Skale jako metoda oceny poziomu rozwoju dziecka

od urodzenia do lat trzech

Bernadeta Bulla

Wprowadzenie

Zadaniem psychologii rozwoju jest opis procesów oraz zjawisk zachodzących w poszczególnych latach życia oraz wyjaśnienie dynamiki rozwoju, jego mechanizmów i praw.

Skale rozwojowe – składają się one z szeregu zadań, których wykonanie odpowiada możliwościom dziecka w różnych okresach życia

• Stopień trudności poszczególnych skal wzrasta wraz z wiekiem

Ogóle wymogi stawiane skalom przez psychometrie:

• Standaryzacja – większość skal rozwojowych posiada ściśle określone instrukcje oraz zasady oceny, interpretacje wyników; standaryzacją objęte też są pomoce do badań

  • Standaryzacja zakłada również jednolitość warunków badania

• Normalizacja – skale rozwojowe w Polsce posiadają normy reprezentatywne dla naszego kraju lub tez normy zaadaptowane; wskaźniki zwane normami pozwalają na interpretowanie indywidualnych wyników przez porównania konkretnego rezultatu z tymi normami

• Obiektywność – przejawia się tym, że niezależnie od tego, kto i gdzie opracowuje wyniki, dochodzi do tych samych rezultatów

  • Pozostaje w związku z opisem zmian podlegających ocenie

  • Po opisu zmian prowadzących do osiągania kolejnych etapów rozwoju ontogenetycznego używa się wielu pomocnych konstruktów; oto pojęcia które zestawił Jaśko

    • Wiek kalendarzowy

    • Wiek rozwojowy

    • Tempo wzrastania i dojrzewania

    • Sekwencje rozwoju

    • Poziom rozwoju

    • Dynamika rozwoju

    • Harmonia i dysharmonia rozwoju

  • Pojęcia te ułatwiają identyfikowanie zjawisk rozwojowych

  • Stanowią praktyczną pomoc w definiowaniu normy oraz praw i prawidłowości rozwojowych

Skale rozwojowe jako metoda diagnozy rozwoju

Ocena rozwoju dziecka w jego pierwszych 3 latach życia może być dokonana jedynie przez psychologia mającego duże doświadczenie.

• Nie wystarczy stwierdzić fakt, że dziecko wykonuje daną czynność, ale konieczne jest jej przeanalizowanie

  • Jak i dlaczego w takiej formie przejawia się zachowanie

  • Uwzględnić wpływ na wyniki badania konfiguracji bodźców związanych z psychologiem czy właściwościami dziecka

Ślęzak uwzględniając właściwości wielu sugeruje, że najtrudniej ocenić poziom rozwoju dziecka w 2, 4, 8 i 9 miesiącu życia:

• Nie pojawiają się funkcje o znacznej wartości diagnostycznej; łatwo wiec popełnić błędy w ocenie rozwoju ruchowego

• Nie obserwuje się wtedy nowych, zasadniczych funkcji

Co możemy zrobić za pomocą skal?

• Dokonać oceny ogólnego poziomu rozwoju psychomotorycznego

• Dokonać oceny poziomy w zakresie jego wybranych aspektów

• Scharakteryzować rytm rozwoju dziecka

Najłatwiej ocenić rozwój ruchowy dziecka, ale ta sfera rozwoju nie zawsze ma duże znaczenie dla celów diagnostycznych, a szczególnie dla rokowań.

Illingworth – ogólne wyznaczniki rozwoju ruchowego są mniej ważne dla oceny rozwoju

Należy stwierdzić, ze w wyniku badań za pomocą skal rozwojach można:

• Orzec, jaki poziom rozwoju osiąga badane dziecko w odniesieniu do swego realnego wieku

• Porównać osiągane przez dziecko wyniki z przeciętnymi osiągnięciami rówieśników

• Ocenić tempo i rytm rozwoju

Skale rozwojowe ułatwiają uzyskanie odpowiedzi na pytania:

• Co w rozwoju dziecka jest jego właściwością osobniczą

• Co może być wynikiem wolniejszego tempa rozwoju

• Co jest rezultatem procesu chorobowego lub zaniedbań otoczenia

Skale rozwojowe jako metoda prognozy rozwoju

Trzy grupy poglądów na temat prognostyczności skal rozwojowych

• Grupa poglądów przemawiających za wartością skal rozwojowych

  • Arnold Gesell –rozwój osiągnięty przez dziecko jest wskaźnikiem przebytych procesów rozwojowych oraz zapowiedzią nowych

