• Rozwój pielęgniarstwa w ochronie zdrowia pracujących

Kolebka – Anglia koniec XVIII w.

W ambulatoriach przy dużych zakładach pracy zatrudniano pielęgniarki do:

• Udzielania pierwszej pomocy

• Odwiedzin domowych chorych pracowników i ich rodzin

• Rozwój pielęgniarstwa w ochronie zdrowia pracujących

Anglia 1934r.- początek kształcenia podyplomowego pielęgniarek przemysłowych

W rozwoju tego pielęgniarstwa obserwuje się:

• zmianę nazwy (pielęgniarstwo przemysłowe – pielęgniarstwo w służbie medycyny pracy – pielęgniarstwo w opiece nad zdrowiem pracujących)

• rozwój roli zawodowej pielęgniarki OHN (Occupational Health Nursing)

• Rozwój pielęgniarstwa w ochronie zdrowia pracujących w Europie

Definicja

Occupational Health Nursing (OHN) jest niezależną dziedziną pielęgniarstwa podyplomowego zajmującego się opieką zdrowotną nad człowiekiem w powiązaniu z jego pracą.

P.Drpe, M. Ed. Groot: Occupational health Nursing in Europe, Dutch Nursing Association, 1992

• Rozwój pielęgniarstwa w ochronie zdrowia pracujących

Zadania pielęgniarek OH

1. Nadzór zdrowotny środowiska pracy podopiecznych

2. Nadzór stanu zdrowia

3. Edukacja zdrowotna i promowanie przez pielęgniarki OH zdrowia i bezpieczeństwa pracy

4. Współpraca z kierownictwem, pracownikami i ich przedstawicielami w celu zmniejszenia negatywnych zjawisk zdrowotnych w zakładzie

5. Kierowanie zespołem

6. Udział w badaniach naukowych w pielęgniarstwie OH

• Pielęgniarstwo w opiece nad zdrowiem pracowników w Polsce

Początek XX w.

Pierwsze pielęgniarki zatrudnione do sprawowania opieki nad zdrowiem robotników.

Lata 50-te

Powstaje przemysłowa służba zdrowia (PSZ).

Początek lat 70-tych

Utworzenie przemysłowych i/lub specjalistycznych przemysłowych zespołów opieki zdrowotnych (PZOZ i SPZOZ).

• Pielęgniarstwo w opiece nad zdrowiem pracowników w Polsce

Początkowo główną formą przygotowania pielęgniarek do pracy w PSZ było szkolenie wstępne i międzyzakładowe.

Połowa lat 70-tych

CMDNiŚKM wopracowało program 2-tygodniowego podyplomowego kursu z medycyny pracy. Ukończyła go 1/3 pielęgniarek.

Lata 1979-1995

Zainicjowanie w IMP w Łodzi i przy współudziale CMDNiŚKM opracowane zostały i zatwierdzone przez MZiOS programy kursów:

• kwalifikacyjnych

• specjalistycznych.

• Pielęgniarstwo w opiece nad zdrowiem pracowników w Polsce

1999 – 2004

Opracowano Kompetencje pielęgniarki w ochronie zdrowia pracujących.

Zostały zatwierdzone przez NRPiP.

• Pielęgniarstwo w ochronie zdrowia pracujących - definicja

Dziedzina pielęgniarstwa teoretycznego i praktycznego, która zajmuje się opieką zdrowotną nad człowiekiem w środowisku pracy.

Cel:

• Zapobieganie chorobom zawodowym i wypadkom,

• Promowanie zdrowia,

• Rozpoznawanie problemów zdrowotnych pracowników, zagrożeń w miejscu pracy,

• Edukację zdrowotną.

• Opis stanowiska pracy pielęgniarki w ochronie zdrowia pracujących

Wykształcenie

• Dyplom szkoły pielęgniarskiej

• Prawo wykonywania zawodu

• Staż zawodowy (>2 lata)

• Kurs kwalifikacyjny (450 godz.–ok. 3-6 m-cy)
  lub specjalizacja w dziedzinie ochrony zdrowia pracujących (985 godz.)

