Zasady polskiej grzeczności językowej.
Normy polskiego modelu grzeczności (wg Małgorzaty Marcjanik):
● zasada bycia podwładnym – staramy się stawiać niżej od rozmówcy
● zasada solidarności z partnerem – przejawianie zainteresowania sprawami partnera komunikacji i wykazanie wiedzy na ten temat + wspólne narzekanie jako solidaryzacja
Kwestia uniwersalności zasad grzeczności językowej.
Trudno mówić o uniwersalnym wymiarze grzeczności, każda kultura i język ma własne normy:
polski nakaz kulturowy „wpychania jedzenia”, nie do pomyślenia w grzeczności anglosaskiej
angielskie: „Would you like to sit down?”, polskie: „Proszę usiąść.”; grzeczność językowa wyrazem tego, co dana kultura uznała za najwyższą wartość (Anglosasi – wolność wyboru, Polacy – serdeczność, gościnność)
20. Grzeczność językowa, etykieta językowa – definicje.
Grzeczność (wg. Browna) – celowe, strategiczne zachowanie jednostki podjęte w celu sprostania wymogom swojej i cudzej twarzy wobec ewentualnego zagrożenia obejmujące pozytywne i negatywne style zachowań
Etykieta językowa – zbiór przyjętych w danej społeczności wzorów językowych zachowań grzecznościowych. Chodzi zatem przede wszystkim o formuły grzecznościowe, wyrażenia językowe pełniące funkcję grzecznościową, np. dziękuję bardzo, ogromnie mi przykro, czy mógłbym prosić..., bardzo mi miło. I tak na przykład witając jakąś osobę, wybieramy jedną z kilkunastu możliwych formuł powitalnych, np. dzień dobry, witam pana, cześć, siemasz. O tym, jaką formułę wybierzemy, decyduje konkretna sytuacja, a przede wszystkim, kim jest odbiorca (ważny jest jego wiek, status społeczny oraz jaka jest między nami relacja, stopień zażyłości).
25. Kategorie strategii grzeczności.
Kategorie strategii grzecznościowych:
strategie komunikowania wprost
● wtedy, gdy komunikuje osoba stojąca wyżej w hierarchii (np. nauczyciel zwracający się do ucznia)
strategie grzeczności pozytywnej (ochrona pozytywnej twarzy odbiorcy)
● stwarzanie „my” zamiast „ja” i „ty”
● stosowanie zdrobnień, żartów
strategie grzeczności negatywnej (ochrona negatywnej twarzy odbiorcy)
● formułowanie próśb/nakazów jako pytań
strategie komunikacji pośredniej
● kiedy osoba mówiąca jest niżej w hierarchii, naraża się na odmowę – np. „trochę tu duszno” – sugestia otwarcia okna
strategie wycofywania się – rezygnacja z wymiany komunikacyjnej