• Grupa poglądów umiarkowanych

  • Psyche Cattell – stwierdził dość dobrą korelacje pomiędzy wynikami wczesnych i późniejszych testów

• Poglądy negujące wartość prognostyczną skal

  • Testy wykonane między 2 a 4 rokiem życia pozwalają przewidzieć z pewnym prawdopodobieństwem osiągnięcia 9-letniefo dziecka, ale korelacja wyników przez 18 miesiącem z wynikami z 9 lat jest zerowa albo ujemna

Stoppard – żaden test w zasadzie nie może być podstawą do przewidywania przyszłych osiągnięć; zakłada jednak, że im starsze dziecko tym testy będą rzetelniejsze

Hilgard, Guillforrd i Illinworth omawiają przyczyny niskich korelacji stwierdzają, że:

• Zdolności mierzone przez skale rozwojowe dla dzieci w wieku 0-3 różnią się znacznie od zdolności mierzonych bardziej znanymi testami dla dzieci starszych

• Skale do badań niemowląt są niewerbalne; dla późniejszych przedziałów wiekowych testy werbalne stanowią bardzo ważną część skali

• Prawidłowe przewidywanie późniejszego rozwoju staje się możliwe dopiero, gry czynnik werbalny zaczyna odgrywać istotną rolę w myśleniu dziecka

• Ze względu na właściwości wieku dużą role odgrywa np.: wpływ emocjonalnego reagowania na testy

• Czynnikiem nie bez znaczenia jest zależność przyszłej inteligencji od wpływu czynników rozwoju

Jaśko - brak korelacji ilorazu inteligencji z:

• Tempem wczesnego rozwoju

• Dynamiką rozwoju i poziomem niektórych uzdolnień specjalnych

• Stałością i zmiennością cech

• Niektórymi osiągnięciami szkolnymi

Przegląd ważniejszych skal i inwentarzy rozwojowych

Narzędzia badające kliniczny stan dziecka po porodzie

Ocena dojrzałości noworodka według Farra

• Umożliwia ocenę poziomu rozwoju 11 zewnętrznych cech fizycznych

• Badanie przeprowadza się około 24-48 h p porodzie, uzyskana liczba punktów odpowiada wiekowi ciążowemu w tygodniach

• Cechy zewnętrzen dojrzałości noworodka stanowią cenną podstawę diagnozy ; na ich podstawie w 95% można określić wiek płodowy

Skala Dubowitza

• Oparta została na 11 cechach zewnętrznych ogłoszonych przez Farra w współpracowników oraz na 10kryteriach neurologicznych określonych przez Amiel-Tison

• Skalda umożliwia ustalenie wieku płodowego z dokładnością co do 0,7 tygodnia, a wyniki uzyskane ta drogą pozwalają zaliczyć dziecko do grupy:

  • Wcześniaków

  • Noworodków donoszonych lub przenoszonych

  • Dzieci hipotroficznych – z niedowagą lub hipertroficznych – z znadwagą

Skala Virginii Apgar

• Ocena zdolności adaptacyjnych do życia pozamacicznego i określenia zagrażających życiu wad, które wymagają zwrócenia natychmiastowej uwagi

• Prosta metoda

• Najważniejsze wskaźniki:

  • Akcję serca

  • Oddychanie

  • Napięcie mięśniowe

  • Odruchy oraz Zabarwienie

• Zaproponowała również schemat oceny – tabelka

• U dzieci ras innych niż biała należy ocenić zabarwienie błony śluzowej ust, twardówki, oka, warg, dłoni lub stóp

• Punktację ustala się w 60 sek po urodzeniu, badanie można powtórzyć po 4 i 5 minucie życia

• Każdy objaw punktuje się w skali od 0-2 i dokonuje oceny według sumy punktów

  • Noworodek w dobrym stanie 8-10

  • Noworodek umiarkowanie uszkodzony 5-7

  • Noworodek ciężko uszkodzony poniże 4

• Skala jest wartościowym wskaźnikiem prognozy w okresie noworodkowym i późniejszym

Normy psychoruchowego rozwoju dziecka oraz inwentarze rozwojowe

Orientacyjne testy rozwoju. Funkcjonalne diagnostyki. Arkusze reakcji. Profile rozwojowe .

