Ścieki

Obejmują wody zużyte przez gospodarstwa domowe, zakłady zbiorowego żywienia i inne ośrodki użyteczności publicznej. Zawierają duże ilości zanieczyszczeń organicznych, w tym węglowodanów, białek i tłuszczów oraz produktów ich rozpadu, a także zanieczyszczeń feralnych oraz mocznika i amoniaku. W ściekach tych znajduje się dużo związków fosforu pochodzących ze środków piorących i myjących. Zawierają one jaja pasożytów oraz wiele wirusów, bakterii i grzybów – typowe flory przewodu pokarmowego ludzi i zwierząt.

Co się dzieje ze ściekami gdy trafią do zbiornika wodnego?

• Wprowadzenie ścieków zawierających substancje odżywcze dla drobnoustrojów powoduje nadmierny rozwój bakterii.

• Mineralizacja związków organicznych przez drobnoustroje jest procesem zużywającym duże ilości tlenu, więc w krótkim czasie prowadzi do wyczerpania się tlenu rozpuszczalnego w wodzie. Powoduje to śmierć wielu organizmów, które giną z powodu braku tlenu. W warunkach beztlenowych drobnoustroje rozkładają substancje organiczne w drodze gnicia lub fermentacji – produktami końcowymi są: siarkowodór, metan i amoniak. Są one, zwłaszcza siarkowodór, związkami toksycznymi dla organizmów.

• Przy współ działaniu naturalnych procesów fizycznych, chemicznych i biologicznych chwilowe zakłócenie równowagi w ekosystemie spowodowane zrzutem ścieków może zostać szybko zniwelowane na drodze samooczyszczania.

• Jeśli jednak ilość wniesionych substancji organicznych przekracza zdolność ekosystemu do samooczyszczania może nastąpić zanik w nim życia biologicznego. Substancje toksyczne jak: fenole cyjanki, detergenty, pestycydy, metale ciężkie mogą hamować lub całkowicie uniemożliwiać samooczyszczenie.

Zbiorniki wodne mają naturalną zdolność do usuwania zanieczyszczeń – zjawisko samooczyszczania. Obejmuje ono: rozcieńczanie zanieczyszczeń, sedymentację zawiesin, adsorbcję oraz mineralizację materii organicznej przez drobnoustroje. Drobnoustroje zasiedlające zbiorniki wodne odgrywaja najistotniejszą rolę w procesie samooczyszczania. Dzięki ich metabolizmowi związki organiczne mogą zostać rozłożone do dwutlenku węgla i wody.

Eutrofizacja – jest to wzrost żyzności wód spowodowany nadmierną ilością pierwiastków biogennych tzw. nutrietów, w tym głównie azotu i fosforu.

Skutki przyrodnicze

Zmniejsza się różnorodność gatunkowa biocenoz wodnych, przyspieszone zostają procesy sukcesji zbiorników wodnych w kierunki ich zarastania i spłycania. W głębokich jeziorach rozkład obumarłej masy glonów w warunkach beztlenowych prowadzi do wytwarzania się w strefach przydennych trującego siarkowodoru i tzw. martwych pustyń, czyli obszarów pozbawionych życia.

BZT (biochemiczne zapotrzebowanie na tlen) – wskaźnik ten określa ilość tlenu zużywaną przez drobnoustroje na mineralizację substancji organicznych zawartych w wodzie lub ściekach.

BZT5 - jest to ilość tlenu zużytego w ciągu 5 dni w mg/dm3

ChZT (chemiczne zapotrzebowanie na tlen) – wskaźnik ten określa ilość tlenu zużytego z utleniacza na utlenianie związków organicznych (utleniacze to: dwuchromian potasu i nadmanganian potasu).

