Metody specjalne fizjoterapii
Ocena stanu ogólnego:
Oglądanie
Badanie ruchu w stawie:
Diagnostyka bólowa wg. Cyriaxa
- ruchy czynne i bierne ograniczone oraz/albo bolesne w tym samym kierunku = uszkodzenie struktur niekurczliwych
- ruchy czynne i bierne ograniczone lub/albo bolesne w kierunkach przeciwnych = uszkodzenie struktur kurczliwych.
b) Testy oporowe mm (różnicowanie = ból mm/ból stawowy)
max skurcz mm przy ustawieniu stawu w pozycji spoczynkowej – bez ruchu w stawie, badanie bólu.
Trakcja- kompresja
Ślizg w stawie (bez aktywnosci mm)
- paraplegia
- Testy neurologiczne
- badania dodatkowe
Istotne jest w którym zakresie ruchu pojawia się ból. Zmniejszenie siły może spowodować ze pacjent nie wykona ruchu.Badanie wykonujemy we wszystkich kierunkach ruchu w danym stawie, ruchem czynnym i biernym. Przykurcz w ruchu biernym określa problem stawu, przykurcz w ruchu czynnym problem czesci miękkich np. przykurcz tk. miekkich. To badanie zostało nazwane badaniem różnicującym wg. Cyriaxa.
Kiedy ruchy czynne i bierne sa bolesne w tym samym kierunku mówimy o uszkodzeniu struktur niekurczliwych, jeżeli w kierunkach przeciwnych o uszkodzeniu struktur kurczliwych. Jeżeli stwierdzamy ból w badaniu i podejrzewamy zespół struktur kurczliwych wykonujemy test wg. Caltenborna( jest to test oporowy). Wykonanie max skurczu mm na bazie skurczu mm izometrycznego. Może być wykonywany w pozycji spoczynkowej w połowie zakresu ruchu. Sprawdzamy których struktur dotyczy. Test można wykonac w obrebie stawu w róznych kierunkach. Test oporowy różnicuje uszkodzenie struktur kurczliwych z niekurczliwymi i potwierdza w jakich mm jest problem. Nastepnie badamy grę stawowa. Badamy trakcje i ślizg w pozycji spoczynkowej. Badamy w I i II stopniu slizgu. Jeżeli wykonamy test gry stawowej przechodzimy do badania kompresji, tj. testu na docisk( kompresje). Jeżeli on wykaże dolegliwosci oznacza to że wystepuja dolegliwości w samym stawie!!!! Kompresja jest tylko testem diagnostycznym w terapii manualnej! U pacjentów neurologicznych stosujemy kompresje w celu powiekszenia siły bodźca. Badanie palpacyjne wykonujemy gdy pacjent jest rozebrany w każdej pozycji i we wszystkich zakresach ruchu. Można wykonac dodatkowe testy neurologiczne- różnicujące. Jeśli zeznania pacjenta są niespójne odsyłamy go dodatkowo do lekarza na badania lekarskie. Zawsze pytamy o problemy nowotworowe w rodzinie,o uwarunkowania genetyczne, mężczyzn oi sprawy prostaty i urologiczne, kobiety zas o
badania ginekologiczne, mammografie i osteoporoze.Chorzy z chorobami z grupy reumatoidalnych ( RZS, ZZSK) nie sa poddawani terapii manualnej- jest to dla nich p/ wskazaniem!! Dodatkowo można zaproponować badania USG lub RTG, rezonans magnetyczny. Na stawy głównie RTG I USG. Jeżeli bolą wszystkie stawy- rozpatrujemy jako ból uogólniony- zaproponujemy badanie krwi.
Zabiegi stabilizujace ( hipermobilność- nadruchomość)
Cel: skoordynowanie prowadzenie mm celem stabilizacji stawów o nadmiernej ruchomości lub mocno obciążonych.
Wykonanie: jezeli mm i bierny układ utrzymujący postawę sa niewydolne : stabilizowac od zewnatrz- za pomoca gorsetu, taśmy pasów ortez. Stymulacja manualna celem uaktywnienia danej grupy mm przy zastosowaniu rotacji i poprzecznego przemieszczenia w stawie w którym pacjent ma przeciwdziałac ( napinanie izometryczne). Cwiczymy najpierw w pozycji spoczynkowej, nsatepnie w kierunku braku stabilności lub w pozycji zwichniecia, a na koniec w tych wszystkich pozycjach. Najpierw cwiczymy na najkrótszej dźwigni, potem ja przedłuzamy. Najpierw stosujemy duża powierzchnię podparcia, nastepnie stopniowo ja zmniejszamy. Najpierw stosujemy stabilny podkład, potem chwiejny. Najpierw ćwiczymy statycznie potem dynamicznie (koncentrycznie- ekscentrycznie), stosując zasady terapii manualnej.
