07 Teoria prawa SYSTEM PRAWA

SYSTEM PRAWA

  1. TEKST PRAWNY

    1. uporządkowany: aktów normatywne przepisy

    2. z niego rekonstruujemy normę stosując kilka aktów prawa jednocześnie

  2. PORZĄDEK PRAWNY –wynik uporządkowania relacji społecznych przez prawo

  3. SYSTEM PRAWA – zbiór norm, które się przedstawiają jako uporządkowana całość

    1. ..zrekonstruowany z aktów normatywnych

    2. ..uporządkowany

    3. nominalny ( pojęciowy )

    4. sztuczny - jest dziełem człowieka

    5. jednolity - normy wchodzące w skład systemu prawa są w określony sposób ze sobą powiązane

  1. ABSTRAKCYJNY i KONKRETNY

    1. abstrakcyjny – j.w.

    2. konkretny - zbiór norm obowiązujących w określonym państwie w określonym czasie

  2. SYSTEM JAKO TYP – rozróżnienie to jest wynikiem procesów historycznych i wynika z rożnych tradycji budowania systemów prawa

    1. system precedensowy

      1. historia

        1. nie recypowano PR

        2. prawo typowo skargowe – w czasach Henryka VII (XV w.) lista skarg się zamknęła

        3. prawo precedensowe nie obejmowało pewnych spraw, np. stosunki zaufania między seniorem a wasalem

        4. zaczęto odwoływać się do króla jako źródła sprawiedliwości – król przekazał to kanclerzowi – sądu kanclerskie – system equity

          1. istniały zatem 2 systemy

          2. lata 70 XIX w. akt sądowy, który zjednoczył te 2 systemy

        5. kto chciał się nauczyć prawa jeździł za sądem, z czasem uzyskiwał pewne uprawnienia

          1. zasada pochodzenia

          2. sędziów powoływano z najwybitniejszych barrsiterów

      2. precedens prawny – w krajach anglosaskich

        1. prawu stanowionemu nie przysługuje wyłączność – w krajach anglosaskich podstawą prawotwórstwa jest decyzja sądowa

          1. ustawa może uchylić precedens, ale precedens nie może uchylić ustawy

        2. nie każdy sędzia i sąd ma autorytet do stworzenie precedensu - przyjmuje się, że dopiero sąd królewski i izba lordów jako sąd mogą tworzyć precedensy

        3. zasada- im starszy precedens tym lepszy

        4. zasada obowiązywania zapobiega płynności prawa

        5. nie zaczyna się od abstrakcji

        6. system nie jest w pełni racjonalny, spójny i pozbawiony luk

        7. w decyzji sądowej wyróżnia się:

          1. ratio decidendi - norma ogólna będąca podstawą rozstrzygnięcia – w odniesieniu do niej obowiązuje zasada precedensu - dyrektywa podobnego orzekania w podobnych sprawach

            • chyba że od tego precedensu praktyka odstępuje akceptując 1. decyzję zrywającą z precedensem ( leading case )

          2. obiter dicta ( mowa towarzysząca )

        8. act of distinguishing - precedens jest z reguły zrodzony dla danej sprawy, mającej cechy a, b, c. adwokat chcący nowego ratio decidendi w podobnej sprawi argumentuje, że występują cechy a, b, c ale w sprawie występuje niezwykle istotna nowa cecha d, która wymaga innego spojrzenia na całość

        9. 3 znaczenia

          1. najszersze – rzutuje na system ustawowy tego państwa

          2. dawne – obejmowało system rytów i zasady słusznościowe (equity)

          3. średniowieczne – pierwotne common law oparte na skardze przypominały akcje z prawa rzymskiego

        10. wyróżnia się:

          1. law in books ( prawo w aktach normatywnych )

            • ustawy anglosaskie są kazuistyczne, szczegółowe

          2. law in action ( prawo w praktyce )

