Zestaw nr 1

1. Johannes Kepler (1571-1630) – niemiecki astronom, matematyk, filozof, astrolog. Przedstawiciel spekulatywnego paradygmatu teorii muzyki. Za swoich mistrzów uznał Pitagorasa i Platona i – podobnie jak oni – wierzył, że harmonia i porządek wszechświata zależą od proporcji liczb odpowiadających konsonansowym interwałom skali muzycznej. Kepler to autor złożonej z pięciu ksiąg Harmonice mundi. Twierdzi tam, że Bóg utworzył świat na podobieństwo pewnych geometrycznych modeli. Te modele („harmonie archetypiczne”) zawarte są w muzycznych konsonansach.

I, II księga (matematyczne);
III księga (o muzyce) –

geometryczne wyliczenie ośmiu interwałów konsonansowych, systematyka interwałów, rodzajów, trybów, melodii i notacji. Odejście od matematycznej skali Pitagorejskiej (nieprzyjazna dla ucha) na rzecz skali Ptolemeusza. Proponowana przez Keplera skala rozpoczyna się od G i składa z majorowych (9:8) i minorowych (10:9) całych tonów i diatonicznego półtonu (16:15). W odróżnieniu od Ptolemeusza Johannes Kepler uznaje wielkie i małe tercje i seksty za konsonanse.
Wynikających z teoretycznej refleksji Keplera cantus durus i cantus mollis nie należy uważać za początki współczesnego majoru i minoru. Służyły one tylko klasyfikacji zwyczajowych trybów.
IV księga (astronomiczna) – próba odpowiedzi na pytanie jakie cechy świata zrodzonego przez Boga ten wyraził w proporcjach interwałów. Doszukuje się ich w położeniu planet, które – jak uważał – rządzą ludzkim losem oraz w Harmonii Świata, którą opisuje w piątej księdze.
V księga (astronomiczna) - keplerowska koncepcja harmonii sfer polega na przekonaniu, że ruch planet najbardziej oddalonych od słońca jest najwolniejszy, a tych najbliższych – najszybszy. Szybkość ruchu przekłada się na wysokość dźwięku (teoretycznego, nie rzeczywistego), który emitują planety.

Johannes Kepler Johannes Kepler (1571 / 1630 r.) - wybitny niemiecki matematyk, fizyk i astronom, odkrywca m.in. trzech reguł (praw Keplera), jakimi rządzą się ruchy planet Układu Słonecznego.

Harmonices Mundi (1619) –trzeci rozdział tego dzieła traktuje o proporcjach w harmonii muzyki. Kepler jest kontynuatorem pitagorejskiej i boecjuszowskiej teorii harmonii sfer. Dokładnymi pomiarami astronomicznymi stara się on dowieść iż między orbitami planet układu słonecznego występują relacje harmoniczne.

Zgodnie z podziałem (Carla Dalhausa) teorii muzyki na trzy paradygmaty, J. Kepler jest przedstawicielem nurtu matematycznego(kosmologicznego), paradygmatu spekulatywnego teorii muzyki.

1. Pojęcie „Zeitgeist” - Pojęcie Zeitgeist

Zeitgeist – duch epoki, generalna idea ją przenikająca. Zeitgeist jest czynnikiem scalającym wypowiedź artystyczną w sztuce, stanowi pierwszą próbę ujrzenia sztuki przez pryzmat i związki z innymi dziedzinami rzeczywistości. W ten sposób współdziałają ze sobą prawidłowości rozwoju i przypadek wynikający z nieprzewidywalności artysty.

Pojęcie Zeitgeist wprowadził do języka niemieckiego Johann Gottfried Herder, jako tłumaczenie tytułu krytykowanej przez siebie pracy Christiana Adolpha Klotza Genius saeculi.

Pojęcie ma swoje źródło w filozofii Herdera ale jest przede wszystkim kojarzone z Heglowską filozofią historii.

Idea Zeitgeist była silnie powiązana z kontekstową koncepcją badania historii muzyki (XIX wiek). Reprezentantami tego kierunku byli między innymi Johann Forkel, A. W. Amdros, Ernst Bucken.

(inaczej ujęta definicja –chociaż ta Konrada mi się bardziej podoba) Generalnie pojęty duch epoki, idea przenikająca całą epokę stanowi czynnik spajający sposób wypowiedzi artystycznej. Zgodnie z tym rozumowaniem muzyka jest „brzmiącym wyrazem” swojej epoki

1. Co to jest muzyka? Muzyka (gr. mousike, cz. hudba, staropol. gędźba) – sztuka organizacji struktur dźwiękowych w czasie. Jedna z dziedzin sztuk pięknych, która wpływa na psychikę człowieka przez dźwięki.

Struktury dźwiękowe składają się z zestawów fal akustycznych o odpowiednio dobranych częstotliwościach i amplitudach oraz ciszy pomiędzy nimi. Celem muzyki jest oddziaływanie na świadomość słuchacza. Jest zjawiskiem odbieranym subiektywnie, zależnym od indywidualnych skłonności, wcześniejszych doświadczeń, społecznych kryteriów wartości, aktualnego nastroju i wielu innych czynników w tym tzw. słuchu muzycznego. Od mowy ludzkiej różni się znacznie większą abstrakcyjnością przekazywanych treści oraz wykorzystaniem oprócz głosu ludzkiego również instrumentów muzycznych.

Wg. Lissy przedmiot muzykologii, wywodzący się z greckiego mousa – co oznacza muza, sztukę muz oznaczał termin techne mousiche w której mousiche straciło z czasem przymiotnikowy charakter, nabierając znaczenia rzeczownikowego. Muzyka w starożytnej Grecji była sztuka synkretyczną – łączącą taniec, poezję. Dopiero później wyodrębniła się jako samodzielna sztuka. Z języka greckiego po wyodrębnieniu się osobnego słowa na oznaczenie muzyki zaczęło ono przenikać do innych jezyków, Każda kultura tworzy podstawy muzyki i czyni to już do starożytności.

Już w mitologii greckiej i rzymskiej pojawiały się mity, które świadczyły o szczególnym miejscu, jakie w ich kulturze zajmowała muzyka. W upaniszadach i starym testamencie także znajdziemy ślady postaci, odpowiedzialnych za mityczność muzyki. Byli to bóg Parajapati oraz JUbal- mityczny wynalazca kinory czyli liry oraz zagab fletu.

Za wynalazców systemu uchodzą Pitagoras i Jubal , którzy określili proporcje interwałów na podstawie brzmień młotków i dzwonów o różnym ciężarze. Oba elementy muzyki. krystalizowały się łącznie wraz z rytmem i melodią, określone zróżnicowanie w z pojęciem i percepcją jednego dźwięku i różnych odchyleń od niego. Muzyka wyłania się u wszystkich plemion. nie jest osiągnięciem danym tylko jednemu z plemion.

Różne definicje muzyki: zależne od dominujących założeń filozoficznych oraz aktualnej praktyki muzycznej.

Dla antycznych : muzyka = melodii, nie odróżnia się wiedzy o muzyce od jej tworzenia i wykonania.

Ptolomeusz – zdolność rozróżniania dźwięków wysokich i niskich,

Kleonides – wiedza o istocie całości muzycznych

Agustyn : muzyka jest wiedzą jak dobrze modulować – czyli zmieniać matematyczne odległości między dźwiękami.

. Można przyjąć, że muzyka od zawsze towarzyszyła człowiekowi w pracy, zabawie, odpoczynku oraz w obrzędach, najpewniej również od początku łączona była z tańcem i słowem. Z początku muzyka służyła celom praktycznym – pomagała w pracy zespołowej, była formą komunikacji, później stała się także elementem tożsamości zbiorowej. Z czasem wykształciła się jako jedna z gałęzi sztuki.

1. Przedmiot ikonografii muzycznej Ikonografia muzyczna to dział muzykologii, który zajmuje się opisem i analizą dzieł sztuk plastycznych, a przede wszystkim malarstwa i rysunku, których tematem uczyniono elementy muzyczne w znaczeniu szerokim. Przedmiotem analizy mogą być zarówno instrumenty muzyczne pojawiające się na obrazach, jak sami wykonawcy, czy sytuacje wykonania, przedstawione w rzeźbie, malarstwie. Na tej podstawie można wnioskować o składzie zespołów wykonawczych, czy nawet samym sposobie wykonania. Także o budowie i funkcjach instrumentów muzycznych

2. Hugo Riemann - (1849 /1919)

W głównej mierze wybitny teoretyk muzyki, jeden z twórców muzykologii jako dyscypliny akademickiej., rozbudował wszystkie dziedziny muzykologii systematycznej. Odegrał znaczącą rolę w rozwoju nauki o muzyce, która w XIX. sprowadzała się do tradycyjnego nauczania kompozycji w konserwatoriach, indywidualnych poczynań historyków muzyki oraz publikacji w prasie muzycznej. Nauka rozwijała się na gruncie akustyki, psychologii muzyki i fizjologii słyszenia, zaś miernikiem wiedzy muzycznej było opanowanie rzemiosła kompozytorskiego i paraliterackie interpretacje utworu muzycznego, pozostające pod wpływem ówczesnej estetyki wyrazu. Na tym tle wyróżnia się wielokierunkowa działalność Reimanna, który dążył do stworzenia teorii dzieła muzycznego uzasadniającej prawidłowości zachodzące w muzyce i ujętej w logiczny system nauczania. Był systematykiem badającym wszystkie kategorie muz. szukającym prawidłowości ponadhistorycznej wszystkich stylów muz. zasad wspólnych wszystkim etapom rozwoju muzyki. W 1908r. w pracy Grundiss der Musikwissenschaft sprecyzował zadania muzykologii. W pracach historiograficznych był znawcą dziejów muzyki od czasów antyku do XIX wieku. W jego postawie badawczej myśl teoretyczna górowała nad refleksją historyczną. W badaniach historycznych reprezentował kierunek w którym historia muzyki jest traktowana w sposób autonomiczny.

Najważniejsze dzieła: Musik- Lexikon i Handbuch der Musik

1. Konsonans - z łac. consonus – zgodność, harmonia. (z łacińskiego "consonus" - zgodny, harmonijny), w muzyce zgodne współbrzmienie dwóch lub więcej dźwięków, w przeciwieństwie do dysonansu. Klasyfikacja interwałów na konsonansowe i dysonansowe jest względna, zależna od poczucia słuchowego. Wg teorii pitagorejskiej interwały są tym bardziej konsonujące, im prostszy jest ułamek wyrażający stosunek częstotliwości tworzących je dźwięków. Do najdoskonalszych konsonansów zaliczano zatem prymę (1:1), oktawę (2:1) i kwintę (3:2). Teoria średniowiecza do konsonansów zaliczała ponadto tercję i sekstę. H. Helmholtz wysunął hipotezę, iż konsonansowość jest odwrotnie proporcjonalna do liczby dudnień między tonami harmonicznymi obu dźwięków i wyróżnił konsonanse absolutne (pryma i oktawa), doskonałe (kwinta i kwarta), średnie (seksta wielka i tercja wielka) oraz niedoskonałe (tercja mała, seksta mała).

Habela o konsonansie : zgodne współbrzmienie lub następstwo, co najmniej dwóch dźwięków dających wrażenie zgodności brzemienia. Pojęcie to zmieniało się wraz z upływem czasu historycznego. Harmonia klasyczna zalicza do konsonansów 3w, 3m oraz 6w i 6m, prymy, kwarty, kwinty, i oktawy czyste. Z akordów trójdźwięki durowe i molowe. Dysonans - niezgodne, nieprzyjemne w odbiorze współbrzmienie bądź następstwo dwóch lub więcej dźwięków. Przeciwieństwo konsonansu, co najmniej dwóch różnej wysokości dźwięków, dające wrażenie niezgodnego brzemienia. Harmonika klasyczna : za dysonanse uznaje : sekundę i septymę oraz zwiększone i zmniejszone, a ponadto wszystkie akordy z wyjątkiem trójdźwiękowych durowych i molowych.

Zestaw nr 2

1. August Wilhelm Ambros - (1816-1876)

+ austriacki historyk muzyki

+ prawnik o zainteresowaniach muzycznych (szczególnie muzyka Antyku, kompozycja)

+ pisywał artykuły do „Neue Zeitschrift der Musik”

+ wykładowca m. in. praskiego Konserwatorium, potem też wiedeńskiego

+ „Die grenzen der Poesie und Musik” [m.in. polemika z Hanslickiem]

+ „Das Conservatorium zur Prag” – „dawna” muzyka czeska

+ od 1860 zajął się przygotowywaniem syntezy historii muzyki, prowadził badania źródłowe w Bibliotekach: Wiedeń, Monachium, Wenecja, Bolonia, Florencja...........

