ZOBOWIĄZANIA WYKŁADY

ZOBOWIĄZANIA WYKŁADY

WYKŁAD NR 2 22.10.2010r.

Art. 353 KC

Źródłem zob. wzajemnych są umowy

Facere – działanie

Non facere – zaniechanie

Roszczenia – są to uprawnienia majątkowe, które są wymagalne. To prawo podmiotowe o charakterze względnym.

Uprawnienie – przejdzie w roszczenie jeśli będzie mu odpowiadał po stronie dłużnika obowiązek.

Wierzytelność – jest to prawo podmiotowe. To funkcjonalny zestaw uprawnień przysługujący wierzycielowi.

Esentialia negoti – tj. prawa podmiotowo istotne np. termin, miejsce i warunek.

Art. 654 KC – przepis względnie obowiązujący („gdy strony inaczej nie postanowią”)

Consensus – zgodne oświadczenie stron (nie porozumienie!!)

Różne zdarzenia mogą rodzić różne stosunki.

Zas. współżycia społecznego nie są normami prawnymi ale mimo to stanowią pewna granicę

Aby umowa wywołała zobowiązanie musi to być umowa godziwa – zgodna z prawem i zas. współżycia społecznego.

Ustawodawca musi być ustawodawcą racjonalnym

To my określamy jakie może być świadczenie – zas. swobody umów.

Zróżnicowanie zobowiązań:

Jeżeli strony zawrą w treści umowy elementy essencialia negoti występujące w KC to jest to umowa typowa.

Art. 765- umowa komisu. Strony: komisant i komitent

Art. 535 – umowa sprzedaży. Strony: sprzedawca i kupujący.

Art. 535;

Czynność prawna konsumenta – skutek zależy od zgodnego porozumienia stron.

Cena jest świadczeniem jednorazowym, bo od początku wiemy jaka kwotę musimy zapłacić. Sprzedawca od początku wie ile ma żądać od kupującego.

Cena jest świadczeniem jednorazowym z punktu widoku sprzedawcy) i podzielny (z punktu widoku kupującego).

Sukcesywnie świadczony bo właściwością świadczenia są pieniądze.

Umowa sprzedaży jest świadczeniem wzajemnym – jest to umowa zobowiązująco – rozporządzająca.

***

Świadczenie z umowy najmu art. 659 KC- rodzi zobowiązanie ale nie przenosi własności.

Najemcy przysługuje korzystanie wyczerpujące się w używaniu rzeczy.

Najemca może zadać zapewnienia używana rzeczy przez czas oznaczony lub nieoznaczony, od wynajmującego.

Świadczeniem wynajmującego jest zapewnienie najemcy bezkolizyjne używania rzeczy. To świadczenie jest ciągłe – wynajmujący musi ciągle zapewnić używanie rzeczy. Nie można tej ciągłości przerwać.

Wierzytelność najemcy jest to żądanie do korzystania z rzecz na czas oznaczony lub nieoznaczony.

Świadczenie najemcy jest to czynsz.

Czynsz – to wynagrodzenie za używanie. Jest to świadczenie okresowe tzn. np. co miesiąc płaci się pewną ustaloną kwotę; jest to też świadczenie jednorazowe – co miesiąc jednorazowo płacimy cały czynsz.

Nigdy św. okresowe nie może byś św. ciągłym!! Św. okresowe z zasady ma charakter niepodzielny.

***

Istotnym które pojawia się przy okazji wykonywania zobowiązania jest kwestia ustalenia rodzaju świadczenia. Najlepiej jest to widoczne, gdy mamy ustalić czy nastąpiło przedawnienie roszczeń.

Podział świadczeń można dokonać stosując różnorodne kryteria. Mogą one być zarówno doktrynalne jak i ustawowe.

Jednym z takich podziałów świadczeń ustawowych jest podział na:

  1. Św. jednorazowe – mamy z nim do czynienia wtedy, gdy da się ono spełnić jedną czynnością np. wykonanie dzieła, przewiezienie towaru, zapłata ceny lub nawet wieloma czynnościami, ale takimi które składają się na jeden wynik. Wtedy takie św. jednorazowe przybiera postać św. sukcesywnego, czego przykładem jest zapłata ceny w ratach. Należy podkreślić, że zapłata ceny jako św. jednorazowe wypełnia nam wierzytelność kupującego i od chwili zawarcia umowy sprzedaży jest ona już znana.