• Opis stanowiska pracy pielęgniarki w ochronie zdrowia pracujących

Wymogi formalne

• Zaświadczenie o wpisie do rejestru pielęgniarek posiadających dodatkowe kwalifikacje (nr rejestru)

• Kopia zgłoszenia działalności zakresu medycyny pracy w WOMP

• Zezwolenie ORPiP na wykonywanie indywidualnej praktyki pielęgniarki w ochronie zdrowia pracujących w przypadku wykonywania zadań poza zoz.

• Pielęgniarka w OZP współpracuje z:

• WOMP,

• Lekarze SMP,

• Specjalistą w dziedzinie pielęgniarstwa w OZP,

• Pracodawcą, pracownikami i ich przedstawicielami, Służbami BHP,

• PIS, PIP i innymi organami nadzoru nad warunkami pracy,

• Instytucjami i osobami wykonującymi zadania z zakresu ochrony zdrowia pracujących,

• Pełnomocnikiem ds. Osób Niepełnosprawnych,

• Szkołami ponadpodstawowymi i szkołami wyższymi prowadzącymi praktyczną naukę zawodu.

• Funkcje pielęgniarki w OZP

• Diagnostyczna,

• Profilaktyczna,

• Rehabilitacyjno – leczniczej,

• Doradczo – edukacyjna dla pracodawców i pracowników.

• Zadania pielęgniarki w OZP

1. Nadzorowanie warunków pracy,

2. Udział w opiece nad zdrowiem pracowników,

3. Udział w informowaniu,poradnictwie, szkoleniu oraz promowaniu zdrowia pracujących,

4. Organizowanie i udzielanie pierwszej pomocy w stanach zagrożenia życia,

5. Działalność zabiegowa,

6. Gromadzenie i przechowywanie dokumentacji medycznej.

• Nadzorowanie warunków pracy

1. Rozpoznawanie, ocena i monitorowanie warunków pracy:

1. wizytacje stanowisk pracy,

2. Sprawowanie nadzoru nad stanem higienicznym środowiska pracy

2. Ocena przestrzegania przepisów BHP i zasad bezpieczeństwa pracy w przedsiębiorstwie i na stanowiskach pracy (używanie sprzętu, odzieży ochronnej, środków ochrony osobistej);

3. Sprawdzanie realizacji zaleceń lekarskich dotyczących miejsca i warunków pracy pracowników;

4. Ocena przestrzegania przepisów prawa dotyczących ochrony zdrowia pracowników;

5. Współpraca z pracodawcami, pracownikami, społecznym inspektorem pracy, PIP, PIS.

• Udział w opiece nad zdrowiem pracowników

1. Przeprowadzanie wywiadu w zakresie rozpoznawania potrzeb i problemów zdrowotno-społecznych podopiecznego;

2. Współpracowanie i udział w badaniach profilaktycznych podopiecznego;

3. Wykonywanie badań i pomiarów antropometrycznych u pracowników;

4. Wykonywanie specjalistycznych tj. spirometria, EKG, badanie audiometryczne;

5. Sprawowanie czynnej opieki pielęgniarskiej nad grupami szczególnej troski;

• Udział w opiece nad zdrowiem pracowników

6. Udział w procesie rehabilitacji osób niepełnosprawnych;

7. Współopracowywanie analiz, wniosków, sprawozdań na temat stanu zdrowia podopiecznych;

8. Udział w naradach poświęconych sprawom zdrowia podopiecznego;

9. Współpraca z pracodawcami, pracownikami, instytucjami, organizacjami związkowymi i samorządowymi odpowiedzialnymi za ochronę zdrowia

• Udział w informowaniu, poradnictwie, szkoleniu oraz promowaniu zdrowia

1. Informowanie pracowników o czynnikach ryzyka zawodowego i o możliwościach jego eliminowania lub ograniczenia;

2. Udzielanie pracownikom i pracodawcom porad w zakresie rozwiązywania problemów dotyczących bezpiecznych i higienicznych warunków pracy;

3. Upowszechnianie i realizacja w zakładach pracy programów promocji zdrowia, inicjowanie działań prozdrowotnych;

4. Doskonalenie metod edukacji i wychowania zdrowotnego;

5. Organizacja grup wsparcia.

• Organizowanie i udzielanie pierwszej pomocy medycznej w stanach zagrożenia życia