+ „Geschichte der Musik” (Historia muzyki) 1862-68

„Culturhistorische Bilder aus dem Musikleben der Gegenwart”

„Bunte Bläter” – artykuły muzyczne, historia sztuki (którą też się interesował)

+ najważniejsze dzieło – synteza historii muzyki, „ważne ogniwo w rozwoju historiografii muzycznej” – „Geschichte der Musik”

- materiał uporządkowany według „koncepcji personalistycznej” - wybitnych osobistości, artystów, nie - wg chronologii czy stylu

I tom: najdawniejsze początki sztuki dźwiękowej (ludy Afryki i Azji jako przykład), muzyka świata antycznego (okres przedhellenistyczny –Egipt, Asyria, Babilon, Persja, okres hellenistyczny – Grecja, Rzym), muzyka chińska, hinduska, arabska

właściwa historia muzyki wg Ambrosa zaczyna się od Grecji i Rzymu

II tom: pierwszy okres dawnego chrześcijaństwa (chorał, trubadurzy, minnesängerzy), rozwój śpiewu wielogłosowego do XVw.

III tom: czasy Niderlandczyków (Ockehem, des Pres, Orlando di Lasso), muzyka niemiecka i angielska XVI, włoska XV, XVI

uzupełniony tom przez Kade’ego

IV tom: sklecony na podstawie notatek Ambrosa – muzyka włoska 1450-1550

- ważny etap w rozwoju historiografii muzycznej

- prowadził badania źródłowe

- ważne aż po dziś dzień informacje np. o twórczości des Pres

- był człowiekiem wszechstronnym, wykształconym

- starał się odnajdować analogie stylistyczne pomiędzy różnymi dziedzinami sztuki (architektura, malarstwo, muzyka)

- był również zaangażowany w sprawy aktualne, co może być ważnym świadectwem epoki, w której żył (artykuły w „Bunte Bläter”), wygłaszał niejednokrotnie ostre sądy

- umiłował Antyk i Renesans (konsekwentnie)

- sporo komponował, ale...

- kontekstowa (humanistyczna) historia muzyki

„dzieło Ambrosa [...] jest przykładem heroicznego zmagania się historyka z bogactwem materiałów”

1. Alan Lomax

Alan Lomax (1915-2002) – amerykański folklorysta i muzykolog. Autor pracy Folk Song Style and Culture (1968); za pomocą komputerów stworzył mapę stylów muzycznych. Jeden z największych XX-wiecznych zbieraczy muzyki ludowej. Syn jednego z pionierów amerykańskiej folklorystyki Johna A. Lomaxa, rozpoczynał swoją działalność od rejestrowania pieśni śpiewanych przez farmerów i więźniów z obszarów Teksasu, Louisiany i Missisippi.
W trakcie swojej działalności interesował się ludową muzyką USA, Haiti, Karaibów, Irlandii, Wielkiej Brytanii, Hiszpanii i Włoch.

Przeprowadził mnóstwo wywiadów z legendarnymi muzykami ludowymi (Muddy Waters, Margaret Barry), a po zbombardowaniu Pearl Harbor rejestrował reakcje mieszkańców.
Alan Lomax wsławił się również jako producent nagraniowy, organizator koncertów i radiowiec odgrywając ważną rolę w odrodzeniu zarówno amerykańskiej jak i brytyjskiej muzyki ludowej w latach czterdziestych i pięćdziesiątych. Pod koniec lat czterdziestych wydał kolekcję albumów z muzyką ludową dla Decca records, a także zorganizował serię koncertów muzyki bluesowej, Calypso i Flamenco.

1. Relacja między analizą a teorią kompozycji

Teoria kompozycji ma charakter pedagogiczny (np. „jak napisać fugę?”) podczas gdy analiza służy poznaniu, odkrywaniu cech struktury muzycznej. Procedury analityczne można stosować w odniesieniu do stylów wykonawczych i interpretacji, podczas gdy teorię – do praktyki kompozycji. Dziedziny teorii i analizy muzycznej nakładają się więc częściowo.

1. Systematyka muzykologii Forkela

Johann Nicolaus Forkel (1749-1818) – niemiecki historyk muzyki, teoretyk i bibliograf uważany za jednego z pionierów współczesnej muzykologii. Autor Allgemeine Geschichte der Musik.

Schemat podziału muzykologii:
1. Akustyka:
a) metafizyka;
b) fizyka;
c) matematyka;
2. Praktyka;
3. Historia:
a) muzyki;
b) muzyków.

Systematyka nauki o muzyce (pod wpływem koncepcji filozoficznych):
1. Fizyka dźwięku;
2. Matematyka dźwięku;
3. Gramatyka muzyczna:
a) nauka o piśmie nutowym;
b) nauka o tonalności;
c) nauka o harmonii;
d) nauka o prozodii;
4. Retoryka muzyczna:
a) periodyzacja;
b) style;
c) gatunki;
d) figury muzyczno-retoryczne;
5. Krytyka muzyczna:
a) ocena reguł kompozytorskich;
b) rozważanie piękna absolutnego i względnego;
c) rozważanie smaku muzycznego.

1. Adlerowska koncepcja historii muzyki

Guido Adler (1855-1941) – muzykolog austriacki, przedstawiciel autonomicznego – ograniczającego się do historii form i technik kompozytorskich – nurtu myśli historycznej. Jest autorem Der Still in der Musik i Handbuch der Musikgeschichte.
Przedmiotem historii muzyki według Adlera są dzieło, style i ich przemiany w czasie. Postulował o zestawienie dzieł w grupy na zasadzie teorii podobieństwa i określenia zależności między nimi, a także badanie wpływów wielkich indywidualności twórczych i ich oddziaływanie na następne generacje twórców.

Wyróżnił trzy okresy stylistyczne w muzyce europejskiej, wewnątrz których wprowadził porządkowanie tematyczno-systematyczne (podział na gatunki i formy) oraz chronologiczno-przestrzenne (muzyka ośrodków narodowych):
I. Do przełomu pierwszego tysiąclecia (chorał gregoriański, muzyka liturgiczna kościoła Bizantyjskiego
i Prawosławnego, śpiewy synagogalne;
II. Okres wielogłosowości IX-XV/XVI w.;
III. Okres homofonii od ok. 1600 r.

Według Guido Adlera gatunki, formy, szkoły i style podlegają immanentnym prawom rozwoju: wzrostowi, szczytowi i upadkowi, tak samo jak ma to miejsce w biologii.

1. System dźwiękowy - System dźwiękowy – sposób organizacji materiału dźwiękowego. Innymi słowy, jest to określenie, które częstotliwości są używane jako dźwięki i przyporządkowanie im odpowiednich nazw oraz określenie m.in. zasad tworzenia współbrzmień oraz przebiegów melodycznych i metrorytmicznych.

Ze względu na kryterium tonalności wyróżnia dwa typy systemów dźwiękowych:

tonalne

atonalne

System podziału oktawy na mniejsze interwały, wynikający ze stosowanych w praktyce skal muzycznych. Rozróżniany jest system dźwiękowy teoretyczny oraz system dź. praktyczny., które powstają albo przez rozważania teoretyczne albo w sytuacji faktycznych możliwości wykonawczych.

Najstarszy to Pitagorejskiej system kwintowy, stworzony w VI wieku przed Chrystusem, dąży on do uzasadnienia stosowania w muzyce skal diatonicznych. . Punktem wyjścia są trzy interwały uzyskiwane przez skracanie strun monochordu oktawa 1:2, kwinta 2;3 kwarta : 3:4, metodą składania kwint i oktaw można uzyskać żądany podział oktawy. Pitagorejski okręg kwintowy nie zmyka się gdyż ostatnie his jest wyższe od c. wadą jest także skomplikowany stosunek jakim wyraża się interwał tercji wielkiej.

Tercjowy Didymos – struna dzielona na 5 części, tercja różni się od pitagorejskiej, tego systemu również nie dało się zamknąć w obrębie oktawy, natomiast dość prosto zdaję się on pokazywać w jaki sposób odnieść stopnie skali diatonicznej do punktu wyjściowego o współczynniku 1.

Po uzupełnieniu skali wybranymi dźwiękami chromatycznymi uzyskano tzw. system naturalny – będący wycinkiem systemu Didymos, jest on utworzony z interwałów występujących pomiędzy alikwotami, wykorzystując elementy skali naturalnej.

System równomiernie temperowany dzieł oktawę na 12 równych półtonów, przyjęty jes powszechnie przy strojueniu instrumentów.

Zestaw nr 3

Charles Seeger

Charles Seeger (1886-1979) – muzykolog, kompozytor, dyrygent, krytyk i filozof muzyki skoncentrowany na etnomuzykologii i jej teorii. Zauważył, że ocena całości muzyki w kontekście artystycznej muzyki Zachodu jest kulturowym anachronizmem i podkreślał, że w zdecydowanej większości muzycznych tradycji pozaeuropejskich to wykonawca, a nie kompozytor jest twórcą.

W swoim Wstępie do Krytyki Muzycznej (Preface to the Critique of Music) skrytykował zwyczaj oceniania zarówno muzyki artystycznej, jak i ludowej kryteriami wartościującymi z braku obiektywnej metody opisowej.

Charles Seeger jest wynalazcą melografu – mechanicznego przyrządu służącego transkrypcjom muzycznym, produkującego grafy.
Zafascynowany amerykańską muzyką ludową dokonał transkrypcji i edycji pieśni ludowych tego obszaru, co zaowocowało wydaniem Folk Song (1975).

Cel analizy muzycznej

Celem analizy muzycznej jest poznanie i odkrywanie cech struktury muzycznej, a także wyróżnienie i wyjaśnienie działania konstytutywnych jej elementów. Celem analizy jest więc wyjaśnienie dzieła w jego własnych, wewnętrznych kategoriach. Nastawiona jest na poszukiwanie zasad spójności.

Wyjaśnij pojęcie „hermeneutyka”

Hermeneutyka – umiejętność interpretacji tekstów literackich i źródeł historycznych oraz wszelkich treści symbolicznych. Wespół z poetyką i retoryką tworzy swoisty kanon filologiczny. Tak bowiem jak retoryka chce służyć sztuce mówienia, a poetyka sztuce literackiej i jej ocenie, tak też hermeneutyka służy sztuce rozumienia i interpretacji wytworów kulturowych (języka, tekstu, słowa).
Twórcą hermeneutyki filozoficznej jest Wilhelm Dilthey (1833-1911). Ujęta w związku z teorią poznania (epistemologia) i metodyką nauk humanistycznych (metodologia), u Martina Heideggera i Hansa-Georga Gadamera stała się ogniwem łączącym filozofię z rozumieniem egzystencji, głównym składnikiem ontologicznej struktury rozumienia jako takiego.

Zasadnicze czynności w analizie muzycznej

Zasadniczymi czynnościami w analizie muzycznej jest testowanie tożsamości i pomiar podobieństwa, które służą wykrywaniu trzech podstawowych procesów kształtowania formy:
a) powtórzenia;
b) kontrastu;
c) wariantu.

Naturalny obraz świata

Obraz świata budujemy w oparciu o nasze zmysły i wyobrażenia. Naturalny obraz świata powstaje z wrażeń zmysłowych i wyobrażeń. Umożliwia on praktyczną orientację w świecie i zawiera wiedzę o nim. Pozwala działać na świat, jest podłożem rozległej wiedzy jaką zdobywa nauka lepszymi metodami poznawczymi.

Brakami naturalnego świata są jego zmienność i względność. Jest zależny od stanu naszego umysłu, punktu widzenia. Jest wreszcie niezupełny – nie obejmuje całości świata, a wyłącznie jego fragmenty, które pozostają w naszym „sąsiedztwie”.

Naturalny obraz świata musi być uzupełniony przez naukę.

Strój muzyczny

Habela: albo bezwzględna wysokość dźwięków obliczana na podstawie ilości drgań na sekundę w systemach dźwiękowych różnych epok i kultur. Podstawowy i normalny dźwięk strojowy w muzyce w systemie równomiernie temperowanym to a¹ 440 drgań na sekundę, wcześniej obowiązywało 435

2. strój instrumentów muzycznych określa się nazwami dźwięków które a) w instrumentach strunowych wydają puste struny, w instrumentach perkusyjnych uderzane błony lub płytki, lub są to tzw. dźwięki podstawowe instrumentów dętych.

Strój muzyczny – system porządkowania dźwięków w obrębie oktawy.

Pierwotnie stosowane były różne odmiany stroju naturalnego, opartego na stosunkach częstotliwości alikwotów dźwięków. Nowsze odmiany stroju muzycznego nieco zniekształcają interwały stroju naturalnego w celu spełnienia innych wymogów systemu (np. aby umożliwić komponowanie we wszystkich tonacjach).