Jeżeli całość świadczenia jest z góry określona, ale ma być świadczona częściami w ciągu określonego czasu np. w przypadku ceny której płatność została rozłożona na raty, wtedy również mamy do czynienia ze św. jednorazowym

  1. Św. ciągłe

  2. Św. okresowe

WYKŁAD NR 3 01.11.2010 r.

Podział św. w zależności od charakteru przedmiotu:

Oznaczone co do gatunku

Oznaczone co do tożsamości

Odpowiedzialność dłużnika – patrzeć na treść zobowiązania. Analizujemy treść od str. Wierzyciela i dłużnika

Zobow. od str. Dłużnika → mówimy o powinności. Powstaje kwestia długu.

Dług ≠ odpowiedzialność

WYKŁAD NR 4 19.11.2010 r.

Zobowiązanie solidarne przy jedności dłużników:

WIERZYCIEL

DŁUŻNIK 1 DŁUŻNIK 2

Wielość świadczeń:

WIERZYCIEL

DŁUŻNIK 1 DŁUŻNIK 2

Sytuacja każdego z tych dłużników jest nieco odmienna.

Zobowiązanie może być solidarne pomimo tego, że każdy z dłużników jest zobowiązany w sposób odmienny. Z art. 368 wynika, ze dla istnienia zobowiązania solidarnego nie jest konieczna tożsamość podstawy prawnej świadczenia do którego spełnienia zobowiązani są poszczególni dłużnicy.

Zobowiązanie solidarne może być również wtedy, gdy mają miejsce różne reżimy odpowiedzialności (→ odp. kontraktowa i deliktowa), jak też solidarność nie zleży od zasad odp. czyli chodzi tu odpowiedź na pytanie czy dłużnicy odpowiadają na zasadnie winy, ryzyka bądź słuszności.

Zobowiązanie solidarne nie zależy też od tego jakie normy są podstawą tejże odpowiedzialności – w przyczynach niedozwolonych → art. 415, 429 KC.

Zobowiązanie solidarne będzie również wtedy, gdy nie zajdzie tożsamość świadczenia.

Na dodatek dopuszcza się również aby w czasie trwania zob. sol. Dochodziło do zmian w świadczeniu, których źródłem jest czynność prawna, ponieważ brakuje ustawowego przepisu, który by przewidywał taką odpowiedzialność, a zgodnie z art. 369 źródłem solidarności może być czynność prawna bądź przepis ustawy. Przykładem może być tutaj art. 374 §1.

NOWACJA

Nowacja tj. odnowienie – zgodnie z art. 506 §1 KC → jeżeli w celu umorzenia post. dłużnik zobowiązuje się za zgodą wierzyciela spełnić inne świadczenie, albo nawet to samo świadczenie z innej podstawy prawnej, to dotychczasowe zobowiązanie wygasa.

Problem nowacji polega na tym, że jestem zadłużony i szukam jakiegoś wyjścia z sytuacji.

Jeśli kredyt został odnowiony, to znaczy, że stary został umorzony, a umowa utworzyła nowy kredyt.

Zasadą jest, że odnowienie powoduje umorzenie dotychczasowego zobowiązania. Dokonane między wierzycielem a jednym z dłużników solidarnych, zwalnia resztę dłużników z obowiązku świadczenia, które wynika z tego umorzonego zobowiązania (art. 374). Wyjątek: chyba, że wierzyciel zastrzegł, że zachowuje przeciwko nim swe uprawnienia.

W wyniku nowacji dochodzi do powstania nowego stos. zobowiązaniowego między wierzycielem a tym z dłużników solidarnych, który jest strona umowy odnowienia. Trzeba podkreślić, że skutki wyżej wskazane nie są uzależnione ani od zgody współdłużników, ani nie wymaga ta czynność (nowacja) ich powiadomienia (art. 374 KC).

Patrząc na tę syt. od str. atr. 368 KC, do czego uprawnia nas ostatnie zdanie art. 374 § KC, że: „chyba że wierzyciel zastrzegł, że zachowuje przeciwko nim swe prawa”. Skłania to do konstatacji, że skutki wynikające z solidarności zobowiązania będą nadal zachodzić zarówno między współdłużnikami jak i miedzy nimi a dłużnikiem będącym stroną umowy odnowienia, mimo, że w wyniku tej umowy między dłużnikiem dokonującym nowacji, a wierzycielem zaistnieje nowe zobowiązanie i mimo, że dłużnicy w tych stos. obligacyjnych mogą być zobowiązani w sposób odmienny.