1. Współopracowywanie wewnątrzzakładowych zasad i instrukcji dotyczących udzielania pierwszej pomocy;

2. Systematyczne szkolenie pracowników w zakresie udzielania pierwszej pomocy przedmedycznej;

3. nadzór nad stanem wyposażenia zakładu w środki, sprzęt i apteczki pierwszej pomocy;

4. Organizowanie i udzielanie pierwszej pomocy;

5. Współdziałanie z jednostkami ratownictwa.

• Działalność zabiegowa

1. Wykonywanie zabiegów pielęgniarskich samodzielnych i zleconych przez lekarza

2. Wykonywanie szczepień ochronnych

• Gromadzenie i przechowywanie dokumentacji pielęgniarskiej

1. Księga wizytacji stanowisk pracy

2. Karta pielęgniarskiej opieki profilaktycznej (projekt)

Rozporządzenie MZ z dn. 15.09.1997r. w sprawie rodzaju dokumentacji medycznej SMP oraz sposobu jej prowadzenia i przechowywania (Dz.U.1997.120.768 oraz Dz.U.2003.37.328).

Rozporządzenie MZ z dn. 15.09.1997r. w sprawie rodzaju indywidualnej dokumentacji medycznej pacjenta, sposobu jej prowadzenia i przechowywania oraz szczegółowych warunków jej udostępniania przez pielęgniarkę/położną udzielającą świadczeń zdrowotnych (Dz.U.2003.147.1437).

• Opieka pielęgniarska nad kobietami w środowisku pracy

• Nie wolno zatrudniać kobiet przy pracach szczególnie uciążliwych lub szkodliwych dla zdrowia.

• Pracownicy w ciąży nie wolno zatrudniać w godzinach nadliczbowych ani w porze nocnej.

• Pracownicy w ciąży nie wolno bez jej zgody delegować poza stałe miejsce pracy ani zatrudniać w systemie czasu pracy przerywanego.

• Pracownika opiekującego się dzieckiem do ukończenia przez nie 4 roku życia nie wolno bez jego zgody zatrudniać w godzinach nadliczbowych, w porze nocnej, w systemie przerywanego czasu pracy,jak również delegować poza stałe miejsce pracy.

• Opieka pielęgniarska nad kobietami w środowisku pracy

Pracownica karmiąca dziecko piersią ma prawo do dwóch półgodzinnych przerw w pracy wliczanych do czasu pracy. Pracownica karmiąca więcej niż jedno dziecko ma prawo do dwóch przerw w pracy po 45 minut każda. Przerwy na karmienie mogą być na wniosek pracownicy udzielane łącznie. Pracownicy zatrudnionej przez czas krótszy niż 4 godziny dziennie przerwy na karmienie nie przysługują. Jeżeli czas pracy pracownicy nie przekracza 6 godzin

dziennie, przysługuje jej jedna przerwa na karmienie.

• Opieka pielęgniarska nad kobietami w środowisku pracy

Prace, które nie mogą być wykonywane przez kobiety ciężarne i karmiące:

1. Dźwigać ciężary o masie przekraczającej 3 kg przy pracy stałej i 5 kg przy pracy dorywczej ( do 4 razy na godzinę w ciągu zmiany roboczej),

2. Pracować w pozycji wymuszonej; stać ponad 3 h w czasie zmiany roboczej,

3. Pracować w narażeniu na działanie czynników rakotwórczych,

4. Pracować w wymuszonym rytmie pracy (przy taśmie)

5. Obsługa monitorów powyżej 4 h – kobiety ciężarne.

Rozporządzenie Rady Ministrów z 10 września z 1996r. w sprawie wykazu prac szczególnie uciążliwych lub szkodliwych dla zdrowia kobiet (Dz.U.96.114.545)

• Opieka pielęgniarska nad młodocianymi

Młodocianym w rozumieniu kodeksu jest osoba, która ukończyła 15 lat, a nie przekroczyła 18 lat.

Zabronione jest zatrudnianie osoby, która nie ukończyła 15 lat.

