Wymień stadia rozwoju poznawczego według Piageta; 4:
Faza sensomotoryczna
Faza przedoperacyjna
Faza operacji konkretnych
Faza operacji formalnych
Wymień stadia rozwoju psychospołecznego wraz z typowymi dla nich kryzysami według Eriksona dla dzieciństwa (4 pierwsze); 4
Wymień 4 ostatnie stadia rozwoju psychospołecznego wraz z typowymi dla nich kryzysami według Eriksona 4
| Wiek | Kryzys | Dobre rozwiązanie | Złe rozwiązanie |
|---|---|---|---|
| 0 - 1,5 | Ufność nieufność | Podstawowe poczucie bezpieczeństwa | Niepewność, lęk |
| 1,5 - 3 | Autonomia vs zwątpienie | Postrzeganie siebie jako podmiotu zdolnego do kontrolowania siebie i działania | Poczucie niezdolności kontroli przebiegu zdarzeń |
| 3-6 | Inicjatywa vs poczucie winy | Zaufanie do siebie jako inicjatora | Poczucie braku własnej wartości |
| 6 -adolescencja | Kompetencja vs poczucie niższości | Opanowanie podstawowych umiejętności intelektualnych i społecznych | Brak pewności siebie, poczucie klęski |
| Adolescencja | Tożsamość vs pomieszanie ról | Poczucie siebie jako osoby | Poczucie fragmentacji własnego „ja”, niejasne poczucie siebie |
| Wczesna dorosłość | Intymność vs izolacja | Zdolność do nawiązywania bliskich więzi | Osamotnienie i separacja, zaprzeczanie potrzebie bliskości |
| Średnia dorosłość | Produktywność vs stagnacja | Koncentracja troski poza „ja” – na rodzinie, społeczeństwie, przyszłych pokoleniach | Troska o siebie, brak orientacji na przyszłość |
| Późna dorosłość | Integralność ego vs rozpacz | Poczucie pełni, podstawowa satysfakcja z życia | Poczucie bezowocności życia, rozczarowanie |
Wpisz style przywiązania i problemy związane z przywiązaniem bez poczucia bezpieczeństwa; 4
przywiązanie ufne, przejawiają niepokój, gdy rodzic opuszcza pomieszczenie, a dążą do fizycznej bliskości, uspokojenia i kontaktu, gdy rodzic pojawia się ponownie, po czym stopniowo powracają do zabawy.
Przywiązanie lękowe unikające przejawia się w trzymaniu się dziecka na uboczu oraz aktywnym unikaniu i ignorowaniu matki, gdy ta wraca do pokoju.
Dzieci o przywiązaniu lękowym ambiwalentnym są bardzo zaniepokojone i przestraszone, gdy matka wychodzi, gdy wraca nie mogą się uspokoić i okazują gniew i opór wobec niej, równocześnie wyrażając potrzebę kontaktu.
Ostatnio dodano jeszcze jedną kategorię - przywiązania lękowego zdezorganizowanego, przejawianego przez dzieci, które wydają się oszołomione i zmieszane, gdy matka powraca. Mogą one wówczas znieruchomieć całkowicie lub przejawiać sprzeczne zachowania, takie jak spoglądanie w innym kierunku w trakcie kontaktu z matką.
Co to jest okres krytyczny? 1
Okres krytyczny (critical period) to okres szczególnego uwrażliwienia w trakcie rozwoju, kiedy organizm jest optymalnie przygotowany do nabycia określonego zachowania, o ile pojawią się określone bodźce i doświadczenia. Jeśli te bodźce i doświadczenia nie pojawią się, organizm nie rozwinie zachowania w tym czasie i będzie miał trudności w rozwijaniu go w okresie późniejszym.
Wymień i opisz przynajmniej 3 stadia rozwoju rozumowania moralnego według Köhlberga
Co psychologia mówi o dojrzewaniu? Czy to okres burzy i naporu? 1
Uświadomienie sobie tych trudności
przyczyniło się do powstania poglądu, że okres dorastania jest czasem nieuniknionego stresu i dezorientacji. Chociaż okres ten może być pełen stresu, to jednak większości dorastającej młodzieży udaje się przejść do wieku dojrzałego bez nadmiernych cierpień. Tradycyjny pogląd na okres dorastania, charakteryzujący go jako czas „burzy i naporu", głosi, że jest to wyjątkowo niespokojny okres życia, który cechuje skrajna zmienność nastroju i nieprzewidywalne, nierozsądne zachowanie.
