TPRR

Od poł. XXw. Zaczyna się zainteresowanie problematyką regionalną.

Procesy wpływające na region:

• Globalizacja

• Transformacja

• Integracja europejska

Globalizacja-przyspieszenie procesów poszukiwania przez przedsiębiorstwa, szczególnie przez korporacje transnarodowe (KNT), zasobów nieoszacowanych i jednocześnie poszukiwanie rynków towarów przeszacowanych. Czynnikami wywołującymi przyspieszenie są: usprawnienia przepływu informacji i kapitału oraz deregulacje gospodarek. W wyniku tych działań następują na lokalnych rynkach szybkie zmiany aktywności gosp., a w konsekwencji redystrybucja bogactwa i szybka dywersyfikacja ekonomiczna społeczeństw.

Transformacja

Integracja europejska-UE jest unią regionów. Możliwości regionów mają bardzo duży wpływ na Unię. Gmina, powiat i województwo są organami niezależnymi, są gospodarzami terenu. Unii zależy na wyrównywaniu poziomów rozwoju regionów, bo daje to istotne korzyści we współpracy gospodarczej.

Czynniki rozwoju

• Rozwój myśli technicznej

• Przyspieszenie transferu wynalazków z sektora wojskowego do cywilnego

• Przeorientowanie w kwestii wpływu rozwoju przedsiębiorstwa na region

• Społeczeństwo sieciowe

• Rozwój usług wyższego rzędu (skoncentrowanych w dużych metropoliach; szkolnictwo wyższe, biuro konstrukcyjne, laboratoria, kliniki, duże kancelarie adwokackie, banki)

• Przesunięcie znaczenia rozwoju z czynników zewnętrznych na wewnętrzne:

- wysokowykwalifikowana kadra

- infrastruktura

• Terytorium (miejsce uczenia się, przekazywania wiedzy, technologii)

Regiony jako pośrednie ogniwa administracji publicznej

Samorząd nikomu nie podlega, sam się rządzi

Gminy powołano w 1990, powiaty i województwa w 1999r.

W Europie są dwa typy państw:

• Złożone

- regionalne (Włochy, Hiszpania)

- federalne (Niemcy, Belgia)

• Unitarne, państwa te wydzielają regiony

Państwa gosp. mają historyczne regiony. Regiony mają możliwości prawotwórcze, których prawo obowiązuje w regionie, prawa nie mogą być sprzeczne z konstytucją.

Procesy powstawania regionów:

- dekoncentracji-władza centralna część swoich uprawnień przekazuje na szczebel regionu (nie tworzy samorządu). W każdej chwili można cofnąć władzę

- decentralizacja-trwałe przekazanie władzy. Powstają samorządy.

Regiony muszą być stosunkowo duże, aby miały siłę ekonomiczną.

Argumenty za powołaniem regionów:

• Gospodarz regionu prowadzi konsultacje z inwestorami

Funkcja regionu:

• Intensyfikowanie i promowanie gospodarczego i cywilizacyjno-kulturowego rozwoju regionu i zabieganie o właściwy udział w krajowym i międzynarodowym podziale pracy.

Realizacja celów centralnych przez władze regionalne

- własna polityka regionalna i wykorzystywanie zasobów w regionie (polityka intraregionalna)

- polityka intraregionalna – realizowana przez państwo, wyrównywanie różnic

- realizacja programów rządowych na danym terenie

- realizowanie polityki przestrzennej i jej harmonizowanie

- rozwijanie regionalnych projektów infrastruktury technicznej i społecznej

- prowadzenie regionalnej polityki zatrudnienia

- organizowanie, zarządzanie powiatowym oddziałem służby zdrowia

- zapewnienie bezpieczeństwa osobistego i mienia

- zapobieganie skutkom klęsk żywiołowych

- poddawanie inspekcji działalności gospodarczej

- prowadzenie współpracy międzyregionalnej i międzynarodowej

- polityka mieszkaniowa

- ochrona środowiska

Uwarunkowania konkurencyjności regionów:

Konkurują pod względem:

• Zasobów

• Infrastruktury

• Warunków prowadzenia działalności gospodarczej

Korzyści dla regionu z konkurencyjności:

• Bezpośrednie-podatki płacone przez inwestorów

• Pośrednie

Od czego zależy konkurencyjność(wg Winiarskiego):

• Rozwinięta i zróżnicowana struktura gospodarki

• Infrastruktura ekonomiczna, technologiczna i społeczna:

  • Dostępność komunikacyjna

  • Media

  • Zdrowotne, socjalne, sport i wypoczynek

• Obecność instytucji naukowo-badawczych

• Istnienie w regionie szkolnictwa wyższego

• Otoczenie biznesowe

• Dobre warunki i stan środowiska naturalnego

• Rezerwy terenów nadających się do lokalizacji inwestycji

Polityka regionalna:

• Centralna- państwo wspiera regiony słabsze rozwojowo

• Interregionalna- prowadzona w regionie, działania w celu większej konkurencyjności

Za miarę wzrostu konkurencyjności należy uznać nie tyle poprawę pozycji konkurencyjnej jednostek, ale umiejętność takiego ukształtowania jednostek gospodarczych, która w długim okresie czasu gwarantuje rozwój zabezpieczający wysoki poziom jednostek realnych.

Warunki rozwoju:

• Kapitał ludzki nagromadzony w regionie

• Infrastruktura

• Kapitał społeczny

• Otoczenie biznesowe

Zazwyczaj na rynku pracy mamy nadwyżkę podaży nad popytem. Na rynku kapitału ludzkiego dominuje nadwyżka popytu nad podażą.

Kapitał społeczny jest elementem kapitału intelektualnego.

Kapitał intelektualny:

• Kapitał społeczny

• Kapitał ludzki

• Kapitał relacyjny- potencjał związany z wizerunkiem kraju na zewnątrz, integracją międzynarodową, atrakcyjnością dla turystów, zagranicznych inwestorów

• Kapitał strukturalny

R.Putman- kapitał społeczny odnosi się do takich cech społeczeństwa jak zaufanie, normy i powiązania, które mogą zwiększyć sprawność społeczeństwa, ułatwiając skoordynowane działania.

F.Fukuyama-kapitał społeczny jest zdolnością wynikającą z rozpowszechnienia zaufania w obrębie społeczeństwa lub jego części. Kapitał ten może być cechą najmniejszej i najbardziej podstawowej grupy społecznej jaką jest rodzina, można go także rozpatrywać w skali całego narodu lub w obrębie wszystkich jego grup pośrednich. Kapitał społeczny różni się od innych form kapitału ludzkiego tym, że jest tworzony i przekazywany za pośrednictwem mechanizmów kulturowych: tradycji, religii, historycznego nawyku.

Coleman-kapitał społeczny jest ważnym dla jednostki zasobem, ma znaczący wpływ na ich zdolność działania i postrzeganą jakość życia. Jednakże bardzo wiele spośród korzyści, które powstają dzięki kapitałowi społecznemu, przypada wcale nie tym, którzy zainicjowali działania prowadzące do zwiększenia kapitału społecznego, lecz innym osobom, dlatego, że nie ma mowy o tym, aby zwiększenie puli kapitału społecznego mogło być interesem jednostkowym. Oznacza to, że w większości form kapitału społecznego ich wytwarzanie jest efektem ubocznym tych działań.