Wolno zatrudniać tylko tych młodocianych, którzy:

1) ukończyli co najmniej gimnazjum,

2) przedstawią świadectwo lekarskie stwierdzające, że praca danego rodzaju nie zagraża ich zdrowiu.

Pracodawca jest obowiązany zapewnić młodocianym pracownikom opiekę i pomoc, niezbędną dla ich przystosowania się do właściwego wykonywania pracy. Pracodawca jest obowiązany prowadzić ewidencję pracowników młodocianych.

• Opieka pielęgniarska nad młodocianymi

Młodociany może być zatrudniony na podstawie umowy o pracę przy wykonywaniu lekkich prac, które nie mogą powodować zagrożenia dla życia, zdrowia i rozwoju psychospołecznego oraz utrudniać wypełnienia obowiązku szkolnego.

Wykaz lekkich prac określa pracodawca po uzyskaniu zgody lekarza wykonującego zadania smp. Wykaz ten wymaga zatwierdzenia przez właściwego inspektora pracy. Wykaz lekkich prac nie może zawierać prac wzbronionych młodocianym.

• Opieka pielęgniarska nad młodocianymi

Tygodniowy wymiar czasu pracy młodocianego w okresie odbywania zajęć szkolnych nie może przekraczać 12 h.

W dniu uczestniczenia w zajęciach szkolnych wymiar czasu pracy młodocianego nie może przekraczać 2 godzin.

Wymiar czasu pracy młodocianego w okresie ferii szkolnych nie może przekraczać 7 godzin na dobę
i 35 godzin w tygodniu.

Dobowy wymiar czasu pracy młodocianego w wieku do 16 lat nie może jednak przekraczać 6 godzin.

Wymiar czasu pracy obowiązuje także w przypadku, gdy młodociany jest zatrudniony u więcej niż jednego pracodawcy.

• Opieka pielęgniarska nad młodocianymi

Jeżeli dobowy wymiar czasu pracy młodocianego jest dłuższy niż 4,5 godziny, pracodawca jest obowiązany wprowadzić przerwę w pracy trwającą nieprzerwanie 30 minut, wliczaną do czasu pracy.

Czas pracy młodocianego w wieku powyżej 16 lat nie może przekraczać 8 godzinna dobę.

Młodocianego nie wolno zatrudniać w godzinach nadliczbowych ani w porze nocnej.

• Zadania pielęgniarki w zakładzie pracy chronionej.

• Rozpoznanie i ocena czynników występujących w środowisku pracy oraz sposobów wykonywania pracy, mogący mieć ujemny wpływ na zdrowie.

• Rozpoznawanie i ocena ryzyka zawodowego w środowisku pracy oraz informowanie pracodawców i pracujących o możliwości wystąpienia niekorzystnych skutków zdrowotnych będących jego następstwem.

• Przeprowadzanie wizytacji stanowisk pracy, sporządzanie protokołów powizytacyjnych oraz wysyłanie kopii lekarzowi sprawującymi opiekę profilaktyczną

• Zadania pielęgniarki w zakładzie pracy chronionej.

• Obserwacja osób niepełnosprawnych na stanowisku pracy i przekazywanie lekarzowi sprawującemu opiekę profilaktyczną spostrzeżeń dotyczących sposobu wykonywania pracy.

• Kontrola zgodności zatrudniania osób niepełnosprawnych z orzeczeniem lekarskim.

• Prowadzenie czynnego poradnictwa.

• Udział w badaniach profilaktycznych.

• Wykonywanie pomiarów i badań będących w zakresie uprawnień pielęgniarki.

• Zadania pielęgniarki w zakładzie pracy chronionej.

• Kontrola terminowości wykonywania badań okresowych lub kontrolnych.

• Współudział w realizacji promocji zdrowia.

• Udzielanie pierwszej pomocy.

• Gromadzenie informacji dotyczących absencji chorobowej osób niepełnosprawnych oraz przekazywanie uzyskanych danych lekarzowi.

• Kontrola wyposażenia apteczek pierwszej pomocy znajdujących się na terenie zakładu pracy.

• Prowadzenie i przechowywanie obowiązującej dokumentacji.