Margaret Mead (1928) i Ruth Benedict (1938) Opisały kultury, w których dzieci stopniowo przyjmują coraz więcej obowiązków dorosłych bez nagłego, wywołującego stres przejścia, czyli okresu niezdecydowania i dezorientacji. Jednak dopiero wtedy, gdy podjęto wielkie badania nad reprezentacyjną próbką dorastającej młodzieży w społeczeństwie amerykańskim, teoria chaosu i dezorientacji zaczęła w końcu być kwestionowana przez wielu psychologów. Wyniki tych badań okazały się zgodne: niewielu młodych ludzi w okresie dorastania doświadczało przypisywanej im wewnętrznej dezorientacji i wykazywało nieprzewidywalne zachowania (Offer i in., 1987;
Oldham, 1978). Offer i jego współpracownicy pytali ponad 20 000 dorastającej młodzieży o ich osobiste doświadczenia. Badacze doszli do wniosku, że normalni chłopcy i dziewczęta w wieku dorastania „funkcjonują dobrze: są zadowoleni z dobrych stosunków ze swymi rodzinami i przyjaciółmi oraz akceptują wartości uznawane przez większą społeczność" (1981 a, s. 116). Między innymi 90% nastolatków cieszy się życiem, a 86% jest zwykle szczęśliwych.
Czy są różnice między moralnym rozumowaniem a działaniem? 2
Ponadto, bardzo różne wzorce rozumowania czy wiedzy moralnej mogą prowadzić do takich samych zachowań moralnych. Co więcej, poziom wiedzy moralnej danej osoby może mieć niewiele wspólnego z przejawianym przez nią działaniem moralnym. Eksperymentatorzy doszli do wniosku, że chociaż wiedza moralna może być stała, to jednak zachowanie moralne nie jest stała, cechą ludzi; jest ono raczej reakcją, która zmienia się wraz z wymogami sytuacji.
Opisz teorię faz reprodukcyjnych Charlotty Bühler 2
Jej model trwającego przez całe życie rozwoju zakłada, że psychospołeczne fazy życia odpowiadają fazom biologicznym. Po początkowych fazach psychicznej ekspansji we wczesnych okresach życia następuje kulminacja i cofanie się (kontrakcja) w wieku średnim. Podstawę tych faz psychospołecznych stanowią następujące fazy biologiczne: progresywny wzrost (od urodzenia do 15 lat), pojawienie się zdolności reprodukcji seksualnej (15-25 lat), stabilizacja (25-45 lat), utrata zdolności reprodukcji (45-65 lat) oraz degradacja (decline) biologiczna (od 65 lat do śmierci).
Wartość podejścia Charlotty Buhler polega na uznaniu, ze życie wielu ludzi jest zorganizowane wokół czynności reprodukcyjnych. Jednakże taki sposób organizowania życia zdaje się bardziej typowy dla kobiet niż dla mężczyzn i osób, które zdecydowały się żyć w celibacie.
Czym jest „rytuał przejścia”? Kiedy występuje? 2
Rytuały przejścia (rites of passage), czyli obrzędy inicjacji (initiation rites).
Obrzędy te, którym zwykle poddaje się młodzież w okresie pokwitania, stanowią publiczne uznanie przejścia z dzieciństwa do wieku dojrzałego. Obrzędy są bardzo zróżnicowane - od niezwykle bolesnych prób do okresów szkolenia w praktykach seksualnych i zwyczajach kulturowych lub okresów odosobnienia połączonych z próbą przetrwania.
Co to jest akomodacja i asymilacja? 2
Zdaniem Piageta rozwój poznawczy oznacza działanie dwóch zasadniczych procesów: asymilacji i akomodacji. W procesie asymilacji nowość poddawana jest zmianie, by pasować do tego, co już jest znane; w procesie akomodacji znane jest zmieniane tak, by pasować do nowego. Asymilacja (assimilation) polega na modyfikacji nowej informacji pochodzącej z otoczenia tak, by pasowała ona do informacji już znanych. Dochodzące do dziecka z zewnątrz dane sensoryczne są zmieniane zgodnie z istniejącymi już wewnętrznymi schematami sensomotorycznymi. Akomodacja (accomodation) polega na restrukturyzacji lub modyfikacji istniejących już schematów tak, aby nowa informacja mogła do nich lepiej pasować.