Normy psychoruchowe u dziecka i inwentarze umożliwiają dokonanie analizy i zestawienia porównawczego przejawianych przez dziecko form zachowania

Inwentarz Sposobów Zachowania się Dziecka w Pierwszym Roku Życia – Buhler i Hetzer

• Wyróżniły 6 kierunków zachowania się człowieka – wymiary rozwojowe

• Dla kierunków tych starały się znaleźć reprezentację w każdej serii tesów

  • Recepcja zmysłów

  • Ruchy ciała i panowanie nad własnym ciałem

  • Kontakt społeczny obejmujący również mowę

  • Uczenie się

  • Opanowanie materiały

  • Pomysłowość

• Uwzględniając wyróżnione kierunki zachowania się dla omawianego przedziały wieku wyodrębniły 18 kategorii zachowań:

  • Sen

  • Stany przejściowe

  • Spokojny stan czuwania

  • Pobieranie pokarmu

  • Stan głodu i sytości

  • Ekspresja ruchowa stanów uczuciowych

  • Reakcje ucieczki i obrony

  • Ruchy pozbawione celu

  • Reakcje związane z zmianą położenia ciała

  • Reakcje związane z postrzeganie

  • Chwytanie

  • Próby zabawowe

  • Myślenie

  • Wydawanie dźwięków

  • Reakcje społeczne

  • Zainteresowanie

  • Żądanie

Normy Psychoruchowego Rozwoju Dziecka według Kubaty i Znamenackey

• Przeznaczony do rutynowych badań w żłobkach i domach małego dziecka

• Normy psychoruchowego rozwoju dziecka w formie arkusza obserwacyjnego umożliwiają określenie poziomu rozwoju małego dziecka

• Ukazuje formy zachowania dziecka, którym przyporządkowuje się wiem, w jakim te sposoby zachowania występują i porównuje z wiekiem w którym ta forma jest obecna

• Normy te umożliwiają określenie tempa rozwoju dziecka, ocenę rzędu wielkości przyśpieszenia lub opóźnienia rozwoju

Inwentarz Rozwojowy Dzieci w Wieku 0,0-5,0 – Chrzanowska

• Obejmuje wszystkie sfery rozwoju

• Poziomy wiekowe 1-12, 15, 18 ,21, 24, 30 i 36 miesiecy oraz 4 i 5 lat

Karta Rozwoju Psychomotorycznego Dzieci do Lat Trzech

• Narzędzie umożliwiające zobrazowanie dynamiki rozwoju psychomotorycznego małego dziecka

• Na podatnie danych z wywiadu z matką oraz danych uzyskanych przez badacze dokonuje się oceny czynności zwanych wskaźnikami rozwoju

• Jeśli dana czynność została opanowana daje się +

• Wiek rozwojowy podany w tabeli służy do uzyskania orientacji co do prawidłowości przebiegu rozwoju badanego dziecka

• Zaletą arkusza jest możliwość zestawienia wyników kolejnych badań, co umożliwia dokonanie oceny dynamiki rozwoju dziecka

Orientacyjny Test Psychoruchowego Rozwoju Dziecka – Denver

• Typ przesiewowy, ułatwia wstępną diagnozę rozwoju dziecka

• Nie służy jednak do ustalania poziomu inteligencji

• Okazuje się przydatny lekarzom jak i dla praktyki psychologicznej

• Test zawiera 105 prób, które zostały powiedzione na 4 fazy:

  • Sfera indywidualno-społeczna ze zbiorem prób, które określają zdolność dziecka do samodzielności oraz współdziałania z innymi

  • Sfera koordynacji wzrokowo-ruchowej określająca adaptację i zdolność w zakresie chwytania przedmiotów oraz manipulowania nimi

  • Sfera rozwoju mowy, która ocenia zdolność dziecka do mówienia, słuchania i wykonywania poleceń

  • Sfera lokomocji i koordynacji postawy – określa zdolność dziecka do siadania, chodzenia i skakania

• W poszczególnych grupach dziecko jest testowane 20 razy

• Wyznaczniki rozwoju są przedstawione w formie graficznej co pozwala na jednym arkuszu dokonywać kolejnych ocen oraz umożliwia analizę dynamiki rozwoju

Funkcjonalna Diagnostyka Rozwojowa FDR Hellbrugge i Wimpffena

• Opracowali i zestawili system testów rozwojowych

• System ten umożliwiając rozpoznanie nawet niewielkich wrodzonym lub wcześniej nabytych wad rozwojowych stał się podstawą wypracowanej wczesnej terapii rozwojowej dla niemowląt z zaburzeniami rozwoju

