosną spulchnianie wierzchniej warstwy (włókowanie bronowanie kultywatorowanie) | Tygra, Wojko, białobreski | N 120 P 70 K 180 Ca przedsiewnie Na torfach mało N bo jest dużo próchnicy |
Gł 10cm, w temp 8-10C ilość 60-80g rozstaw 15-20cm głębokość 3-4cm | Bronowanie szybko rośnie co uniemożliwia wzrost chwastom | Pchełka chmielowa, owocnice |
Nazwa Len włóknisty Limm Runistatiskumm
Pochodzenie Pochodzenie określa się 7 -9tyś lat temu
znaczenie gospodarcze i agrotechniczne przewiewne ale szorstkie ubrania
wymagania klimatyczne roślina klimatu umiarkowanego chłodnego przymrozki do -4C
Wymagania glebowe mokre torfowe, wapienne. Najczęściej na glebach po bagiennych pH obojętne lub lekko kwaśne
skład chemiczny50% włókno w nasionach 40% tłuszczu 22% białko 1,5% alkanoidy
budowa morfologiczna system korzeniowy palowy, łodyga o długości 1m cienka zakończona kwiatostanem a później torebką w której znajdują się nasiona kwiaty niebieskie
| Stanowisko w zmianowaniu | Uprawa roli | odmiany | Nawożenie | Materiał siewny | Pielęgnacja | Zbiór |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Chwasty | Szkodniki | |||||
| 7letnia przerwa w uprawie najlepiej po okopowych nie można uprawiać w monokulturze | Wiosenna uprawa zespół uprawek pożniwnych orka przedsiewna wrażliwa na zaskompienie gleby | Oleiste włókniste | N 20-50 P 30-80 K 40-100 Wrażliwa na niedobór boru |
MTZ 5g po siewie pszenicy a przed jęczmieniem 120-140kg/ha rozstaw 7-10cm, wysiew w kierunku wschód zachód, na głębokość 1-3cm | Bronowanie po wschodach na 3-4cm | Wciornastek lnowy, pchełka lnowa |
Nazwa rzepak
Pochodzenie
znaczenie gospodarcze i agrotechniczne 97% to roślina oleiste 3mln ha roślina miododajna 3,5%areałów zasiewów powinien być uprawiany co 4-5lat odmiany jara jednoroczna ozima dwuletnia
wymagania klimatyczne opady 600-700mm dobra zimotrwałość do -20C
Wymagania glebowe gleby bardzo dobre i dobre kl II – IIIb czarnoziemie brunatne mady pH obojętne lub lekko kwaśne
skład chemiczny tłuszcz 43-49% 20% białka
budowa morfologiczna łodyga rozgałeziona 1-1,5m korzenie palowy głęboki korzenie boczne słabo rozwinięte kwiaty żółte zebrane w grono liście skrętoległe sinozielone, owoc łuszczyna zawierająca wiele nasion
| Stanowisko w zmianowaniu | Uprawa roli | odmiany | Nawożenie | Materiał siewny | Pielęgnacja | Zbiór |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Chwasty | Szkodniki | |||||
| Wczesne strączkowe na nasiona. Ziemniaki wczesne motylkowe jęczmień | Zespół uprawek pożniwnych orka siewna 20-22cm | Amor Batory Boleno Margo |
N 55 P 30 K 50 Mg 6 S 14-20 |
Siew 20-25.08 obsada 70roś /m2 4kg nasion, rozstaw 15-18cm głębokość 2cm | Rumian polny rumianek pospolity komosa biała przytulia czeplna. | Pryszczorek kapustnik |
Nazwa Chmiel Humulus lupus
Pochodzenie
znaczenie gospodarcze i agrotechniczne wykorzystywany w przemyśle farmaceutycznym piwowarstwie w produkcji kosmetyków . najczęściej uprawiany w USA Niemczech Chinach w Polsce 2tyś ha
wymagania klimatyczne wytrzymuje temp bez okrywy śnieżnej do -20C a zokrywą do -30C roślina wrażliwa na przymrozki wiosenne deszcze szkodliwe dla szyszek chmielu
Wymagania glebowe pH gleby najlepsze obojętne lub zasadowe gleba powinna być żyzna lub wilgotna