Przykładem stroju muzycznego jest strój równomiernie temperowany.

Zestaw nr 4

Historia muzyki w starożytności i w wiekach średnich

O historii muzyki możemy mówić dopiero od połowy XVIII wieku, ale o muzyce dawnej znajdujemy wzmianki już u Plutarcha (I/II w) referującego mity o powstaniu muzyki /Peri mousikes (O muzyce)/pseudo Plutarch/, a w średniowieczu u Gwidona z Arezzo (XI w). Historyczna ( i teoretyczna) refleksja dotycząca muzyki rozpoczyna się już na przełomie VII i VIII wieku wraz z rozwojem wielogłosowości, notacji i innymi innowacjami, choć historycznemu widzeniu zjawisk przeszkadza trwałość i konserwatyzm chorału gregoriańskiego i przejmowanych z pokolenia na pokolenie poglądów teoretycznych . Np. Boecjusz referuje teorię antyku wtedy kiedy praktyka dawno od niej odeszła.

Średniowiecze

Historia oparta na egzegezie Pisma Świętego

(Księga Rodzaju 4.19-21:

Lamek wziął sobie dwie żony. Imię jednej było Ada, a drugiej – Silla. Ada urodziła Jabala; on to był praojcem mieszkających pod namiotami i pasterzy. Brat jego nazywał się Jubal; od niego to pochodzą wszyscy grający na cytrze i flecie.)

Oskar Kolberg

Oskar Kolberg (1814-1890) – polski folklorysta i kompozytor. Autor Pieśni ludu polskiego (1857) zawierającego 41 ballad z ich regionalnymi odmianami i 466 pieśni tanecznych w oryginalnej, pozbawionej akompaniamentu formie. Na początku lat sześćdziesiątych XIX w. porzucił swoją posadę w banku i poświęcił się pracy nad serią monografii pod zbiorczym tytułem Lud, jego zwyczaje, sposób życia, mowa, podania, przysłowia, obrzędy, gusła, zabawy, pieśni, muzyka i tańce, kontynuowanych jako Obrazy etnograficzne (33 tomy).

Współpracował z wieloma czasopismami pisując artykuły etnograficzne o historii muzyki polskiej. Współtworzył też Encyklopedię powszechną Samuela Orgelbranda. Niektóre z rękopisów Kolberga zostały wydane pośmiertnie i opublikowane w pięciu tomach (1891-1910). W 1960 podjęto decyzję o wydaniu prac Kolberga pod egidą Polskiej Akademii Nauk. Mówi się o istnieniu 90 tomów; do początku lat dziewięćdziesiątych ukazało się 69 tomów zawierających więcej niż 17 000 melodii z terenów Polski, Ukrainy, Białorusi i Litwy.

Podział musica mundana, humana i instrumentalis

Metafizyka średniowiecza opiera się na związku muzyki z kosmosem. Pitagorejskie pojęcie harmonii sfer zostało przejęte na wschodzie przez Klemensa z Aleksandrii, a na zachodzie – przez św. Ambrożego. Religijny kształt nadał jej św. Augustyn stawiając znak równości między harmonią sfer a Bogiem.

Dostosowana do nowych potrzeb religijnych idea harmonii sfer wywodzi się z późno antycznej trzywarstwowej systematyki muzycznej obejmującej całą rzeczywistość:
a) musica mundana – ruch wszechświata uporządkowany według masy i liczby;
b) musica humana – wynik wzajemnych związków ciała i duszy (harmonia duszy i ciała);
c) musica instrumentalis – jedyna słyszalna, będąca jednocześnie gatunkiem najniższym (odbiciem harmonii występującej w przyrodzie) i wydobywana przy pomocy instrumentu.

Boecjusz (!480/524!) rozwija trzywarstwową systematykę muzyczną w traktacie De institutione musica. Jest to spekulatywny podział muzyki z naciskiem na ogólny, muzyczny porządek wszechświata. Boecjusza nie interesuje muzyka „realna” ale harmonia kosmosu.

Historycy muzyki epoki Oświecenia

Jean Jacques Rousseau (1712-1778) – autor Dictionnaire de musique, wybitny historyk i nowator społeczny; uchodzi za pierwszego autora koncepcji definicji cywilizacji.

Padre Giovanni Battista (1706-1784) – autor Storia della musica – niedokończonego dzieła poświęconego historii muzyki.

Charles Burney (1726-1814) – angielski kompozytor i historyk muzyki. Autor General History of Music, dzieła nastawionego na współczesność, niezwykle interesującego (Burney osobiście znał wielu opisywanych przez siebie muzyków i kompozytorów – Bacha, Glucka, Hassego), będące żywym świadectwem epoki (Burney nie skupia się na badaniach źródłowych).
Burney pojmuje muzykę w duchu oświeceniowym, jako sztukę włączoną w cywilizację będącą konstytutywnym czynnikiem jej [cywilizacji] rozwoju.

Sir John Hawkins (1719-1789) – angielski muzyk, historyk i antykwariusz, autor General History of the Science and Practice of Music – dzieła zamkniętego, zwróconego w przeszłość (dzieje muzyki starożytnej). Hawkins jest historykiem o poglądach pesymistycznych, za szczyt muzycznej doskonałości uważającym epokę polifonii i kontrapunktu.

Johann Nicolaus Forkel (1749-1818) – niemiecki historyk muzyki, teoretyk i bibliograf uważany za jednego z pionierów współczesnej muzykologii. Autor Allgemeine Geschichte der Musik.

Wraz z epoką Oświecenia i specyficzną dla niej teorią postępu mamy do czynienia z czytelną orientacją historyczną i – co za tym idzie – z historią muzyki. Oświecenie charakteryzuje mniejszy udział spekulatywności mimo ciągłego niedomiaru metod i badań źródłowych.
Panuje koncepcja ewolucjonistyczna – muzyka rozwija się zgodnie z zasadą postępu, a kolejni kompozytorzy są coraz doskonalsi. Jest to pierwszy model wyjaśniania dziejów muzyki.

Klasyfikacja nauk

Nauki przyrodnicze (nomologiczne) – nauki empiryczne. Na podstawie indywidualnych zdarzeń prowadzą do ustaleń praw ogólnych.

Nauki humanistyczne (idiograficzne lub typologiczne) – badają kulturę i wytwory człowieka. Nauki te formułują prawa, które nie mają charakteru powszechnego; są specjalne, obowiązują wyłącznie w pewnych ramach:
a) historyczne – ustalają w jakim porządku czasowym powstają typy i zjawiska (chronologia);
b) typograficzne (geograficzne) – np. geografia fizyczna – ustalają rozmieszczenie zjawisk w przestrzeni (np. prądów artystycznych, instrumentów, etc.)
c) systematyczne – np. instrumentoznawstwo, językoznawstwo – wyodrębniają różne typy rzeczy bez względu na rozmieszczenie w czasie i przestrzeni. Grupują zjawiska na zasadzie podobieństw (np. struktury) niezależnych od czasu.

Nauki aprioryczne (dedukcyjne) – np. matematyka, logika – wywodzą twierdzenia nie odwołując się do doświadczeń.

Nauki teoretyczne (czyste) – badają istotę rzeczy.

Nauki stosowane (techniczne) – badają co zrobić aby rzeczy stały się takie, a nie inne.

Gama – skala – tonacja

Gama – skala diatoniczna, zwykle durowa lub molowa, której poszczególne składniki w niezmienionych stosunkach wzajemnych odległości przeniesione zostały na pewną ściśle określoną wysokość. Dźwięk centralny tj. tonika ustalanej w ten spsoósb skali, nadaje jej nazwę odpowiedniej gamy.

Skala – właściwy dla danej epoki lub kulutry szereg dźwięków dobrnaych wg pewnej zasady i uporządkowanych wg wysokości.

skala materialowa - zbiór wszystkich dźwięków danego systemu dźwiękowego

skale instrumentalne – rozporządzające zbiorem dźwięków możliwych do wydobycia z danego instrumentu, które były najczęściej podstawą do toworzenia skali materiałowej.

skale użytkowe – tworzące się ze skal materiałowych drogą odpowiedniego doboru składników dźwiękowych w ustalonych odległościach między poszczególnymi sąsiednimi składnikami, powtarzającymi się z reguły, analogicznie w każdej oktawie.

Tonacja – określenie wsyztskich związków harmonicznych i melodycznych jakie zachodzą w utworze muzycznym, którego dźwięki należą do określonej gamy lub są z nią związane. Tonacja przyjmuje nazwę odpowiedniej gamy,

Zestaw nr 5

Co to jest muzyka ? (patrz wyżej)

Przedmiot badania muzykologii według Guido Adlera

Przedmiotami badań muzykologicznych według Guido Adlera są dzieło, style i ich przemiany w czasie. Pod wpływem filozofa Alexiusa Meinonga, Adler podkreślał wagę stylu w muzyce i – co za tym idzie – w badaniach nad muzyką. Swoje postulaty wcielał w życie w założonym przez siebie Musikwissenshaftliches Institut.
Adler usiłował uwolnić muzykologię od zagadnień estetycznych; był jednym z pierwszych muzykologów, którzy zaobserwowali socjologiczny aspekt tej dziedziny.

Przedmiot i cele antropologii muzycznej

Przedmiotem antropologii muzycznej jest całościowo ujmowana kultura społeczności ludowej traktowanej jako względnie izolowana i zintegrowana całość. Zajmuje się społecznościami plemiennymi, które spełniają kryteria modelu „kultury ludowej” Roberta Redfielda.

Antropologia muzyczna należy do nauk społecznych – jest częścią antropologii kulturowej. Dokonuje analizy kulturowej badanych zjawisk kosztem analizy muzykologicznej, co stanowić może jej słabość.

Quadrivium nauk matematycznych

Cztery z siedmiu średniowiecznych nauk wyzwolonych (artes liberales):
a) arytmetyka – byt;
b) geometria – przestrzeń;
c) astronomia – czas;
d) muzyka – połączenie w/w z perspektywy człowieka; w muzyce zawarty jest jakościowy aspekt całego systemu; muzyka odpowiada na pytanie jak człowiek słyszy cały wszechświat.

Alan Parkhurst Merriam

Alan Parkhurst Merriam (1923-1980) – amerykański etnomuzykolog, autor pracy The Anthropology of Music (1964), w której zawarł główny postulat antropologii muzycznej, jakim jest badanie muzyki w kulturze. Jeden z założycieli Amerykańskiego Towarzystwa Etnomuzykologicznego.

Poświęcił się badaniom Płaskogłowych ludów terenów Montany, a także ludów Basongye i Bashi (Demokratyczna Republika Kongo), co zaowocowało serią artykułów o muzyce afrykańskiej, a także Ethnomusicology of the Flathead Indians (1967). Pisał również o jazzie, muzyce amerykańskiej i afro-karaibskiej.

Zginął w katastrofie lotniczej pod Warszawą w 1980 roku.

System dur – moll

System organizacji materiału dźwiękowego panujący w muzyce europejskiej od ok. poł. XVIII wieku do początku XXw. Nazwa pochodzi od dwóch odmian, w jakich występują tworzone w nim konstrukcje dźwiękowe. Utwory oparte na tym systemie są nazywane tonalnymi lub funkcyjnymi. Zasadami reguljącymi przebieg muzyczny w systemie dur moll są tercjowa budowa akordu i funkcyjność następstw dźwiękowych. Podstawowy typ akordu to trójdźwięk zbudowany z dwóch tercji, w dwóch odmianach najpierw 3w, potem 3m – durowy, potem 3m – 3 w – molowy. istotą funkcyjności są związki między strukturami dźwiękowymi poleające na ciążeniu dźwięków lub akordów napięciowych ku innym niwelującym to napięcie. Funkcje harmoniczne : tonika, subdominanta i dominata, następstwo dominanty w jej dwóch glownych postaciach tworzy kadencję, Napięcie panujące w dominacie, ciązy ku tonice. Ciążenie wsytępuję także w VII st gamy do stopnia I

Ogół bezpośrednich i pośrednich związków funkcyjnych wyznaczonych w materiale dźwiękowym przez dowolnie wybrany dźwięk centralny zwany toniką – tworzy tonację. Tonację są dwojakiego trybu. Dźwiękiw chodzące w skład akordu obu dominantowych oraz toniki uszeregowane w obrębie oktawy tworzą gamę.

W systemie dur – moll – stały układ stosunków interwałowych, wspólny dla różnych tonacji nazywa się skalą. Skala to układ jaki przybiera uporządkowany maietriał dźwiękowy w tonacji. Ukłąd ten jest nieco inny w tonacjach dur i moll, naturalna, harmoniczna, dorycka( melodyczna).