• Funkcjonalna diagnostyka rozwojowa ocenia rozwój 8 ważnych funkcji

  • Wiek raczkowania – jako miara rozwoju umiejętności raczkowania

  • Wiek siadania – jako miara rozwoju umiejętności siadania

  • Wiek chodzenia-– jako miara umiejętności stania i chodzenia

  • Wiek chwytania – jako miara rozwoju umiejętności chwytania i funkcji manualnych

  • Wiek percepcji – jako miara rozwoju umiejętności postrzegania zmysłowego i umiejętności pojmowania

  • Wiek mówienia – jako miara rozwoju wyrażania dźwięków lub mówienia

  • Wiek rozumienia mowy – jako miara rozwoju rozumienia mowy

  • Wiek społeczny – jako miara rozwoju kontaktów społecznych

• Bazuje na aktywnej obserwacji dziecka prowadzonej przez jego rodziców lub opiekunów

• Opis prawidłowego rozwoju poszczególnym funkcji dziecka, poczynając od wielu noworodkowego aż do końca 1 roku oraz określenie górnych granic wiekowych, które wyznaczają ostateczny termin opanowania przez dziecko jakiejś zdolności, ukierunkowują ta obserwacje

• Zebrane ta drogą fakty stanowią dobrą podstawę do wczesnego rozpoznawania uszkodzeń i stwierdzenia czy odchylenia w rozwoju dziecka są:

  • Wariantem normy

  • Wskaźnikiem opóźnienia rozwoju

  • Objawem choroby rozwojowej

Arkusz Reakcji Dziecka Miriam Stoppard

• Został sporządzony na podstawie informacji zestawionych w tablicach „Normalny przebieg rozwoju”

• Tablice te ukazują fazy w procesie rozwoju dziecka od urodzenia do lat 5

• Nie wyznaczają dokładnie wieku życia, w którym dziecko powinno osiągać określone czynności

• W skład zestawu wchodzą testy:

  • Ruchowe

  • Smaku

  • Słuchu

  • Sprawności werbalnej

  • Inteligencji

  • Spostrzegawczości

  • Spostrzegania

  • Wzroku

Profil rozwojowy Keitha Pennocka

• Profil uwzględnia opanowane przed dziecko 6 podstawowych właściwych dla istoty ludzkiej funkcji : wzrokowej, słuchowej, dotykowej, ruchowej, słownej i manualnej.

• Wyodrębnił 8 najważniejszych umiejętności w ramach każdej tej funkcji, nabywanych przez zdrowe dzieci we wczesnym okresie życia

• Profil rozwojowy:

  • Pomaga w ustaleniu tego, co dziecko potrafi robić

  • Pozwala na porównywanie dzieci z uszkodzeniami mózgu z dziećmi zdrowymi

  • Stanowi podstawę do wykazania obszarów, w których dziecko wprawdzie posiada pewne umiejętności, to jednak potrzebuje dalszego kształcenia

Skale badające ogólny poziom rozwoju psychomotorycznego dziecka

Skala Rozwoju Arnolda Gesella

• jego normy rozwojowe stanowią wykaz czynności i form zachowania dziecka w poszczególnych miesiącach życia

• odnoszą się do rozwoju ruchowego i psychicznego

• Skala Rozwoju pozwala ocenić:

  • Rozwój motoryczny

  • Rozwój psychiczny, zachowania adaptacyjne

  • Zachowania językowe – mowa

  • Zachowania społeczne

• Wyodrębnienie sfer zachowania umożliwia porównywanie ich poprzez ocenę na tle pozostałych, co pozwala na określenie rytmu rozwoju

• Zwraca się szczególną uwagę na ujmowanie wyników w powiązaniu

  • Obserwacją zachowania dziecka

  • Jego poziomem od momentu poczęcia

  • Jego warunkami rodzinnymi i środowiskowymi

  • Wynikami badań fizykalnych

Skala Rozwoju Psychomotorycznego Odette Brunet i Irene Lezine

• Najpowszechniej stosowana skala rozwojowa do badania małych dzieci

• Oceniając poziom rozwoju dziecka opieramy się na :

  • Zaobserwowanych formach zachowania dziecka wywołanych przez osobę badaną

  • Faktach podanych przez matkę opartych na podstawie obserwacji ciągłej

• Próby wchodzące w skład skali obejmują 4 sfery rozwoju:

  • Lokomocja i postawa – próby dotyczące zmian w zakresie postawy ciała i rozwoju lokomocji