Oczyszczanie ścieków

• Oczyszczanie mechaniczne – usuwanie zanieczyszczeń stałych i zawiesin opadających (efekt oczyszczania do 30% BZT5)

• Oczyszczanie biologiczne – usuwanie zanieczyszczeń rozpuszczonych, organicznych (efekt oczyszczenia 85 – 93% BZT5)

• Oczyszczanie chemiczne – usuwanie azotu i fosforu (skuteczność oczyszczania do 95% BZT5, redukcja związków biogennych do 90%)

Oczyszczanie mechaniczne odbywa się w wyniku procesu cedzenia, sedymentacji (osiadania) i flotacji grawitacyjnej (rozdzielanie cząstek zawieszonych w płynie od tego płynu, polegające na unoszeniu się ich ku powierzchni w wyniku różnic gęstości obu substancji).

• Piaskowniki – urządzenia, w których w wyniku sedymentacji zatrzymywane są zanieczyszczenia mineralne.

• Osadniki wstępne – odbywa się w nich sedymentacja oraz fermentacja osadów ściekowych.

• Odtłuszczacze – służą do usuwania w wyniku flotacji olejów, tłuszczów oraz innych substancji o gęstości mniejszej od wody.

Metody chemicznego oczyszczania ścieków stosuje się podczas podczyszczania ścieków w zakładach przemysłowych przed ich odprowadzania do kanalizacji zbiorczej.

Oczyszczanie biologiczne - przebiega przy udziale mikroorganizmów i może być prowadzone w warunkach naturalnych (np. filtry gruntowe) i sztucznych (złoża biologiczne i komory osadu czynnego). Odbywa się ono przy udziale enzymów wydzielonych przez mikroorganizmy biorące udział w procesie oczyszczania.

Oczyszczanie biologiczne polega na stworzeniu jak najlepszych warunków dla bogatego zespołu bakterii, pierwotniaków, grzybów, które maja się rozmnażać i rozwijać oraz rozkładać substancję organiczną zawartą w ściekach do substancji nieorganicznych: dwutlenku węgla, wody, azotanów i fosforanów. Warunkiem jest dostęp tlenu, ale w warunkach beztlenowych bakterie denitryfikacyjne mogą przynajmniej część azotu usunąć ze ścieków całkowicie redukując azotany do wolnego azotu cząsteczkowego, który wraca do atmosfery.

• Filtry gruntowe zakłada się na gruntach piaszczystych lub wytworzonych sztucznie powierzchniach z gruntem wymienionym na złoże filtracyjne. Składa się z rur rozsączających i przewodów doprowadzających ścieki.

• Złoża biologiczne to urządzenia do biologicznego oczyszczania ścieków w środowisku aerobowym (tlenowym). Oczyszczanie ścieków jest wynikiem działalności organizmów żywych (roślinnych i zwierzęcych), osiadłych w postaci błony biologicznej na materiale wypełniającym złoże (tłuczeń granitowy, bazaltowy, żużel, cegła, koks, kamień polny i tworzywa sztuczne). Ścieki doprowadzane są na złoże i rozpryskiwane (najczęściej stosuje się zraszacze obrotowe). Modyfikacją złoża biologicznego jest złoże torfowe. Wypełnieniem jest torf a w dolnej warstwie piasek.

Ekoreaktor

Komory osadu czynnego – to urządzenia, w których oczyszcza się ścieki za pomocą specjalnie przygotowanego osadu zawierającego mikroorganizmy. Ponieważ oczyszczanie odbywa się w warunkach tlenowych, więc osad czynny wymieszany ze ściekami musi być napowietrzany (stężonym powietrzem). Osad czynny występuje w postaci kłaczków. Po oczyszczenie na złożu biologicznie czynnym lub w komorach osadu czynnego ścieki muszą przejść przez osadniki wtórne.

W oczyszczalniach ścieków poważny problem stanowią osady ściekowe. Osady pochodzenia organicznego poddaje się procesowi fermentacji w komorach fermentacyjnych lub kompostuje a następnie odwadnia. Przerobione osady mogą być spalone, zastosowane jako nawóz lub składowane na wysypiskach odpadów komunalnych.

