1) STAŁE CENY EWIDENCYJNE ustalone na poziomie:
ceny zakupu (rzeczywista cena po której dokonuje się zakupu materiałów)
ceny nabycia (cena zakupu powiększona o koszty zakupu, np. transport, ubezpieczenie w drodze, załadunek, rozładunek, montaż)
Ceny ewidencyjne ustalane są zazwyczaj na cały rok na podstawie wartości historycznej dotychczasowych dostaw danego materiału.
Stosowane przy częstych dostawach oraz szerokim asortymencie wykorzystywanych materiałów
W przypadku stosowania ceny ewidencyjnej ustalonej na poziomie ceny zakupu w ewidencji występują trzy konta: Materiały, Odchylenia od cen ewidencyjnych materiałów oraz Koszty zakupu/Usługi obce.
W przypadku stosowania ceny ewidencyjnej na poziomie ceny nabycia, w ewidencji występują tylko dwa konta: Materiały oraz Odchylenia od cen ewidencyjnych materiałów.
2) WARTOŚĆ FIRMY
Majątku nie stanowią tylko aktywa, które ujmowane są w bilansie.
- zasoby ludzkie,
- klienci,
- informacje,
- systemy informacyjne,
- reputacja,
zasoby naturalne,
- itp.
Informacje, które obecnie przekazuje sprawozdawczość zarówno finansowa, jak i zarządcza nie wystarczają do podejmowania optymalnych decyzji gospodarczych czy oceny efektywności zarządzania majątkiem.
Wartość
- Termin wieloznaczny
- wartość odczuwa się przede wszystkim intuicyjnie, z uwagi na kontekst, zwyczaj, bezpośrednie doświadczenie
- wartość nie może istnieć bez świadomości ludzkiej, a rozwój człowieka i rozwój społeczny nie może istnieć bez wartości
Wymiary terminu ‘wartość’
a) dobro, czyli wszystko, co jest cenne i może stanowić cel dążeń ludzkich
b) odpowiedź na potrzebę (co pozwala człowiekowi przetrwać, żyć, rozwijać się i doskonalić)
c) idea ogólna, mająca doniosłe znaczenie dla człowieka i społeczeństwa
Wartość - def. ekonomiczna
“to, ile coś jest warte pod względem materialnym”
“kwota pieniężna, którą coś jest warte”
“cecha jakiejś rzeczy dająca się wyrazić równoważnikiem pieniężnym lub innym środkiem płatniczym”
Wartość firmy (company value, goodwill)
- “Przekazałem (...) cały mój biznes oraz goodwill związany z moim kamieniołomem” - rok 1571 [I. Griffin, New Creative Accounting, MacMillam, London 1995, s. 161]
- “wartość firmy, która jest przedmiotem sprzedaży, jest niczym innym jak prawdopodobieństwem, że starzy klienci powrócą na stare miejsce nawet wtedy, gdy starego kupca czy sklepikarza już nie będzie” - orzeczenie brytyjskiego sądu w 1810 r., czyli są to relacje między klientem i jego przyzwyczajeniami a firmą
[M. Marcinkowska , Kształtowanie wartości firm, PWN, Warszawa 2000, s. 32]
Accounting Principles Board Opinion No 17 “Intangible Assets”
- Wartość firmy jest generalnie sumą wszelkich, specjalnych korzyści, nie dających się w wiarygodny sposób zidentyfikować, odnoszących się do funkcjonującego przedsiębiorstwa.
- Składa się ona z takich elementów, jak: dobre imię, uzdolniony zarząd i pracownicy, dobre warunki kredytowe, reputacja produktu lub usługi i korzyści lokalizacyjne
ustawa o rachunkowości oraz rozporządzenie Ministra Finansów regulujące kwestie amortyzacji dla celów podatkowych
- ustawa: “wartość firmy stanowi różnicę między ceną nabycia określonej jednostki lub zorganizowanej jej części a niższą od niej wartością godziwą przeciętnych aktywów netto”.