Co to jest centracja? 2
koncentracja na jedynie centralnych właściwościach obiektu.
Dzieci na poziomie przedoperacyjnym zwykle pomijają mniej wyraziste właściwości przedmiotów, ponieważ bardziej percepcyjnie uchwytne cechy pochłaniają całą ich uwagę. Koncentracja dziecka na pojedynczym czynniku percepcyjnym zwana jest centracją (centration). Klasyczne doświadczenie Piageta, pokazujące niezdolność dziecka do zrozumienia, że dana ilość substancji nie zmienia się, jeśli wlewać ją do pojemników o różnym kształcie i wielkości, ilustruje zjawisko centracji.
Co to jest habituacja i dyshabituacja? Podaj przykład eksperymentu ukazującego to zjawisko. 4
zmniejszanie reakcji na powtarzający się bodziec – przyciągnięcie uwagi przez nowy bodziec.
W eksperymencie poruszano wielokrotnie patykiem w obie strony za drewnianym klockiem aż do czasu wystąpienia habituacji. Następnie badanym dzieciom pokazano dwie wersje patyka poruszającego się jak poprzednio, lecz bez klocka. W jednej wersji użyto pojedynczego patyka, w drugiej użyto dwóch patyków - jednego nad, a drugiego pod miejscem, w którym poprzednio znajdował się klocek (zob. rys). Którą wersję wolały niemowlęta? Wolały tę z przerwanym prętem od lepiej znanej wersji z całym patykiem, do której już się przyzwyczaiły. Potrafią zatem określić granice przedmiotu poprzez spostrzeżenie przemieszczania się obiektów względem siebie.
Jak zdefiniujesz egocentryzm w odniesieniu do rozwoju poznawczego dziecka? 2
W stadium przedoperacyjnym dzieci mogą wyobrażać sobie świat z jednej tylko perspektywy - ze swojego własnego, egocentrycznego punktu widzenia. Egocentryzm ten jest widoczny w rozmowach z dziećmi, w których często wydaje się, że mówią one raczej do siebie niż do rozmówcy. Egocentryzm (egocentrism) odnosi się do niezdolności dziecka do przyjęcia perspektywy innej osoby lub do wyobrażenia sobie sceny z innej niż własna perspektywy.
Czym jest i kiedy się mniej więcej tworzy pojęcie stałości? Podaj przykład. 2
Stałość obiektu (object permanence) odnosi się do spostrzeżenia, że przedmioty istnieją i zachowują się niezależnie od działań czy świadomości dziecka.
Pod koniec drugiego roku życia dziecko rozwija tę zdolność.
W pierwszym miesiącu życia Nicole i Alexis podążały wzrokiem za przedmiotami, lecz gdy przedmioty znikały z pola widzenia, dziewczynki odwracały wzrok, jak gdyby przedmioty zniknęły również z ich umysłów. Jednakże około 3 miesiąca życia dziewczynki spoglądały nadal na miejsce, w którym przedmiot zniknął z pola widzenia. Gdy matka wychodziła z pokoju dzieci jednymi drzwiami a wracała drugimi, przejawiały oznaki zdziwienia. Wyraźnie coś nowego zachodziło w ich umysłach; nieobecne percepcyjnie przedmioty były w aktywny sposób reprezentowane umysłowo. Obserwacje te znajdują oparcie w wynikach znacznej liczby badań eksperymentalnych nad podążaniem wzrokiem i reakcjami zdziwienia u dzieci w odpowiedzi na ruchy przedmiotów, ich znikanie za ekranem oraz ponowne pojawianie się w oczekiwanych lub nieoczekiwanych miejscach. Badania te świadczą, że stałość przedmiotu rozwija się stopniowo w trakcie pierwszego stadium rozwoju poznawczego i jest dobrze ukształtowana przed ukończeniem drugiego roku życia.
