Urząd Dozoru Technicznego jest państwową osobą prawną realizującą zadania związane z wykonywaniem dozoru technicznego w zakresie ustalonym w ustawie o dozorze technicznym i aktach wykonawczych do tej ustawy.

Dozór techniczny to działalność zmierzająca do zapewnienia bezpiecznego funkcjonowania urządzeń technicznych, które mogą stwarzać zagrożenie dla życia lub zdrowia ludzkiego, mienia lub środowiska.

Dozorem technicznym objęte są urządzenia techniczne stwarzające zagrożenie poprzez:

• rozprężanie gazów znajdujących się pod ciśnieniem różnym od atmosferycznego,

• wyzwolenie energii potencjalnej lub kinetycznej przy przemieszczaniu ludzi lub ładunków w ograniczonym zasięgu,

• rozprzestrzenianie się materiałów niebezpiecznych o właściwościach trujących lub żrących w czasie ich magazynowania lub transportu w zbiornikach bezciśnieniowych.

Działalność obejmuje fazę wytwarzania i fazę eksploatacji urządzeń. W fazie wytwarzania organa jednostek dozoru technicznego:

• uzgadniają dokumentacje projektowe, konstrukcyjno-techniczne łącznie z instrukcjami eksploatacji,

• sprawdzają kompetencje wytwórców urządzeń technicznych oraz materiałów i elementów do budowy tych urządzeń,

• wykonują badania typu urządzeń przed uruchomieniem produkcji które stanowią podstawę do wydania świadectwa i oznaczenia urządzeń przez wytwórcę:

Wytwórca przez naniesienie znaku na podstawie pozytywnych wyników badań prototypu potwierdza, że urządzenie techniczne spełnia wymagania przepisów dozoru technicznego i norm w zakresie jakości wykonania i bezpieczeństwa oraz jest zgodne z przebadanym typem urządzenia. Wejście w życie przepisów wdrażających tzw. Dyrektywy Nowego Podejście UE ograniczyło zakres dozoru technicznego wobec urządzeń w fazie wytwarzania. Obecnie urzadzenia nie podlegają dozorowi technicznemu na etapie wytwarzania, o ile podlegają kontroli wytwarzania zgodnie z Dyrektywami Nowego Podejścia wykonywanym przez jednostki notyfikowane.

Trwały znak dla urządzeń technicznych: - produkowanych seryjnie na podstawie tej samej dokumentacji i według tej samej technologii; - sprzedawanych w stanie przygotowanym do eksploatacji; - dopuszczonych do obrotu przez organ właściwej jednostki dozoru technicznego. Oznacza to, że dla urządzeń oznaczonych trwałym znakiem nie wydaje się decyzji zezwalającej na eksploatację

W fazie eksploatacji działania dozoru technicznego obejmują:

• wykonywanie badań okresowych, nadzwyczajnych i doraźnych urządzeń technicznych u użytkowników (eksploatujących),

• wydawanie uprawnień zakładom wykonującym naprawy i modernizacje urządzeń technicznych,

• wyrażanie zgody na dokonanie przeróbek urządzenia,

• sprawdzanie kwalifikacji osób wytwarzających, obsługujących i konserwujących określone urządzenia,

• wykonywanie badań mających na celu określenie przyczyn i wdrożenie działań zapobiegawczych po wystąpieniu niebezpiecznego uszkodzenia lub nieszczęśliwego wypadku.

Historia UDT

100 lat dozoru technicznego w Polsce

Jako początek istnienia polskiego dozoru technicznego na ziemiach polskich uważa się dzień 7 stycznia 1911 roku. W dniu tym minister przemysłu i handlu Rosji zatwierdził statut opracowany przez polskich przemysłowców zezwalając na działalność WARSZAWSKIEGO STOWARZYSZENIA DLA DOZORU NAD KOTŁAMI PAROWYMI.

