Wywłaszczenie nieruchomości pod inwestycje EURO 2012
Przygotowanie finału Mistrzostw Europy w piłce nożnej UEFA EURO w 2012 roku w Polsce i na Ukrainie wymaga, ze względu na jego nadzwyczajny charakter, szczególnej dbałości w godzeniu interesów powszechnego z prywatnym. Temu zadaniu próbował sprostać ustawodawca w tzw. specustawie EURO2012.
Wywłaszczenie nieruchomości pod inwestycje celu publicznego dla Euro 2012 uregulowane zostało w ustawie z 7 września 2007r. o przygotowaniu finałowego turnieju Mistrzostw Europy w Piłce Nożnej UEFA EURO 2012 (Dz.U. Nr 173, poz. 1219 ze zm.), zwanej specustawą EURO2012. Jej szczególny charakter wynika z uproszczonych, w stosunku do podstawowego trybu wywłaszczenia nieruchomości z ustawy o gospodarce nieruchomościami (Dz.U. z 1997 Nr 115 poz. 741, ze zm.) procedury oraz systemu premiowania współpracy w procesie wywłaszczania.
Decyzja 2 w 1: lokalizacja inwestycji i wywłaszczenie nieruchomości
Proces wywłaszczenia nieruchomości pod inwestycje Euro 2012 rozpoczyna się od wydania decyzji o ustaleniu lokalizacji przedsięwzięć Euro 2012. Wydaje ją wojewoda na wniosek spółki celowej lub innego właściwego podmiotu. Zasady tworzenia i działania spółek celowych określa ustawa EURO2012 w rozdziale 2. Tworzy je, jako spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, Skarb Państwa, w celu przygotowania i wykonania przedsięwzięć Euro 2012, a także w celu koordynacji i kontroli przygotowywania lub wykonywania przedsięwzięć Euro 2012 oraz innych przygotowań do finałowego turnieju Mistrzostw Europy w Piłce Nożnej UEFA EURO 2012.
Regulacje dotyczące min. pozyskania, a więc wywłaszczenia nieruchomości dla celów Euro 2012, zawiera rozdział 4 omawianej ustawy. Wojewoda wysyła zawiadomienie o wszczęciu postępowania o wydanie decyzji o ustaleniu lokalizacji przedsięwzięcia Euro 2012 wnioskodawcy, właścicielom lub użytkownikom wieczystym nieruchomości objętych wnioskiem o wydanie tej decyzji. Pozostałe strony są zawiadamiane o wszczęciu tego postępowania w drodze obwieszczeń w urzędzie wojewódzkim i urzędach gmin właściwych dla lokalizacji przedsięwzięcia Euro 2012, na stronach internetowych tych gmin oraz urzędu wojewódzkiego, a także w prasie lokalnej.
Specjalny charakter ustawy przejawia się m.in. w „kompleksowości” decyzji o ustaleniu lokalizacji przedsięwzięcia Euro 2012. Zgodnie z art. 24a ustawy EURO2012, wymienione w niej nieruchomości stają się z mocy prawa własnością Skarbu Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego z dniem, w którym decyzja ta stała się ostateczna. Wspomnianą decyzją zatwierdza się także podział nieruchomości; jest ona też podstawą wpisu do księgi wieczystej i w katastrze nieruchomości praw do wywłaszczonej nieruchomości.
Na cele specustawy postępowanie administracyjne przyspiesza
Zgodnie z art. 34 ustawy EURO2012:
- wszystkie decyzje administracyjne wydawane w związku z realizacją przedsięwzięć Euro 2012 podlegają natychmiastowemu wykonaniu,
- odwołanie od decyzji należy wnieść w terminie 7 dni od dnia doręczenia decyzji stronie albo 14 dni od dnia obwieszczenia lub doręczenia zawiadomienia o wydaniu decyzji,
- odwołanie od decyzji rozpatruje się w terminie 14 dni.
Przypomnijmy, że w zwykłym trybie postępowania administracyjnego termin na wniesienie odwołania wynosi 14 dni od dnia doręczenia lub ogłoszenia, a rygor natychmiastowej wykonalności decyzji nadany może być w sytuacjach nadzwyczajnych.
Jeśli spółka celowa nie wynegocjuje wysokości odszkodowania za wywłaszczenie, ustali je wojewoda.
Konstytucja RP w art. 21 ust. 2 stanowi, że wywłaszczenie jest dopuszczalne jedynie wówczas, gdy jest dokonywane na cele publiczne i za słusznym odszkodowaniem. Specustawa EURO2012 czyni zadość tej konstytucyjnej gwarancji w art. 24e. W przeciwieństwie do ogólnych zasad wywłaszczania nieruchomości, wyżej wymieniona ustawa przewiduje odrębne decyzje o wywłaszczeniu i o odszkodowaniu. Ma to zapewne na celu, tak jak i inne postanowienia specustawy, usprawnienie procesu przejęcia nieruchomości. Wysokość odszkodowania za nieruchomość lub ograniczone prawa rzeczowe do nieruchomości ustalana jest ze spółką celową dysponującą nieruchomością po jej odebraniu. Jeżeli w terminie 2 miesięcy od dnia, w którym decyzja o ustaleniu lokalizacji przedsięwzięcia Euro 2012 stała się ostateczna, nie dojdzie do uzgodnienia wysokości odszkodowania, ustala ją wojewoda, w formie decyzji, w terminie 30 dni.
Wysokość odszkodowania ustala się na podstawie operatu szacunkowego sporządzonego przez rzeczoznawcę majątkowego, według stanu nieruchomości w dniu wydania decyzji o ustaleniu lokalizacji przedsięwzięcia Euro 2012 oraz według jej wartości w dniu uzgodnienia odszkodowania ze spółką celową lub wydania decyzji przez wojewodę.
Za współpracę przy wywłaszczeniu otrzymamy wyższe odszkodowanie
Przyspieszeniu procesu pozyskiwania nieruchomości na cele przedsięwzięć Euro 2012 służą nie tylko odpowiednie regulacje proceduralne, ale też zawarty w ustawie EURO2012 system premiowania „chętnych” właścicieli. Mianowicie, ustawodawca przewidział wzrost wartości odszkodowania o 5% wartości nieruchomości lub prawa użytkowania wieczystego, jeżeli dotychczasowy właściciel lub użytkownik wieczysty nieruchomości objętej decyzją o ustaleniu lokalizacji przedsięwzięcia Euro 2012 wyda nieruchomość i opróżni lokal oraz inne pomieszczenia niezwłocznie, lecz nie później niż w terminie 14 dni.
Dodatkowo, jeśli decyzja o ustaleniu lokalizacji przedsięwzięcia Euro 2012 dotyczy nieruchomości zabudowanej budynkiem mieszkalnym albo budynkiem, w którym został wyodrębniony lokal mieszkalny (chodzi więc o nieruchomości, z których oczywiście ciężej jest się wyprowadzić dotychczasowym lokatorom, niż w przypadku np. działki rolnej), wysokość odszkodowania przysługującego dotychczasowemu właścicielowi lub użytkownikowi wieczystemu zamieszkałemu w tym budynku albo lokalu powiększa się o kwotę 10 000 zł w odniesieniu do tej nieruchomości.