Cwiczenia stabilizujące wykonujemy najpierw na stabilnym podłozu, nastepnie na nierównym, wypełnionym pianka lub powietrzem. Cwiczenia balansu, z ugieciem/ wyprostem kd itp. Balans stosujemy w kazdej pozycji. Można wykorzystac małe trampolinki jednoosobowe. Zawsze rozpoczynamy najpierw od cwiczeń prostych koordynacyjnych, potem zmieniamy i stopniujemy do coraz trudniejszych. Zawsze właczamy komponente wzrokową- cwiczenia z otwartymi/ zamknietymi oczyma. Pacjent zawsze musi mieć opanowane ćwiczenia z otwartymi oczyma tak żeby można było zbudować czucie proprioceptywne.
Staw kolanowy
p.w. leżac na brzuchu; pozycja zaryglowana- rotacja zewnetrzna, pozycja spoczynkowa ( gdzie czujemy najwiekszy luz) ok. 25® zgiecia. Nigdy nie chwytamy przez 2 stawy !!!!!! ( wyjatek staw biodrowy). Bardzo ważna dobra stabilizacja, pacjent nie odczuwa bólu i ucisku. Opaska stabilizująca nie bezpośrednio na dole podkolanowym tylko w 1/3 dalszej uda. Terapeuta w pozycji wykroczno- zakrocznej, obejmuje oburacz kd na wysokości ponad kostkami pacjenta.
a) stopień I – delikatnie, pacjent nie zglasza zadnych odczuc
b) stopień II – pociągamy kd nieco mocniej- ale nie do max!!
c) stopień III - rozciągniecie max- teraz dopiero zaczynamy prawidłowe rozciąganie
POWRÓT: zawsze powoli, schodzimy ze stopnia w stopien tj. z 3 na 2 z 2 na 1 do luzu
P/bólowo- z wytrzymaniem np. do 8 sek zaś rozciagająco w stopniu 3 -30 sekund, powtarzamy 5-6x
Trakcja pulsacyjna-oscylacyjna(p/bólowo, p/ obrzekowo) / długotrwały obrzek powoduje zwłóknienia/-pobudzenie proprioreceptorów, sa to krótkie odciagnięcia, ułatwiaja resorpcje przy obrzekach.
Prawidłowa ruchomość rzepki to podstawa do prowadzenia terapii!!
Metody specjalne fizjoterapii
MASAZ FUNKCYJNY- jako przygotowanie do terapii przed mobilizacja i terapia slizgowa. Można go tez wykorzystac przed PIR-em i innymi metodami napieciowymi. Przed jego wykonaniem można wykonac masaz klasyczny.
Różnice:
- chwyt jest poprzecznymm a nie wzdłuz przebiegu włokien. Jeżeli chwytamy poprzecznie nie wykonujemy głaskania tylko a’la ugniatanie i pracujemy kłębemi i kłebikiem
- nie stosujemy docisku mm do kości tylko odciagamy/ odsuwamy mm poprzecznie od kosci
- bardzo wazne skoordynowanie masażu z ruchem w stawie. Jedną kończyna masujemy drugą wykonujemy ruch w stawie, najczesciej nie uzywamy pełnego ruchu w stawie. Ruch odpowiednio w zakresie do okreslonego pacjenta( dostepny zakres ruchu)
- ruch w stawie odbywa się w funkcji antagonistów( przeciwnie do funkcji mm który podlega masażowi;
- bardzo wazna koordynacja
- masaż można wykonać lokalnie( napiecie mm, dolegliwości bólowe)
- czas 10-15 minut, traktujemy go jak masaż klasyczny częsciowy
- ruch bierny aby jeszcze bardziej poprzecznie go rozciągnac ale głównie do wytworzenia mazi stawowej.
Autorem koncepcji masażu funkcyjnego jest Evyenet’h.
MASAŻ POPRZECZNY
Chwyt poprzeczny,możemy masować struktury kurczliwe i niekurczliwe. Masujemy brzusiec mięsnia, przejscie w sciegno, więzadla , włókienka. Masazowi podlegaja struktury niekurczliwe kiedy sa nadmiernie napiete, oraz struktury kurczliwe gdy sa nadmiernie rozluźnione.
Cel: masujemy blizny, zbliznowacenia pod i nad skóra-uelastycznienie blizny; istotny jest czas masażu=> w stanach ostrych tylko 5 min, w stanach przewlekłych -15 minut. Masaz krótki-aby wydzielic histamine i tym samym zwiekszyc przeplyw krwi szybkość utleniania, zwieksza metabolizm. Masaż zaczynamy w stanie ostrym ale dopiero po zagojeniu rany!!! Fizykoterapia po 5 dniach. Masaż może stać się odrębna terapia.