Zebrane pytania na marketing:

Handel międzynarodowy. Funkcjonowanie jego w Unii Europejskiej i z krajami spoza niej. (Pytania)

Pytanie 1

Wymień i krótko scharakteryzuj swobody rynku Unii Europejskiej.

Odpowiedź:

- swobodny przepływ towarów

- swoboda świadczenia usług

- swobodny przepływ kapitału

- swobodny przepływ osób

Swobodny przepływ towarów - swoboda ta to głównie wprowadzenie wspólnie zaakceptowanych rozwiązań prawnych regulujących w krajach członkowskich podstawowe standardy techniczne, wymagań metrologicznych czy też certyfikatów jakości i bezpieczeństwa produktów. Niektóre towary posiadają odpowiednio uregulowane standardy prawne i ich obszary określa się jako "zharmonizowane", natomiast pozostałe towary nie posiadają odpowiednich uregulowań i wobec tej grupy używamy określenia obszaru "niezharmonizowanego".

Swoboda świadczenia usług - oznacza prawo świadczenia usług przez podmiot, który ma swoją siedzibę w jednym z krajów Unii Europejskiej, na rzecz podmiotów z innych krajów członkowskich, bez potrzeby posiadania w tych krajach jakiegokolwiek stałego zakładu pracy/filii/przedstawicielstwa.

Swobodny przepływ kapitału - swoboda ta przejawia się w zakazie stosowania ograniczeń w stosunku do przepływu kapitału pomiędzy państwami członkowskimi UE, a także pomiędzy Państwami członkowskimi UE a państwami trzecimi.

Swobodny przepływ osób - jest to jedna z podstawowych swobód zagwarantowanych w traktatach ustanawiających Wspólnoty Europejskie. Obejmuje prawo obywatela jednego państwa członkowskiego do osiedlania się lub pracy w innym państwie członkowskim Wspólnoty Europejskiej.

Pytanie 2

Wyjaśnij pojęcie Europejski Obszar Gospodarczy.

Odpowiedź:

Europejski Obszar Gospodarczy, EOG (ang. European Economic Area, EEA) - strefa wolnego handlu i Wspólny Rynek obejmujące kraje Unii Europejskiej i Europejskiego Stowarzyszenia Wolnego Handlu (EFTA) (z wyjątkiem Szwajcarii). EOG opiera się na czterech fundamentalnych wolnościach: swobodzie przepływu ludzi, kapitału, towarów i usług.

Pytanie 3

Czym są kryteria konwergencji i jak się je dzieli? Opisz obydwie grupy.

Odpowiedź:

Wyróżnia się kryteria konwergencji nominalnej oraz kryteria konwergencji prawnej.

Kryteria konwergencji nominalnej:

• kryterium stabilności cen (inflacyjne) - zgodnie z nim inflacja mierzona wskaźnikiem HICP w ciągu roku poprzedzającego badanie nie może przekroczyć 1,5 pkt. procentowego inflacji w trzech państwach Unii Europejskiej o najbardziej stabilnych cenach;

• kryterium fiskalne - państwo w momencie badanie nie może być objęte procedurą nadmiernego deficytu;

• kryterium kursu walutowego - państwo przez minimum dwa lata musi uczestniczyć w Mechanizmie Kursów Walutowych - w tym czasie nie może dochodzić do poważnych napięć oraz nie wolno samowolnie przeprowadzać dewaluacji;

• kryterium stóp procentowych - w ciągu roku od momentu badania średnia długoterminowa stopa procentowa nie może przekroczyć o więcej niż 2 pkt. procentowe średniej z analogicznych stóp procentowych trzech państw Unii Europejskiej o najbardziej stabilnych cenach

Kryteria konwergencji prawnej mówią o tym, że należy zapewnić zgodność prawodawstwa krajowego z art. 130 i 131 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej oraz ze Statutem Europejskiego Systemu Banków Centralnych i Statutem Europejskiego Banku Centralnego

Pytanie 4

Wymień 5 głównych zasad i 5 celów sprawiedliwego handlu.

Odpowiedź:

Główne zasady sprawiedliwego handlu

Główne zasady:

- człowiek jest ważniejszy niż zysk

- poprawianie warunków życia i pracy producentów poprzez stworzenie dogodnych środków i możliwości

- rozwój korzystnych relacji sprzedawca – nabywca

- cena towarów, która zapewnia producentom sprawiedliwe wynagrodzenie za ich pracę i akceptowalny zwrot kosztów dla organizacji marketingowej

- zwiększenie wiedzy ludzi na temat sytuacji kobiet i mężczyzn jako producentów i handlowców

- promocja równych szans kobiet

- ochrona praw kobiet i dzieci

Cele sprawiedliwego handlu:

- Zwiększenie środków do życia dla producentów poprzez zwiększenie dostępu do rynku;

- Wzmocnienie organizacji producentów, płacenie lepszych cen i zapewnienie ciągłości stosunków handlowych;

- Wsparcie możliwości rozwoju upośledzonych społecznie producentów, szczególnie kobiet i ludności tubylczej, oraz ochrona dzieci przed eksploatacją w procesie produkcyjnym.

