Finanse publiczne – wykład – 13/12/2014
Źródła reguł fiskalnych w UGW
Traktat o funkcjonowaniu UE – art. 126 (dawny art.104)
Pakt stabilności i Wzrostu oraz inne rozporządzenia i dyrektywy UE wzmacniające jego działanie dot. Koordynacji i nadzoru nad polityką fiskalną (tzw. „sześciopak” i „dwupak”)
Pakt fiskalny
Kryteria oceny poziomu deficytu i długu GGS:
Relacja deficytu do PKB nie przekracza wartości odniesienia, chyba, że: relacja ta zmniejszyła się znacznie oraz w sposób stały i osiągnęła poziom bliski wartości odniesienia lub przekroczenie wartości odniesienia ma charakter wyjątkowy oraz tymczasowy i relacja ta pozostaje bliska wartości odniesienia;
Stosunek między długiem publicznym a PKB przekracza wartość odniesienia, chyba, że stosunek ten zmniejsza się dostatecznie i zbliża się do wartości odniesienia w zadawalającym tempie.
Wartości odniesienia (referencyjne) zostały określone w Protokole nr 12 do Traktatu o Funkcjonowaniu UE i wynoszą: dla deficytu GGS (deficyt rzeczywisty) – 3% PKB, dla długu GGS – 60% PKB
GGS – General Government Sector
Procedura nadmiernego deficytu
Sposób postępowania – 9 korków (L. Oręziak – Bank i Kredyt)
Jeśli kraj członkowski nie stosuje się do zaleceń Rady i nie skoryguje nadmiernego deficytu, to mogą być wobec niego zastosowane następujące środki:
Upublicznienie określonych przez Radę informacji przed emisją papierów wartościowych przez ten kraj
Korekta polityki pożyczkowej wobec tego kraju przez Europejski Bank Inwestycyjny
Żądanie złożenia nieoprocentowanego depozytu na rzecz Wspólnoty w określonej wysokości (0,5% PKB)
Nałożenie grzywny w odpowiedniej wysokości
Pakt Stabilności i Wzrostu
Z założenia miał usprawnić działania w odniesienie do procedury nadmiernego deficytu przez zobowiązanie krajów członkowskich UE do osiągnięcia w średnim okresie równowagi lub uzyskania nadwyżki dochodów nad wydatkami GGS (MTO – medium term objective) równy 0 lub dodatni.
Składa się z części:
Prewencyjnej (dotyczy krajów członkowskich UE)
Represyjnej (dotyczy krajów strefy euro)
Mechanizmy Paktu stabilności i Wzrostu – cześć prewencyjna
Konieczność przedstawienia Komisji I Radzie programów stabilizacyjnych (euroland) lub programów konwergencji (kraje UE objęte derogacją)
Programy powinny być nastawione na osiągnięcie równowagi lub nadwyżki budżetowej
Jeśli rzeczywista sytuacja odbiega od przedstawionej w programie – Rada kieruje do danego kraju wczesne ostrzeżenie, aby zapobiec powstaniu nadmiernego deficytu
Mechanizmy Paktu Stabilności i Wzrostu – część represyjna
Uściślenie i terminu, w którym Rada podejmuje decyzje o istnieniu nadmiernego deficytu
Określenie sankcji związanych z nadmiernym deficytem, nakładanych po wyczerpaniu innych środków dyscyplinujących
Reforma Paktu Stabilności i Wzrostu – marzec 2005
MTO – dostosowany do sytuacji państwa członkowskiego oraz aktualizowany przez Radę na zlecenie Komisji
Uwzględnianie przy ocenie sytuacji fiskalnej, skutków reform strukturalnych (np. emerytalnym z wprowadzeniem kapitalizacji składki)
Dla państw, które nie osiągnęły MTO wprowadzenie wymogu minimalnego postępu (mierzonego saldem strukturalnym po wyłączeniu działań jednorazowych i tymczasowych) w zbliżaniu do MTO na o,5 pp rocznie.