  • Koordynacja wzrokowo-ruchowa – próby sprawdzając stopień rozwoju koordynacji wzrokowo-ruchowej

  • Mowa – próby stwierdzające stopień rozwoju mowy biernej i czynnej

  • Kontakty społeczne - próby stwierdzające stopień rozwoju kontaktów społecznych dziecka i jego relacje w tym zakresie

• Istotną zaletą skali jest ciągłość prób; pewne próby tego samego rodzaju powtarzają się w odniesieniu do różnych grup wieku, a tylko wraz z wiekiem wzrasta stopień trudności

• Pozwala na obliczenie ilorazu rozwojowego globalnego oraz ilorazów rozwojowych cząstkowych, a także daje możliwość wykreślenia profilu rozwojowego

• Iloraz globalny obliczany dzieląc więc rozwoju na wiek życia a następnie mnożąc przez 100 (IR)

• Algorytm postępowania prowadzącego do uzyskania IR:

  • Poszukujemy przedziału wiekowego, który jest najbliższy, ale niższy nić wiek życia badanego dziecka

  • Jeśli dziecko zaliczy próby przewidziane dla jego przedziału to przechodzimy do następnych prób wchodzących w skład wyższego poziomu wiekowego

  • Wiek wyjściowy- na poziomie którego dziecko wykonało wszystkie przewidziane instrukcją próby; wiek ten wyrażamy w dniach; może być zbieżny z wiekiem życia

  • badanie przeprowadzamy tak długo, aż pojawi się przedział wiekowy, na poziomie którego dziecko nie będzie potrafiło wykonać żadnej z prób

  • wiek rozwojowy – oblizany dodając do wieku wyjściowego przeliczoną wartość prób udanych na poziomach wyższych niż poziom wieku wyjściowego

  • obliczamy wiek życia

  • po obliczeniu IR możemy obliczyć IR cząstkowy

• profil pozwala stwierdzić czy rozwój dziecka jest harmonijny czy też nieharmonijny; orzec czy występuje globalne opóźnienie lub upośledzenie rozwoju wszystkich mierzonych sfer czy tylno wycinkowe odchylenie od normy

• umożliwia również wykrycie sfer wymagających szczególnej intensywnej stymulacji

• badania Zdańskiej i Dobrzyńskiej – istnieje współzależność między poszczególnymi sferami rozwoju psychomotorycznego

  • usprawniając dzieci opóźnione w rozwoju psychoruchowym, większe efekty będzie można uzyskać przy rehabilitowaniu nie tylko sfery zaburzonej, ale także przez oddziaływania na inną sferę która jest z nią ściśle związana

Skale badające wybrane aspekty rozwoju

Skala do Badania Inteligencji Niemowląt Psyche Cattell

• służy do badania inteligencki dzieci w wieli 2-30 miesięcy

• obejmuje tylko te sprawności, które wysoko korelują z inteligencją dziecka

• należy do najbardziej reprezentatywnych metod badania poziom umysłowego

• umożliwia stawianie w stosunku do dzieci głęboko upośledzonych umysłowo

• oryginalnie składa się z 128 testów podzielonych równomiernie na 19 poziomów wieku; próby wchodzące w skład skali dotyczą:

  • percepcji i koordynacji wzrokowo-ruchowej

  • reakcji głosowych i mowy czynnej

  • reakcji na bodźce dźwiękowe oraz rozumienie słów, zdań, zwrotów

Skala Sprawności motorycznej Dziecka w wieku 1,0-5,0 Janusza Kostrzewskiego

• próby wchodzące w skład obejmują następujące sprawności motoryczne

  • ruchy chwytne i manipulacyjne

  • odruchy statyczne

    • odruchy statyczne prowadzące do opanowania pozycji siedzącej

    • reakcje statyczne prowadzące do opanowania pozycji siedzącej

  • reakcje lokomotoryczne

    • zachowanie prowadzące do opanowania sprawnego poruszania się w pozycji pionowej

Skala Dojrzałości Społecznej Dolla

• skala umożliwia stosunkowo dokładną ocenę wieku dojrzałości społecznej

• zestaw czynności podlegających ocenie opiera się na statystycznej częstości ich występowania w kolejnych grupach wieku

• w skład skali wchodzi 117 pytań

Kwestionariusz badania temperamentu dziecka w percepcji rodziców opracowany przez Davida Lewisa

• narzędzie pozwalające na próbę oceny osobowości, charakteru i temperamentu dzieci