skład chemiczny szyszki olejki eteryczne 0-5 do 2% żywice 10-22% garbniki 2-5% flavonoidy
budowa morfologiczna roślina dwupienna wieloletnia karpar rozłóg kłącze korzenie o dł 8-12cm łodyga wije się w prawo liście pojedyncze 3-5 klepowe kwiatostany wyrastają z kącików liści żeńskie zebrane w szyszki owoce orzeszek
| Stanowisko w zmianowaniu | Uprawa roli | odmiany | Nawożenie | Materiał siewny | Pielęgnacja | Zbiór |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Chwasty | Szkodniki | |||||
| Przed założeniem plantacji głęboka orka do 40cm intensywne nawożenie organiczne | Lubelski magnum | Intensywne nawożenie kompost torf obornik co 3lat przyorujemy między rzędami. N 70 3/4dawki wiosną p 110kg K 40kg | Rostawa 2,5x2,5cm głębokość sadzonek 12-15cm | . | Mszyce pchełka chmielowa przędziorek chmielowy |
Nazwa Słonecznik Zwyczajny
Pochodzenie
znaczenie gospodarcze i agrotechniczne jadalne nasiona wykorzystywane w produkcji oleju tłuszczu łodyga wykorzystywana do wyrobu papieru
wymagania klimatyczne klimat umiarkowanie ciepły 300-500mm opadów
Wymagania glebowe najlepsze gleby to czarnoziemy brunatne kompleksu pszennego pH optymalne 6,5-7,2
skład chemiczny tłuszcz 45-55% 15-18% białka
budowa morfologiczna jednoroczna roślina wzniesiona sztywna gruba łodyga liście pojedyncze owłosione kwiaty zebrane w koszyczek 30-60cm żółte, owocem jest niełupka
| Stanowisko w zmianowaniu | Uprawa roli | odmiany | Nawożenie | Materiał siewny | Pielęgnacja | Zbiór |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Chwasty | Szkodniki | |||||
| Dobrym przedplonem są okopowe motylkowe pszenica | Zespół uprawek przedzimowych jesienna orka na gł 25-30cm wiosną włókowanie | Blizar RM LG 5385 | Przed orką P 40-60 K 150-180 |
Termin siewu 15-25 kwietnia siewnikiem punktowym siew na gł 5-7cm temp 6-8C 75tys nasion na ha 60 tyś roślin na ha rozstaw 50-60cm odległość 18-22 głębokość 3-5cm | Komosa biała . | Mszyce ptaki |
Nazwa Ziemniak Solarum tuberosum
Pochodzenie Ameryka południowa 1537r w Polscew 1683r do kraju przywiózł je Jan III Sobieski
znaczenie gospodarcze i agrotechniczne zajmuje 4miejsce pod względem wielkości zbioru. Powierzchnia uprawy w Polsce w latach 60stanowił 2,84ml/ha w późniejszych latach ponieważ ta systematyzacja malała. Największą część uprawy 40% przeznacza się na pasze. Ziemniaki są przeznaczane również bezpośrednio do konsumpcji do przetwórstwa spożywczego przetwórstwo przemysłowa gorzelnictwo, krochmal. Wyróżniamy ziemniaki jadalne i skrobiowe. Roślina jednoroczna roślina oczyszczająca.
wymagania klimatyczne części nadziemne obumierają w temp -1,5C optymalna temp do sadzenia 7-8C roślina wrażliwa na niedobory wody w glebie.
Wymagania glebowe wymagania gleby niezbyt zwięzłej pulchnej. Najlepsze gleby to średnio zwięzłe o składzie piasków gliniastych, mocnych. Optymalne pH gleby 5,5-6,5. Gleby ciężkie nie nadają się do uprawy
skład chemiczny sucha masa średnio 23,7% skrobia 17,5% cukry ogółem 0,5 białko ogółem 2 lipidy 0,12
budowa morfologiczna korzenie stolony i bulwy. To części podziemne części nadziemne to liście i kwiatostany łodygi owocem jest wielonasienna jagoda.