A zatem jeżeli nastąpi spełnienie świadczenia przez któregokolwiek ze współdłużników spowoduje to wygaśnięcie zarówno zobowiązania istniejącego pierwotnie jak i tego, które powstało w wyniku dokonania nowacji. Wtedy również pozostali współdłużnicy zostaną zwolnieni od obowiązku świadczenia.

Art. 453 KC → datio in solidum, tj. Świadczenie zamiast wykonania. Nie dochodzi do umorzenia zobowiązania pierwotnego z chwilą zawarcia nowej umowy.

Na egzamin:

Nie wyłączają solidarności zobowiązania w których występuje różnica wysokości świadczeń, np. jeden ma świadczyć 1000 zł. A drugi 100 zł. Jeżeli taki przypadek zaistnieje to wtedy górną granicę zobowiązania objętego solidarnością wyznacza wysokość najniższego świadczenia, co jest równoznaczne z tym, że pozostała kwota nie jest zobowiązaniem solidarnym.

Zobowiązanie solidarne jest także i wtedy, gdy odmienne są w stosunku do poszczególnych dłużników: termin, miejsce i sposób spełnienia świadczenia, albo zastrzeżone były różne warunki spełnienia świadczenia.

Działania i zaniechania jednego z dłużników nie mogą szkodzić współdłużnikom. Z art. 371 wynika zasada, że w czasie trwania stos. obligacyjnego dłużni solidarny nie może własnym działaniem, czy to facere czy non facere pogarszać sytuacji prawnej współdłużników. Chodzi tutaj nie tylko o syt. prawna istniejącą pomiędzy współdłużnikami a wierzycielem, ale również w stosunkach regresowych zaistniałych między samymi dłużnikami.

Odpowiedzialność ciąży na majątku a dług ciąży na dłużniku!!!

Działania w rozumieniu art. 371 nie polegają wyłącznie na czynnościach prawnych, ale ale także tym pojęciem w rozumieniu tego przepisu objęte są czynności faktyczne skierowane nie tylko do wierzyciela ale również do os. trzecich.

Do grupy działań należy zaliczyć:

Działania te podjęte przez dłużnika solidarnego nie mogą szkodzić współdłużnikom.

Z kolei w grupie zaniechań wyróżnić należy przede wszystkim:

Opóźnienie bądź zwłokę w spełnieniu świadczenia

Nieskorzystanie z przysługującego zarzutu

Niepodjęcie jakiejś czynności, którą dłużnik mógł podjąć

Konsekwencja takiego zachowania się jednego z dł. solidarnych, które szkodzi współdłużnikom jest to, że wywołuje ono skutek wyłącznie wobec tego dłużnika, który w ten sposób się zachował, nie powodując jakichkolwiek ujemnych konsekwencji z tego tytułu w stos. do pozostałych.

Z omawianego art. 471 KC wynika również także i to, że w razie zawonionej przez jednego z dłużników solidarnych niemożliwości świadczenia, pozostali są zwolnieni od obowiązku świadczenia.

Niemożliwość św. powinna być obiektywna, tzn. że danego św. nie jest w stanie spełnić nie tylko dłużnik, ale w ogóle nie może ono być spełnione. Jakkolwiek w sytuacji, gdy św. ma mieć charakter osobisty, to wtedy przy ocenie czy dochodzi do niemożliwości św. trzeba brać pod uwagę również elementy subiektywne po str. dłużnika, np. jego inwalidztwo.

Jednak co do zasady subiektywna niemożliwość św. nie skutkuje nieważnością, ale uzasadnia odp. kontraktową wynikającą z art. 471 KC.

Niemożliwość ta musi być nieprzemijająca.

Niemożliwość gospodarcza – zachodzi to w syt. gdy wykonanie św. jest w prawdzie możliwe, ale aby je spełnić należy ponieść koszty, nakłady i starania jakich nie można od dłużnika wymagać w danej sytuacji.

Niemożliwość gosp. wynika z art.,. 354 KC, zawierającego klauzulę generalną, a odnoszącego się do wykonania zobowiązania.

Mając na uwadze treść art. 372 KC, trzeba stwierdzić, że pomimo, że w stos. do jednego z dł. sol. i to bez wzgl. na przyczynę bieg przedawnienia zostanie przerwany bądź zawieszony, to w stos. do współdłużników wierzyciel nie będzie mógł od nich skutecznie dochodzić roszczenia. Czyli jeśli upłynie termin przedawnienia w stos. do współdłuż. a podniosą oni zarzut przedawnienia, to wierzyciel nie będzie mógł od nich skutecznie dochodzić św.