- Podnoszenie świadomości wśród konsumentów na temat negatywnych skutków międzynarodowego handlu, aby pozytywnie oddziaływali poprzez swoją siłę nabywczą;

- Tworzenie przykładu partnerstwa w handlu poprzez dialog, przejrzystość i szacunek;

- Prowadzenie kampanii na rzecz zmian w zasadach i praktyce konwencjonalnego handlu międzynarodowego.

- Ochrona praw człowieka poprzez promocję sprawiedliwości społecznej, zdrowej praktyki ekologicznej oraz bezpieczeństwa ekonomicznego.

Pytanie 5

Opisz czym jest dumping i w jaki sposób UE może jemu przeciwdziałać?

Odpowiedź:

Firma stosuje dumping, jeśli eksportuje swoje produkty do Unii Europejskiej po cenach niższych niż faktyczna wartość produktu (lokalna cena produktu lub koszty jego wytworzenia) na rynku swojego kraju.

Komisja Europejska jest odpowiedzialna za prowadzenie śledztwa odnośnie zarzutów dumpingowych wobec producentów eksportujących produkty z krajów spoza UE. Komisja zazwyczaj otwiera dochodzenie odnośnie danego produktu lub firmy po otrzymaniu doniesienia lub skargi od wspólnoty, ale może też sama wszcząć śledztwo.

Jeśli Komisja znajdzie jakiekolwiek odchylenia lub dana firma bądź produkt nie spełnia postawionych wymagań, wszczynane są działania anty-dumpingowe.

Determinanty dochodu narodowego

1.Podaj główne założenia szkoły Keynesowskiej:

Odp:

• Produkcja określana jest przez globalny popyt

• Zmiana ilości pieniądza wpływa na zatrudnienie

• Bezrobocie to efekt niedostatecznego popytu

• Państwo powinno być aktywne na scenie fiskalnej i monetarnej państwa

2. Co to mnożnik oraz efekt mnożnikowy? Kiedy ten drugi będzie największy?

Odp: Mnożnik - stosunek zmiany produkcji zapewniającej utrzymanie równowagi do powodującej ją zmiany w wydatkach autonomicznych; określa jak mocny wpływ wywołują zmiany w popycie autonomicznym na zmianę w dochodzie narodowym:

Efekt mnożnikowy polega na zwielokrotnieniu wzrostu dochodu narodowego pod wpływem jednorazowego zwiększenia popytu autonomicznego. Zachodzi on wówczas, gdy w gospodarce istnieją wolne zasoby czynników produkcji (nie wykorzystane zdolności wytwórcze, umożliwiające wzrost produkcji).

Wartość mnożnika zależy od poziomu konsumpcji w ramach danej gospodarki, a wiemy że wpływa na nią krańcowa, psychologiczna skłonność do konsumpcji: , wielkość podatków, czyli wysokość dochodów realnych: oraz krańcowa skłonność do importu, wyrażona w formule: . Po uwzględnieniu tych zależności mnożnik przyjmuje następującą postać:
.
Efekt działania mnożnika będzie więc tym większy:
- im większa część dochodu zostanie przeznaczona na konsumpcję ;
- im mniejsza część dochodu zostanie przeznaczona na podatki ;
- im mniejsza część dochodu zostanie przeznaczona na zakup dóbr importowanych.

3.Wyjaśnij pojęcie: krańcowa skłonność do konsumpcji.

Odp: MPC (ang. marginal propensity to consume). Opisuje zależność między dochodem a konsumpcją, a dokładniej ukazuje, jaką część przyrostu rozporządzalnego dochodu gospodarstwa domowe pragną przeznaczyć na konsumpcję, ( jeżeli dochód wzrasta np. o 1 funta, a MPC jest równe 0,7, planowana konsumpcja wzrasta o 70 pensów). MPC jest stałym współczynnikiem w algebraicznym przedstawieniu funkcji konsumpcji (nie zmienia się mimo wzrostu dochodu). MPC jest liczbą dodatnią i mieści się w przedziale od 0 do 1.