| Stanowisko w zmianowaniu | Uprawa roli | odmiany | Nawożenie | Materiał siewny | Pielęgnacja | Zbiór |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Chwasty | Szkodniki | |||||
| Najlepszym przedplonem są rośliny motylkowe dobry przedplon po burakach lub ziemniakach zbożowe są słabym przedplonem | Uprawiamy na oborniku lub nawozach zielonych. Po zbożowych głęboszowanie podorywka 3-12cm wiosną włókowanie lub bronowanie następnie po zastosowaniu nawozów mineralnych zastosowanie kultywatora. Gdy stosuje się na wiosnę obornik wykonać orkę wiosenną 18-20cm | Bila irys bryza | Dla 30t/ha plonu 135-150n P2O5 240-300 K2O 90-105 CaO 15-25 |
Sadzenie na głębokość 10cm bulwy o wymiarach 30-60mm mogą być podkiełkowane | Perz komosa. | Stonka ziemniaczana czarna mątwik ziemniaczany drutowce |
Nazwa Słonecznik bulwiasty topinambur Helianthus Tuberosus
Pochodzeniez Ameryki północnej. W Champlain w 1605r w Europie w 1612r W Polsce w latach 30stych na śląsku
znaczenie gospodarcze i agrotechniczne cenna roślina paszowa i przemysłowa. Części nadziemne wykorzystywane na pasze (zielonka lub zakis) bulwy w krajach europy wykorzystywane do produkcji alkoholu w przemyśle stosowane na frytki i sałatki w Farmaceutyce sok z bulw oraz napar z kwiatów
wymagania klimatyczne roślina dnia krótkiego najkorzystniejsza jest pogoda ciepła i wilgotna znosi temp do -30C
Wymagania glebowe na glebach średnio zwięzłych przewiewnych może być uprawiany na glebach słabych.
skład chemiczny 14-26% Sm inulina 13-22% białko 1,9% tłuszcz0,3%
budowa morfologiczna mocny system korzeniowy głęboki w części podziemnej łodygi oprócz korzeni pędy podziemne (rozłogi) zwane stolonami. Na ich zakończeniu bulwy. Na jednej roślinie może wytworzyć się do ok. 50ulw i części nadziemne łodyga o wysokości od 1,5-3m liście ułożone naprzemianlegle. Owocem jest szarobiała niełupka
| Stanowisko w zmianowaniu | Uprawa roli | odmiany | Nawożenie | Materiał siewny | Pielęgnacja | Zbiór |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Chwasty | Szkodniki | |||||
| Przedplonem mogą być wszystkie rośliny uprawne | Głeboka orka prze zimowa do 30cm uprawki wiosenne na polu zaoranym jesienią oraka z pogłębiaczem. Uprawki wiosenne na polu zaoranym jesienią włóka brony zwykłe lub brony o aktywnym działaniu na gleby zbite kultywator | Albik Rubik | N 80-120 P2O5 60-80 K2O 120-160 |
Bulwy o masie ok. 50-60g rozstaw rzędów 50-60cm na głębokość 10-15cm jesienią i 5-10 wisną | Perz, komosa biała. | mszyce |
Nazwa Repa Brassica Rapa
Pochodzenie znana w starożytnym rzymie i Grecji pochodzi z Azji i basenu morza śródziemnego.
znaczenie gospodarcze i agrotechniczne uprawiana na pasze lub jako warzywo
wymagania klimatyczne duża ilość wody najkorzystniejsze czynniki to chłodna i mglista pogoda obfite rosy i częste deszcze znosi jesienne przymrozki -6do -8
Wymagania glebowe dobrze plonuje na glebach wolnych od chwastów nadają się gleby gliniasto piaszczyste i piaszczysto gliniaste zasobne w próchnice.