Kapitał społeczny- nagromadzenie w długim okresie pozytywne efekty zewnętrzne procesów ekonomicznych i społecznych, które aktualnie użyte z innymi zasobami dają efekt synergii

Kapitał społeczny składa się z:

• Utrwalonych tradycji

• Interesy indywidualne i grupowe

• Idee, normy prawne i religijne

• Stosunek do prawa

• Psychospołeczne cechy ludzi

• Gotowość do podejmowania ryzyka

• Inwestowanie w przyszłość

• Różnorodne połączenia międzyludzkie

• Zaufanie

• Chęć porozumienia

• Zespół wspólnych wartości i powiązań

Funkcje kapitału społecznego:

• Wpływa na zmniejszenie kosztów transakcyjnych obniżając między innymi wydatki na ochronę własnych dóbr i zasobów na gromadzenie informacji o otoczeniu gospodarczym

• Prowadzi do wzrostu dobrobytu społecznego podnosząc aktywność gospodarczą

• Ułatwia tworzenie nowych, wielkich organizacji gospodarczych

• Zwiększa możliwość spontanicznego działania ludzi

• Wpływa na poprawę rentowności ekonomicznej, pozwala maksymalizować dochód lub zysk

• Zmniejsza niepewność w życiu społeczno-gospodarczym, które utrudnia podejmowanie działalności gospodarczej i współpracę między ludźmi i organizacjami

Mierniki:

• Zaufanie interpersonalne

• Dobrowolna przynależność do organizacji i pełnienie w nich funkcji

• Udział w nieprzymusowych zebraniach politycznych i zabieranie na nich głosu

• Organizowanie takich zebrań

• Dobrowolne działania na rzecz społeczności lokalnej

• Udział w wyborach samorządowych

• Pozytywny stosunek do demokracji

Otoczenie biznesowe:

1. Instytucje usług publicznych: ochrona zdrowia, bezpieczeństwo wewnętrzne, kultura, turystyka, wypoczynek

   1. W tym nauka i oświata, poszczególne poziomy kształcenia, instytucje naukowe, doszkalanie i przekwalifikowanie zawodowe

2. Państwowa administracja centralna, wojewódzka i specjalna: bezpieczeństwo wewnętrzne, pozwolenia, koncesje

3. Administracja samorządowa: wojewódzka, powiatowa, gminna

4. Sądy: rejestr gospodarczy, zastaw rejestrowy, monitor sądowy i gospodarczy, księgi wieczyste

5. Instytucje infrastruktury rynku-sfera rynkowa:

   1. Instytucje finansowe: banki, fundusze inwestycyjne, towarzystwa ubezpieczeniowe, fundusze gwarancyjne, leasing, factoring

   2. Usługi rynkowe: marketing, promocja, reklama, doradztwo, księgowość, usługi prawnicze, notarialne

   3. Giełdy: towarowe, papierów wartościowych, biura maklerskie

   4. Usługi szkoleniowe: szkoły językowe, kursy, szkolenia

6. Instytucje infrastruktury regionu:

   1. Agencje i fundacje rozwoju regionalnego

   2. Izby i towarzystwa przemysłowo-handlowe, organizacje samorządowe i zawodowe

   3. Ośrodki promocji przedsiębiorczości i informacji gospodarczej; inkubatory, parki technologiczne, szkolenia

   4. Ośrodki Doradztwa Rolniczego

Wykorzystanie instytucji partnerstwa publiczno-prawnego w procesie zarządzania jednostkami samorządu terytorialnego.

Nowe podejście do zarządzania sektorem publicznym określanego jako „nowe publiczne zarządzanie”:

• Położenie nacisku na zarządzanie, a nie na politykę

• Przesunięcie akcentów do kontroli nakładów, zasad procedur biurokratycznych w kierunku wymiernych ilościowo metod oceny rezultatów i celów

• Decentralizacja zarządzania wraz z rozwojem nowych mechanizmów prawodawczości monitorowania odpowiedzialności

• Preferowanie prywatnej przedsiębiorczości. Zlecenie wykonania zadań na podstawie zawieranych kontraktów, urządzanie przetargów na wykonanie zadania