- prawo podatkowe: “wartość początkowa firmy stanowi nadwyżkę ceny nabycia przedsiębiorstwa lub zorganizowanej jego części nad wartością rynkowa środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych wchodzących w skład nabytego, przyjętego do odpłatnego korzystania albo wniesionego do spółki przedsiębiorstwa lub zorganizowanej jego części, odpowiednio z dnia nabycia, przyjęcia do korzystania albo wniesienia do spółki”
- Definicja prawa podatkowego jest węższa od definicji prawa bilansowego:
- odnosi wartość firmy jedynie do przedsiębiorstwa (w stosunku do jednostki) oraz wymienia dopuszczalne okoliczności powstania tej kategorii (ustawa o rachunkowości nie precyzuje trybu nabycia jednostki, w wyniku którego powstaje wartość firmy)
- wprowadza rozróżnienie sposobu wyceny poszczególnych składników majątkowych, wymagając wyceny rynkowej w odniesieniu do środków trwałych i wartości niematerialnych i prawnych, a pozostając przy wartości księgowej pozostałych składników mienia. Sformułowania rozporządzenia mogą spowodować, że wartość środków trwałych będzie ujemna. Ustalenie wartości firmy może być ponadto niemożliwe, gdyż wgląd w księgi zbywcy przedsiębiorstwa (lub zorganizowanej jego części) jest naruszeniem jego tajemnicy handlowej
Na przełomie XIX i XX wieku wykształciły się 4 podejścia do określania wartości firmy
marketingowe: wycenione niematerialne postawy w stosunku do firmy
dochodowe: spodziewane przyszłe zyski i szanse ich osiągnięcia
majątkowe: wartości niematerialne i prawne nie mogą być sprzedane w oderwaniu od przedsiębiorstwa
organizacyjne: potencjalna korzyść jaką otrzymuje się w przypadku prowadzenia interesu, który był prowadzony przez jakiś czas wcześniej
- rzetelna wartość rynkowa (fair market value)
- wartość rynkowa (market value)
- wartość inwestycyjna (investment value)
- wartość wewnętrzna (fundamentalna) (intrinsic, fundamental value)
- wartość sprawiedliwa (fair value)
Rzetelna wartość rynkowa
cena, za jaką w danym momencie dany walor stałby się przedmiotem transakcji kupna - sprzedaży pomiędzy wykazującymi chęć do jej zawarcia stronami, podczas gdy żadna z nich nie działa pod wpływem przymusu i każda posiada odpowiednie informacje pozwalające na podjęcie racjonalnej decyzji co do warunków transakcji (dzienne kursy giełdowe)
Wartość rynkowa
najbardziej prawdopodobna cena, przy której dany walor stałby się przedmiotem transakcji kupna - sprzedaży na dostatecznie konkurencyjnym rynku, z zachowaniem wszelkich warunków rzetelnej transakcji, a kupujący i sprzedający działają racjonalnie, bez specyficznych motywacji i na podstawie dostatecznych informacji
Różnice: fair market value a market value
- charakterystyka otoczenia rynkowego - ma być dostatecznie konkurencyjne i otwarte, czyli takie w którym w sposób nieskrępowany zadziałają prawa konkurencji.
- Czyli: wyeliminowanie wpływu krótkookresowych, związanych z danym momentem czynników, które powodują powstanie luki między wartością przedsiębiorstwa a bieżącą ceną rynkową.
- Przykład czynników: nastroje inwestorów, które mają wpływ na zbywanie i nabywanie akcji przedsiębiorstw
Wartość inwestycyjna
- wartość dla konkretnego, specyficznego inwestora,
- odpowiada jego indywidualnym preferencjom, motywom, kryteriom i wymogom inwestycyjnym,
- stąd odmienna od rzetelnej wartości rynkowej i wartości rynkowej, które abstrahują od charakterystyki konkretnego inwestora a odnoszą się hipotetycznego, przeciętnego inwestora na rynku
Szacowanie w praktyce wartości inwestycyjnej (inwestycji)
- Wartość zdyskontowanego na dzisiaj strumienia pożytków ekonomicznych według konkretnej dla danego inwestora stopy dyskontowej.
-Jeżeli stopa inwestora jest tożsama z żądaną stopą zwrotu, to przyjmuje się, że jest ona odpowiednikiem sprawiedliwej wartości rynkowej.