4. Wyjaśnij założenia krzywej Phillipsa.

Odp: Krzywa Philipsa jest to krzywa, wykazująca stosunek między stopą bezrobocia a stopą inflacji, przy założeniu pewnej oczekiwanej stopy inflacji. Z przebiegu tej krzywej wynika, że niższa stopa bezrobocia może być uzyskiwana kosztem wyższej stopy inflacji i odwrotnie. Wydarzenia ostatniego ćwierćwiecza podważyły wiarygodność takiego rozumienia, tzn. wymienności inflacji i bezrobocia. Obecnie już niewielu ekonomistów uznaje ważność tej wymienności w długim okresie. W latach siedemdziesiątych ogólna zależność między inflacją a bezrobociem miała charakter korelacji dodatniej, to znaczy, że im wyższa stopa inflacji, tym wyższa również stopa bezrobocia i odwrotnie. W ciągu ostatnich 25 lat zarówno bezrobocie jak i inflacja wykazywały tendencje wzrostowe. Można więc przyjąć tezę, że bezrobocie i inflacja nie muszą być związane z odwrotną zależnością, jak to utrzymują niektórzy ekonomiści.

5. Wyjaśnić na przykładzie jak działa akcelerator.

Odp: Akcelerator - zasada przyspieszania w okresie wahań koniunkturalnych,spowodowanych niestabilnoscią inwestycji. Wielkość inwestycji zależy od tempa wzrosty dochodu narodowego i w rezultacie podlega znacznym wahaniom. W czasie recesji inwestycje w nowe fabryki i urzadzenia znikają .Nie warto inwestować w dodatkowy potencjał wytwórczy , skoro i tak nie można sprzedać tego, co aktualnie sie produkuje. Gdy w końcu gosodarka zaczyna wychodzić z recesji , powraca zaufanie i inwestycje mogą gwałtownie rosnąć. Wzrost inwestycji może byc procentowo kilka razy większy niż wzrost dochodu narodowego.Jednak gdy tempo wzrostu gospodarczego zmniejszy się,wielkość inwestycji może drastycznie spaść. Sedno w tym , że inwestycje zależą nie tylko od poziomu dochodu narodowego i popytu konsumpcujnego, lecz też od tempa ich zmian. Na przykład jeśli wzrost gospodarczy w 2000r. wyniósł 1% a w 2001r. 2% , to produkcja wzrosła tylko o 2%, ale tempo wzrostu zwiększyło sie o 100% . Zmiany inwestycji sa więc zazwyczaj znacznie bardziej drastyczne niż zminay dochodu narodowego.

Rok	0	1	2	3	4
Popyt konsumpcyjny	1000	1000	2000	3000	3500
Liczba potrzebnych maszyn		10	10	20	30
Łącznie inwestycje		1	11	11	6

Inwestycje rosną, gdy tempo wzrostu dochodu narodowego ( a tym samym popytu konsumpcyjnego)wzrasta. Ilustruje to przykład w latach 1 i 2 . W roku 1 przyrost popytu konsumpcyjnego wynosi 0, a w roku 2 popyt rośnie o 1000 sztuk. Inwestycje wzrastają z 1 do 11 maszyn. Wzrost inwestycji jest znacznie większy niż wzrost popytu dzięki efektowi akceleratora. Popyt konsumpcyjny podwaja się , a inwestycje wzrastają 11-to krotnie.

Inwestycje będą utrzymywały się na stałym poziomie , jeżeli dochód narodowy będzie rósł w takim samym tempie jak w roku poprzednim. Ilustruje to sytuacja w latach 2 i 3 . Popyt konsumentów rośnie w obu tych latach 2000 szt. do 3000 szt., ale inwestycje wciąż wynoszą 11

Inwestycje spadną, nawet jeśli dochód narodowy nadal rośnie , gdy tempo wzrostu zmniejszy się . Ilustruje to sytuacja w roku 4. Popyt konsumentów wzrasta o 500 szt., inwestycje maleją z 11 do 6 maszyn.

6. Wyjaśnij pojęcia:

Deficyt budżetowy - różnica pomiędzy dochodami a wydatkami firmy, samorządu, państwa w danym roku budżetowym stanowi odpowiednio nadwyżkę lub deficyt. Gdy mamy do czynienia z sytuacją że wydatki przewyższają dochody możemy mówić o deficycie.

Aktywna polityka fiskalna - Celowe zmiany stawek podatkowych lub wielkości wydatków państwowych, dokonywane w celu regulowania ogólnego poziomu popytu.

Luka inflacyjna - nadwyżka zagregowanego popytu nad zagregowaną podażą przy pełnym wykorzystaniu czynników produkcji (produkcja potencjalna = produkcja faktyczna). Ponieważ produkcja nie może się zwiększyć, aby zaspokoić popyt, równowagę przywraca się przez wzrost przeciętnego poziomu cen (inflację).