skład chemiczny woda 91,9%sm 8,1 bezazotowe związki wyciągowe 5,7% cukier ogólny 3,8 tłuszcz surowy 0,2 włókno surowe. 0,7
budowa morfologiczna korzeń okrągło spłaszczony do formy wydłużonej miąższ korzenia soczysty o kolorze białym. Pędy nasienne odmian wczesnych o wysokości 50-80 cm późnych do 150 kwiatostan baldach płatki korony zabarwione na żółto pomarańczowe lub żółtozielone łuszczyna jest wielonasienna nasiona są brązowe
| Stanowisko w zmianowaniu | Uprawa roli | odmiany | Nawożenie | Materiał siewny | Pielęgnacja | Zbiór |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Chwasty | Szkodniki | |||||
| Przedplon najczęściej zboża żyto i jęczmień oraz wczesne ziemniaki nie należy uprawiać po rzepaku rzepiku i brukwi | Talerzowanie ścierniska lub podorywka wysiew nawozu orka o średniej głębokości | rogowska | N 45-80kg P2O5 40-80 K2O 80-120 |
Mtz od 1,3-3,3g siew 3-4kg/ha rozstaw rzędów 30-35cm głębokość 1,5-2 | Komosa perz. | Śmietka brukwianka śmietka kapuściana |
Nazwa Brukiew Brassica napus
Pochodzenie z regionów morza śródziemnego znana już w starożytnej Grecji i Rzymie. W Polsce uprawiana w regionach Pomorza oraz pasie podgórskim i górskim
znaczenie gospodarcze i agrotechniczne uprawiana jako warzywo oraz na pasze roślina dwuletnia
wymagania klimatyczne duże wymagania wilgotnościowe mało czuła na chłód w lecie odporna na przymrozki roślina klimatu chłodnego. Wilgotność gleby 75-85 pojemności polowej i ok. 85% wilgotności powietrza minimalna temp kiełkowania 1-2C
Wymagania glebowe kompleksy gleb gliniastych cięższych duże plony na glebach żyznych nadaje się torf lub nowiny ph 5,4-7,2
skład chemiczny woda89,7% Sm 10,3 beazotowe związki wyciągowe 7,7 cukier ogólny 5% włókno surowe 1 tłuszcz surowy 0,2 białko ogólne 0,7 popiół surowy 0,8
5. budowa morfologiczna korzeń spichrzowy kształtu owalnego kulistego lub cylindrycznego powstaje z rozrośniętej części skróconego pędu z łodyżki podliścieniowej (hipokotylu) i górnej części korzenia właściwego. W II roku reszta liściowa następnie liczne pędy o wys 80-170cm na nich osadzone liczne kwiaty. Kwiatostanem jest grono 4 płatki korony. Roślina owadopylna zdolna do samozapylenia owoc łuszczyna zawierająca do 12 nasion
| Stanowisko w zmianowaniu | Uprawa roli | odmiany | Nawożenie | Materiał siewny | Pielęgnacja | Zbiór |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Chwasty | Szkodniki | |||||
| Nie może rosną po roślinach z rodziny krzyżowych najczęściej uprawiana po zbożach np. po życie jęczmieniu ozimym lub mieszankach na zielonkę | Takie jak u innych okopowych | Kaszubska nadmorska saba | N 80-200 P2O5 36-72 K2O 80-200 | Mtz 2,5-4,1g 2-3kg wysiewa się na głębokość 1-1,5cm rozstaw rzędów 42-45 lub 50cm | Perz komosa przetacznik. | Śmietka burak wianka, śmietka kapuścianka, gąsienica bielinka kapustnika |
Nazwa Marchew Pauss carota
Pochodzenie była znana już w starożytnej Grecji i Rzymie nasiona marchwi znaleziono w wykopaliskach w Szwajcarii 27tyś lat p.n.e w Polsce znamionki o uprawie z XVw a w kalendarzu gospodarskim w połowie XVIIw
znaczenie gospodarcze i agrotechniczne roślina warzywna niektóre odmiany na pasze pasza mlekopędna służy jako karma dla drobiu szczególnie gęsi. Na glebach lekkich plon 20-40t/ha na glebach dobrych nawet do 85t/ha
wymagania klimatyczne mało wrażliwa na niskie temp aby napęcznieć potrzebuje 130-190% w stosunku do swojej masy wilgoci.