Czym się różnią badania podłużne od poprzecznych? 1
Badania podłużne są przeprowadzane na tych samych osobach przez długi okres czasu, a poprzeczne są przeprowadzane na różnych osobach w danym momencie czasu.
Co to jest wdrukowanie? 2
U innych gatunków noworodek automatycznie kształtuje przywiązanie wobec pierwszego poruszającego się obiektu, jaki zobaczy lub usłyszy (Johnson i Gottlieb, 1981). Jeżeli przywiązanie pojawia się raptownie i tylko w pewnym okresie krytycznym, jeśli nie może łatwo zostać zmodyfikowane i ma trwały wpływ na późniejsze zachowania społeczne, nazywane jest wdrukowaniem (imprinting). Klasycznym przykładem wdrukowania jest reakcja nowo wyklutych kacząt na ruchy ich matki. Ponieważ matka jest zwykle pierwszym poruszającym się obiektem, jaki pisklę widzi, wdrukowanie dokonuje się wobec odpowiedniego dorosłego przedstawiciela własnego gatunku.
Oblicz iloraz inteligencji dziecka, którego wiek chronologiczny to 10 lat, a wiek rozwojowy to 12 lat. 1
Wiek rozwojowy/ wiek chronologiczny x 100 = 12/10*100= 120
Czy się różni wiek chronologiczny od rozwojowego? 1
Psychologowie odróżniają wiek chronologiczny (chronological age) - liczbę miesięcy lub lat od narodzin, której zwykle używają jako zmiennej niezależnej - od wieku rozwojowego (developmental age) - wieku chronologicznego, w którym większość dzieci przejawia określony poziom rozwoju fizycznego lub umysłowego. Na przykład, jeśli trzyletnie dziecko posiada sprawności werbalne typowe dla większości pięciolatków, jego wiek rozwojowy określany jest na 5 lat w zakresie sprawności werbalnych.
Czym różnią się kobiety i mężczyźni w opisywaniu uczuć przy pierwszym stosunku seksualnym? 1
Wiadomo, że pierwsze doświadczenia seksualne kobiet i mężczyzn znacznie się różnią. Ogromna
większość kobiet zaczyna współżyć seksualnie z mężczyznami, w których są zakochane. Przeciwnie, dla większości dorastających mężczyzn więzi osobiste wydają się mniej ważne niż sam akt seksualny - przeciętny mężczyzna podaje, że nie był zaangażowany emocjonalnie w stosunku do swojej pierwszej partnerki seksualnej (Miller i Simon, 1980).
Co ma większe znaczenie dla udanych dorosłych więzi społecznych: serdeczni kochający rodzice czy zgodne pożycie rodziców? 2
Serdeczni kochający rodzice, ponieważ silna więź emocjonalna z dzieckiem pozwala mu w życiu dorosłym na tworzenie udanych więzi, a relacje między rodzicami mogą nie mieć żadnego wpływu na kształtowanie się osobowości dziecka, rodzice mogą być zgodni ze sobą ale nie zwracać uwagi na potrzeby dziecka, nie zajmować się nim w odpowiedni sposób.
Czym jest archetyp? Podaj przykład archetypu w naszej kulturze. 3
Archetyp to pierwowzór, prymitywna, symboliczna reprezentacja doświadczeń lub obiektów np. matka-ziemia, Bóg-słońce
Która cecha, kardynalna czy centralna, ma większe znaczenie dla opisu jednostki wedle Allporta? 1
Kardynalna
Jakie są trzy struktury osobowości wymienione przez Freuda? 1
Id , Ego, Superego
Czym jest libido według Freuda? 1
To naturalna psychiczna energia, która popycha nas do przyjemności zmysłowych. Popęd seksualny.
Czym jest tanatos według Freuda? 1
Instynkt śmierci.
Czym jest osobowość typu T? 1
Osobowość poszukująca silnych emocji, mocnych wrażeń, adrenaliny.
Czym jest osobowość (wzór zachowań) typu A? 1
Możliwość związku chorób serca. Charakteryzuje ją pęd do sukcesu, ciągły brak czasu, agresywność, gotowość do rywalizacji, wrogość(większe ryzyko powstania choroby wieńcowej), stres.
Na czym polega paradoks spójności (w teoriach osobowości)? 3
Oceny osobowości wykonywane przez różnych obserwatorów i w różnym czasie są spójne, podczas gdy oceny zachowania w różnych sytuacjach są niespójne.