6. Wyjaśnij czym jest nadwyżka lub potrzeba pożyczkowa sektora publicznego oraz dlaczego występuje?

Odp: Aby otrzymać kompletny obraz reżimu fiskalnego — stopnia, w jakim fiskalna jest ekspansyjna lub restrykcyjna — należy przyjrzeć się deficytowi nadwyżce całego sektora publicznego, obejmującego rząd centralny, władze lokalne i przedsiębiorstwa publiczne. Jeżeli sektor publiczny wydaje więcej niż zarabia (w formie ściąganych podatków, dochodów przedsiębiorstw państwowych itp.), wielkość tego deficytu określa potrzeby pożyczkowe sektora publicznego (public-sector borrowing requirements — PSBR). Uzasadnienie tej nazwy jest proste. Jeśli w sektorze publicznym istnieje w danym roku deficyt, wynoszący na przykład 1 mld zł sektor ów będzie musiał pożyczyć w tym roku 1 mld zł, aby sfinansować swoją działalnośći. Jeśli w sektorze publicznym występuje nadwyżka, nazywamy ją nadwyżką sektora publicznego (public-sector debt repayment — PSDR). Nadwyżka taka zostanie użyta do zredukowania skumulowanego długu z poprzednich lat. Skumulowany dług rządu centralnego nazywamy długiem państwowym. Łączne za­dłużenie sektora publicznego nazywane jest długiem sektora publicznego .

POPYT GLOBALNY, PODAŻ GLOBALNA I PROBLEMY MAKROEKONOMICZNE

1. PYTANIA KONTROLNE

   Część I – Popyt globalny i podaż globalna

1. Czym reguluje się różnicę pomiędzy odpływami i dopływami?

Odp.: Podatkami, np.: VAT

1. Wymień cztery cele makroekonomiczne

Zapewnienia wzrostu gospodarczego;

Ograniczenia bezrobocia i inflacji;

Unikania problemów z bilansem płatniczym;

Unikanie problemów z kursem walutowym.

1. Co to jest cykl koniunkturalny i na jakie 4 fazy się dzieli (opisz każdą z nich).

Cykle koniunkturalne to powtarzające się zachowania stanu gospodarki danego kraju. 

1. Faza recesji – jest przejawem spadku ogólnej działalności gospodarczej, szczególnie pkb i zatrudnienia. Banki ograniczają kredyty, spadają inwestycje, spadają zamówienia na urządzenia wytwórcze i pojawiają się trudności ze sprzedażą towarów. 
2. Faza przesilenia – gdy pkb przestaje spadać, a bezrobocie przestaje wzrastać, osiągnięte jest dno cyklu koniunkturalnego. Jest to najniższy punkt cyklu. Po nim może nastąpić poprawa lub może ona jeszcze „pełzać” na tym niskim poziomie przez dłuższy czas. 
3. Faza ożywienia – pkb i zatrudnienie rośnie, rosną wydatki inwestycyjne i konsumpcyjne, upowszechnia się optymizm wśród inwestorów i producentów 
4. Faza szczytowa – to punkt gdy ogólny poziom aktywności gospodarczej przestaje się podnosić. Stanowi on najwyższy punkt cyklu koniunkturalnego.

Długość cyklu mierzy się od szczytu do szczytu.

1. Opisz ruch okrężny dochodów.

Odp.: Gospodarka skłąda się z dwóch różnych grup jednostek: przedsiębiorstw i gospodarstw domowych, z czego każda z nich pełni osobną funkcję. Przedsiębiorstwa wytwarzają dobra i usługi, jednocześnie zatrudniając pracowników i inne czynniki produkcji. Gospodarstwa domowe(osoby je tworzące) konsumują dobra wytwarzane przez przedsiębiorstwa, jednocześnie dostarczejąc im nakładów pracy i innych czynników produkcji.

Część II – Bezrobocie i inflacji

1. Kim jest bezrobotny (w ujęciu ekonomicznym)? Podaj główny czynnik obniżający stopę bezrobocia w Polsce.

Odp.: Bezrobotny – w ujęciu ekonomicznym:
„Osoba w wieku produkcyjnym pozostająca bez pracy, która byłaby skłonna podjąć pracę przy obecnych stawkach płacy”

Głównym czynnikiem obniżającym stopę bezrobocia jest nabycie prawa do emerytur. W naszym kraju, w niektórych przypadkach, można przejść na emeryturę, przed osiągnięciem wieku emerytalnego, np.: po odbyciu pewnego okresu służby mundurowej. Osoba emerytowana nie jest uznawana za osobę bezrobotną.

1. Czym jest bezrobocie cykliczne? W którym momencie cyklu koniunkturalnego występuje?

Odp.: Bezrobocie wynikające z niedostatecznego popytu – tzw.: bezrobocie cykliczne, pojawia się zwłaszcza w okresach recesji,

1. Mając dane:

Liczba osób pracujących w kraju: 4 mln

Liczba bezrobotnych w kraju: 31 mln

Oblicz stopę bezrobocia w kraju.

