legislacja

  1. Pojęcie prawa – nie sposób podać jednej uniwersalnej definicji prawa gdyż termin ten używany jest w różnych często zasadniczo odmiennych kontekstach.

Jak również Robert Alexy „ debata nad pojęciem i naturą prawa jest jednocześnie i niemłoda i niezwykle ożywiona. Sięga ponad dwa tysiąclecia wstecz, a wnaszych czasach osiągnęła nieznany dotąd poziom wyrafinowania”.

Spośród wielu różnych koncepcji pojmowania fenomenu praw na uwagę zasługują pojęcia:

Prawo Naturalne – to zespół reguł zachowania mających na obowiązywać niezależnie od woli ludzkiej przez człowieka jedynie odkrywanych wypływających z natury społeczeństwa , a z natury rzeczy, z natury ludzkiej, nadawany przez istoty nadprzyrodzone.

Owe reguły jawią się jako zawsze sprawiedliwe i najlepsze, zazwyczaj przypisuje się im również walory:

Prawo naturalne – nie zostało uzewnętrznione w żadnym akcie prawa pisanego bo przekreśliło by to jego odrębność od prawa pozytywnego.

Państwowy prawodawca może i powinien powtarzać normy o prawno – naturalnym rodowodzie swych unormowaniach ale nie jest władny ich zmienić zawiesić lub uchylić.

Prawa naturalnego nie można z reguły tylko kwestionować ale i ograniczać .

Nie jest ono w swej zasadniczej treści uzależnione od woli prawodawcy pozytywnego a tym bardziej od uznania organów stosujących prawo bez względu na to czy będą to organy administracji publicznej czy sądy.

Określenie treści prawa naturalnego jest domeną nie tyle prawników co raczej filozofów czy teologów gdyż w tradycji europejskiej koncepcji prawa naturalnego były zwykle inspirowane określonym światopoglądem religijnym.

Zarówno dokumenty międzynarodowego prawa człowieka jest również konstytucyjne wielu demokratycznych państw prawnych silnie akceptują prawo naturalny charakter godności ludzkiej oraz mający w niej swe źródło i wyrażających jej kwintesencje prawa człowieka.

Art30, iż „Przyrodzone i niezbywalne godności człowieka stanowi źródło wolności i praw człowieka i obywatela. Jest ona nienaruszalna a jej poszanowanie i ochrona jest obowiązkiem władz publicznych”.

Prawo Pozytywne – prawu naturalnemu jest przeciwstawne p. pozytywne rozumiane jako zespół reguł postępowań stanowiących wytwór działalności ludzkiej. Obejmuje ono w konsekwencji zarówno prawo ustanowione przez kompetentne władze państwowe mocą generalnych normatywnych aktów prawnych, prawo tworzone przez sądy w toku orzekania (np. common law) prawo zwyczajowe jak i reguł prawa tworzone przez naukę prawa (prawoznawstwo) jeśli w danym kraju nauka reguły takie tworzy.

Normy prawa pozytywnego mają zawsze byt ograniczony w czasie i przestrzeni o ich treści zależy od woli konkretnego prawodawcy (np. parlamentu, rządu czy narodu działającego przez instytucje referendum).

W kontynaturalnym kręgu kultury prawnej prawo pozytywne przybiera z reguły postać skodyfikowanej tzw. Ujęty jest w formie aktu normatywnego całościowo normujący poszczególne wycinki życia społecznego przy czym najpełniejszą tomy regulacji tworza kodeksy.

Prawo naturalne a prawo pozytywne

Prawu naturalnemu przysługuje atrybut nadrzędności wobec państwa pozytywnego stąd p. naturalne nazywane jest również p. ponad pozytywnym.

Korrelacje pomiędzy pr. Naturalnym a p. pozytywnym należy postrzegać w dwóch płaszczyznach; płaszczyzny aksjologicznej i praktycznej.

W płaszczyźnie aksjologicznej odnoszącej się do tworzenia prawa akcentowana jest rola prawa naturalnego w legitymizacji władzy prawodawczej oraz konstytuowaniu demokratycznego ładu państwowego.