• Naśladowanie pewnych praktyk sektora prywatnego w zakresie zarządzania takich jak przygotowanie planów przedsiębiorstw, umów gospodarczych

• Formułowanie misji, rozwijanie nowego systemu informacji zarządczej

• Generalne preferowanie bodźców finansowych w stosunku do niefinansowych

• Położenie nacisku na minimalizowaniu kosztów wzrostu efektowności działania

Międzynarodowa agencja ratingowa Standard&Poor’s definiuje PPP jako „średnio lub długoterminowe związek utworzony w celu pożądanych rezultatów pomiędzy sektorem publicznym a prywatnym pociągając za sobą podział ryzyk oraz korzyści. Podział ten jest zgodny z kwalifikacjami, doświadczeń oraz możliwościami finansowymi każdego z partnerów”

Krajowa Rada do Spraw Partnerstwa Publiczno-Prywatnego USA(Natural Council for Public-Private Partnership) przyjmuje, że PPP jest „zawartym na podstawie umowy porozumieniem pomiędzy organizacja państwową (szczebla federalnego lub lokalnego) a podmiotem sektora prywatnego. Zgodnie z tym porozumieniem w dostarczaniu usług oraz infrastruktury, z której korzysta całe społeczeństwo udział bierze majątek i umiejętności posiadane zarówno przez sektor publiczny jak i prywatny. Poza podziałem zasobów następuje także podział ryzyka oraz możliwych do uzyskania z tej działalności profitów”

W Zielonej Księdze jest zawarta sugestia, że instytucje PPP stosuje się do „wszelkich form współpracy miedzy władzami publicznymi a prywatnymi przedsiębiorcami, której celem jest finansowanie, budowa, renowacja, zarządzanie lub utrzymanie infrastruktury lub długotrwałe świadczenie usług”

W dokumencie Wytyczne Dotyczące Udanego Partnerstwa Publiczno-Prywatnego przyjętym przez Komisję Europejską w 2003r stwierdza się, że „PPP jest partnerstwem miedzy sektorem publicznym i prywatnym w celu przedstawienia projektu lub świadczenia usługi tradycyjnie świadczonych przez sektor publiczny. PPP uznaje, iż obie strony czerpią pewne korzyści odpowiednie do stopnia realizowania przez nie określonych zadań przez umożliwienie każdemu z sektorów robienia tego, co potrafi najlepiej. Usługi oraz infrastruktura publiczna są realizowane w sposób najbardziej efektywny gospodarczo. Głównym celem PPP jest zatem kształtowanie takich stosunków między stronami aby ryzyko przynosiła ta strona która najlepiej potrafi je kontrolować przez wykorzystanie umiejętności i kompetencji sektora prywatnego”.

Uchwalona 28 lipca 2005r Polska Ustawa o Partnerstwie Publiczno-Prywatnym(UPPP) określa zaś definicję PPP na gruncie prawa polskiego. Zgodnie z tą ustawą PPP jest: „oparta na umowie o partnerstwie publiczno-prywatnym współpracą podmiotu publicznego i partnera prywatnego, służącą realizacji zadania publicznego jeżeli odbywa się na zasadach ustalonych w ustawie”

Nowa ustawa z 2008r, która miała zliberalizować warunki zawierania partnerstwa podaje również bardzo ogólną def: „Przedmiotem partnerstwa publiczno-prywatnego jest wspólna realizacja przedsięwzięcia oparta na podziale zadań i ryzyk pomiędzy podmiotem publicznym a partnerem prywatnym”

Korzyści PPP:

• Możliwość zawarcia długoterminowego, stabilnego kontraktu

• Koncentracja wysiłków nad całością realizowanej inwestycji, a nie tylko nad jednym z jej etapów

• Długookresowe rozłożenie obciążeń finansowych podmiotu publicznego

• Zwiększenie strumienia kapitału przeznaczonego na inwestycje w sferze usług publicznych poprzez pozyskiwanie kapitału prywatnego a tym samym możliwość przyspieszenia procesów inwestycyjnych oraz zwiększenia ich liczby