- Subiektywna ocena każdego z inwestorów. Przyczyny różnic np.:
odmienne oczekiwania
odmienna wycena ryzyka
różnice w sytuacji podatkowej
zmienność dochodów/zysków/dywidend/kursów w czasie - poziom ryzyka inwestycyjnego
Wartość wewnętrzna
- wartość wynikającą bezpośrednio z rzeczywistej zdolności wycenianego waloru do generowania dochodu dla właścicieli,
- różna od wartości inwestycyjnej, bo opiera się na charakterystykach wewnętrznych, to znaczy wynikających z wewnętrznych cech tego waloru, które nie zależą od wpływu specyficznego inwestora ani też bieżących warunków na rynku kapitałowym („nie aż tak subiektywna”)
W praktyce:
- Do ustalenia wartości wewnętrznej bierze się pod uwagę oczekiwane dochody, jakie firma wygeneruje bez względu na to, kto będzie właścicielem.
- Abstrahuje się również od rynkowych kursów akcji i nastrojów wśród właścicieli. W praktyce wartość wewnętrzną wyznacza się przy wykorzystaniu zdyskontowanych strumieni pieniężnych
Wartość sprawiedliwa (nowość)
- ma wymiar bardziej formalnoprawny niż ekonomiczny.
- nie w każdym kraju regulacje prawne umożliwiają jej zastosowanie.
- związany z ochroną interesów akcjonariuszy mniejszościowych. Polega to ma sprzedaży akcji pakietów mniejszościowych po cenie nie zaburzonej błędnymi decyzjami akcjonariuszy większościowych. Cena taka odzwierciedla standard wartości sprawiedliwej
- istota - dążenie do stworzenia maksymalnie sprawiedliwych warunków dla wszystkich stron potencjalnych transakcji. Transakcje te nie odbywają się na otwartym rynku i są realizowane na podstawie obowiązującej i prawnie wiążącej obie strony umowy.
- Wartość firmy opiera się na wielkości zdyskontowanych odpowiednią stopą dochodów, jakie wygeneruje ono w przyszłości na rzecz inwestorów
- (niezależnie od formy ich występowania, czyli nie tylko dochody możliwe do osiągnięcia w wyniku kontynuacji działalności, lecz także powstałych na skutek likwidacji;
- nie jest natomiast rezultatem osiąganych przez firmę historycznych wyników finansowych, czy też wyłącznie ceny, jaką w danym momencie można za nie osiągnąć na rynku)
Wartość w rachunkowości
wartość księgowa
wartość odtworzeniowa
wartość likwidacyjna
pochodna wielokrotności zysków firmy
[Uwaga: podobne następnie przy metodach wyceny!!!]
Wartość księgowa
- Wartość księgowa to wartość ujęta w zestawieniu bilansowym zgodnie z ogólnie przyjętymi zasadami rachunkowości.
- Wartość księgowa - spójna koncepcja wykorzystywana na potrzeby rachunkowości, ale ma nikłe powiązanie z bieżącą wartością ekonomiczną.
- Jest to wartość historyczna, która w pewnym momencie w przeszłości mogła reprezentować ekonomiczną wartość firmy, ale upływ czasu i zmiany warunków ekonomicznych prawie zniosły tę tożsamość.
- W praktyce nie stosuje się wartości księgowej jako metody wyceny przedsiębiorstwa.
- Punkt wyjścia do oszacowania wartości skorygowanych aktywów netto, która jest podstawową metodą majątkową wyceny przedsiębiorstwa.
Wartość odtworzeniowa
- kwota niezbędna do zastąpienia istniejących aktywów trwałych według rodzaju, tj. - koszt zastąpienia posiadanych maszyn, urządzeń i innych środków trwałych aktywami identycznymi co do rodzaju.
- opiera się głównie na ocenach inżynierskich dokonywanych przez ekspertów - biegłych mających wymagane w tym zakresie uprawnienia.
- Problem praktyczny: czy środek trwały będący przedmiotem wyceny mógłby być lub w rzeczywistości był odtworzony w takiej postaci, jak był skonstruowany w wersji oryginalnej?
Większość aktywów trwałych jest przedmiotem zużycia moralnego, niezależnie od utraty walorów fizycznych w trakcie moralnej eksploatacji. Poza tym istnieją poważne trudności z prawidłowym określeniem bieżącego kosztu reprodukcji poszczególnych obiektów majątku.
