Tematy ćwiczeń
Fizjologia człowieka IIr. Turystyka i Rekreacja
Rok akademicki 2011/2012
Wykłady:
1. Fizjologia komórki, homeostaza, mechanizm transportu błonowego, potencjały błonowe – spoczynkowy i czynnościowy, przekaźnictwo synaptyczne, przekaźnictwo nerwowo-mięśniowe, przekaźnictwo synaptyczne w autonomicznym i ośrodkowym układzie nerwowym. Mięśnie szkieletowe, funkcje, rodzaje skurczów, praca fizyczna, źródła energii.
2. Układ kontroli ruchu. Składowe układu kontroli ruchu. Jednostki ruchowe, rola ośrodkowego układu nerwowego w kierowaniu ruchami. Przemiana materii, regulacja metabolizmu, mechanizmy nerwowe i hormonalnej regulacji metabolizmu, bilans energetyczny organizmu. Masa i skład ciała. Beztłuszczowa masa ciała i tkanka tłuszczowa. Zasoby ustrojowe węglowodanów, tłuszczów i białek.
3. Energetyka pracy mięśniowej. Kontrola mobilizacji i gromadzenie substratów energetycznych. Przemiana materii i skład diety oraz częstość posiłków. Nadmiar energetyczny – otyłość. Fizjologiczne mechanizmy rozwoju otyłości – skutki.
4. Fizjologiczna klasyfikacja wysiłków fizycznych. Źródła energii do pracy mięśniowej i metabolizm wysiłkowy. Podział wysiłków ze względu na czas trwania. Podział wysiłków ze względu na charakter skurczów mięśni.
5. Zmęczenie – rodzaje, przyczyny. Odpoczynek czynny i bierny. Fizjologiczne podstawy rekreacji ruchowej. Fizjologiczne podłoże zdolności wysiłkowej. Zdolność wysiłkowa a aktywność ruchowa. Turystyka i rekreacja jako formy aktywności opóźniające procesy starzenia się i eliminujące różne przyczyny chorób. Przykłady konkretnych form rekreacji i turystyki w kształtowaniu tolerancji wysiłkowej i zdolności do pracy.
Ćwiczenia:
1. Podstawowe reakcje fizjologiczne zabezpieczające wykonywanie pracy fizycznej
a) spoczynkowa i wysiłkowa czynność serca – monitoring elektrofizjologiczny
b) zmiany ciśnienia tętniczego krwi zależne od pozycji i stanu organizmu
c) częstość skurczów serca – reakcja wysiłkowa i restytucyjna
d) zmiany czynności układu krążenia pod wpływem regularnych ćwiczeń fizycznych
e) przewidywanie objętości wyrzutowej i pojemności minutowej serca oraz zmiana oporów obwodowych
2. Czynność układu oddechowego podczas spoczynku i różnych wysiłków fizycznych
a) spoczynkowa, wysiłkowa i restytucyjna minutowa wentylacja płuc
b) zmiany częstości oddychania zależne od stanu organizmu
c) pobór tlenu i wydalanie dwutlenku węgla jako wskaźniki czynności oddechowej organizmu
d) wykorzystanie RQ do przewidywania równoważnika kalorycznego tlenu
e) podstawowa, spoczynkowa i wysiłkowa przemiana materii
f) przemiana materii podczas restytucji po różnych wysiłkach fizycznych
3. Klasyfikacja wysiłków fizycznych
a) wydatek energii a stopień ciężkości pracy
b) wysiłki umiarkowane o długim czasie trwania, a poziom reakcji fizjologicznych
Klasyfikacja wysiłków fizycznych
a) wysiłki krótkotrwałe o dużym oporze zewnętrznym
b) wysiłki w odciążeniu (np. w wodzie) – ocena różnic fizjologicznych
c) wysiłki siłowe
4. Zmęczenie
a) teorie zmęczenia
b) zmęczenie obwodowe
c) zmęczenie ośrodkowe
d) zmęczenie przewlekłe
e) zespół wyczerpania
Odpoczynek czynny
a) porównanie efektów fizjologicznych pracy statycznej zakończonej restytucją czynną i bierną
b) porównanie efektów fizjologicznych pracy dynamicznej zakończonej restytucją czynną i bierną
c) praca umysłowa i odpoczynek
5. Zdolność wysiłkowa
a) metody oceny zdolności wysiłkowej stosowane poza laboratorium
b) metody laboratoryjne oceny zdolności wysiłkowej – testy wysiłkowe
6. Rekreacja ruchowa jako proces powodujący adaptację wysiłkową
a) rodzaj rekreacji ruchowej a zdolność do pracy fizycznej i umysłowej
b) zmiany adaptacyjne w układzie ruchu i ośrodkowym układzie nerwowym (kinestezjometria i posturografia)
c) przejawy adaptacji fizjologicznej w układzie ruchu (zmiany siły i rozmiarów mięśni)
7. Wpływ rekreacji ruchowej i turystyki na zmiany adaptacyjne w układzie krążenia i oddychania
a) zmiany czynności układu krążenia w efekcie różnych form rekreacji (zmiany czynności serca i naczyń obwodowych)
b) zmiany czynności układu oddechowego w efekcie różnych form rekreacji i turystyki (zmiany wentylacji płuc, rytmu oddechowego, poboru tlenu itp.)
8. Zmiany składu ciała pod wpływem różnych form rekreacji i turystyki
a) wpływ niektórych form rekreacji na zmiany składu ciała
b) monitorowanie składu ciała jako metoda kontroli fizjologicznych efektów rekreacji ruchowej
c) bilans energetyczny organizmu w zależności od rodzaju aktywności ruchowej
9. Struktura programu rekreacji ruchowej – uzasadnienie fizjologiczne
a) systematyczność zajęć rekreacyjnych
b) stopniowe zwiększanie obciążeń
c) charakterystyka obciążeń wysiłkowych
d) najmniejsze skuteczne obciążenie wysiłkowe
e) fizjologia bezczynności ruchowej. Przebieg w czasie reakcji na unieruchomienie, zmiany zdolności wysiłkowej, reakcje ortostatyczne, gospodarka wapniowa.
10. Zdolności przystosowawcze organizmu i wiek człowieka
a) okres dzieciństwa i młodości – morfologiczna i fizjologiczna charakterystyka organizmu w wieku rozwojowym a reakcje na wysiłek fizyczny
b) wpływ starzenia się organizmu na zdolność wysiłkowa człowieka
c) reakcja na hipoksję i hiperkapnię a starzenie się
Piśmiennictwo:
1. Bullock J., J.Boyle, III M.B.Wang (1997) Fizjologia. Urban&Partner .Wydawnicywo Medyczne Wrocław
2. Jethon Z. (red) (1997) Medycyna zapobiegawcza i środowiskowa. PZWL Warszawa
3. Kozłowski S.,K.Nazar (red) (1999) Wprowadzenie do fizjologii klinicznej. PZWL Warszawa
4. Murawska-Ciałowicz E., Zatoń M: Znaczenie aktywności ruchowej dla zdrowia, Wrocław: Wydawnictwo Akademii Wychowania Fizycznego, 2005
5. Zatoń M., Z.Jethon (red) (2000) Aktywność ruchowa w świetle badań fizjologicznych. AWF Wrocław
6. Zatoń M., Z.Jethon (red)(1998) Aktywność ruchowa w świetle badań fizjologicznych i promocji zdrowia. AWF Wrocław
Zatoń M., A. Jastrzębska (red) (2010) Testy fizjologiczne w ocenie wydolności fizycznej. PWN Warszawa