Wymaganie zgodności prawa pozytywnego z prawem podstawowym regułami o ponadczasowym (naturalno-prawnym) charakterze jest jednym z koniecznych elementów koncepcji demokratycznego państwa prawnego.

W konsekwencji normy prawa pozytywnego kolidujące z regułami prawno – naturalnymi, ocenione są jako wadliwe i prawodawca który je ustanowił traci legitymację do sprawowania władzy a dane państwo postrzegane jest jako niedemokratyczne.

W ostateczności prawo natury umożliwia nawet sięgnięcie do iuris resistendi (prawa do oporu), pozwalają ludowi na obalenie władzy która zapomniała o konieczności szanowania norm iuris naturalis (prawa naturalnego)

Współczesną remiz encję prawa do oporu stanowi koncepcja nieposłuszeństwa obywatelskiego.

NIEPOSŁUSZEŃSTWO OBYWATELSKIE oznacza celowe działanie które złamią zakazy i nakazy, aby udowodnić że zostały naruszone wartości istotne dla obywateli i społeczeństwa.

Działania te zmierzają najczęściej do zmiany przepisów lub określonej decyzji organów władzy.

Charakterystyczna dla obywatelskiego nieposłuszeństwa jest:

Natomiast w płaszczyźnie praktycznej odnoszącej się do stosowania prawa punktem wyjścia muszą być zawsze prawa pozytywnego bo tylko je można wyznaczyć i określić w sposób na tyle precyzyjny by mogły stanowić podstawę stosunków prawnych zarówno w wymiarze wertykalnym jak i horyzontalnej (między jednostkami i podmiotami podobnymi).

Polski ustawodawca uznał istnienie dwóch odrębnych wartości, które konstytucja reguluje i gwarantuje wolności i praw roszczeniowych.

Wolność człowieka jest wartością naturalną przyrodzoną i niezbywalną wymiar praktyczny polega na realizacji prze człowieka jego aktu woli.

Natomiast prawo roszczeniowe człowieka pojmowane jest jako przyznane mu przez państwo w akcie normatywnym albo przez wiążące Polskę traktat świadczenie które inny podmiot ma spełnić po zaistnieniu określonych warunków.

W ten sposób konstytucje RP zaakceptowała istnienie za równo tzw. Praw naturalnych nazywane wolnościami człowieka i obowiązków obywatelskich jak i przyznanie przez państwo lub przez umowę międzynarodową uprawnień do określonych świadczeń mieszczących się w kategorii prawa pozytywnego nazywają je prawami człowieka i obywatela.

Prawo Przedmiotowe – miarem prawa przedmiotowego określony jest całokształt obowiązujących norm prawnych ustanowionych alboo usankcjonowanych przez państwo i zagwarantowanych przymusem państwowym.

Na definicję prawa przedmiotowego składają się zatem trzy elementy:

NORMA PRAWNA jest w nauce prawa zgodnie rozumiana jako wypowiedz wskazująca określony sposób postępowania a więc jako reguła zachowania przy czym od innych rodzajów norm mają odróżnić cechą prawności.

Normy prawne po wyższym rozumieniu charakteryzują się dwoma cechami:

  1. Mają charakter ogólny inaczej generalny tzw. Wyznaczają zachowanie pewnych adresatów wyróżniamy ze względu na jakąś ich wspólną cechę.

  2. Mają charakter abstrakcyjny więc wyznaczają klasy zachowań i nie ulegają samo zachowań po przez jednorazowe zastosowanie.

Poza zakresem p. przedmiotowego pozostają więc normy prawne o charakterze konkretno – indywidualnym .

Normy prawa przedmiotowego stanowią dopiero podstawę decyzji jednostkowych wydawanych przez organy orzekające jak sądy czy organy administracji.

Normy prawa przedmiotowego mają powstawać w dwojaki sposób:

  1. Stanowione przez państwo – gdy państwo działając przez upoważnione do tego ciało kolegialne lub jednoosobowe tworzy nowo dotychczasowo nie istniejącą – normę prawną.