Zestaw nr 6

Hugo Riemann (patrz wyżej)

Charles Seeger ( patrz wyżej)

nauki przyrodnicze vs hmansityczne:

Różnią się przede wszystkim metodą. Nauki przyrodnicze bazują na metodzie empirycznej, zaś nauki humanistyczne na metodzie dedukcyjnej.

Patrz do klasyfikacji nauk

Przedstawiciele estetyki pragmatycznej :

Estetyką pragmatyczną zajmował się głównie John Dewey. Oraz Richard Shustermann/ Obydwaj odwołują się do sztuki w codzienności, pojmując ja jako doświadczenie wspólne ludziom w ich codziennych zmaganiach. Każde słuchanie muzyki, jest jej osobym doświadczeniem, zatem właśnie to słuchanie, osadzone w realiach powinno być przedmiotem badań. Jest to sposób w jaki dzieło kształtuje doświadczenie estetyczne jesdostki w kontekście społeczno kulturowym. Jest to sposób wykorzytstwany w badaniach nad estetyką popularną. Dla Deweya estetyka jest powiązana z pedagogiką, A samo doświadcznie słuchania jest jednym z najważniejszych doświadczeń człowieka. Dzieło sztuki w ujęciu Deweya nie jest muzelanym obiektem, ale staje się funkcjonalne o tyle, o ile wzbogaca postrzeganie i rozumienie świata.

Dla Shustermana najważniejsze jest żywe piękno i refleksja nad sztuką. Rozwija on założenia Deweya, poświęcając wiele miejsce muzyce populranej. Podkreśla życiowy akpekt sztuki, a nie jej imperialistyczne, absolutystyczne wartości.

Melodia – melika – melodyka

Melodia – następostwo dźwięków różnej wysokości, ujętych w logiczna strukturę formalną, opartej na określonej prawidłowości rytmiczno – metrycznej.

Melika – melodyka bez uwzględniania rytmu, pojęcie wprowadzone w związku z badaniami strktury interwałowej linii melodycznej, jej kształtu i przebiegu w całkowitym oderwaniu os strony rytmicznej.

Melodyka - element składowy dzieła muzycznego, określający w nim przebieg linii melodycznych. Rozróżnia się melodykę wokalna i instrumentalną. Lub zaleznie od charakteru – figuracyjną – opartą na jednostajnym ruchu ósemkowym, na rozłożonych akrodach . Melodykę kantylenową – o cechach śpiewności, ornamentalną zwierającą ozodobne figury.

Zestaw nr 7

Alan Parkhurst Merriam

Alan Parkhurst Merriam (1923-1980) – amerykański etnomuzykolog, autor pracy The Anthropology of Music (1964), w której zawarł główny postulat antropologii muzycznej, jakim jest badanie muzyki w kulturze. Jeden z założycieli Amerykańskiego Towarzystwa Etnomuzykologicznego.

Poświęcił się badaniom Płaskogłowych ludów terenów Montany, a także ludów Basongye i Bashi (Demokratyczna Republika Kongo), co zaowocowało serią artykułów o muzyce afrykańskiej, a także Ethnomusicology of the Flathead Indians (1967). Pisał również o jazzie, muzyce amerykańskiej i afro-karaibskiej.

Zginął w katastrofie lotniczej pod Warszawą w 1980 roku.

Znaczenie Cameraty Florenckiej dla rozwoju historiografii muzycznej

(zdaje się że to niżej ma jakiś sens chociaż sam już nie wiem)

Camerata Florencka –określeniem tym nazywamy grupę intelektualistów florenckich, spotykających się w domu hrabiego Giovaniego de Bardi mniej więcej w latach 1573/1587. Tematem spotkań była muzyka a szczególnie dociekania na temat muzyki antyku –jej historii oraz prób rekonstrukcji.

Vincenzo Galilei (1525-1591), członek Cameraty, wydał w 1581 Dialogo della musica antica et della moderna, w którym opisuje muzykę antycznej Grecji i wysuwa postulaty związane z muzyką współczesną.

Termin „Camerata Florencka” obejmuje też późniejszą działalność kompozytorów Jakopo Periego i Giulio Cacciniego –w 1600 roku nastąpiło wykonanie pierwszej opery, Euridice, ich autorstwa. Również wykonanie w 1600 roku w Rzymie, pierwszego oratorium Rappresentazione di Anima e di Corpo Emilia de Cavalieriego wiąże się z działalnością Cameraty ze względu na kontakty kompozytora z jej członkami.

Powstanie opery (jako odrodzonego dramatu greckiego), stanowiło istotny czynnik rozwoju refleksji muzykologicznej. Camerata, wpłynęła na rozwój zainteresowania historią muzyki antyku nie tylko w kontekście czysto historycznym ale również podjęła próby rekonstrukcji dramatu greckiego w praktyce, co wpłynęło znacznie na późniejsze losy europejskiej muzyki artystycznej.

Opisała antyczną muzykę i stała się wstępem do nowożytnej nauki o muzyce.

Arystoksenos z Tarentu (szczególnie chaotycznie)

Arystoksenos z Tarentu (ur. ok. 375-360) – grecki teoretyk muzyki, filozof i pisarz. Płodny autor o wielu zainteresowaniach – przetrwało 139 fragmentów jego prac wskazujących, że oprócz teorii harmoniki i rytmu zajmował się historią muzyki, muzyków i muzycznych placówek, co dla greckich teoretyków jest nietypowe.

Pracą Arystoksenosa, dzięki której uzyskał reputację mousikos był traktat O harmonii (znany nam tytuł Elementy Harmoniki jest prawdopodobnie błędny) – najstarsza zachowana praca z zakresu teorii muzyki, stanowiąca pierwszą część pracy O Muzyce większych rozmiarów. W tej ostatniej Arystoksenos skupia się szczególnie na zagadnieniach rytmicznych. Elementy Rytmiki przetrwały we fragmentach i znane są z cytatów późniejszych autorów (m.in. Arystydesa Kwintyliona).

W odróżnieniu od Pitagorejczyków Arystoksenos uważał, że muzyka powinna być dyscypliną autonomiczną, odseparowaną od arytmetyki i astronomii. Według Arystoksenosa muzyka nie może polegać na obliczaniu interwałów wyrażonych proporcjami liczbowymi, gdyż jej istotą jest dźwięk a dźwięk muzyczny odmienny jest od hałasu i języka mówionego. Muzyka jest więc kwestią umysłu (myślenia – dianoia) i wrażenia słuchowego (akoē i aisthēsis).

Arystoksenos był pierwszym teoretykiem muzyki, który wskazał na potrzebę kształcenia słuchu dla poprawienia precyzji słyszenia. Na tych podstawach Arystoksenos stworzył naukę o muzyce, której metody, terminologia i pryncypia wywodzą się z naukowych doktryn Arystotelesa. Był więc przedstawicielem kierunku empirycznego w badaniach nad muzyką.

Arystoksenos krytykował Pitagorejczyków za pojmowanie interwałów nie jako muzyczne jednostki ale jako stosunki liczbowe. Dla Arystoksenosa muzyka składa się z dźwięków zorganizowanych w przestrzeni dźwiękowej, a funkcją nauki o harmonii ma być opis i regulacja ich przestrzennych i dynamicznych relacji. W odróżnieniu od Pitagorejczyków wskazywał, że ton podzielony może być na dwa identyczne półtony, które zresztą stanowiły dla Arystoksenosa podstawową jednostkę miary interwałów muzycznych. Jako pierwszy sformułował koncepcję rodzaju (genos), wyróżniał ich trzy: enharmoniczny, chromatyczny i diatoniczny.

Główne orientacje w etnomuzykologii

Główne orientacje muzykologii to:

a) muzykologiczna (etnomuzykologia internalistyczna) – autonomiczne badanie muzyki, szczególnie kultur azjatyckich (Indie, muzyka gamelanowa);

b) antropologiczna (etnomuzykologia społeczno-kulturowa) – najbliższy etnologii.

- bada żywą muzykę przekazywaną oralnie;

- opisuje praktykę muzyczną w różnych kulturach w najszerszej perspektywie (życie muzyczne);

- interpretuje fakty muzyczne w ich kontekście społeczno-kulturowym i porównuje je.

Metrum

zasada regularnego następstwa naturalnych akcentów rytmicznych w przebiegu utworów, jednostka mertyczną jest wartość rytmiczna służąca jako jednostak miary czasowej taktu.

Zestaw nr 8

Wiedza potoczna i wiedza naukowa

Wiedza potoczna wynika z naturalnego obrazu świata. Wiedza naukowa służy jej uzupełnieniu, rozszerzeniu. Punktem wyjścia wiedzy naukowej jest naturalny obraz świata, nie jest ona pozbawiona z nim więzi. Stara się jednak systematycznie go poszerzać z właściwą sobie ścisłością i ostrożnością. Wiedza naukowa stanowi odejście od subiektywizmu człowieka. Nauka ulepsza wiedzę potoczną poprzez jej ograniczenie. Pomija subiektywne i nieuchwytne własności rzeczy na pierwszy plan wysuwając własności uchwytne.

Orientalistyka muzyczna – charakterystyka subdyscypliny

Orientalistyka muzyczna zajmuje się badaniem artystycznej muzyki kultur azjatyckich (muzykę arabską, perską, indyjską, jawajską, balijską, chińską, koreańską i japońską, a także muzykę tradycji centralno azjatyckich, np. kazachską, turkmeńską, kirgiską, czy mongolską).

Muzyka cywilizacji azjatyckich spełnia warunki „artystyczności” w rozumieniu muzykologów. Jest bowiem muzyką profesjonalną, wyposażoną w utrwalone na piśmie systemy teoretyczne, o udokumentowanej ciągłości historycznej.

Pierwszą naukową pracą w dziedzinie orientalistyki muzycznej jest On the musical modes od the Hindus (1784) się Williama Jonesa.

Problematyka badań:
a) źródła pisane (traktaty teoretyczne);
b) estetyka (uwarunkowana religijnie);
c) teoria muzyki;
d) instrumentologia – klasyfikacja i opis;
e) historia muzyki (periodyzacja);
f) analiza muzyczna;
g) paleografia muzyczna.

Orientalistyka muzyczna najbliższa jest muzykologii historycznej – centrum jej zainteresowania stanowi dzieło muzyczne ujmowane w kategoriach technik kompozytorskich i wykonawczych razem z teorią i estetyką muzyczną.

Analiza muzyczna a estetyka muzyki

O ile analiza skupia się na rozkładzie struktury muzycznej na prostsze elementy, po to aby zająć się ich miejscem w dziele, o tyle estetyka skupia się na miejscu muzyki wśród innych sztuk. Analiza ze swoją metodą jest bliższa naukom przyrodniczym, estetyka jest działem filozofii i zajmuje się usytowaniem struktury muzycznej w obrębie rzeczywistości.

Przedstawiciele paradygmatu spekulatywnego teorii muzyki

Przedstawiciele paradygmatu spekulatywnego w teorii muzyki:

Arystoteles (384-322 pne)

Klaudiusz Ptolemeusz z Aleksandrii

ok. 100-ok. 165

Boecjusz (ok. 480 – ok. 525 AD)

Arystoksenos z Tarentu (364 pne - 304 pne) - traktat: Elementy harmoniki

Spekulatywna teoria muzyki w XX wieku- kierunek matematyczny :

Arnold Schönberg

Milton Babbit

Allen Forte

Kosmologia:

Marsilio Ficino (XV w.)

Johannes Kepler (XVII w.)

Fabre d’Olivet (XIX w.)

Hans Kayser (XX w.)

Monodia -

1. muzyka wykonywana przez jednego śpiewaka

2. jednoglosowy śpiew solowy wykonywanany z towaryszeniem instrumentów

3. termin używany w znaczeniu monofonii – czyli muzyki, którą tworzy wyłącznie jedna linia melodyczna, bez akompaniamentu lub innych współistniejących linii, jest więc przeciwieństwem polifonii a także homofonii akordowej, jest to najstarszy typ muzyk

Zestaw nr 9

Franchinus Gaffurius -

Marin Mersenne -

Pojęcie stylu muzycznego

Muzykologia jako nauka

Krytyka muzyczna a analiza

Heterofonia

Carl Friedrich Stumpf

Carl Friedrich Stumpf (1848-1936) – niemiecki akustyk i muzykolog, znany jako twórca muzykologii porównawczej (etnomuzykologia), choć jego wkład w tej dziedzinie wywodzi się z wcześniejszych dokonań z zakresu muzycznej percepcji. Stumpf jest autorem Tonpsychologie, pierwszej pracy w tej dziedzinie. Pomyślana pierwotnie jako studium akustyki, Tonpsychologie wykazuje wpływy fenomenologii poprzez pogląd, że fizyczna reakcja narządu słuchu na dźwięk i jego percepcja zachodzą jednocześnie.

