Pedagogika analityczno- krytyczna Foucault
I Podstawy pedagogiki analityczno- krytycznej:
Centralnym pojęciem koncepcji analitycznej Foucault jest dyskurs, to system wiedzy, koncepcji i/ lub myśli, który jest ucieleśniony w praktykach społecznych, mających miejsce w realnym świecie.
Dyskurs jest niepodzielną konfiguracją władzy- wiedzy, w wiedzy jest władza, a we władzy wiedza.
Szkoła jest doskonałym poligonem doświadczalnym dla generacji dorosłych ( sprawujących rządy) w zakresie rozwijania i doskonalenia technik oraz strategii sprawowania władzy.
Instytucja ta nie jest zatem dla uczniów ale dla jej dysponentów, by za jej pośrednictwem wytwarzać istoty posłuszne- pedagokracja.
Do dystrybucji dyskursów instytucje oświatowe wykorzystują subtelne techniki dyscyplinowania jednostek w postaci ich egzaminowania czy też praktyki repartycji osób w przestrzeni.
Poddawanie dyscyplinie ma kształtować „ podatnego ciała” jednostki.
Służą temu: skala kontroli- działanie na poziomie czysto mechanicznym, przedmiot kontroli- ekonomia, skuteczność ruchów, ceremoniał ćwiczenia, modalność- zakłada nieustanny przymus, dot. raczej przebiegu czynności niż jej wyników.
W proces dyscyplinowania włącza się gromadzenie informacji o jednostkach, którymi można manipulować i wywierać presję, by podporządkowały się zamiarom władzy.
Tok edukacji ma nie tylko oświecać, ale może przechodzić w kontrolowanie ich. Jest to związane z techniką rejestracji akt, wpisywania w kolumny i tabele- „ władza pisania”
Postrzeganie uczniów przez pryzmat ocen umożliwiło ich mierzalność, ustanowiło system porównawczy.
Panowanie nad uczniami rozciąga się na ich środowisko rodzinne, kiedy to szkoły gromadzą informacje o sytuacji majątkowej, rodzinnej, trybie życia.
Procedury normalizujące- tu zalicza się egzamin, wystawianie uczniom ocen cyfrowych, wskazuje na jego potęgę, tak w sferze odczłowieczania osób uczących jak otwierania im drzwi do wiedzy i władzy.
Zapewnia on jednostkom ich widzialność oraz miejsce w hierarchii społecznej.
Praktyki ujarzmiania, na które składają się 3 procedury: ustalania rytmy, narzucania określonych czynności, system klasowo-lekcyjny.
Sankcje normalizujące w postaci mikropenalizacji: czasu( spóźnienia, nieobecności, przerwy w pracy), aktywności ( brak koncentracji uwagi, niestaranność, brak gorliwości, zachowań), zachowań ( niegrzeczność, nieposłuszeństwo), dyskursu ( gadatliwość, bezczelność), ciała ( niewłaściwa postawa, nieodpowiednie gesty, niechlujstwo), seksualność ( nieskromność, nieprzyzwoitość).
Sprawowanie nadzoru, jest skuteczniejsze i bardziej ekonomiczne niż karanie, chodzi o to by uczniowie działali tak jak się chce, przy pomocy z góry określonych technik.
Władza w toku edukacji jest rozproszona i ukryta za praktykami zarządzania, nadzorowi poddani są także nauczyciele, rodzice uczniów jak i sam nadzór pedagogiczny. Foucault uświadamia, że sami pedagodzy zostali wykluczeni przez to z dyskursu, stając się jego obiektem.
Praktyki dyscyplinowania są sprzeczne z interesem dzieci ale i ich nauczycieli, rodziców.
Pozbawiają ich autonomii, własnej tożsamości i okazują się być trwającym całe życie działaniem pedagogicznym, skierowanym na własne „ja”, dzięki któremu uczą się interalizować „ głos pedagogicznej ( jakiejś) władzy”, podpowiadający jak żyć właściwie, jak postępować do momentu aż stanie się on ich częścią.
Idea panopticum sprawia, że ludzie zachowują się tak, jak gdyby zawsze byli przez nią nadzorowani, co prowadzi do pożądanych zachowań i pożądanej tożsamości.
Tak analityczno- krytyczna pedagogika stała się okazją do restrukturyzacji przestrzeni kształcenia, zmiany stosunków międzyludzkich, strategii i stylów uczenia oraz samorealizacji, które uwzględniałyby współczynnik humanistyczny, wolność, podmiotowość.