1: Cel ćwiczenia

Opanowanie umiejętności posługiwania się kątomierzem i odczytywania jego wskazań opanowanie zastosowania liniału pionowego. Zapoznanie się z metodą pomiaru stożków za pośrednictwem wałków i kulek.

2: Odpowiedzialność

Uczeń przeprowadzający badania odpowiedzialny jest za :

- wykonanie badań zgodnie z ustaleniami niniejszej instrukcji

- opracowanie wyników z przeprowadzonych badań

3: Wyposażenie stanowiska

Przedmioty mierzone

- wałek zakończony stożkowo lub sprawdzian stożkowy

- stożkowa tuleja redukcyjna PTPK lub tulejka z otworem stożkowym.

- płytka stalowa ukośnie ścięta.

Przyrządy pomiarowe

- suwmiarka

- płyta pomiarowa MLFa

- płyta z kolumną i zaciskiem

- liniał sinusowy

- kątomierze uniwersalne

- głębokościomierz mikrometryczny

- komplet płytek wzorcowych uzupełniających MLAd

- czujnik zegarowy z podstawką

- wałki łożyskowe o średnicy 4 do 8 mm

- kulki łożyskowe

- lupa

Wprowadzenie

1. Pomiar kątów kątomierzem uniwersalnym i optycznym :

Pomiar kątomierzem polega na przyłożeniu bez szczelin, obu ramion kątomierza do boków 

mierzonego kata. Wskazania kątomierzów optycznych odczytuje się z podziałki kreskowej, 

przez wbudowaną w przyrząd lupę, natomiast w kątomierzach uniwersalnych bezpośrednio 

z podziałki. Zarówno jedno jak i drugie kątomierze mają noniusze zwiększające dokładność 

odczytywania wskazań. Noniusz kątomierza uniwersalnego jest dwukierunkowy. Przy 

odczytywaniu wskazania należy posługiwać się tą częścią noniusza, którego kierunek 

rosnących wartości podziałki jest zgodny z kierunkiem podziałki głównej.

rys. 1.0

Pomiar kątomierzem uniwersalnym

1 - ramię stałe

2 - uchwyt

3 - tarcza z podziałką kątową

4 - trzpień

5 - noniusz

6 - uchwyt

7 - ramię przesuwne

Przykłady zastosowań kątomierza uniwersalnego do pomiaru różnych kątów :

1. Pomiar kątów liniałem siunusowym.

Liniał sinusowy składa się z liniału opartego na dwóch wałkach, jednakowej średnicy, 

których osie są równoległe do siebie i leżą w płaszczyźnie równoległej do górnej 

płaszczyzny liniału. Odległość między osiami wałków wynosi zazwyczaj 100 lub 200 mm.

sina= h/l

LIniał ustawia się na kąt a, mierzony uprzednio kątomierzem. Pod jeden wałek liniału 

ustawia się stos płytek wzorcowych o wysokości obliczonej w/g wzoru h= 100 x sina ( 

przy czym 100 jest wartością L liniału, a sina wyznacza się z tablic trygonometrycznych ). 

Po ustawieniu liniału sinusowego należy na nim umieścić przedmiot sprawdzany, a następnie 

za pomocą czujnika sprawdzić równoległość górnej krawędzi przedmiotu do płaszczyzny. 

Różnicę d między kątem ustawienia liniału, a rzeczywistym kątem a przedmiotu oblicza się 

wg. wzoru :

da=( dn/L ) x 3438

dn - odchyłka czujnika w ( mm )

L - odległości między skrajnymi położeniami czujnika w mm

3438 - współczynnika wynikający z przeliczenia radiana na minuty ( da jest wyrażona w 

minutach kątowych )

1. Pomiar kąta stożka zewnętrznego parą wałeczków i mikrometrem.

Podczas pomiaru kąta stożka zewnętrznego stożek ustawia się pionowo na podstawce z zaciskiem. Po obu stronach jego pobocznicy układa się wałeczki o równych średnicach dw , a następnie taką samą parę wałeczków opiera się na dwóch stosach płytek wzorcowych o równych wysokościach. Odległość wałeczków M1i M2 mierzy się mikrometrem zewnętrznym.

rys. 1.3

Kąt a oblicza się w/g wzoru :

tg (a/2)= ( M1- M2 )/( 2ls)

M1- mniejsza odległość wałeczków

M2- większa odległość wałeczków

ls - długość płytek wzorcowych

1. Pomiar kąta stożka wewnętrznego kulkami i głębokościomierzem.

Pomiar wykonuje się metodą pośrednią dwiema, różnymi metodami, odpowiednio 

dobranymi kulkami pomiarowymi oraz głębokościomierzem mikrometrycznym.

rys. 1.4

 

Kąt stożka a oblicza się w/g wzoru : 

sin ( a/2 )= [ (d2 - d1 )/2( ( M1- M2 )- (d2 - d1 )]

gdzie :

d2 i d1 - średnice kulek pomiarowych

M1i M2 - wielkości zmierzone głębokościomierzem mikrometrycznym

OBLICZENIA

Pomiar za pomocą kątomierza

Liniał Sinusowy

Obliczenie sin

h- wysokość stosu płytek

L- długość liniału

Dane

h= 18mm

L=100mm

Obliczenie różnicy d między kątem ustawienia liniału, a rzeczywistym kątem a przedmiotu.

α _n - ochyłka czujnika

L- długość stożka

Dane:

α_n= 0,22mm

L=100mm

Pomiar kąta stożka zewnętrznego parą wałeczków

Dane:

d_w= 16mm

L= 100mm

A=75,55mm

B=62,05mm

h= 83mm

D_a=43,55mm

D_b=30,05mm

A- mniejsza odległość wałeczków

B- większa odległość wałeczków

ls - długość płytek wzorcowych

Kąt pochylenia tworzącej

= 9,5⁰

Zabieżność stożka

=

Pomiar stożka wewnętrznego

Obliczenie kąta stożka

d2 i d1 - średnice kulek pomiarowych

A i B - wielkości zmierzone głębokościomierzem mikrometrycznym

Dane:

d₁=28,5mm

d₂=30,25mm

A=5,85mm

B=40,8mm

Wnioski