Stumpf jest autorem studium Lieder der Bellakula Indianer (1886) uważanej często za narodziny niemieckiej etnomuzykologii. Był to pierwszy artykuł poświęcony repertuarowi mniejszości etnicznej wraz z analizą elementów muzycznych i transkrypcjami melodii. Carl Stumpf dokonał również szczegółowych opisów metod transkrypcji muzyki pozaeuropejskiej i postulował o tworzenie archiwów muzycznych.

Franchinus Gaffurius

Franchinus Gaffurius (1451-1522) – włoski teoretyk, kompozytor i chórmistrz. Dla prac Gaffuriusa charakterystyczne jest zestawianie traktatów innych twórców (m.in. Marchetto da Padova, Franko z Kolonii) opatrzonych komentarzem. Theoricum opus musice discipline – traktat o ogromnym zasięgu oddziaływania – stanowi pionierską próbę uzupełnienia poglądów Boecjusza (stanowiących przeważającą część dzieła) wszystkimi dostępnymi Gaffuriusowi świadectwami greckiej i łacińskiej teorii.

Cztery księgi Practica musice wykazują silny wpływ Johannesa Tinctorisa.

De harmonia to owoc pracy nad tłumaczeniami greckich źródeł. Gaffurius zajął się tam badaniem m.in. stroju instrumentów. Ostatnie rozdziały poświęcił harmonii sfer i harmonicznym relacjom ducha i ciała.

Marin Mersenne

(1588 – 1648)
(to sensownie opracowali)
- francuski filozof, teolog, matematyk i teoretyk muzyki
- jeden z najbardziej wszechstronnych uczonych wczesnego baroku
- studiował m.in.przez 2 lata na Sorbonie
- wstąpił do zakonu minorytów w Nigeon k.Paryża, tam też złożył ślubowania zakonne

Początkowo zajmował się teologią, później skoncentrował się na naukach przyrodniczych.
Naukową działalność określa nieprzerwany ciąg publikacji dot. wielu ważnych obszarów wiedzy,
w tym muzyki.

Prawie każdą poruszoną kwestię dyskutował w obszernej korespondencji z najwybitniejszymi przedstawicielami danej dziedziny. Na podstawie listownych odpowiedzi formułował swoje poglądy.

Przyczynił się do utrwalenia mechanistycznej wizji świata wykształconej na pocz. XVII w.
Przetłumaczył i opublikował dzieła Galileusza.

M. traktowano przede wszystkim jako matematyka, fizyka i teologa, w mniejszym stopniu jako teoretyka muzyki.
Rozważania M. o muzyce wiązano z jego dociekaniami matem.- przyrodniczymi, np. traktat “Harmonicorum libri XII” uważano za dzieło matematyczne oddalone od praktyki muzycznej.

Był jednak bezsprzecznie pierwszym teoretykiem muzyki we Francji, którego pisma dotarły szeroko poza jej granice.

Wychowany w tradycji zakonno – jezuickiej pozostawał pod wpływem scholastycznego poglądu
o teologicznym znaczeniu muzyki dla człowieka.

Traktuje muzykę jako naukę, zgodnie z tradycją septem artes liberales.

Interesował się fenomenem akustyczym (np. w poszukiwaniu metod mierzenia szybkości rozchodzenia się dźwięku).

Dużą rolę przypisywał doświadczeniu słuchowemu – podobnie jak Arystoksenos z Tarentu :)
(przejawiło się to np. w jego teorii konsonansów).

Nie był muzykiem – praktykiem, toteż nauka komponowania ogranicza się w jego pismach przede wszystkim do rad, by przestrzegać reguł i analizować dzieła wybitnych twórców.


Napisał m.in. traktat “Harmonie universelle”(1636-37), który porusza 3 główne tematy:
                         1) rozprawy o fizycznej naturze dźwięków
                         2) rozprawy o charakterze spekulatywnym
                         3) przegląd ówczesnego instrumentarium Francji (Traité des instruments)
       - zawiera 19 ksiąg
       - jest to synteza wcześniejszych dokonań
       - powstał autorski skrót w języku łac.: “Harmonicorum libri XII” (rodzaj łacińskiego

kompendium muzyki francuskiej dla obcokrajowców)

Pojęcie stylu muzycznego

Styl muzyczny (łac. stilus – narzędzie do pisania, komunikacji) – sposób, model ekspresji, typ prezentacji. Sposób, w jaki wykonywane jest dzieło sztuki, a także w jaki artysta się wypowiada, w jaki sposób ujmuje swoje nastroje i myśli. Dla historyka styl jest pojęciem wyróżniającym i porządkującym. Historyk grupuje utwory muzyczne wedle zachodzących między nimi podobieństw stylu. Mówimy o stylu:
a) indywidualnym kompozytora;
b) okresu;
c) obszaru geograficznego;
d) danego ośrodka;
e) społeczeństwa.

Muzykologia jako nauka

Muzykologia to nauka o sztuce. Jej przedmiotem jest sztuka i jej aspekty fizyczne, psychologiczne, estetyczne, a także jej powiązania z kulturą:
a) jest nauką idiograficzną – bada pojedyncze zjawiska, utwory i instrumenty;
b) jest nauką typologiczną – na podstawie opisu pojedynczych utworów dąży do określenia ich typów;
c) jest nauką historyczną – bada porządek czasowy, w jakim występują kolejne instrumenty, utwory muzyczne i inne zjawiska związane z muzyką;
d) jest nauką typograficzną – bada przestrzenne rozmieszczenie zjawisk muzycznych (np. etnomuzykologia, antropologia i geografia muzyczna);
e) jest nauką systematyczną – grupuje zjawiska muzyczne w kategoriach ich wzajemnych podobieństw;
f) jest nauką humanistyczną – bada wytwory człowieka;
g) jest nauką przyrodniczą – np. akustyka – bada zjawiska dźwiękowe;
h) jest nauką empiryczną – bazuje na doświadczeniu;
i) jest nauką teoretyczną – bada jakie są zjawiska dźwiękowe;
j) jest nauką stosowaną – służy pewnym celom, np. nauczaniu zasad muzyki, teorii, etc.

Krytyka muzyczna a analiza

Krytyka wiąże się z estetyką i analizą. Wyróżniamy rodzaje krytyki:
a) deskryptywna – ocenianie słowne własnej reakcji na utwór lub wykonanie, wyjaśnianie idei kompozytora
i wykonawcy;
b) oceniające – własne doświadczenie w odniesieniu do pewnych standarów (np. kompozytorskich, wykonawczych, interpretacyjnych).

Krytyka posługuje się słowami i zawiera czynnik subiektywny. Analiza z kolei posługuje się grafami, fragmentami komentowanej partytury, a nawet dźwiękiem. Obiektywizuje, stara się przedstawić obiektywny obraz struktury odrzucając intuicyjną reakcję słuchacza.

Heterofonia : prowadzenie równocześnie z melodią główną głosów swobodnie improwizowanych, zjawisko spotykane w muzyce wczesnego średniowiecza oraz w muzyce ludowej.

Zestaw 10:

Zofia Lissa

1908 Lwów/1980 Warszawa

Założycielka (1948) IMUZ UW. W latach 1958-75 pełniła funkcję dyrektora Instytutu.

Studiowała fortepian oraz teorię muzyki w Konserwatorium we Lwowie. Następnie podjęła studia muzykologiczne u Adolfa Chybińskiego na Uniwersytecie im. Jana Kazimierza we Lwowie (1924-29), gdzie studiowała również filozofię u Kazimierza Twardowskiego i Romana Ingardena oraz uczęszczała na wykłady z psychologii i historii sztuki. Tytuł doktora uzyskała w 1929 na podstawie pracy "O harmonice Aleksandra Skriabina".

Od lat studenckich silnie związana z ruchem lewicowym –w czasie wojny przebywała we Lwowie, później w ZSRR, w Moskwie zajmowała się organizacją życia muzycznego. Jako jedna z pierwszych wstąpiła w 1943 do Związku Patriotów Polskich.

Po wojnie piastowała wysokie stanowiska państwowe związane z kulturą, zajmowała się organizacją życia muzycznego oraz pracą naukową. Cały czas silnie zaangażowana politycznie po stronie władz komunistycznych.

Cieszyła się dużym autorytetem w dziedzinie muzykologii, uznanym również na zachodzie. Pozostawiła po sobie ogromną liczbę publikacji naukowych, książek i pism w dziedzinie historii i teorii muzyki, historii estetyki muzycznej, metodologii historii i teorii muzyki oraz historii muzyki polskiej.

(tu moim zdaniem trzeba coś jeszcze napisać o jej stylu uprawiania muzykologii)

Ernsta Bückena periodyzacja dziejów muzyki

Ernst Bücken (1884-1949) – niemiecki muzykolog, wprowadził inną koncepcję periodyzacji – historycznie sztuczną, wiążącą muzykę ze sztukami plastycznymi i literaturą:
I. Starożytność;
II. Średniowiecze;
III. Renesans;
IV. Barok;
V. Klasycyzm;
VI. Romantyzm;
VII. Modernizm.

Bücken poszukiwał w muzyce cech wskazujących na jedność stylistyczną z podstawowymi komponentami kultury danego okresu historycznego, a także kompleksu stałych współczynników sztuki występujących w szczytowych jej przejawach (np. klasycyzm – Mozart).

Periodyzacji bückenowskiej używamy do dzisiaj, choć budzi spore wątpliwości. Podobnych określeń używał Guido Adler uważając, że poszczególne okresy odzwierciedlały swoje „centra duchowe” w dziedzinie myśli i sztuki.

Etnomuzykologia

Etnomuzykologia jest to nauka o muzyce w kontekście kultury –przedmiotem jej badań jest muzyka człowieka „obcego” społecznie lub kulturowo, względem badacza.

Terminu „etnomuzykologia”, po raz pierwszy użył duński muzykolog Jaap Kunst w 1950 roku. Wcześniej dziedzinę tę określano mianem “muzykologii porównawczej”.

Wyróżniamy dwa komponenty etnomuzykologii -dwie orientacje:

Muzykologiczną –która stosuje względem muzyki etnicznej metody zbliżone do metod tradycyjnej muzykologii.

Antropologiczną (społeczno-kulturową) kładącą nacisk na badanie kontekstu kulturowego muzyki.

Dziedziny badań Etnomuzykologii:

1)Orientalistyka muzyczna

2)Folklorystyka

3)Antropologia muzyczna

(te trzy klasyczne –jeszcze wynikające z podziału Adlera)

oraz

4)Etnomuzykologia zmiany kulturowej

(szczegółowy opis dziedzin w oddzielnych pytaniach –wydaje mi się, że w Tym pytaniu trzeba poruszyć po krótce wszystkie problemy związane z etnomuzykologią, opisywane w oddzielnych pytaniach)

Naturalny obraz świata( wyżej)

Faktura muzyczna

facture – wykonanie, obróbka, rodzaj uzytych przez kompozytuora środków technicznych i sposób ich realizowania w kompozycji, najczęściej mówi się o fakturze z punktu widzenia techniki użycia współbrzemień i prowadzenie głosów. Faktura oznacza również rodzaj użtych przez kompozytora środków właściwych danej technice instrumantalnej lub wokoalnej – faktura fortepianowa, chóralna, smyczkowa.

Zestaw nr 11

Carl Friedrich Stumpf

Carl Friedrich Stumpf (1848-1936) – niemiecki akustyk i muzykolog, znany jako twórca muzykologii porównawczej (etnomuzykologia), choć jego wkład w tej dziedzinie wywodzi się z wcześniejszych dokonań z zakresu muzycznej percepcji. Stumpf jest autorem Tonpsychologie, pierwszej pracy w tej dziedzinie. Pomyślana pierwotnie jako studium akustyki, Tonpsychologie wykazuje wpływy fenomenologii poprzez pogląd, że fizyczna reakcja narządu słuchu na dźwięk i jego percepcja zachodzą jednocześnie.

Stumpf jest autorem studium Lieder der Bellakula Indianer (1886) uważanej często za narodziny niemieckiej etnomuzykologii. Był to pierwszy artykuł poświęcony repertuarowi mniejszości etnicznej wraz z analizą elementów muzycznych i transkrypcjami melodii. Carl Stumpf dokonał również szczegółowych opisów metod transkrypcji muzyki pozaeuropejskiej i postulował o tworzenie archiwów muzycznych.

Hermann von Helmholtz (1812-1894) – niemiecki fizjolog i fizyk, zajmował się akustyką. Wykorzystując zdobycze klasycznej akustyki (Euler, Cauchy, Poisson) skupił się na działaniu ucha zaniedbanego przez XVIII-wieczną naukę. Wkrótce po rozpoczęciu badań nad jego anatomią skupił się na psychologii słyszenia. Osiągnął na tym polu znaczne sukcesy, szczególnie dzięki analizie i wyłożeniu roli alikwotów w barwie dźwięku.