Wartość likwidacyjna
- gdy firma musi w części lub w całości zlikwidować swoje aktywa i roszczenia.
- w sytuacji likwidacji presja czasu/przymus znacząco wypaczają oceny wartości dokonywane przez kupujących i sprzedających. Firmy stają wobec konieczności zaakceptowania wartości likwidacyjnej znacznie poniżej wartości rynkowej.
- Układ ekonomiczny w którym znajduje się sprzedający znacznie ogranicza zachowania stron i sposób wyznaczenia ceny. Kupujący musi mieć świadomość z niezbyt korzystnej sytuacji sprzedającego, gdyż w przeciwnym wypadku zastosowane byłyby po prostu wartości rynkowe.
- w klasycznych wycenach, wartość likwidacyjna znajduje zastosowanie w stosunkowo ograniczonym zakresie. Chętnie jest wykorzystywana w wycenie aktywów słabych, niepewnych firm, w trakcie analiz wskaźnikowych prowadzonych na potrzeby oceny wniosków kredytowych.
Wartość jako pochodna wielokrotności zysków firmy
- przejmowanie przez inwestorów przedsiębiorstwa w celu przejęcia ich zysku (efekt: popularność wskaźnika cena/zysk).
- wartość to pewna wielokrotność generowanych przez nie zysków.
- Wady - co kiedy firma ponosi straty? Wartość +/-? Skoro inwestorzy skłonni są zapłacić określone ceny za firmę nawet gdy ponosi straty, to trudno zakładać że są to decyzje nieracjonalne - czyli muszą się kierować innymi przesłankami związanymi z wartością.
Wartość firmy wg A. Kameli-Sowińskiej
- jest składnikiem aktywów;
- ma niematerialny charakter;
- jest powiązana z przedsiębiorstwem i nie występuje samoistnie;
- jest wytwarzana tylko wewnątrz przedsiębiorstwa;
- jest uwidaczniana w bilansie w momencie nabycia przedsiębiorstwa;
- jest niezależna od kosztów, które poniesiono na jej wytworzenie;
- jest niestabilna;
- jest subiektywna;
- nie ma fizycznej ani technicznej zdolności do kreowania zysku;
- tworzy się latami;
- występuje tylko w odniesieniu do firmy kontynuującej działanie;
- wskazuje na korelację z korzyściami płynącymi z siły monopolu.
Maksymalizacja wartości firmy - podstawowy cel gospodarowania?
Argumenty przeciw:
sceptycy rynków kapitałowych – ceny ustalone przez inwestorów na giełdzie na ogół nie odzwierciedlają faktycznej wartości spółki
strategiczni wizjonerzy – postulują ustanowienie strategicznych, a nie finansowych celów firmy; łatwiejszymi do zmierzenia i sterowania celami są np. zwiększanie udziału w rynku, maksymalizacja satysfakcji klientów czy produkowanie przy najniższych kosztach; część celów rynkowych niekoniecznie ma powiązanie z dobrymi wynikami finansowymi
osoby balansujące - należy uwzględnić i równoważyć interesy różnych czynników środowiskowych (stakeholders); kreowanie wartości nie jest grą o sumie zerowej; ale: wzrost wartości dla właścicieli niekoniecznie musi oznaczać jej redukcję dla innych grup interesów [uwaga: równoważenie interesów wszystkich zainteresowanych stron nie jest jednak w pełni możliwe i może zaszkodzić przedsiębiorstwu poprzez brak konsekwentnego stosowania konkretnej strategii]
Maksymalizacja wartości firmy
- cel konkretny
- zorientowany na przyszłość,
- pragmatyczny - motywuje kierownictwo do podejmowania lepszych decyzji strategicznych
- najbardziej wymagający cel, jaki może być obrany przez zarządzających i łatwy do oceny - czy zrealizowany
- nie jest jednoznaczny z naruszeniem czy zaniedbaniem interesów innych grup środowiskowych: istnieje bowiem możliwość pomnażania wartości przedsiębiorstwa poprzez równoważenie potrzeb różnych grup interesów