  2. Mogą być jedynie sankcjonowane przez państwo – gdy państwo normę stanowioną dotychczas zwyczajowo, uznaje za obowiązujący po przez działalność stosowaną organów stosujących prawo, które zwyczajem zaczynają się posługiwać tak jak prawem.

Stanowienie jest współcześnie podstawowym przepisem powstawania prawa prawo było tworzone w ten sposób także w czasach dawniejszych prawdziwy rozkwit prawa stanowionego rozpoczyna się XIX w. pisane konstytucje.

Tendencja taka utrzymuje się obecnie co należy wiązać ze wzrostem roli państwa w różnych sferach życia społecznego. Prawo jest traktowane przez państwo jako jeden z podstawowych instrumentów jego polityki stąd podstawowa pula prawa stanowionego.

Stanowienie prawa jest procesem który zakłada istnienie pewnych norm kompetencyjnych określających warunki przy spełnieniu których może zachodzić.

Taką podstawa tworzenia prawa w państwie o systemach prawa stanowionego jest konstytucja.

Integralną częścią prawa w znaczeniu przedmiotowym jest przymus stanowiący zabezpieczenie jego przestrzegania dysponuje nim na zasadzie monopolu państwo które stwarza w tym celu specjalny aparat zwany aparatem przymusu.

Wyróżniamy dwa rodzaje przymusu:

Prymus bezpośredni – polega na użyciu siły fizycznej bez czyjego kol wiek uczestnictwa i bez żadnego stadium bezpośredniego . Wtedy więc nadawca wymagań nie oczekuje. (policja stosuje przymus bezpośredni).

Użycie siły fizycznej polega oczywiście na zadawaniu bólu fizycznego który ma zniechęcić do oporu(np. bicie pałką) względnie na własną siłę oporu jednostki.

Prymus Pośredni – opiera się na płaszczyźnie oporu za pomocą uwidocznienia zagrożeń. Może to temu służyć groźba użycia siły zapowiedź rozmaitych sankcji, kar, dolegliwości, strat pozbawienia pewnych dóbr lub praw itp. Koszt oporu ma skłonić wahającego się lub opornego do posłuchu.

Prymus pośredni zawiera w sobie groźbę ale zawieszoną , zastosowanie siły i doznania przez zagrożonego zapowiedzianej dolegliwości zależy od jego własnego zachowania a podmiot dysponujący aktem zdolności ukarania w zupełności zadowala się rezygnacja z oporu pod wpływem samej możliwości groźby.

Każda jednostka pokrzywdzona która uzyskała wyrok sądowy na swoją korzyść ma prawo do tego aby organy państwowe przeprowadziły egzekucję jej prawa.

Nie może jednak sama bez ingerencji i sądu stosować przymusu dla wyegzekwowania przysługującego jej prawa.

Prawo podmiotowe – p. podmiotowe to przysługujące określenie podmiotu prawa możność domaganie się od innego podmiotu prawa określonego zachowania się (działanie , zaniechanie lub znoszenia0.

Cechą charakterystyczną prawa podmiotowego jest skorelowanie uprawnienia jednego podmiotu z obowiązkiem innego podmiotu.

Wyróżniamy dwa rodzaje prawa podmiotowego:

Prawo Podmiotowe Prywatne – to konkretne uprawnienie przysługujące jednostce wobec innej jednostki lub podmiotów podobnych

Prawo Podmiotowe Publiczne – to konkretne uprawnienie przysługujące jednostce wobec władz publicznych.

Prawo podmiotowe publiczne może być przyjęty w dwojaki sposób:

I w jednym iw drugim wypadku jednostce której owo prawo podmiotowe przysługują również środki prawa pozwalające na wynoszenie realizacji tego prawa przez władze publiczne przede wszystkim dostęp do sądu.

Źródłem każdego prawa w znaczeniu podmiotowym jest prawo przedmiotowe.


Wyszukiwarka