Najważniejszym dziełem Helmholtza jest On the Sensations of Tone – praca, która stała się podstawą współczesnej psychologii słyszenia i akustyki muzycznej. Znajduje się tutaj pierwsza fizjologiczna interpretacja zjawiska konsonansu, teoria barw formantowych, teoria akustycznej budowy samogłosek i teoria tonów kombinacyjnych.

muzykologia jako nauka ( patrz wyżej)

Folklorystyka muzyczna

Przedmiot i cele folklorystyki muzycznej

"Folklor", ang. folk-lore - kultura umysłowa ludu

• „Lore" określa kulturę jakiejś grupy społecznej, jej swoisty sposób mówienia, jej pieśni, opowiadania, wierzenia itp. Termin ten został wprowadzony do nauki przez W.G. Thomsa (Ambrose Merton) w roku 1846.

Folklorystyka muzyczna zwana także etnografią muzyczną zajmuje się badaniem folkloru muzycznego oraz jego funkcjonowaniem w kulturze

• Folklorystyka muzyczna jest nauką o muzyce ludowej przekazywanej oralnie

• Z uwagi na autonomiczne traktowanie swego przedmiotu folklorystyka muzyczna pozostaje dość blisko związana z muzykologią, niezależnie od wszystkich różnic dzielących obie dyscypliny

Problematyka badań folklorystyki:

• Zbieranie pieśni ludowej

• Metody transkrypcji i archiwizacji pieśni ludowej

• Systematyka i klasyfikacja pieśni ludowej

• Analiza pieśni ludowej

Podwaliny polskiej etnografii i folklorystyki stworzył Oskar Kolberg.

Dzieło: Lud - jego zwyczaje, sposób życia, mowa, podania, przysłowia, obrzędy, gusła, zabawy, pieśni, muzyka i tańce

Co to jest muzyka ?

(patrz wyżej)

Znaczenie teorii Jeana-Philippe’a Rameau dla muzykologii nowożytnej

Jeana-Philippe Rameau (1683/1764). Zainspirowany XVII wiecznymi odkryciami Kartezjusza, Newtona i Keplera, wierzył że uda mu się odkryć empirycznie generalne prawa rządzące harmonią i kompozycją. Za punkt wyjścia przyjął kwestię basu cyfrowanego –zapragnął zredukować go do kilku podstawowych kompilacji liczbowych w miejsce skomplikowanego systemu oznaczeń. Harmonia pozostała przez całe życie w centrum jego zainteresowań teoretycznych. Jego słynny traktat Traité de l’harmonie (1722) stworzył podstawy harmoniki funkcyjnej i systemu dur-moll, rewolucjonizując teorię kompozycji.

Dla metodologii nowożytnej teorii muzyki rewolucyjny stał się sposób badań Rameau. Sprowadził on muzykologię na tory racjonalistyczne.

Harmonika

całokształt zagadnień związanych z konstrukcją współbrzmień harmonicznych omawianych w utworze, w twórczości kompozytora lub w danym okresie historycznym.

Zestaw nr 12

Związek między analizą muzyczną a historią muzyki

Dla historyka analiza jest narzędziem badania służącym wykrywaniu relacji między „stylami”. Dzięki niej obserwować może cechy stylów (muzycznych, kompozytorskich). Między analizą a historią muzyki istnieje pewien związek – historyk musi korzystać z doświadczeń analityka.
a) metoda wewnętrzna – materiał dźwiękowy, jego struktura;
b) metoda zewnętrzna – faktografia, to co wykracza poza materiał.

Metoda historyczna jako narzędzie pracy analityka służy definiowaniu historycznego prawdopodobieństwa stylu. Metoda historyczna jest niezbędna dla kontroli postępowania analitycznego. Metoda wewnętrzna i zewnętrzna wzajemnie się warunkują i uzupełniają.

Cechy tradycyjnej kultury muzycznej

Tradycyjna kultura muzyczna społeczności ludowej opiera się na spójnym, skonwencjonalizowanym i uwzorcowanym systemie zachowań muzycznych. Wzorce i konwencja dotyczą funkcji, sposobu wykonania i wewnętrznej organizacji muzyki.
a) Przekaz ustny – sprzyja stabilności muzyki;
b) spontaniczny i bezpośredni charakter zachowań muzycznych wyklucza podział na nadawców i odbiorców komunikatów muzycznych;
c) nieformalny charakter wychowania muzycznego;
d) nie jest hamowana muzyczna twórczość jednostki, jakkolwiek podlega ona kontroli narzuconej przez tradycję – muzyka podlega ocenie w kategoriach zgodności z tradycją.
e) aktywność muzyczna jest źródłem satysfakcji realizującej się w sferze emocjonalnej i społecznej

styl muzyczny

patrz wyżej

Nauki nomologiczne i typologiczne

• Nauki przyrodnicze ustalają prawa. Są to nauki nomologiczne

• Nauki humanistyczne nie ustalają praw, lecz typy. Są to nauki typologiczne

  • Nauki typologiczne dzielą się na:

    • historyczne

    • typograficzne

    • systematyczne

• Nauki historyczne ustalają porządek czasowy różnych typów tworów politycznych, artystycznych, literackich, filozoficznych, naukowych, językowych

• Nauki typograficzne (geograficzne) zajmują się rozmieszczeniem typów tworów kultury w przestrzeni

• Nauki systematyczne grupują rzeczy wedle ich podobieństwa, bez względu na to, jak są rozmieszczone w czasie i przestrzeni

Początki nauki o muzyce

Muzyka jest obecna w każdej kulturze i ma swoje niekwestionowalne miejsce w każdym kulcie, tak więc każda już najdawniejsza cywilizacja musiała w pewnym momencie stanąć przed problemem udzielenia odpowiedzi na pytanie o pochodzenie muzyki. Pierwszą odpowiedź na to pytanie zawierały rozliczne mity muzyczne.

(to niżej opracowane na podstawie wykładu Bieńkowskiej, którą jak zwykle bolała wtedy głowa i była po wielu godzinach użerania się ze złymi studentami, więc za jakość nie odpowiadam…)

Pierwsze twierdzenie naukowe, dotyczące muzyki, zawdzięczamy Pitagorejczykom. Skoro muzyka oparta jest na proporcjach liczbowych, tak samo jak kosmos, to jest ona odzwierciedleniem kosmosu. Poza swoimi czysto spekulatywnymi teoriami, przeprowadzali oni pierwsze badania akustyczne interwałów na monochordzie. Ich teorię harmonii sfer, rozwijało później wielu uczonych antycznych i średniowiecznych, dominowała ona w nauce o muzyce aż do XVII wieku.

Albo

System pitagorejski to pierwszy naukowy system wiedzy o świecie istniejący w myśli europejskiej do końca

XVII w. Charakterystycznym dla niego jest uporządkowany liczbowo i harmonijny obraz świata. Muzyka w systemie pitagorejskim reprezentuje liczbowy porządek kosmosu – nie jest autonomiczna. Jest częścią wiedzy o świecie.

System pitagorejski opiera się na doktrynie harmonii sfer niebieskich – planety pozostają między sobą w proporcjach harmonicznych i wydają dźwięki, których z przyzwyczajenia nie słyszymy.

Platon prowadził rozważania etyczne na temat muzyki. Muzyka jego zdaniem stanowiła mimesis rzeczy i zdarzeń zmysłowych. Zwracał on silnie uwagę na wpływ muzyki na duszę słuchacza (ethos skal muzycznych).

Arystoteles zaprzecza teorii harmonii sfer i zwraca się w kierunku bardziej empirycznego badania muzyki. Silnie zaznacza nierozerwalność muzyki, fizyki i matematyki (co wpływa na późniejszy kształt średniowiecznego quadrivium nauk matematycznych).

Uczeń Arystotelesa –Arystoksenos z Tarentu, idąc jego śladem bada muzykę z punktu widzenia filozoficznego i matematycznego. Zwraca uwagę na zmysłowy odbiór muzyki i dlatego zamiast czysto teoretycznych rozważań nad proporcjami, skupia się też na praktyce muzycznej i bada słuchową czystością interwałów. Wprowadza pojęcie absolutnej wysokości dźwięku, bada skale i rytm muzyczny.

Serialność :

w polskim piśmiennictwie termin na określenie postwebernowskich technik kompozytorskich, w których zastsowanao totalną oraganizacje materiału muzycznego. tzn. pozrądkowanie weg praw serii nie tylko ysokości dźwięków, ale także pozostałych elementów – rytmiki, dynamiki, artykulacji, agogiki, kolorystyki. Prototypem muzyki serialnej jest druga z Quatre Etudes de rythme na fortepian Messiaena Mode de valeurs et d’intensites. Pomysł ten następnie przejęli P. Boulez Polyphonie X dla 18 wykonawców oraz K. Stockhausen Kontra-Punkte na 10 issyrumentów, L. Nono Varianti na skrzypce i orkiestrę. W wielu kompozycjach serialność łączy się z fakturą punktualistyczną, jako techniką prezyzyjnie określającją logikę operowania wyizolowanymi dźwiękami i pauzami.

Zestaw 13

Cechy kultury muzycznej we współczesnym społeczeństwie przemysłowym

Wg Karola Marksa i Maxa Webera porządek społeczny opiera się na zdolności pewnych ludzi, klas lub narodów do narzucenia własnej woli innym. Konflikt zastępuje porozumienie. Fundamentalny konflikt istnieje między klasą ekonomicznie dominującą a klasą eksploatowaną i podporządkowaną. Klasa dominująca prezentuje swoje własne interesy i wartości jako wartości całego społeczeństwa.

Tzw. muzyka klasyczna („poważna”, „artystyczna) odzwierciedlała preferencje kulturalne burżuazji, tj. dominującej od XVIII wieku, klasy społecznej. Do chwili obecnej zachowuje ona uprzywilejowaną pozycję w życiu muzycznym spoleczeństw przemysłowych

(to jest bez sensu –trzeba tu opisać to co jest w tym ostatnim tekście na Hyde Park że muzyka dziś… otacza, że muzyką się wyraża, że muzyka jest zróżnicowana i niejednorodna –czyli ogólnie odwrotność tego czym jest muzyka w „idealnym modelu kultury ludowej” Roberta Redfielda. )

Próbuję ale nie wiem co to warte jest:

We współczesnym społeczeństwie do takich tradycyjnych mecenasów muzyki, jak kościół i państwo, dołączyła więc siła konsumenta, którego preferencje zdominowały rynek muzyczny i zmarginalizowały pozostałe siły nim rządzące. Powstały sale koncertowe, w których prezentuje się muzykę szerokiej publiczności. Pod koniec XIX i na początku XX wieku wzrosło zainteresowanie muzyką kultur pozaeuropejskich a ich odkrycie doprowadziło do zachwiania hegemonii nurtu artystycznego muzyki europejskiej. Podobnym zainteresowaniem cieszyć się zaczęła od połowy XIX wieku muzyka ludowa.

Wynikiem wszystkich tych różnorodnych trendów była jednoczesna i bezprecedensowa dostępność wielu różnych stylów i tradycji muzycznych naraz. Wreszcie przewrót w kulturze muzycznej nastąpił na skutek spopularyzowania radia i gramofonu oraz późniejszych mediów i odtwarzaczy muzyki z różnorodnych nośników. Przy tym powstanie i rozwój techniki rejestracji dźwięku spowodowało stopniowe acz niezwykle gwałtowne dalsze różnicowanie się stylów muzycznych. Trudno byłoby przecenić wagę tego zjawiska dla całej kultury XX w.

W efekcie powyższych, współczesna kultura muzyczna charakteryzuje się następującymi cechami:

-muzyka przestała zależeć od współobecności wykonawcy i odbiorcy, wyzwoliła się ze społecznego kontekstu jej wykonywania.

- Jednoczesna dostępność niezliczonych stylów muzycznych oraz możliwość tworzenia własnych jest dziś tak powszechna jak rodzaje odzieży, i tak jak one może służyć manifestacji różnorodnych sposobów na życia i określania tożsamości.

-muzyka stała się produktem –rozwinął się przemysł muzyczny uzależniony od potrzeb i gustów masowego konsumenta.

-muzyka zaczęła otaczać człowieka w całym jego życiu (kino, teatr, telewizja, radio) i umieszczona została w dotychczas nie objętych nią kontekstach jak sklepy i centra handlowe.

-wytwarzaniem muzyki zajmuje się wąska, wyspecjalizowana grupa zawodowych artystów, podczas gdy przeciętni ludzie w 90% sami nie uprawiają dosłownie żadnej czynnej aktywności muzycznej –ograniczają się do odbioru.