Nieuwzględnienie przez sąd zarzutu przedawnienia roszczenia wierzyciela, podniesionego przez jednego z dł. sol. wywiera skutki w stos. do pozostałych współdłużników.

Jeżeli spojrzeć na tą syt. przez pryzmat roszczenia regresowego, to zgodnie z art. 376 KC, mimo, że w stos. do współdłużników roszczenie wierzyciela uległo przedawnieniu, nie będą mogli oni skutecznie uchylić się od zaspokojenia roszczenia regresowego dłużnika, który spełnił św.

Z kolei zwolnienie z długu lub zrzeczenie sie solidarności przez wierzyciela wzgl. jednego z dł. sol. nie ma skutku wobec współdłużników.

Zaistnienie solidarności odpowiedzialności dłużników nie stoi na przeszkodzie możliwości zawarcia przez każdego z nich umowy z wierzycielem w której (art. 508 KC) zwolni on tego dłużnika z długów, czyli z powinności świadczenia lub zrzeknie się w stos. do niego solidarności. Tego rodzaju zdarzenia należy zaliczyć do korzystnych, ale dla danego dłużnika. Zaś z perspektywy pozostałych są one niekorzystne, gdyż pogarszają położenie współdłużników (wierzyciel uprzywilejował jednego dłużnika, dlatego o spełnienie św. zwróci się do pozostałych dłużników → art. 366 KC)

Z mocy art. 366 KC wskazane w tym przepisie zdarzenia wzgl. współdłużników są bezskuteczne i to niezależnie od tego czy w danych stosunkach powodują one pogorszenie ich położenia.

Powyższy przepis oznacza, ze mino tego, że zwolnienie z długu zwolnienie z długu lub zrzeczenie się solidarności odnoszą skutek wzgl. dłużnika, którego dotyczą, współdłużnicy ponoszą nadal solidarna odp. wobec wierzyciela za całość długu, a zwolniony z długu bądź solidarności dłużnik nadal będzie zgodnie z art. 366 ponosił odp. regresową.

Przykładowo: zrzeczenie się sol. w stos. do jednego z dłużników oznacza to, że wierzyciel będzie mógł dochodzić od tego dłużnika tylko tej części roszczenia jaka na tego dłużnika przypada.

Dłużnik sol. może bronić się zarzutami, które przysługują mu osobiście (art. 375 §1).

Z porównania §1 i §2 art. 375 wynika, że są zarzuty wspólne wszystkim współdłużnikom, a inne przysługują dł. osobiście. Cytowany przepis art. 370 KC określa jakie zarzuty może podnieść dł. sol. przeciwko roszczeniom wierzyciela. Z treści tego przepisu wynika, że dł. sol. nie może bronić sie zarzutami osobistymi, które przysługują innemu dłużnikowi.

ZARZUTY PRZYSŁUGUJĄCE OSOBIŚCIE dł. sol. wzgl. wierzyciela to są takie zarzuty, które dot. wyłącznie osoby tego dł. np.

są to też zarzuty wynikające z określonego stosunku tego dł. wzgl. wierzyciela, (art. 489-505)np.

ZARZUTY WSPÓLNE, tzn. zarzuty, które są wspólne wszystkim dłużnikom solidarnym. Może się na nie powołać każdy z dłużników. Zarzuty wspólne są ze wzgl. na coś → ze wzgl. na sposób powstania zobowiązania, np.

zarzuty te są ze wzgl. na treść zobowiązania, np. świadczenie zostało już spełnione.

Art. 375 §2

Wyrok zapadły na korzyść jednego z dłużników solidarnych, to każde prawomocne orzeczenie sadu rozstrzygające powództwo wierzyciela przeciw b temu dłużnikowi, przez jego oddala je w całości lub w części, albo poprzez inne korzystne dla dł. rozstrzygnięcie, np. rozłożenie na raty, dorocznie spłaty. Jednakowoż aby wyrok mógł wywierać taki skutek, to musi być czynnik uwzględnienia zarzutów wspólnych wszystkich współdłużników.

Wyrok taki nie korzysta wobec współdłużników solidarnych z powagi rzeczy osadzonej.

W stosunku do współdłużników wywiera on skutki materialno prawne w postaci zwolnienia ich w całości lub części ze zobowiązania wobec wierzyciela.