Podaj definicję i przykład samoutrudniania 3
Rozmyślne działania na rzecz obniżenia poziomu wykonania jakiejś czynności. Zdobycie gotowego usprawiedliwienia niepowodzenia, które nie oznaczałoby poczucia braku zdolności. Mechanizm obrony poczucia wartości. Np. pójście na impreze zamiast nauki do egzaminu. Winię wtedy swoje nieprzygotowanie. Nie myślę o tym, czy byłabym w stanie zdać ten egzamin.
Wymień cechy Wielkiej Piątki 3
• Ekstrawersja: rozmowny, energiczny i asertywny lub spokojny, wycofany i nieśmiały.
• Przyjazność: sympatyczny, miły i ciepły lub zimny, kłótliwy i okrutny.
• Sumienność: zorganizowany, odpowiedzialny i przezorny lub beztroski, lekkomyślny i nieodpowiedzialny.
• Stabilność Emocjonalna: spokojny, stabilny i zadowolony lub lękliwy, niestały i wybuchowy.
• Otwartość na Doświadczenie: twórczy, intelektualny i otwarty umysłowo lub prosty, płytki i nieinteligentny.
Kto połączył teorię typów i cech? 1
Hans Eysenck
Czy jest determinizm psychiczny i do teorii którego psychologa najlepiej pasuje to określenie? 3
To założenie, że wszystkie reakcje umysłowe i zachowanie zdeterminowane są wcześniejszymi doświadczeniami. Sigmund Freud.
Jaka motywacja jest podawana jako najwyższa w hierarchi Maslowa (możliwe 2 odpowiedzi) 2
Samorealizacja, transcendencja.
Jaka motywacja leży najniżej w hierarchii Maslowa? 1
Potrzeby fizjologiczne.
Kto był twórcą pojęcia nieświadomość zbiorowa i co ono oznacza? 2
Jung. Nie ogranicza się do doświadczeń tylko jednostki, ale istnieją też prawdy wspólne wszystkim. Wszyscy ludzie reagują na te same bodźce. Dzięki nim rozumujemy mity, archetypy, itd.
Co to jest determinizm wzajemny w ujęciu Bandury? 3
Interakcja czynników indywidualnych, zachowania i bodźców środowiskowych. Każdy może wpływać na inne i zmieniać je. Występuje sprzężenie zwrotne. To co robisz kształtuje środowisko, ale środowisko może też wpływać na Twoje zachowanie.
Jakie według psychologii behawioralnej są 4 źródła poczucia własnej skuteczności? Wymień przynajmniej 2. (3)
Osiągnięcia rzeczywiste czyli odgrywanie
Doświadczenia zastępcze-obserwacja działań innych osób
Perswazja społeczna i autoperswazja- inni ludzie, lub my sami się przekonujemy, że jesteśmy w stanie coś zrobić
Spostrzeganie własnego pobudzenia na myśl o wykonaniu zadania( pojawienie się podniecenia równa się oczekiwaniu na sukces)
Z jakiego nurtu wywodzi się przekonanie o wartości bezwarunkowej akceptacji w terapii lub wychowaniu dzieci? 1
Humanistyczno-egzystencjalnego
Jakie są trzy tradycje badawcze (metody badań) psychologii osobowości? 3
Kliniczna, korelacyjna, eksperymentalna
Na czym polega badanie TAT? 1
Test Apercepcji Tematycznej- Analiza skojarzeń do wieloznacznych rysunków.
Czym jest konstrukt psychologiczny? 2
Sposób interpretacji świata przez jednostkę.
Skąd się bierze wyuczona bezradność? Podaj na przykładzie człowieka. 2
U jej początków leżą eksperymentalne badania nad uwarunkowaniem strachu i uczeniem się u psów. Przykład studentów: Studenci, którzy w pierwszej części eksperymentu nie byli w stanie kontrolować hałasu mieli większe problemy z nauczeniem się skutecznej reakcji jego unikania w nowej kontrolowanej sytuacji. Badani przekonani byli, że ich życiem kierują siły zewnętrzne, na które oni sami nie mają wpływu., dlatego np. mają problem z uniknięciem hałasu.