    2. system ustawowy, kontynentalny

      1. wynika z recepcji PR

      2. zasada wyłączności lub dominacji prawa stanowionego

      3. oddzielona czynność tworzenia i stosowania prawa – sądy tylko stosują prawo

      4. prawo abstrakcyjne i pojęciowe

      5. najmocniej działa akt normatywny, który zawiera zapisy ogólne i abstrakcyjne, z których buduje się normy

      6. stosowanie prawa modelem argumentacyjno – dyskursywnym

        1. trzeba przejść od normy ogólno abstrakcyjnej do normy indywidualno – konkretnej (wyroku)

        2. interpretator odgrywa główna rolę

        3. nie jest to ani dedukcja ani logika

      7. najbardziej doskonała formą prawa jest kodeks

  1. HIERARCHICZNOŚĆ - gdy o każdej parze norm możemy powiedzieć, że 1 z nich jest niższa, wyższa lub równa wobec 2.

    1. hierarchia dynamiczna (kryteria kompetencyjne)

      1. norma hierarchicznie wyższa stanowi podstawę obowiązywania normy hierarchicznie niższej. np. ustawa i rozporządzenie

      2. NHW jest ustanowiona rzez organ hierarchicznie wyższy niż organ ustanawiający NHN

      3. NHW dotyczy z reguły spraw większej wagi niż NHN

      4. NHW nie może być derogowana przez NHN

      5. NHW może przesądzać treść NHN

    2. hierarchia statyczna (kryteria treściowe)

      1. logiczne – NHW jest powiązana z NHN jak twierdzenie ogólne z twierdzeniem szczegółowym

        1. norma ogólna- "czcij ojca swego i matkę swoją"

        2. norma szczegółowa- "wspieraj finansowo rodziców, jeśli nie mają już siły pracować"

      2. wspólna podstawa aksjologiczna

      3. jednolitość pojęć

      4. wprowadzenie przepisów odsyłających

  2. NIESPRZECZNOŚĆ

    1. sprzeczność w prawie to nie to samo co sprzeczność w logice- bo w prawie nie ma wypowiedzi opisowych

    2. sprzeczność treściowa – te same hipotezy i różne dyspozycje

      1. adresatowi A norma N1 w warunkach określonych przez hipotezę tej normy

        1. nakazuje czynić to, co norma N2 w tych samych warunkach czynić zakazuje

        2. zakazuje czynić to, co norma N2 w tych samych warunkach dozwala czynić

        3. nakazuje czynić to, co norma N2 w tych samych warunkach dozwala czynić

    3. sprzeczność prakseologiczna

      1. sensu largo- 2 normy o różnej treści w tej samej sytuacji powinny być zastosowane ale nie da się ich razem zastosować

      2. sensu stricto (teleologiczna)- 2 normy o różnej treści w tej samej sytuacji powinny być zastosowane i hipotetycznie da się je razem zastosować ale zastosowanie 1. powoduje niecelowość zastosowania 2.

    4. sprzeczność usuwa się przez

      1. dyrektywy interpretacyjne (wykładnię)

      2. reguły kolizyjne

  3. ZUPEŁNOŚĆ – dotyczy granic systemu - 3 typy zupełności

    1. ZUPEŁNOŚĆ OBOWIĄZYWANIA (WALIDACYJNA) –WEWNĄTRZ SYSTEMOWA

      1. gdy o każdej normie można powiedzieć czy należy do systemu prawa czy nie

      2. w systemie prawa musi istnieć norma zamykająca system – stanowi że tylko normy spełniające określone warunki należą do systemu prawa

      3. w zależności od rodzaju tej normy jest kilka rodzajów systemu prawa

        1. do systemu prawa należą

          1. tylko normy które zostały bezpośrednio ustanowione przez prawodawcę - została zrealizowana procedura prawotwórcza przez organ, który ma kompetencje do tworzenia prawa