Odp.:

1. Czym jest inflacja popytu, a czym inflacja kosztów? W jaki sposób inflacja jest wyrażona?

Odp.: Inflacja popytu to wzrost cen spowodowany ciągłym wzrostem ogólnego poziomu popytu, przesunięcie krzywej popytu w prawo.

Inflacja kosztów jest związana z ciągłym wzrostem kosztów produkcji i przesuwaniem się w lewo krzywej podaży AS.

Stopa inflacji – procentowa zmiana wskaźnika w stosunku do analogicznego miesiąca w poprzednim roku.

1. Co odgrywa ważną rolę w kształtowaniu rzeczywistego tempa inflacji?

Odp.: Ważną rolę w kształtowaniu rzeczywistego tempa inflacji odgrywają oczekiwania inflacyjne. Im wyższa jest oczekiwana inflacja, tym wyższa będzie inflacja faktyczne (Sloman, s. 324)

Pytania na egzamin z ekonomii – dział: pieniądz i polityka pieniężna.

1.Co to jest pieniądz i jakie są funkcje pieniądza(4)?

Pieniądz – materialny lub niematerialny środek, który można wymienić na towar lub usługę.

Funkcje: -środek wymiany

-środek gromadzenia bogactwa

-miernik wartości

-środek do ustalania przyszłych roszczeń i zobowiązań

2.Co to są aktywa? Podaj rodzaje aktywów.

2. Aktywa – posiadane środki i należności

• Gotówka i wkłady w banku centralnym

• Pożyczki krótkoterminowe:

  • pożyczki rynkowe

  • weksle

  • operacje „repo”

• Pożyczki długoterminowe

3.Co to są pasywa? Podaj rodzaje pasywów.

Pasywa (zobowiązania) – uprawnione roszczenia osób zewnętrznych wobec danej instytucji

• wkłady awista

• wkłady terminowe

• certyfikaty depozytowe

• transakcje sprzedaży i odkupu papierów wartościowych („repo”)

4.Wyjaśnij różnicę pomiędzy zyskownością a płynnością pieniądza oraz podaj jakie mają znaczenie dla banków.

Zyskowność – zysk powstaje wtedy, gdy bank udziela kredytów na wyższy procent niż wynosi oprocentowanie depozytów.

Płynność – jest to łatwość z jaką można bez strat zamienić dany aktyw na gotówkę. Gotówka z definicji jest doskonale płynna.

5.Wymień części składowe równoległego rynku pieniężnego(7).

Równoległy rynek pieniężny:

• rynek międzybankowy

• rynek certyfikatów depozytowych

• rynek depozytowy przedsiębiorstw

• rynek walutowy

• rynek pożyczek dla gospodarstw domowych

• rynek kas budowlanych

• rynek papierów dłużnych

6. Wyjaśnij pojęcie kreacji kredytu.

...

7.Podaj 3 główne komplikacje kreacji kredytu i opisz jeden z nich.

3 główne komplikacje kreacji kredytu:

• Zmienność wskaźników płynności banków

• Złożoność wskaźników płynności

• Wycofanie części dodatkowej gotówki

z banków

8.Podaj 3 motywy trzymania pieniędzy i opisz jeden z nich.

3 motywy popytu na pieniądz:

1. motyw transakcyjny („wiem, że czekają mnie transakcje i muszę posiadać odpowiednie zasoby pieniądza transakcyjnego, aby móc je zrealizować”

2. motyw przezornościowy („oprócz transakcji, o których wiem, że nastąpią, mogę potrzebować środków pieniężnych na dodatkowe transakcje, których nie jestem pewien”)

Motyw przezorności wynika z naszej niepewności odnośnie rozkładu w czasie naszych wpływów i wydatków. Jego istotą jest to, że decydujemy się trzymać pewien zasób pieniądza w razie nieoczekiwanych wydatków.

3. motyw spekulacyjny („mogę tak alokować posiadane zasoby pieniężne, aby uzyskać dodatkowy zysk; niestety, wraz ze wzrostem zysku rośnie także ryzyko”)

9.Narysuj wykres krzywej preferencji płynności

10. Podaj pojęcie pieniądza aktywnego.

Pieniądz aktywny – zasoby pieniądza trzymywane z powodów transakcyjnych i z przezorności.

11.Podaj pojęcie pieniądza pasywnego.

Pieniądz pasywny – zasoby pieniądza utrzymywane z powodów spekulacyjnych..

12. Podaj pełny efekt zmian podaży pieniądza w założeniu zwiększenia podaży pieniądza.

...