• test zawiera 20 analitycznych stwierdzeń służących analizie zachowania się dzieci między 18 miesiącem a 5 rokiem życia

• narzędzie pozwala uzyskać informacje o zachowaniu dziecka, wyodrębniając 4 ważne kategorie jego reakcji:

  • poziom aktywności

  • reakcje na nowe sytuacje

  • postawy społeczne

  • rozpiętość uwagi

• informacje o temperamencie, osobowości dziecka dostarczają jego rodzice, zaznaczając zdania, które najlepiej oddają reakcje dziecka na opisane sytuacje

• zamieszcza wskazówki jak wykorzystać osianie te tą droga wyniki w analizie charakteru dziecka oraz praktyczne rady umożliwiające rodzicom taką modyfikację swych zachowań w kontakcie z dzieckiem, by zachowania te służyły wspomaganiu rozwoju potencjalnych możliwości dziecka

Skala Oceny Siebie jako Rodzica Lewisa

• z opisów podejścia do wychowania dziecka wyłonił się wzór reakcji, które zdają się określić najskuteczniejsze metody sprzyjające korzystnemu rozwojowi umysłowemu

• relacje te stanowią podstawę do sformułowania 40 twierdzeń tej skali

• badali rodzice podkreślają te twierdzenia, które odnoszą się do typowych relacji w kontaktach z dzieckiem \

Arkusz Środowiska Domowego Dziecka ASDD Caldwell, Bradley

• trafne i rzetelne narzędzie pomiaru aspektów środowiska wychowawczego domu

• narzędzie pomiaru specyficznych procesów środowiska domowego:

  • w sposób szczegółowy odzwierciedla warunki środowiska dziecka w danym czasie

  • umożliwia wydobycie z matrycy zmiennych środowiska tych czynników które mogą być odniesione do poszczególnych zdolności rozwojowych

  • może stanowić system wczesnego przewidywania i zapobiegania nieprawidłowościom rozwoju dziecka

  • pozwala na poznanie mechanizmu wpływu środowiska dziecka na jego rozwój

• na konstrukcję narzędzia miały wpływ:

  • teoria informacji

  • teoria operatywnego uczenia się

  • teorie motywacji

  • socjolingwistyczna teoria Bernsteina

  • model deprywacji zakładający, że braki w rozwoju poznawczym dziecka mogą wynikać z deprywacji środowiskowych, określonych jako ograniczenie różnorodności i jakości dostępnej stymulacji

• technika ma trzy wersje odpowiadające trzem okresom rozwojowym

• w wieku niemowlęcym i poniemowlęcym składa się z 45 itemów

• w doborze itemów posługiwano się listą cech środowiskowych mających sprzyjać rozwojowi dziecka:

  • zaspokajanie wszystkich podstawowych potrzeb fizycznych oraz staranna opieka w zakresie zdrowia i bezpieczeństwa

  • względnie duża częstotliwość kontaktów z osobami dorosłymi, obejmujących względnie małą liczbę osób

  • klimat emocjonalny – nauka zaufania

  • optymalny poziom zaspokojenia potrzeb psychicznych

  • dostarczanie zróżnicowanego i modelowego sensorycznego pobudzenia w zakresie intensywności

  • osoby, które reagują fizycznie, słownie i emocjonalnie z dostateczną konsekwencją i jasnością, by dostarczać przykładów właściwych i cenionych zachowań

  • minimalizowanie ograniczeń społecznych co do zachowań badawczych i motorycznych

  • staranna organizacja fizycznego i czasowego środowiska

  • dostarczenie bogatych i zróżnicowanych doświadczeń kulturalnych tłumaczonych przez osobę kompetentną

  • dostęp do materiałów zabawowych, które sprzyjają koordynacji procesów sensomotorycznych

  • kontakt z dorosłymi, którzy cenią osiągnięcia i dziecka i usiłują stworzyć dziecku systemy motywacyjne

  • kumulowanie programowanie doświadczeń zapewniające właściwe dostosowanie ich do aktualnego poziomu poznawczej, społecznej i emocjonalnej

• itemy zostały opracowane w ten sposób, ze reprezentują takie obszary jak:

  • częstotliwość i stałość kontaktów z dorosłymi

  • ilość stymulacji rozwojowej i wokalnej

  • zaspokojenie potrzeb

  • klimat emocjonalny

  • unikanie ograniczeń co do zachowań motorycznych i badawczych

  • dostępne materiały do zabawy

  • cechy domu wskazujące na zainteresowanie rodziców osiągnięciami dziecka