W odróżnieniu od organizacji dozorowych działających na ziemiach polskich pod zaborami austriackim i pruskim, powołana organizacja dozorowa w Królestwie Polskim zatrudniała wyłącznie personel polski.
Ujednolicenie organizacji dozoru technicznego w Polsce niepodległej rozpoczęto od uchwalenia w dniu 31 maja 1921roku ustawy o nadzorze nad kotłami parowymi. Ustawa zniosła dawne, różniące się między sobą przepisy byłych państw zaborczych i wprowadziła jednolity system dozorowania kotłów na terenie całej Polski.

W roku 1925 Stowarzyszenie w Warszawie, na podstawie umowy z magistratem miasta, objęło dozorem dźwignice użytkowane na terenie stolicy. W roku 1934 weszło w życie rozporządzenie obejmujące dozorem wytwornice acetylenu. W miarę rozwoju Stowarzyszenia tworzono zaplecze badawcze - rozwinięto laboratoria: wytrzymałościowe, cieplne, metalograficzne, elektryczne i wodne.

W latach okupacji hitlerowskiej teren działania Stowarzyszeń Dozoru Kotłów w Katowicach i Poznaniu został przejęty przez Technische Überwachung Verein, przy czym wymieniono prawie całkowicie polski personel techniczny na niemiecki. W Generalnej Guberni Stowarzyszenie Dozoru Technicznego w Warszawie przeniesiono do Krakowa. Dozór sprawowali tu polscy inżynierowie.

Po zakończeniu II wojny światowej, już w 1945 roku podjęły działalność Stowarzyszenia Dozoru Kotłów w Poznaniu, Warszawie i Katowicach. W oparciu o ustawę z 1921 r. minister przemysłu wprowadził zarząd komisaryczny nad wymienionymi stowarzyszeniami.

Dekret z 26 października 1950 roku powołujący URZĄD DOZORU TECHNICZNEGO (UDT) w Warszawie kończył pięcioletnie prowizorium zarządzania komisarycznego. Realizując postanowienia dekretu, minister przemysłu ciężkiego zarządzeniem z 4 grudnia 1951 roku utworzył Biura Dozoru Technicznego w Katowicach, Warszawie i Poznaniu. Bezpośredni dozór nad urządzeniami wykonywany był przez branżowe inspektoraty: kotłowy, dźwignicowy, zbiornikowy i acetylenowo-butlowy.

W miarę zwiększania się liczby urządzeń pod dozorem tworzono w formie oddziałów nowe jednostki dozoru w Kielcach, Olsztynie, Zielonej Górze, Krakowie, Bielsku-Białej, Łodzi, Bydgoszczy, Gdańsku, Ostrowie Wlkp., Szczecinie i Lublinie.

Następnym etapem było uporządkowanie zmian organizacyjnych i prawno-technicznych w zakresie dozoru technicznego. W latach 1961-1963 został wydany pakiet aktów prawnych łącznie z ustawą z dnia 31 stycznia 1961 roku o dozorze technicznym. Urząd Dozoru Technicznego podporządkowano ministrowi górnictwa i energetyki z zagwarantowaniem niezależności podejmowania decyzji w sprawach objętych dozorem technicznym.
Na użytkowników urządzeń technicznych nałożono obowiązek zgłaszania ich do rejestracji i odbioru technicznego wykonywanego przez organy dozoru technicznego. Organom dozoru technicznego powierzono również nadzór i kontrolę nad przestrzeganiem przepisów o dozorze technicznym.
Nałożono obowiązek uzyskiwania zgody dozoru technicznego na eksploatację urządzeń podlegających temu dozorowi  i zakazano dokonywania przeróbek urządzeń bez zgody dozoru technicznego. Użytkownicy urządzeń zostali zobowiązani do powiadamiania organów dozoru technicznego o zaistniałych awariach, wypadkach i niebezpiecznych uszkodzeniach związanych z eksploatacją tych urządzeń.