Zmiany w koordynacji polityk fiskalnych w krajach UE od 2011 roku
Zmiana harmonogramu i zakresu prac nad oceną sytuacji w krajach członkowskich UE – m.in. wprowadzenie semestru europejskiego
Wzmocnienie Paktu Stabilności i Wzrostu – zarówno części prewencyjnej jak i korygującej
Regulacje w sprawie efektywnego wzmocnienia nadzoru budżetowego w strefie euro
Wprowadzenie regulacji dotyczących zapobiegania wystąpienia i korygowania zakłóceń równowagi makroekonomicznej
Wprowadzenie minimalnych wymogów dla procesu budżetowego (ram budżetowych)
Pakt fiskalny jako część nowego Traktatu o stabilności, koordynacji i zarządzaniu w UGW
Wzmocnienie nadzoru nad sytuacją gospodarczą i budżetową państw strefy euro, w których stwierdzono wystąpienie lub znaczne ryzyko wstąpienia niestabilności finansowej
Semestr europejski
Semestr europejski rozpoczyna się wraz z przejęciem przez Komisję rocznej analizy wzrostu gospodarczego (AGS), co z reguły ma miejsce pod koniec roku
W analizie tej określone są priorytety UE na najbliższy rok, mające zapewnić wzrost i większą liczbę miejsc pracy
Priorytety są zgodne ze strategią Europa 2020 (cele strategii dostosowywane są dla poszczególnych krajów członkowskich)
Cele strategii Europa 2020
Zatrudnienie: 75% osób w wieku 20-64 lat powinno mieć pracę
Badania i rozwój: na inwestycje w badania i rozwój powinniśmy przeznaczać 3% PKB UE
Zmiany klimatu i zrównoważone wykorzystanie energii: należy ograniczyć emisje gazów cieplarnianych o 20% w stosunku do poziomu z 1990 r. (o 30%, jeśli warunki będą sprzyjające): 20% energii powinno pochodzić ze źródeł odnawialnych
Edukacja: ograniczenie liczby uczniów przedwcześnie kończących edukację do poziomu poniżej 10%,co najmniej 40% osób w wieku 30-34 powinno mieć wykształcenie wyższe
Walka z ubóstwem i wykluczeniem społecznym: zmniejszenie liczby osób zagrożonych ubóstwem i wykluczeniem społecznym o co najmniej 20 mln.
Priorytety UE na rok 2014
Konsolidacja fiskalna przyjazna wzrostowi gospodarczemu
Odbudowa dostępu do kredytu bankowego
Promocja
?
?
Działania państw
Na podstawieni rekomendacji przedstawionych na poziomie UE w marcu, kraje członkowskie przedstawiają w kwietniu:
Program należytego zarządzania finansami publicznymi (programy konwergencji lub stabilizacji)
Krajowe programy reform: plan reform i działań, które moją prowadzić ku integralnemu i trwałemu wzrostowi gospodarczemu sprzyjającemu włączeniu społecznemu i zatrudnieniu
Wzmocnienie Paktu Stabilności i Wzrostu – część prewencyjna
Rozporządzenie nr 1175/2011 z 16 listopada 2011
Zachowanie zróżnicowania MTO (medium term objective), ale z dodatkowymi ograniczeniami
Zwiększenie wymogów w zakresie osiągania MTO zwłaszcza dla krajów z długiem publicznym > 60% PKB lub z istotnym ryzykiem długookresowej zdolności ogłupi długu
Narzucenie reguły wydatkowej
Reguła wydatkowa polega na ograniczeniu tempa wzrostu wydatków publicznych z wyłączeniem cyklicznych wydatków na bezrobocie, wydatków finansowanych z funduszy UE oraz kosztów obsługi długu. Wydatki publiczne nie mogą rosnąć w tempie wyższym niż średniookresowe tempo wzrostu potencjalnego PKB.
Rozszerzenie informacji zawartych w Programach Stabilizacyjnych i Konwergencji
Wytyczne dotyczące założeń makroekonomicznych
Konieczność zapewnienia niezależności krajowym instytucjom statystycznym