WYKŁAD NR 5 17.12.2010 r.

Art. 366 KC

Świadczenie musi mieć charakter podzielny. Wielość podmiotów nazywana jest komplikacją podmiotową.

Przedmiot stos. zobowiązaniowego jest jeden.

Przy solidarności nie dochodzi do podziału zobowiązania niezależnie od tego ile jest podmiotów.

Każdy z dłużników solidarnych może być odrębnie zobowiązany i odrębnie uprawniony wobec wierzyciela.

Art. 369

Solidarności nie można domniemywać. Świadczenie wynika z konsensusu (ale nie w przypadku zobowiązań z ustawy).

Odpowiedzialność ciąży na majątku, a powinność na dłużniku.

Klain uważa, ze mamy do czynieni a z jednym zobowiązaniem, ale ze zwielokrotnieniem uprawnień i powinności.

Ze zobowiązaniem in solidum mamy do czynienia gdy:

Umowa o pracę jest to stos. zobowiązaniowy, a nie cywilnoprawny.

Czyn niedozwolony jest zdarzeniem

Szkoda jest jedna.

Zobowiązanie in solidum nie jest zobowiązaniem solidarnym (bo przy in solidum nie ma czynności prawnej), ale niektóre przepisy ze zobowiązań solidarnych stosuje się również do in solidum, np. umorzenie.

Zobowiązanie in solidum jest konstrukcją wypracowaną przez sądy i podstawą tej odp. jest właśnie wyrok sadu.

***

Komplikacje natury przedmiotowej → zwielokrotniony element świadczenia.

Art. 365 → zobowiązanie przemienne

To zobowiązanie w którym występuje od samego początku wielość świadczeń. Z chwilą, gdy dokonano wyboru przez os. uprawnioną które św. spełnić, to May do czynienia ze zobowiązaniem zwykłym.

Art. 391

Jeśli w umowie zastrzeżono, że os. trzecia (jest ona poza stos. prawnym wynikającym z tej umowy) zaciągnie zobowiązanie. Wśród umów szczególną pozycję zajmują tzw. umowy gwarancyjne sensu largo, których istota sprowadza sie do zapewnienia, które jest sankcjonowane przyjęciem odpowiedzialności wobec drugiej str. umowy za zachowanie os. trzeciej. Należy podkreślić, że tego rodzaju odp. powstaje tylko w syt. gdy os. trzecia pozostaje poza stos. prawnym, za której to zachowanie gwarantuje jedna ze stron tego rodzaju umowy. W związku z taka treścią tej umowy powstaje pytanie czy tego rodzaju zastrzeżenie może wywołać jakie kol wiek skutki prawne wobec os. trzeciej.

Poza umowami gwarancyjnymi sensu largo, których konstrukcja jest oparta na zastrzeżeniu w praktyce zawierane są również autonomiczne umowy, których podst. celem jest przejęcie ryzyka niewykonania zobowiązania. Następuje to w ten sposób, że przejmujący ryzyko, czyli gwarant, przyrzeka spełnić świadczenie z umowy łączącej dwa inne podmioty na wypadek gdyby dłużnik tego świadczenia nie spełnił. Jednym z przykładów może być gwarancja bankowa, ale co do możliwości powołania się na art. 391 zdania w doktrynie jak i judykaturze są rozbieżne. W związku z istnieniem tego rodzaju umów powstaje pytanie, co do samoistności umowy gwarancyjnej. Dotyczy to zarówno umowy gwarancji sensu stricte jak i umowy o świadczenie przez os. trzecią przewidziane w art. 391 KC. Generalnie przyjmuje się, ze umowy tego rodzaju nie mogą istnieć bez stosunku zobowiązaniowego, którego realizację zabezpieczają. Istnienie tego stos. nazywane jest celem umowy gwarancji, tj. causa cavendi. Decyduje o tym, że w wypadku gdy stosunek podstawowy zabezpieczany przez umowę gwarancji w ogóle by nie zaistniał, albo przestał istnieć na skutek gwarancji. Gwarancja staje się bezprzedmiotowa.

Umowa przywłaszczenia → to umowa, którą można zaliczyć do umów nienazwanych, która za przedmiot ma tylko rzecz ruchomą. Istnieją 2 rodzaje tych umów:

Umowa przywłaszczenie od zastawu różni się tym, że następuje przeniesienie własności.


Wyszukiwarka