Postęp techniki, zapotrzebowanie przemysłu na nowe technologie oraz wzrost liczby i rodzajów powszechnie używanych urządzeń, mogących stwarzać zagrożenie dla bezpieczeństwa, spowodowały konieczność zrewidowania zakresu i form działalności, jak również organizacji organów dozoru technicznego.
Dysproporcje pomiędzy uregulowaniami zawartymi w ustawie z 31 stycznia 1961 roku i potrzebami w zakresie dozoru technicznego spowodowały konieczność opracowania nowej ustawy o dozorze technicznym. Ustawa z dnia 19 listopada 1987 roku określiła dozór techniczny jako działania zmierzające do bezpiecznego funkcjonowania urządzeń technicznych, które mogą stwarzać zagrożenie dla życia lub zdrowia ludzkiego oraz mienia i środowiska, umożliwiła organizację polskiego dozoru technicznego na zasadach nie odbiegających od standardów obowiązujących w krajach gospodarczo rozwiniętych.
Ustawa ta w sposób kompleksowy traktowała problematykę bezpieczeństwa urządzeń technicznych, obejmując wszystkie podmioty mające wpływ na bezpieczeństwo urządzeń, a więc projektujących, wytwarzających, eksploatujących i naprawiających oraz wszystkie etapy powstawania i życia urządzeń, tj. procesy:

	projektowania
	wytwarzania materiałów i elementów przeznaczonych do budowy urządzeń technicznych
	wytwarzania urządzeń
	obrotu urządzeniami technicznymi
	eksploatacji i napraw urządzeń technicznych.

Dozorem technicznym objęto urządzenia techniczne stwarzające zagrożenie poprzez:

Celem skrócenia drogi pomiędzy inspektoratami i użytkownikami urządzeń oraz biorąc pod uwagę różnorodną infrastrukturę kraju powiększono liczbę inspektoratów do 29-ciu.
Zorganizowano i wyposażono w nowoczesną aparaturę Centralne Laboratorium Dozoru Technicznego w Poznaniu, z oddziałem w Warszawie - stanowiące zaplecze badawczo-diagnostyczne dozoru w kraju.

Zmiana ustrojowa kraju stworzyła możliwość otwarcia się w kierunku państw Unii Europejskiej.

Począwszy od roku 1990 Urząd Dozoru Technicznego podjął działania zmierzające do międzynarodowej współpracy z europejskimi instytucjami o podobnych zadaniach i podobnych profilach działalności. Zaowocowało to w pierwszym okresie, to znaczy w latach 1990-1991, podpisaniem dwustronnych porozumień z organizacjami dozorowymi Szwecji (SA) oraz Włoch (ISPESL), dotyczących wzajemnego uznawania wyników badań i współpracy w obsłudze wymiany towarowej między naszymi krajami. Organizacje dozorowe Szwecji i Włoch, będące członkami ogólnoeuropejskiej organizacji CEOC (Europejskiej Konfederacji Organizacji Techniczno-Kontrolnych) zarekomendowały UDT jako przyszłego członka tej organizacji.
W 1991 roku po Kongresie CEOC i złożeniu przez UDT formalnego wniosku o członkostwo, ustalony został plan auditów, który został zrealizowany przez zespół auditorów wyznaczonych przez Zarząd CEOC. Równolegle z auditem europejskim całej organizacji UDT odbył się, jako pierwszy w Polsce, proces akredytacji Centralnego Laboratorium Dozoru Technicznego zgodnie z wymaganiami krajowego systemu akredytacji opartego na wymaganiach norm europejskich serii EN 45000.

W rezultacie w dniu 21 maja 1992 roku na dorocznym kongresie CEOC w Strasburgu Urząd Dozoru Technicznego został przyjęty jako dwudziesty szósty członek do wspomnianej Europejskiej Konfederacji Organizacji Techniczno-Kontrolnych, początkowo jako członek tymczasowy. Po kolejnym audicie przeprowadzonym na początku roku 1994 i po stwierdzeniu przez auditorów faktu spełnienia wszystkich uprzednio wydanych zaleceń, dnia 2 czerwca tegoż roku UDT został stałym członkiem CEOC.

Współpraca UDT w ramach wspólnoty europejskiej, niezależnie od realizacji głównych krajowych zadań ustawowych, owocuje wdrożeniem do praktyki uregulowań wynikających z dyrektyw Unii Europejskiej.

Wszystkie koszty związane z procesem dostosowawczym Urząd pokrył z własnych środków, wypracowanych w ramach ustawowej działalności, nie obciążając budżetu państwa.