Wymagania glebowe najlepsze plony na glebach kompleksu żytniego bardzo dobrego. Plonuje żle na glebach suchych oraz zbyt wilgotnych. Nieodpowiednie są gleby ciężkie podmokłe i kamieniste. Optymalne pH od 5,5do 6,5
skład chemiczny woda 87,7 sm 12,3 cukry 6,4 bezazotowe związki wyciągowe 2,6 włókno surowe 2,6 Tłuszcz suroowy 1 substancje azotowe 1,2 popiół surowy 0,8
budowa morfologiczna w I roku faza rozwojowa rozwinięcie liści na powierzchni gleby s kończy się 4 fazą gdy korzeń osiąga typową wielkość i kształt. W II roku 5 formowanie łodygi i kwiatów 6 kwitnienie 7 rozwój owoców 8 dojrzewanie owców 9 dojrzewanie nasion i owoców Marchew pastewna korzenie klinowate ostro zakończone korzeń spichrzowy do dł 20-25cm korzeń sorbujący od 150cm liście dwukrotnie pierzastodzielnych. Kwiatostanem jest baldach nie mający kielicha korona kwiata 5płatkowa biała lub brudno różowa owocem jest rozłupnia
| Stanowisko w zmianowaniu | Uprawa roli | odmiany | Nawożenie | Materiał siewny | Pielęgnacja | Zbiór |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Chwasty | Szkodniki | |||||
| Tak jak u innych okopowych | Tak jak u innych okopowych | Krystyna lobo | Na glebach zasobnych 60P2O5 i 80-100K2O na mniej zasobnych 80-120p2O5 i 120-160 K2O jesienią | MtZ 1,1-1,7g wysiewa się 3-5kg rozstaw rzędów 30-35 cmi odległość roślin w rzędzie 10-15cm | Perz komosa ostrożeń. | Mszyce marchwi ondulująca, larwy poły śnicy marchwi, poły śnica, mątwiki korzeniowe |
Nazwa Cykoria Cichorium intybus
Pochodzenie występuje powszechnie w Europie Azji Afryce w początkach XVIIIw zaczęto stosować ją jako namiastek kawy
znaczenie gospodarcze i agrotechniczne powierzchnia uprawy w Polsce wynosi ok. 8tyś ha w Polsce korzenie cykorii wykorzystuje się na susz wykorzystywany do produkcji kawy i koncentratów spożywczych. Jest rośliną fitosanitarną szczególnie tam gdzie występuje mątwik burakowy. Mogą być wykorzystywane też w gorzelnictwie roślina dwuletnia
wymagania klimatyczne korzystna suma temp wynosi ok. 2500C/ rok chłodne wiosny wstrzymują wzrost znoszą krótkotrwałe obniżenie temp do -4C wrażliwa na przymrozki
Wymagania glebowe częściej uprawia się na glebach kompleksu żytniego bardzo dobrego i dobrego gdy gleba jest mało wilgotna tworzą się cieńkie długie rozgałęzione korzenie. Na glebach suchych i zwięzłych korzenie mogą ulec obłamywaniu na glebach suchych objawy podobne jak gdy gleba jest mało wilgotna gdy gleba zbyt wilgotna i żyzna powstają tzw dziuple.
skład chemiczny woda 74-75,8sm 24,2-26 nulina 12-14 inhybina, 0,021-0,18 azot ogólny 1,1 popiół surowy 1,1 tłuszcz surowy0,35
budowa morfologiczna w pierwszym roku wegetacji tworzą korzeń i rozetę liści, w II pędy nasienne kwiaty owoce i nasiona. Korzenie spichrzowe są palowe do 20-25 cm dł a system korzeniowy dochodzi do 120-200cm w głąb gleby liście bezogonkowe długie owłosione ciemnozielone. Pędy nasienne od 1 do 1,5m wysokie słabo ulistnione żebrowane szorstkie. Kwiaty mają formę koszyczków osadzonych na szypułkach. Barwa kwiatów błękitna biała różowa są obupłciowe obcopylne owoc niełupka dł 2-3mm
| Stanowisko w zmianowaniu | Uprawa roli | odmiany | Nawożenie | Materiał siewny | Pielęgnacja | Zbiór |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Chwasty | Szkodniki | |||||
| Najlepszym przedplonem gatunki które wcześnie się zbiera np. ziemniaki i inne okopowe nieodpowiedni kończy lucerna | Po okopowych i kukurydzy orka przedzimowa na pełną głębokość. Wiosną zestaw narzędzi składający się z bron o zębach sztywnych i wału strunowego | Polano wicka kujawska industrial; Chicory | N 60-90 P2O5 60-80 K2O 110-120 |
Mtz 1,2 -2g siew w drugiej połowie kwietnia do końca pierwszej dekady maja. Siewnikiem rzędowym na głębokość 1,5cm wysiewa się 4-5kg/ha rozstaw rzędów 35-40cm | Komosa perz. | mszyce pomór wielki |