John Blacking

John Blacking (1928-1990) – angielski antropolog i etnomuzykolog, prezes Towarzystwa Etnomuzykologicznego. Autor książki How Musical is Man? opartej na wykładach Johna Danza wygłaszanych na University of Washington, których Blacking był słuchaczem. Udało mu się znaleźć właściwy balans pomiędzy antropologiczną i muzykologiczną orientacją etnomuzykologii.

Athanasius Kircher

Athanasius Kircher (1601-1680) – działający we Włoszech niemiecki teolog i teoretyk muzyki. Autor jednego z najistotniejszych traktatów teoretycznych epoki baroku Musurgia universalis. Kircher jest autorem 30 prac, w których niejednokrotnie próbował objąć całość wiedzy muzycznej odnosząc ją jednocześnie do filozofii chrześcijańskiej.

Musurgia universalis to kompendium faktografii i spekulacji muzycznych. Muzyka jest tak postrzegana jako część Quadrivium, matematycznego porządku i – dalej – odzwierciedlenie woli Boskiej wyrażone liczbowo. Kontynuował średniowieczny pogląd głoszczący, że wszechświat przejawia się w muzycznych proporcjach, oraz że muzyczna harmonia jest odzwierciedleniem Boskiej harmonii. Kircher jest autorem koncepcji klasyfikacji stylów muzycznych ze względu na socjologiczny i narodowy aspekt.

Początki nauki o muzyce. Mity muzyczne

(jakaś moja próba odpowiedzi, nie oparta na poważnych notatkach a jedynie na tym, co mętnie pamiętam z wykładu)

Mity to pierwsze próby uregulowania wiedzy o świecie. Muzyka jest obecna w każdej kulturze i ma swoje niekwestionowalne miejsce w każdym kulcie, tak więc każda już najdawniejsza cywilizacja musiała w pewnym momencie stanąć przed problemem udzielenia odpowiedzi na pytanie o pochodzenie muzyki. Pierwszą odpowiedź na to pytanie zawierały rozliczne mity muzyczne.

Najwięcej jest mitów, które wyjaśniają powstanie muzyki (tu zależnie od tego co kryje się w danej kulturze pod pojęciem „muzyka” i czy w ogóle ono egzystuje) , jakiegoś jej aspektu lub instrumentarium. W Biblii „wynalazcą” muzyki jest Jubal, syn Lameka, „ojciec tych wszystkich, którzy grają na cytrze i flecie”. Mity opowiadają też o osobach wielkich muzyków i ich sztuce –jak mit o Apollo i Marsjaszu, często konkretne instrumenty lub czynności muzyczne przypisywane są konkretnym Bóstwom –mit bożka Pana. W mitologii, muzyce przypisywana bywa także nadprzyrodzona moc –Orfeusz, najdoskonalszy z muzyków, syn muzy Kaliope, dzięki swej pięknej muzyce był w stanie (jako śmiertelnik) zejść i powrócić żywy z krainy umarłych.

Źródła Adlerowskiej koncepcji muzykologii

Adler był pozytywistą. Jego koncepcja muzykologii zakładała zbliżenie nauki o muzyce do nauk przyrodniczych –których metody starał się przenieść na grunt muzykologiczny. Najlepiej widoczne jest to gdy stawia on analizę dzieła muzycznego w centrum muzykologii –właśnie na wzór nauk przyrodniczych.

Ponadto można stwierdzić i inne źródła:

-Badanie muzyki przyrównywał do geologicznego badania struktur skalnych. (geologia)

-Przy podziale muzykologii na historyczną i systematyczną, sugerował się strukturalizmem de Saussure’a. (językoznawstwo)

-koncepcja „zmienności struktur muzycznych w czasie” esencjalna w jego podejściu do historiografii muzyki wykazuje cechy ewolucjonizmu, zaczerpniętego od Darwina. (biologia)

aleatoryzm - metoda komponowania stosowana na gruncie różnych technik kompozytorskich, polegająca na celowo niedokładnym określaniu materiału dźwiękowego kompozycji w partyturze, zakładająca przy odtwarzaniu utworów muzycznych czynników przypadkowych wprowadzonych przez wykonwacę, bądź polegająca na stsowaniu przez kompozytora działań losowych w trakcie pracy nad utworem. Może dotyczyć różnych elementów muzyki, relacji interwałowych oraz instrumentacji, melodyki, rytmiki, architektoniki , nie zakłada absolutnej precyzji wykonawczej . Z akustycznego punktu widzenia każde wykonanie jest przebiegiem alleatorycznym. W muzyce współczesnej chodzi raczej o postawę kompozytora wobec formy dzieła. Występuje wówczas, gdy kompozytor świadomie zakłada swobodę w interpretacji muzycznej, przez co może osiągnąć zamierzony rezultat brzemieniowy. John Cage, Brown, Feldman Wolff.

Zestaw 14

Dyscypliny muzykologii systematycznej i historycznej (systematyka adlerowska)

Muzykologia systematyczna:

I. Reguły muzyki.
a) reguły harmonii (prawa tonalne);
b) reguły rytmu (prawa temporalne);
c) reguły melodii (korelacja praw tonalnych i temporalnych).

II. Estetyka i psychologia muzyki.

III. Edukacja muzyczna, nauczanie:
a) muzyki w ogóle;
b) harmonii, kontrapunktu, kompozycji, orkiestracji, wykonania instrumentalnego i wokalnego.

IV. Muzykologia porównawcza – badania i studia porównawcze w dziedzinie etnografii i folkloru.

Nauki pomocnicze muzykologii systematycznej:
a) akustyka i matematyka;
b) fizjologia (wrażenia słuchowe);
c) psychologia (percepcja, osąd, uczucie);
d) logika (myśl muzyczna);
e) gramatyka;
f) metryka i poetyka;
g) edukacja;
h) estetyka.

Muzykologia historyczna – historia muzyki według epok, ludzi, krajów, miast, szkół i indywidualnych artystów:

I. Paleografia muzyczna (semiografia)

II. Podstawowe kategorie muzyczne (grupowanie form muzycznych);

III. Prawa:
a) w kompozycjach każdej epoki;
b) w koncepcjach teoretycznych;
c) realizowane w praktyce muzycznej.

IV. Historia instrumentów muzycznych.

Nauki pomocnicze muzykologii historycznej:
a) historia ogólna;
b) paleografia;
c) chronologia;
d) dyplomatyka (badanie rękopisów);
e) bibliografia (badanie publikowanych książek);
f) bibliotekoznawstwo i archiwistyka;
g) historia literatury i języków;
h) historia liturgiki;
i) historia tańca;
j) instytucje.

Dla tych wszystkich, którzy tak samo jak ja zadają sobie w tym momencie pytanie: „co to kurwa jest ta „paleografia” ”:

; jedna z nauk pomocniczych historii, zajmująca się badaniem rozwoju pisma w procesie historycznym. Paleografia zajmuje się także badaniem środowiska, w jakim żył i tworzył dany pisarz jak również rozpoznawaniem skrótów (brachygrafia) i "rozszyfrowywaniem" (odczytywaniem) dawnego pisma np. tekstura, bastarda, antykwa. Jest jedną z najwcześniejszych i najważniejszych dziedzin nauk "dających poznawać historię" (Lelewel). Bez znajomości tej nauki badanie źródeł pisanych jest praktycznie niemożliwe. Najważniejsze polskie podręczniki paleografii napisali Władysław Semkowicz oraz Aleksander Gieysztor.

Nazwa paleografia została użyta po raz pierwszy przez Benedyktyna Bernarda de Montfaucon w 1708 roku, w dziele Palaeographia Graeca sive De ortu et progressu literarum Graecarum. Początków studiów nad starym pismem należy szukać w dziele Jeana Mabillona De re diplomatica z 1681.

Muzyka w systemie pitagorejskim

System pitagorejski to pierwszy naukowy system wiedzy o świecie istniejący w myśli europejskiej do końca
XVII w. Charakterystycznym dla niego jest uporządkowany liczbowo i harmonijny obraz świata. Muzyka w systemie pitagorejskim reprezentuje liczbowy porządek kosmosu – nie jest autonomiczna. Jest częścią wiedzy o świecie.

System pitagorejski opiera się na doktrynie harmonii sfer niebieskich – planety pozostają między sobą w proporcjach harmonicznych i wydają dźwięki, których z przyzwyczajenia nie słyszymy.

Hermeneutyka (jw.)

Ikonografia muzyczna:

Zajmuje się badaniem źródeł ikonograficznych o muzyce właśnie .

1. nauka pomocnicza historii muzyki badająca obrazy, rzeżby rysunki, jako źródła do historii muzyki. Za pomocą ikonografii odbywa się rekonstrukcja wielu instrumentów

2. zbiór lub spis obrazów, rysunków, rzeźb, przedstawiających osoby, przedmioty lub wydarzenia muzyczne, stanowiące ważne uzupełnienie danych faktograficznych lub biograficznych.

3. opisanie dzieł sztuki palstycznej pod kątem ich tematyki muzycznej.

Polifonia

wielogłosowość linearna, typ techniki kompozytorskiej polegający na równoczesnym prowadzeniu kilku samodzielnych pod względem rytmicznym i melodycznym, lecz równorzędnych głosów wokalnych lub instrumentalnych, muzyka polifoniczna oparta na zasadzie kontrapunktu dominowała do końca XVI wieku , w XVII i XVIII najokazalej w twórczości J.S.Bacha, nadal stosowana.

Zestaw 15

Kto to jest Hermann Helmholtz?

Hermann von Helmholtz (1812-1894) – niemiecki fizjolog i fizyk, zajmował się akustyką. Wykorzystując zdobycze klasycznej akustyki (Euler, Cauchy, Poisson) skupił się na działaniu ucha zaniedbanego przez XVIII-wieczną naukę. Wkrótce po rozpoczęciu badań nad jego anatomią skupił się na psychologii słyszenia. Osiągnął na tym polu znaczne sukcesy, szczególnie dzięki analizie i wyłożeniu roli alikwotów w barwie dźwięku.

Najważniejszym dziełem Helmholtza jest On the Sensations of Tone – praca, która stała się podstawą współczesnej psychologii słyszenia i akustyki muzycznej. Znajduje się tutaj pierwsza fizjologiczna interpretacja zjawiska konsonansu, teoria barw formantowych, teoria akustycznej budowy samogłosek i teoria tonów kombinacyjnych.

Co to jest nauka?

Nauka jest to wynik czynności prowadzących do odkryć, powstawania wynalazków, twierdzeń i systemów. Służy poszerzaniu wiedzy potocznej. Punktem wyjścia nauki jest naturalny obraz świata; z właściwą sobie ścisłością i ostrożnością uzupełnia go. Nauka jest odejściem od subiektywizmu człowieka. Łączy zjawiska i fakty w większe systemy, obiektywizuje i uogólnia.

Józef Chomiński

Józef Michał Chomiński (1906-1994) – polski muzykolog, zainteresowany problematyką technik i form w historii muzyki. Historia harmonii i kontrapunktu to wykładnia rozwoju technik kompozytorskich. W Formach muzycznych Chomiński przedstawia dynamikę rozwoju form muzycznych nie odwołując się do statycznych schematów.

Zainteresowania Chomińskiego z zakresu muzyki polskiej to twórczość Renesansu, a także Chopina, Szymanowskiego i muzyka współczesna. Interesował się również sonoryzmem. Badał nowe jakości brzmieniowe, organizację czasu w wykonaniu muzycznym i jego wpływ na brzmienie, a także przemiany tradycyjnych elementów dzieła (np. harmonii) zmierzające ku nowym jakościom i współzależność struktury i brzmieniowości.

Obcy jako przedmiot etnomuzykologii

opozycja swój obcy stała się podstawą do wyodrębnienia wielu nauk, w tym także etnomuzykologii. Kategoria obecego wiąże się z kultorowym i społecznym podejściem. Obcym jest ten, kto wychowal się w innej kulturze, innej wartswie lub klasie społecznej. od XIV wieku obcość kulturowa frapowała ludzi nauki. Fascynowała ich od pierwszego zetknięcia się zwłaszcza z kulturąn orientalną. We Francji już odXIV wieku istniały szkoły języków orientalnych. Obcość była definowana już tak wcześnie. Początkowo nie rozdzielano komponentów antropologicznego oraz muzykologicznego. Po Napoleńskiej ekspecyjci do Egiptu Adre Willtheau opisuje teorię muzyki arabskiej – różną od teorii muzyki europejskiej. Konkuruja ze sobą dwa nurty antropologiczny i muzykologiczny. Pytanie brzmi czy da się oddzielić muzykę od kontekstu kulturowego ? W kulturach plemiennych nie jest to możliwe. W kulturachw wysokich jest to możliwe. Antropologia ma za zadanie badanie kontekstu.