• Poprawa jakości świadczonych usług, wzrost częstotliwości i niezawodności ich świadczenia, elastyczność w ustaleniu specyfikacji produktu końcowego lub usługi oraz możliwość dostosowania zakresu usługi do oczekiwań uczestników

• Możliwość obniżenia kosztów całkowitych przedsięwzięcia poprzez minimalizację kosztów zarządzania

• Wybudowanie (zmodernizowanie) nowoczesnej infrastruktury publicznej za pomocą nowoczesnych technologii, wykorzystywanych przez partnerów prywatnych

• „odciążenie” administracji publicznej do bieżącego zarządzania procesem świadczenia usług przy jednoczesnym zwiększeniu roli zarządczej sektora publicznego

• Zapewnienie optymalnego zarządzania przedsięwzięciem poprzez przeniesienie na partnera prywatnego ryzyka operacyjnego

Zagrożenia PPP:

• Korupcja

• Ograniczenie elastyczności finansowej podmiotu publicznego, wynikające z podjęcia szeregu długoterminowych zobowiązań]utrata kontroli publicznej nad procesem świadczenia usług

• Nadmierny wzrost opłat ponoszonych przez usługobiorców, a zatem znaczne obciążenie budżetów domowych w przyszłości

• Zmniejszenie dostępności(geograficznej) do usług publicznych dla obywateli

• Powstanie wysokich kosztów transakcyjnych

• Pogorszenie jakości usług świadczonych w ramach PPP oraz dekapitalizacja infrastruktury

• Niewywiązanie się przez stronę prywatną ze zobowiązań wynikających z umowy

• Wyższy koszt kapitału dla sektora prywatnego niż dla publicznego

• Gorsza pozycja negocjatorska partnera publicznego wobec partnerów prywatnych wynikająca z braku odpowiednich kwalifikacji przedstawicieli podmiotów publicznych

• Brak możliwości zwiększenia konkurencji po podpisaniu umowy o PPP

Ustawa o PPP wskazuje zamknięty katalog podmiotów, które mogą przystąpić do realizowanego w Polsce przedsięwzięcia PPP sensu stricto. Zgodnie z przepisami tej ustawy partnerem publicznym mogą być:

• Organy administracji rządowej

• Jednostki samorządu terytorialnego oraz ich związki

• Fundusze celowe

• Państwowe szkoły wyższe

• Jednostki badawczo-rozwojowe

• Samodzielne publiczne zakłady opieki zdrowotnej

• Państwowe lub samorządowe instytucje kultury

• Polska Akademia Nauk i tworzone przez nią jednostki organizacyjne

• Państwowe lub samorządowe osoby prawne utworzone na podstawie odrębnych ustaw w celu wykonania zadań publicznych, z wyłączeniem przedsiębiorstw, banków i spółek handlowych

Partnerami prywatnymi mogą być:

• Przedsiębiorcy w rozumieniu przepisów o swobodzie działalności gospodarczej

• Organizacje pozarządowe

• Kościoły lub inne związki wyznaniowe

• Podmioty zagraniczne, jeżeli są one przedsiębiorcami w rozumieniu prawa kraju rejestracji i spełniają warunki do wykonywania w Rzeczypospolitej Polskiej działalności gospodarczej

Rozwój tej formy współpracy może być blokowany głównie przez sektor publiczny. Przyczyn może być wiele np.:

• Brak doświadczenia we współpracy z sektorem komercyjnym

• Brak zaufania do sektora prywatnego, jako kontrahenta

• Obawa przed oddaniem czegoś co było domeną publiczną komuś innemu

• Obawa przed szybkim wzrostem cen, wcześniejszą deformacją rozwiązań w wyniku stosowania subwencji i dotacji

• Brak właściwych regulacji prawnych