Nazwa Burak pastewny Beta vulgaris
Pochodzenie w Polsce uprawiany już w XVIw
znaczenie gospodarcze i agrotechniczne plon wynosi nawet ponad 100t/ha jego korzenie są traktowane jako soczysta pasza objętościowa w Polsce w 2002 r zajmowały 113tyś ha roczny plon średni Sm od 4,1do 6,1 burak pastewny służy głównie jako pasza dla bydła owiec i kóz
wymagania klimatyczne najkorzystniejsza temp kiełkowania 18-30C liście odporniejsze na przymrozki potrzebuje ok. 700mm opadów
Wymagania glebowe Największy plon na glebach kompleksu pszennego kl I-IIIb najkorzystniejsze pH 6,5-7
skład chemiczny plenny 13sm 88,7woda cukier 7,1 tłuszcz surowy 0,23 białko ogólne 0,53 włókno surowe 0,73 popiół surowy 0,7
budowa morfologiczna w fazie 12 liści wtórny przyrost na grubość korzeni się płycej niż cukrowy do 20cm
| Stanowisko w zmianowaniu | Uprawa roli | odmiany | Nawożenie | Materiał siewny | Pielęgnacja | Zbiór |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Chwasty | Szkodniki | |||||
| Przedplon rośliny zbożowe pszenica ozima i jęczmień. Niewłaściwy przedplon; burak cukrowy okopowe | Stosować obornik orke średnią na wiosnę jeśli potrzeba to wapnowanie i zabiegi przedsiewne takie jak kultywatorowanie | Agat cyrkon Kacper kosynier krakus | 140-160n P2o5 30-110 K2o 30-160 |
Mtz kłębu wielonasiennego 18-28g jednonasiennych 9-15g wysiewa się wielonasienne 18-25kg, siew punktowy co 6-9cm rozstaw rzędów 50cm wysiewa się ok. 6kg na ha głębokość siewu od 2-4cm | Przytulia chaber ostrożeń. | Mszyce pchełki skoczoogonki |
Nazwa
Pochodzenie
znaczenie gospodarcze i agrotechniczne
wymagania klimatyczne
Wymagania glebowe
skład chemiczny
budowa morfologiczna
| Stanowisko w zmianowaniu | Uprawa roli | odmiany | Nawożenie | Materiał siewny | Pielęgnacja | Zbiór |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Chwasty | Szkodniki | |||||
| . |
Nazwa Burak cukrowy beta vulgaris
Pochodzenie około 1000lat pne występował burak dziki w Mezopotamii w drugiej połowie XIXw to okres intensywnej uprawy i doskonalenia produkcji cukru z buraka
znaczenie gospodarcze i agrotechniczne wykorzystywany do produkcji cukru największy plon cukru z ha mają Francja i Niemcy cenny surowiec produkcji biopaliw alkoholu ilość zasiewu buraków cukrowych maleje
wymagania klimatyczne duże potrzeby wodne na wyprodukowanie 1kg Sm waha się w zależności od wydajności od 0,2 do 0,2 t istotne jest również nasłonecznienie aby był obfity plon korzeni najkorzystniejsze są optymalne opady w czerwcu i lipcu średnia temp dobowa wynosi od 12-16C wrażliwy na wahania temp zwłaszcza w pierwszych dniach po wschodach
Wymagania glebowe obfity plon na glebach żyznych zasobnych w próchnicę gleby nie kwaśne odczyn gleby zbliżony do obojętnego. Najlepsze plony na kompleksie żytnim bardzo dobrym
skład chemiczny zawartość sacharozy 16,4-19,1 sucha masa 25 oligosacharydy 0,05 monosacharydy 0,02 wielocukry wielocząsteczkowe 90
budowa morfologiczna w pierwszym roku wytwarza rozetę liściową i rozrośnięty korzeń spichrzowy 4 fazy I pojawienie się liści na powierzchni gleby II wykształcenie 9 i więcej listków III rozwój rozety liściowej IV wykształcenie dojrzałego korzenia korzeń spichrzowy składa się z epiko tylu główki hipokotylu części podliścieniowej górna część korzenia właściwego owoc kłębuszek
| Stanowisko w zmianowaniu | Uprawa roli | odmiany | Nawożenie | Materiał siewny | Pielęgnacja | Zbiór |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Chwasty | Szkodniki | |||||
| . |
Nazwa
Pochodzenie
znaczenie gospodarcze i agrotechniczne
wymagania klimatyczne
Wymagania glebowe
skład chemiczny
budowa morfologiczna
| Stanowisko w zmianowaniu | Uprawa roli | odmiany | Nawożenie | Materiał siewny | Pielęgnacja | Zbiór |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Chwasty | Szkodniki | |||||
| . |