Homofonia

typ techniki kompozytorskiej, faktura polegająca na opieraniu się na jednej melodii znajdującej zwykle w głosie najwyższym na współbrzemieniach harmonicznych

Kosmologiczny nurt w teorii muzyki:

Wywodzi się z pitagorejskiego myślenia o świecie i z greckich systemów skalowych. Jest nurtem matematycznym. Już Arystoteles wyodrębnia teoretyczną spoekulację od umiejętności kompozytora. W średniowieczu również dominuje koncepcja kosmologiczna – słynne quadrivium, w którym muzyka ma odziwerciedlać relację człowieka do kosmosu. konsonase oprate są na liczbach natruualnych i wywodzą się z samych liczb. Przez ucho muzyka dociera do duszy, zatem muzyka jest słyszeniem liczb. Przedstawiciele: Kierunek kosmologiczny :

• Marsilio Ficino (XV w.)

• Johannes Kepler (XVII w.)

• Fabre d’Olivet (XIX w.)

• Hans Kayser (XX w.)

Homofonia

Zestaw 16 :

Muzykologia jako nauka ( patrz wyżej)

Adler jako przedstawiciel muzykologii pozytywiztycznej ( ptrz wyżej)

Co to jest analiza muzyczna?

Analiza muzyczna to rozkładanie struktury muzycznej na prostsze elementy oraz badanie ich funkcji w obrębie struktury (części dzieła, całości dzieła, grupy lub nawet repertuarów dzieł w tradycji pisanej lub ustnej).

Centralną czynnością w analizie muzycznej jest testowanie tożsamości i pomiar podobieństwa, które służą wykrywaniu trzech podstawowych procesów kształtowania formy: powtórzenia, kontrastu i wariantu.

Celem analizy muzycznej jest wyjaśnienie dzieła muzycznego w jego własnych, wewnętrznych kategoriach.

Paradygmaty teorii muzyki:

Carl Dahlhaus (1928-1989) – niemiecki muzykolog – wyróżnił trzy paradygmaty teorii muzyki:
1. Spekulatywny (filozofia muzyki) – najstarsza postać teorii muzyki polegająca na abstrakcyjnym badaniu elementów muzycznych umieszczonych w kontekście kosmologicznym.
2. Regulatywny-praktyczny (IX-X w., po raz pierwszy występuje w manuskryptach z okresu Karolingów) – teoria kompozycji.
3. Analityczny – analiza muzyczna.

Dyscypliny leżące u podstaw wczesnej muzykologii

Muzykologia jak wczystkie nauki swe korzenie bierze z filozofii. Po jednak straożytnym podjęciu do tej dyscypliny nastąpił długi czas, kiedy u podstaw muzykologii leżała zarówno nauki histroryczne, jak i nauki o muzyce. Sprawdzić w Lissie

Klasyfikacja instrumentów muzycznych :

1. Chordofony – szarpane, uderzane, smyczkowe

2. Idiofony -

3. Membranofony -

4. Areofony – dęte blaszane, dęte drewniane – jednostroikowe, dwustroikowe.

Zestaw 17

Przedmiot historiografii muzycznej

Zobacz Lissa!

Oskar Kolber (patrz wyżej)

Socjalizacja muzyczna

Socjologia zajmuje się procesami internalizacji elementów kultury przez jednostki i grupy ludzkie.

• Sposoby myślenia, działania i odczuwania są wynikiem długiego i złożonego procesu, w którym uczymy się działać zgodnie z dominującymi konwencjami.

• Ten proces nazywamy socjalizacją.

• Osobowości ludzkie są kształtowane wyłącznie przez istniejące środowisko kulturowe.

• W procesie socjalizacji uczymy się akceptować znaczenie konwencji, zwyczajów i wierzeń, które uznajemy za normy moralne.

• W procesie socjalizacji kluczowe znaczenie odgrywa język

• W procesie socjalizacji uczymy się muzyki naszego środowiska kulturowego tak, jak uczymy się języka. Muzyka, którą internalizujemy brzmi dla nas prawidłowo i naturalnie nawet, jeśli uświadomimy sobie, że jej konwencje nie są uniwersalne i reprezentują tylko ułamek sposobów organizowania melodii, harmonii i rytmu.

• Muzyczna socjalizacja polega na tym, że uczymy się myśleć i słyszeć w pewien określony sposób.

Eduarda Hanslicka koncepcja analizy muzycznej

Eduard Hanslick (estetyk, historyk i krytyk muzyczny) -był pozytywistą i jako takiemu nie odpowiadała mu romantyczna metoda pisania o muzyce (literacko, nienaukowo, opisowo, metaforycznie i nieściśle).

Pod wpływem filozofii Herbarta (który twierdził, że sztuka jest FORMĄ a nie UCZUCIEM) wysunął swoje postulaty w kontekście nauki o muzyce. Dzieło muzyczne, zdaniem Hanslicka jest formą dźwiękową w ruchu, trzeba je badać pod kontem formy i porzucić próby odnalezienia treści emotywnej i uczuciowej w muzyce, których ona nie zawiera. (Treścią muzyki jest bowiem specyficzne piękno muzyczne). Teoria muzyki powinna porzucić metody spekulatywne a skupić się na badaniu (analizie) konkretnych dzieł muzycznych.

Powyższe postulaty, padłszy na grunt pozytywizmu, wpłynęły na znaczenie analizy muzycznej jako centralnej dziedziny badań muzykologicznych a także na charakter analizy muzycznej i jego zbliżenie do metodologii nauk przyrodniczych.

Powstanie muzykologii jako dyscypliny akademickiej

Muzykologia jako dyscyplina akademicka powstała w latach 90 tych XIX wieku. Wtedy to rozpoczęli na polu muzykologicznym działalność naukową Gudio Adler oraz Hugo Reimann. Pracując w dwóch różnych ośrodkach akademickich Lipsku i Wiedniu opracowali akademickie podwaliny nowej dziedziny. Przedmiot i metodologię nauk muzykologicznych określił Guido Adler publikując w kwartalniku muzykolgicznym – założonym przez niego piśmie artukuł : zakres, cel i metoda muzykolgii.

Punktem centralnym była dla niego analiza dzieła muzycznego, zaś przedmiotem badań : europejska muzyka pojęta jako wytwór geniuszu kompozytora. Dzieło miało być opisywane w kategoriach systemu notacyjnego, jego struktury oraz form wartości estetycznej.

Konsonans – dysonans (jw.)

Zestaw 18

Nauki nomotetyczne i idiograficzne

• Nauki przyrodnicze to nauki nomologiczne lub nomotetyczne, ponieważ ustalają prawa

  • Od greckiego nomos = prawo

• Nauki humanistyczne to nauki idiograficzne, ponieważ opisują indywidualne wydarzenia /zjawiska/

  • od greckiego idios = odrębny

Definicja muzyki Jean Jacques Roussea

Jean Jascques Rousseau uważał, że “Muzyka jest sztuką łączenia dźwięków w sposób przyjemny dla ucha”.
W XIX w. Pojawiają się definicje, z których wynika, że muzyka jest sztuką, która pobudza fantazję, porusza emocje oraz wyzwala wyobrażenia piękna i wzniosłości.
W muzyce XX w. Termin MUZYKA rozszerza swe znaczenie. Anton Vebern, austriacki kompozytor, twórca punktualizmu określa muzykę jako sztukę, której tworzywo stanowią wszystkie zjawiska akustyczne, które jesteśmy zdolni usłyszeć i jest ona uporządkowana zgodnie z koncepcją estetyczną twórcy. Muzyką może być również cisza.

Socjologia muzyki

Przedmiot socjologii muzyki

Muzyka jest aktywnością społeczną i jako taka pozostaje właściwym przedmiotem badań socjologicznych.

• Przedmiotem socjologii muzyki muszą być wszystkie rodzaje muzyki i relacje między nimi.

• W przeciwieństwie do tradycyjnej muzykologii socjologia muzyki nie rozpoznaje estetycznych różnic między muzyką artystyczną, ludową, lekką lub popularną.

• Socjologia muzyki widzi różne rodzaje muzyki z perspektywy historii społecznej i bada warunki, w których klasy i warstwy społeczne wytwarzają i konsumują różne idiomy i formy muzyczne.

Przedmiotem socjologii muzyki nie mogą być zachodni kompozytorzy muzyki „klasycznej” i ich dzieła. Przedmiotem socjologii muzyki są wszystkie dźwięki, które ludzie opisują jako muzykę i wszystko, co mówią i piszą o tych dźwiękach.

• Socjologia muzyki nie zajmuje się wartościowaniem muzyki, ani odkrywaniem jej sensu.

• Zadanie socjologa sztuki polega na zrozumieniu, dlaczego i w jaki sposób ludzie zachowują się w sposób znaczący w stosunku do dzieł sztuki.

• Socjologia zajmuje się procesami internalizacji elementów kultury przez jednostki i grupy ludzkie.

• Słowa, myśli i dążenia jednostki ludzkiej są głęboko zdeterminowane warunkami społecznymi. Aby zrozumieć te słowa, myśli i dążenia, należy zrozumieć warunki społeczne, w których one występują. Tym zajmuje się socjologia.

• Tego, co mówią ludzie o muzyce socjolog nie traktuje jako opis obiektywnej rzeczywistości, lecz jako społeczne przekonania o muzyce.

• Takie przekonania same w sobie są ważnym elementem każdej kultury. Stanowią one także podstawę ludzkich działań.

• Jeśli chcemy zrozumieć ludzkie działania, musimy najpierw zrozumieć naturę idei i wierzeń, które motywują te działania.

Jubal

Postać biblijna. Potomek Kaina, syn Lameka i Ady, brat Jabala. Według Księgi Rodzaju Jubal jest „ojcem” muzyków: Od niego to pochodzą wszyscy grający na cytrze i na flecie (Rdz 4,21). Ponieważ historia muzyki w średniowieczu oparta była głównie na egzegezie Pisma Świętego, średniowieczni teoretycy (np. Izydor z Sewilli) uważali Jubala za wynalazcę, twórcę muzyki, obok Pitagorasa.

Poważne rozważania na temat Jubala jako wynalazcy muzyki zakończyły się razem z nadejściem XVIII wiecznego racjonalizmu i chwała Bogu, od tego czasu aż dotychczas nikt o zdrowych zmysłach się już Jubalem nie zajmuje

Charles Burney

Charles Burney (1726-1814) – angielski kompozytor i historyk muzyki. Autor General History of Music, dzieła nastawionego na współczesność, niezwykle interesującego (Burney osobiście znał wielu opisywanych przez siebie muzyków i kompozytorów – Bacha, Glucka, Hassego), będące żywym świadectwem epoki (Burney nie skupia się na badaniach źródłowych).

Burney pojmuje muzykę w duchu oświeceniowym, jako sztukę włączoną w cywilizację będącą konstytutywnym czynnikiem jej [cywilizacji] rozwoju.

Zestaw nr 19 :

Muzykologia historyczna i systematyczna ( jw.)

Hanslick( jw.)

socjologia muzyki ( jw.)

Przedstawiciele paradygmatu spekulatywnego:

Przedstawiciele paradygmatu spekulatywnego teorii muzyk

Przedstawiciele paradygmatu spekulatywnego w teorii muzyki:

Arystoteles (384-322 pne)

Klaudiusz Ptolemeusz z Aleksandrii
ok. 100-ok. 165

Boecjusz (ok. 480 – ok. 525 AD)

Arystoksenos z Tarentu (364 pne - 304 pne) - traktat: Elementy harmoniki

Theodor Adorno

Estetyk muzyki, filozof, socjolog i kompozytor (uczeń Berga). Zwolennik i teoretyk wiedeńskiej szkoły dodekafonicznej. Jest autorem cennych dzieł z zakresu filozofii, socjologii i estetyki, z których wiele dotyczy problemów z zakresu muzyki.

Skrzyżowanie estetyki muzycznej, filozofii i socjologii reprezentuje myśl socjologiczna Adorno. W sposób szczególnie wnikliwy i interesujący stosuje on analizę socjologiczną do całokształtu współczesnej kultury muzycznej cywilizacji konsumpcyjnej społeczeństwa przemysłowego. Rodowód jego myśli sięga Hegla, Marksa, Webera. Analizuje kryzys kultury muzycznej XX wieku, pokazując na przykładach Schonberga czy Strawińskiego przejawy buntu muzyki współczesnej przeciw społeczeństwu, które je stworzyło. Występuje przeciw komercjalizacji kultury muzycznej, prorokując jej niechybny rozpad, rozkład. Jego idee weszły w skład współczesnej myśli filozoficznej