13. Metody wpływania na podaż pieniądza przez bank centralny:

• w celu zwiększenia podaży:

  • obniżenie stopy redyskontowej celem zwiększenia pożyczek dla banków komercyjnych

  • zakup rządowych papierów wartościowych na otwartym rynku;

  • obniżenie poziomu rezerw obowiązkowych;

• w celu zmniejszenia podaży;

  • podwyższenie stopy redyskontowej celem zmniejszenia pożyczek dla banków komercyjnych;

  • sprzedaż posiadanych rządowych papierów wartościowych;

  • podwyższenie poziomu rezerw obowiązkowych.

Zawodność Rynku I Polityka Państwa

1.Co to są efekty zewnętrzne? Opisz krótko ich rodzaje.

Efekt zewnętrzny - występuje, gdy produkcja lub konsumpcja dobra bezpośrednio oddziałuje na przedsiębiorstwo lub konsumentów, którzy nie kupują i nie sprzedają tego dobra oraz kiedy ten wpływ nie znajduje pełnego odzwierciedlenia w cenach rynkowych.

Są to takie zjawiska jak np. zanieczyszczenie środowiska, hałas lub tłok. Ich wspólną cechą jest to, że działanie jednej osoby powoduje koszty lub korzyści dla innych, nie uwzględniane przez sprawcę.

Negatywne efekty zewnętrzne

Występują w sytuacji, gdy producent jest w stanie przenieść część kosztów na osoby trzecie. Prowadzi to do powstania strat u innych podmiotów, które nie są związane z działalnością, która spowodowała powstanie kosztu i nie uczestniczą w odnoszeniu profitów z tej działalności. Klasycznym przykładem negatywnych efektów zewnętrznych jest np. emisja trujących gazów do atmosfery lub zanieczyszczanie rzek ściekami

Pozytywne efekty zewnętrzne

Niektóre rodzaje działalności mogą powodować profity dla osób trzecich. Jeżeli podmiot, który prowadzi działalność nie jest w stanie otrzymać całkowitego wynagrodzenia za te korzyści, wówczas mamy do czynienia z pozytywnymi efektami zewnętrznymi. Przykładem może być budowa drogi dojazdowej do własnego domu.

2.Opisz i podaj przykład dobra publicznego.

Dobrami publicznymi nazywamy dóbr, których konsumpcja jednej jednostki nie ogranicza konsumpcji danego dobra przez innych.

Cechują je:

• Nierywalizacyjność – konsumpcja pewnego dobra przez jedną osobę nie zmniejsza możliwości konsumpcji tego dobra przez innych.

• Niewyłączalność – nie jest możliwe dostarczenie jakiegoś dobra jednej osobie
  i jednoczesne ograniczenie dostępu do niego innym.

Tego typu dobro musi produkować i finansować państwo. Przykładem takiego dobra jest np.

• bezpieczeństwo wewnętrzne,

• oświetlenie ulic,

3. Opisz wady mechanizmu rynkowego skupiając się na czynnikach ludzkich.

• Niepełna informacja i niepewność

  Niektóre firmy celowo nie udostępniają lub bazują na przeświadczeniu,
  że konsumenci posiadają wszystkie informacje o oferowanym przez nich produkcie.

• Nieprzenośność czynników wytwórczych i opóźnienia reakcji

  Wiele przedsiębiorstw posiada części nieprzenośne. Poprzez opóźnienia w informacji
  i nieprzenośność przedsiębiorstwa nie są w stanie w 100% reagować wystarczająco szybko na rynku.

• Błędne decyzje podejmowane przez osoby działające we własnym imieniu

  Wiele osób powierza dysponowanie swoimi środkami innym, nie zawsze odpowiednim, ludziom i organom, które mogą podejmować niewłaściwe i szkodliwe decyzje.

4. Wytłumacz, dlaczego monopol nie jest dobrym rozwiązaniem dla konsumentów dla rynku?

Monopol – struktura rynkowa charakteryzująca się:

• występowaniem na rynku tylko jednego dostawcy lub producenta danego towaru, który kontroluje podaż i ceny, oraz wielu odbiorców;

• występowaniem barier uniemożliwiających innym firmom wejście na rynek (np. ustawodawstwo, patenty, koszty itp.);

• unikatowością produktu monopolu (nie posiada on dobrego lub bliskiego substytutu).

Monopolista, jak każdy przedsiębiorca, dąży do maksymalizacji zysku. Może on sprzedawać produkt po cenie wyższej, niż gdyby rynek był konkurencyjny. Dzieje się tak, gdyż klienci nie mają do wyboru substytutu u konkurenta. Gdyby tak było, przedsiębiorca podnosząc cenę, straciłby klientów na rzecz konkurencji.
Różnica w zysku, który osiąga monopolista w porównaniu z firmą działającą na rynku konkurencyjnym, to renta monopolowa.

