retinol

Witamina A

-2 odmiany: retinol (akseroftol) I 3-dehydroretinol (Wit.A2), potocznie nazywana witaminą wzrostową

- naturalnie występuje w tłuszczach roślinnych i zwierzęcych

- w wątrobie powstaje z B-karotenów(barwniki roślinne), zależy to od: zapasów w organizmie, obecności fosforu, azotanów i azotynów, temp. ciała i czynności tarczycy.

- nie powstaje w organizmach zwierząt mięsożernych

- po związaniu z odpowiednim białkiem występuje w pręcikach i czopkach

- do działania wit A niezbędne są hormony nadnerczy i tarczycy (tyroksyna jest niezbędna do konwersji karotenów z wit A, a kortyzon podwyższa jej poziom)

- ważną rolę w metabolizmie retinolu odgrywa Zn, na wchłanianie wpływa właściwa zwartość tłuszczu w pokarmie i obecność żółci w jelitach

- Różnica jest taka, że można spożywać duże ilości beta karotenu bez żadnych skutków ubocznych (nieraz może pojawić się marchewkowy kolor skóry), podczas gdy retinol jako witamina rozpuszczalna w tłuszczach może dawać przy przedawkowaniu niepokojące objawy.

-Witamina A łatwo ulega zniszczeniu na świetle

Działanie:

# bierze udział w procesie widzenia i umożliwia rozróżnianie barw

# zapewnienie normalnego wzrostu kości i zębów przez regulację aktywności komórek tkanki kostnej

# regulacja prawidłowego wzrostu i funkcjonowania tkanki nabłonkowej i utrzymanie jej ciągłości

# utrzymuje prawidłowy stan skóry, włosów i paznokci

# chroni nabłonek układu oddechowego przed drobnoustrojami

Zaburzenia wchłaniania Wit A:

- benzoesan sodu,

-niedobór witaminy D,

-kofeina,

-nikotyna,

-alkohol,

-uszkodzona trzustka.

Niedobór:

# objawy dopiero po 2-3 miesiącach żywienia niedoborowego

# zahamowanie wzrostu-zmiany najpierw w szkielecie potem w tk. miękkich

# obniżenie produkcyjności

# obniżenie odporności

# zaburzenia w procesach rozrodu

# Keratynizację nabłonków-nadmierne rogowacenie bł. śluzowych:

# zaburzenia w przewodzie pokarmowym

# niekorzystny wpływ na prawidłowy rozwój tk. chrzęstnej-zahamowanie produkcji glikozaminoglikanów

# obniżenia właściwości obronne i zaporowe skóry i błon śluzowych

# obniżenie humoralnej odporności zwierząt (upośledzenie syntezy immunoglobulin

# siara z obniżonym poziomem immunolaktoglobulin (obniżenie odporności noworodków)

# narząd wzroku

# często dochodzi do uszkodzenia mózgu i rdz. kręgowego

Nadmiar(np. podawanie dużej il. wit.A w postaci preparatów farmakologicznych):

-bolesność stawów(psy)

-zgrubienie okostnej(psy)

-wypadanie sierści(psy)

- drgawki

- biegunki

- zatrzymanie wzrostu

- złamania kości

- zmiany w narządzie wzroku

-powoduje występowanie wad w płodach

(regularne podawanie dużych dawek retinolu może doprowadzić do marskości wątroby)

Źródła pokarmowe witaminy A

Głównym źródłem aktywnych form witaminy A w organizmie jest spożywana z pokarmem pochodzenia roślinnego prowitamina A (głównie β-karoten). Innym bogatym źródłem witaminy A jest wątroba zwierząt.

Dużo prowitaminy A zawierają m.in. pomidory i marchew, poza tym witamina A znajduje się w nabiale i jajach.

Zatrucie:

Wątroby niektórych zwierząt, szczególnie polarnych, często zawierają witaminę A w ilościach toksycznych dla ludzi. Pierwsza udokumentowana śmierć (Xavier Mertz, naukowiec szwajcarski) spowodowana hiperwitaminozą A nastąpiła w styczniu 1913 podczas wyprawy na Antarktydę. Mertz, po stracie zapasów żywności, został zmuszony zjeść psy pociągowe.

Wątroba niedźwiedzia polarnego zawiera śmiertelną dla człowieka ilość witaminy A (w 500 g 9 000 000 IU vit. A)

Ciekawostki:

Hodowla kijanek pozbawionych oczu w wodzie zawierającej witaminę A powoduje rozwój dodatkowego oka z szyszynki.

Witamina A była jedną z najwcześniej odkrytych witamin. Skutki jej niedoboru znane były już w starożytnym Egipcie, Grecji oraz Rzymie i określane były nazwą kurza ślepota lub ślepota zmierzchowa. Chorobę tę leczono podając gotowaną lub surową wątrobę. Dopiero na przełomie XIX i XX wieku udało się ustalić związek pomiędzy nieprawidłowym odżywianiem się i rozwojem kurzej ślepoty.


Wyszukiwarka