W ramach realizacji Europejskiego Porozumienia o Ocenie Zgodności został przeprowadzony w UDT we wrześniu 1997 roku, zakończony pozytywnie, audit ekspertów Unii Europejskiej, ukierunkowany na sprawdzenie kompetencji technicznych UDT. Doprowadził on do możliwości nadania UDT statusu jednostki desygnowanej (notyfikowanej), jako pierwszej tego typu organizacji spoza Unii Europejskiej, w dziedzinie objętej Dyrektywą Europejską 87/404/EWG dotyczącej prostych zbiorników ciśnieniowych. Również w trakcie tego auditu eksperci UE sprawdzali wymóg niezależności dozoru technicznego, który był warunkiem potwierdzenia kompetencji przyszłej jednostki notyfikowanej. Ponadto, głównym przedmiotem zainteresowania unijnych auditorów był system zapewnienia jakości UDT, ściśle związany z istniejącą strukturą organizacyjną i podległością organów dozoru technicznego. Posiadanie takiego systemu było warunkiem powodzenia auditu.

Dzięki pozytywnym ocenom ciał europejskich UDT mógł rozpocząć uczestnictwo w pracach Grupy Roboczej działającej przy Komisji Europejskiej w zakresie dyrektyw dotyczących urządzeń ciśnieniowych. UDT został również zaproszony przez Komisję Europejską do prac na Forum Jednostek Notyfikowanych w UE. Były to pierwsze przypadki uczestnictwa w pracach roboczych struktur UE instytucji z państwa stowarzyszonego.

W trakcie procesu integracyjnego eksperci UDT aktywnie współpracowali z administracją rządową przy wdrażaniu prawa europejskiego. Przedstawiciele UDT byli zaproszeni już przed akcesją jako pierwsi wśród krajów kandydujących do uczestnictwa w Grupach Roboczych Komisji Europejskiej ds. urządzeń ciśnieniowych i maszyn oraz do współudziału w Forach Jednostek Notyfikowanych.

W grudniu 2000 roku Prezydent RP podpisał nową wersję ustawy regulującej działalność dozoru technicznego. Zmiany dotyczą m.in. spraw integracji europejskiej - wprowadzają sformułowania pozwalające działać UDT zgodnie z prawem europejskim zarówno w okresie preakcesyjnym jak i poakcesyjnym.

Nowa ustawa o dozorze technicznym pozwoliła osiągnąć kilka celów:

Wychodząc naprzeciw zapotrzebowaniu na nowe formy działalności, struktury UDT wzbogacono o jednostkę certyfikującą UDT-CERT i  jednostkę notyfikowaną nr 1433. UDT jest największą polską jednostką notyfikowaną, działającą w zakresie 13 dyrektyw Nowego Podejścia Unii Europejskiej.

W październiku 2003 r. Program Certyfikacji Personelu Badań Nieniszczących Jednostki Certyfikującej Osoby (JCO UDT-CERT) został uznany przez Europejską Federację Badań Nieniszczących (EFNDT) zgodnie z "Porozumieniem EFNDT o wielostronnym uznawaniu programów certyfikacji personelu badań nieniszczących", co zostało potwierdzone certyfikatem wydanym przez EFNDT w dniu 3 grudnia 2003 r. (certyfikat był ważny do lutego 2006 roku i został przedłużony do 2010 roku).
Certyfikaty kompetencji w badaniach nieniszczących wydawane przez JCO UDT-CERT są uznawane przez wszystkich sygnatariuszy tego "Porozumienia".

Wzrasta liczba urządzeń objętych dozorem technicznym. W 1999 roku było ich blisko 600 tysięcy pod dozorem pełnym i ograniczonym, na końcu 2005 r. - blisko 840 tysięcy, a 31 grudnia 2009 roku 953.550. Maleje liczba wypadków i wskaźnik ich częstotliwości, zmniejsza się - procentowo - awaryjność urządzeń, ale niewłaściwa eksploatacja i błędy obsługi pozostają wciąż najważniejszą, główną przyczyną wypadków i uszkodzeń.