Monopolista ustala cenę, która zmaksymalizuje jego zysk.

Zatem wadą monopolu jest sprzedawanie mniejszych ilości produktu po wyższych cenach niż w wypadku konkurencji.

5. Jaki jest cel podatków i dotacji?

Nakłada się podatki na dobra i usługi, których produkcja zapewniana przez rynek jest zbyt duża. A subsydiowane są te, których produkcja jest zbyt mała.

Swoiste ograniczenia na produkty z wysokim popytem, a dopłaty dla tych o małym popycie.

6. Jakie są zalety i wady podatków i subsydiów?

Zalety:

• Możliwość wpłynięcia na przedsiębiorstwo – ograniczenie działalności lub manipulowanie podażą

• Elastyczność – można dostosować podatki i subsydia w zależności od potrzeb.

Wady:

• Trudność zróżnicowania wysokości podatków i subsydiów – niezwykle trudno dostosować podatki i subsydia do każdego przedsiębiorstwa oddzielnie, jest to nie tylko długotrwałe, ale i kosztowne

• Ograniczona wiedza państwa – trudno ocenić długoterminowe szkody wyrządzone przez przedsiębiorstwo.

7. Jakie mogą być zalety i wady ograniczeń prawnych?

Zalety ograniczeń prawnych:

• Zwykle sformułowane prosto i zrozumiale

• Ochrona interesów konsumentów – zakazy chronią przed manipulacją informacjami, które mogłyby zaszkodzić konsumentowi

• Całkowity zakaz pewnych działań

• Czasem lepszy jest zakaz pewnego działania, niż opodatkowania go – jeśli istnieje możliwość zaistnienia pewnego niebezpieczeństwa i nie sposób przewidzieć skali problemu, to rozsądnym działaniem jest zakaz działań mających na celu spowodowanie owych ‘zniszczeń’.

Wady ograniczeń prawnych:

Niekiedy podatek jest lepszym rozwiązaniem od zakazu – dobrym przykładem jest problem przedstawiony przez Johna Slomana:

Jeśli pewnemu przedsiębiorstwu nakazano ograniczyć emisję pewnej toksycznej substancji do określonej ilości, to firma ta nie będzie troszczyć się o ograniczenie emisji jeszcze bardziej, niż jest to wymagane.

Natomiast, jeśli zamiast nakazu zastosuje się podatek, to w interesie przedsiębiorstwa będzie coraz większe ograniczenie emisji, gdyż będzie płacić mniejsze kwoty za szkodzenie środowisku

Czasem zamiast nakładać pewne podatki lub zakazy, lepiej jest zatrudnić agencje regulacyjne, które mają za zadanie przeciwdziałać pewnym przypadkom (np. nadużywanie pozycji monopolistycznej, niedokładne informacje).

Agencje te przeprowadzają dochodzenie, a następnie sporządzają raport z zaleceniami.

Mogą też dysponować władzą, która sprawi, że zalecenia te zostaną wprowadzone w życie.

8. Jakie są 3 inne przejawy interwencjonizmu w państwie, oprócz podatków i subsydiów oraz ograniczeń prawnych? Czym się charakteryzują te przejawy?

1. Zmiany praw własności

Prawa własności określają czyją własnością jest dana rzecz, jaki użytek może z niej zrobić właściciel, jaki jest zakres praw innych osób do niej oraz sposób przekazania własności.

Poprzez rozszerzenie zakresu tych praw właściciele starają się zapobiec sytuacji, w której działania innych ludzi przysporzyłyby im kosztów oraz że będę im przysługiwały opłaty z tytułu szkód wyrządzonych tymi działaniami.

Niestety rozszerzenie może stać się niepraktyczne. Dotyczy to przypadku, gdy stosunkowo niewielkie utrudnienia szkodzą jednocześnie wielu ludziom, zwłaszcza, jeśli te szkody powoduje więcej niż jedna osoba.

Nawet, jeśli, sprawców szkód jest niewielu problemem może być procesowanie się nimi. Sprawiedliwość kosztuje, a więc będzie ona sprzyjać głównie bogatym, których będzie stać na dobrych prawników. Zaś zwykłego człowieka ze średnią płacą nie stać na tak kosztowną sprawiedliwość.

1. Zapewnienie dostępu do informacji

W obliczu niepełnej informacji, państwo może poprawić funkcjonowanie mechanizmu rynkowego, dostarczając informacji bezpośrednio lub za pośrednictwem swoich agend.

1. Bezpośrednie dostarczanie dóbr i usług

Jak wszyscy wiemy, dobrami i usługami publicznymi zajmuje się państwo, rynek nie będzie z własnej inicjatywy zapewniał mieszkańcom chodników, ulic, czy obrony narodowej. Oczywiście państwo może zlecić odpłatnie pewien projekt przedsiębiorstwom prywatnym.