        2. do systemu prawa należą

          1. j.w. +

          2. normy które nie zostały wyraźnie wyrażone w przepisach ale zostały uznana za obowiązujące normy bo stanowią konsekwencje norm wyraźnie wyrażonych w przepisach

            • reguły inferencyjne

            • wyjście poza tekst prawny

        3. do systemu prawa należą

          1. j.w. +

          2. konsekwencje interpretacyjne tych norm – przeprowadzamy np. wykładnie funkcjonalną

          3. w naszym systemie norma zamykająca zawiera 3 1. reguły

        4. Kelsen – oprócz norm generalnych normy indywidualne

        5. wyjście poza system prawa poprzez odesłanie do moralności/obyczajów

    2. ZUPEŁNOŚĆ KWALIFIKACYJNA ( MATERIALNA ) - WEWNĄTRZ SYSTEMOWA

      1. dotyczy stosunku między normą a dowolnym zachowaniem się – gdy

        1. każde zachowanie pociąga za sobą, jakieś konsekwencje

          1. pozytywne- następstwa prawne

          2. negatywne- brak następstw prawnych

        2. o każdym zachowaniu możemy powiedzieć że jest

          1. zakazane

          2. nakazane

          3. obojętne – musi istnieć norma wyłączająca

            • silna – co nie jest zakazane to jest dozwolone

              1. PK i gospodarcze

            • słabsza- każde zachowanie które nie jest zakazane, nakazane, dozwolone jest obojętne prawnie

              1. prawodawca nie daje żadnej gwarancji że jest dozwolone – może w każdej chwili to uregulować

              2. prawo administracyjne

        3. 2 znaczenia dozwolenia

          1. mocniejsze – wprost wyrażone przez prawodawcę

            • możesz to zrobić

            • najczęściej wiąże się z nim nasze roszczenie

          2. słabsze – prawo milczy w danej sprawie – nie daje nam wprost uprawnienia

            • prawo nie przewiduje roszczeń

        4. niektórzy uważają że są tylko nakazy i zakazy – nie ma dozwoleń

          1. dozwolenia pojawiają się na poziomie przepisów a nie norm

          2. uprawnienie to tylko skrót myślowy prawodawcy

          3. prawodawca nie może wszystkiego uregulować w języku nakazów i zakazów – np. własność – bo liczba nakazów i zakazów byłaby nieskończona

          4. ta lista nakazów/zakazów jest formułowana dopiero podczas stosowania prawa

          5. dozwolenie nie jest norma, bo nie wyznacza granic normowania – jest jedynie wskazówką - normę buduje dopiero sędzia

    3. ZUPEŁNOŚĆ PROCEDURALNA (DECYZJI)- w oparciu o normy systemu można rozstrzygnąć każde zagadnienie prawne przedstawione organowi państwa

      1. przez generalny nakaz rozstrzygnięcia - norma, która nakazuje wszystkim organom państwowym rozstrzygnąć każdy należycie wniesiony z punktu widzenia proceduralnego problem prawny

    4. LUKI W PRAWIE – na gruncie zupełności kwalifikacyjnej

      1. luka w sensie wartościującym (oceniająca/aksjologiczna)

        1. rodzaje

          1. luka contra legem - uchylenia

          2. luka extra legem- uzupełnienia

          3. praeter legem

        2. nie wystarczy tu argumentacja opisowa, podaje się wartości oceniające, broni się wartości

      2. luka w sensie opisowym – związane z wadliwą techniką prawodawczą

        1. luka techniczna - instytucja prawa została uregulowana ale jakaś jej cześć nie i w pewnych sytuacjach są problemy z jej zastosowaniem

        2. luka intra legem - norma jest określona w sposób luźny, oceniający, pozostawia znaczną swobodę decyzji organowi stosującemu prawo.

        3. luka swoista - brak jest normy, która powinna zostać ustanowiona zgodnie z inną normą obowiązującą (normy kompetencyjnej)

        4. wystarczy tu argumentacja czysto opisowa


Wyszukiwarka