Przed budową każdej nowej inwestycji, państwo musi dokonać analizy kosztów
i korzyści.

Analiza polega na zidentyfikowaniu przez państwo wszystkich kosztów i korzyści (prywatnych i zewnętrznych) wynikających dla społeczeństwa z danego przedsięwzięcia, a następnie ich zestawienia ze sobą.

Przedsięwzięcie opłaca się zrealizować, jeśli społeczne korzyści z projektu przewyższają jego społeczne koszty.

9. Jakie są cztery powody, dla których pewne usługi, jak służba zdrowia oraz edukacja, są dostarczane bezpłatnie lub po niższej cenie?

1. Sprawiedliwość społeczna

Społeczeństwo może stwierdzić, że możliwość korzystania z danej usługi powinna być prawem każdego obywatela, a prawo to powinno być jednakowe dla wszystkich w zależności od potrzeb.

1. Znaczne dodatnie efekty zewnętrzne

Znaczne korzyści mogą odnieść inne osoby niż konsument tych dóbr. Np. służba zdrowia lecząc bezpłatnie chorego zakaźnie chroni innych obywateli przed zarażeniem się, a zatem przed ewentualną epidemią.

1. Osoby zależne

Gdyby oświata była całkowicie płatna, to osobami zależnymi byłyby dzieci, które uczyłyby się tego, za co rodzice zapłaciliby, a sam poziom ich wykształcenia byłby zależny od wysokości wynagrodzenia rodziców.

1. Niewiedza

Konsumenci mogą nie zdawać sobie sprawy z rzeczywistej ceny dobra. Gdyby przyszłoby im zapłacić za daną usługę, możliwe, że szybko zrezygnowaliby z niej.

10. Jakie są słabości interwencjonizmu państwa?

• Niedobory i nadwyżki

Interwencja państwa może przejawiać się w postaci ustalania cen na poziomie,
który nie zapewnia równowagi rynkowej, czego skutkiem będą, albo niedobory,
albo nadwyżki.

• Niepełna informacja

Państwo może nie mieć pełnych informacji odnośnie preferencji konsumentów, całych grup konsumenckich lub błędnie interpretować informacje.

• Biurokracja i nieefektywność

Im szerszy jest zakres i szczegółowość interwencji, tym więcej zasobów ludzkich
i materialnych zostaje zaangażowanych, przez co koszty wzrastają. Może zdarzyć się, że państwo marnuje pieniądze na niektóre interwencje.

• Brak bodźców rynkowych

Jeżeli interwencja państwa prowadzi do wyeliminowania mechanizmów rynkowych, albo osłabienia ich wpływu na gospodarkę (np. dotacja, wypłacanie świadczeń społecznych, wprowadzenie cen lub płac minimalnych), to może ona też wyeliminować pewne pożyteczne bodźce rynkowe (np. podejmowanie się pracy – wypłacanie zasiłków, dotacje umożliwiające przetrwanie nieefektywnym firmom).

• Zmiana polityki gospodarczej

Częste zmiany polityki gospodarczej w państwie mogą bardzo utrudnić zarządzanie przedsiębiorstwem, gdyż trudno przewidzieć stawki podatków, subsydiów, zakresu kontroli cen, itp.

• Brak wolności jednostki

Zbytni interwencjonizm państwa może spowodować utratę dokonywania decyzji ekonomicznej przez jednostkę.

11. Jakie są zalety wolnego rynku?

• Automatyczne dostosowanie

• Długookresowy rozwój gospodarki

• Duże natężenie konkurencji nawet w warunkach monopolu i oligopolu

12. Jakie są czynniki występowania silnej presji konkurencyjnej? Czym się charakteryzują?

Czynniki występowania silnej presji konkurencyjnej:

• Istnieje obawa przed     wejściem do gałęzi nowych firm zachęconych nadmiernie wysokimi     zyskami

• Występuje     konkurencja ze strony gałęzi pokrewnych

• Pojawia się     zagrożenie konkurencją z zagranicy

• Istnieje przeciwwaga     w postaci struktur monopsonistycznych po stronie popytu

• Istnieje rywalizacja     o przejęcie kontroli nad przedsiębiorstwami.    

13. Jakie są główne cele interwencji państwa?

Równość - Współcześnie za zgodne z wymaganiami sprawiedliwości uznaje się     przeciwdziałanie zjawisku tworzących się i coraz bardziej oddalających od siebie     biegunów bogactwa i niedostatku w świecie.
Efektywność społeczna – Produkcja i konsumpcja na takim poziomie, przy którym     MSB=MSC.