Przydomowe oczyszczalnie ścieków powinny zapewniać dwa stopnie oczyszczania ścieków:

• Oczyszczanie mechaniczne (osadniki gnilne, filtry piaskowe, drenaż rozsączający)

• Oczyszczanie biologiczne (oczyszczanie hydrobotaniczne, złoża biologiczne, komory osadu czynnego).

• Podstawowym elementem przydomowych oczyszczalni ścieków jest osadnik gnilny – urządzenie do wstępnego oczyszczania ścieków. Zachodzą w nim procesy sedymentacji, flotacji grawitacyjnej i fermentacji.

Oczyszczalnie hydrobotaniczne stanowią rodzaj złoża filtracyjnego, ma którym posadzone są specjalnie dobrane rośliny (sitowie, trzcina, wierzba krzewiasta). Rozkład zanieczyszczeń następuje głównie w strefie korzeniowej tych roślin, ponieważ korzenie i kłącza uwalniają tlen dogruntu. Oczyszczalnie hydrobotaniczne muszą mieć nieprzepuszczalne dno i boki aby ścieki nieprzedostwały się do wód gruntowych.

Zagospodarowanie odpadów bytowych i rekultywacja gleby

Odpadami są wszystkie przedmioty oraz substancje stałe, a także nie będące ściekami substancje ciekłe powstałe w wyniku prowadzonej działalności gospodarczej lub bytowej człowieka i nieprzydatne w miejscu i czasie, w którym powstały: za odpady uważa się również osady ściekowe.

Odpady dzielimy na:

• Komunalne: są to odpady powstające w gospodarstwach domowych, a także odpady niezawierające odpadów niebezpiecznych, pochodzących od innych wytwórców odpadów, które ze względu na swój charakter lub skład są podobne do odpadów powstających w gospodarstwach domowych.

• Odpady niebezpieczne (przemysłowe): są to odpady, które ze względu na swoje pochodzenie, skład chemiczny, biologiczny i inne właściwości stanowią zagrożenie dla życia lub zdrowia ludzi albo dla środowiska (zużyte baterie, akumulatory, oleje, leki, farby, lakiery, pestycydy).

Recykling to taki odzysk, który polega na powtórnym przetworzeniu substancji lub materiałów zawartych w odpadach w procesie produkcyjnym w celu uzyskania substancji lub materiałów o przeznaczeniu w tym też recyklingu organicznym z wyjątkiem odzysku energii.

Warunki jakie powinny być spełnione dla prawidłowego recyklingu: Recykling staje się ekonomicznie atrakcyjny jeżeli koszty wszystkich procesów gospodarowania odpadami jest wyższy od kosztów wszystkich procesów związanych z recyklingiem. W katalogu uwzględnia się również policzalne czynniki ekologiczne co pozwala na wstępne oszacowanie atrakcyjności procesu, ze środowiskowego punktu widzenia.

Składowisko odpadów jest to obiekt budowlany przeznaczony do składowania odpadów

Spalarnia odpadów jest to instalacja, w której zachodzi termiczne przekształcanie odpadów w celu ich unieszkodliwienia.

Termiczne przekształcanie odpadów – procesy utleniania odpadów w tym spalanie, zgazowanie lub rozkładu pizolitycznego prowadzone w przeznaczonych do tego instalacjach lub urządzeniach.

Odpady komunalne

• Odpady domowe – związane z przebywaniem ludzi w miejscach zamieszkania, odpady gromadzone w mieszkaniach, w koszach na śmieci, resztki żywności, opakowania, zużyte przedmioty domowe.

• Odpady z obiektów użyteczności publicznej.

• Odpady wielo-rozmiarowe – wraki samochodowe, meble, RTV, AGD.

• Odpady uliczne – śmieci zbierane w koszach ulicznych oraz zmiotki z ulic placów miejskich.

• Odpady zielone – odpady z pielęgnacji terenów zieleni miejskiej i ogrodów przydomowych.

• Gruz i ziemia z prac budowlanych i remontowych, śnieg, lód usuwany z ulic i placów w okresie zimowym.

Wśród odpadów komunalnych znajdują się także odpady niebezpieczne zawierające w swoim składzie:

• Substancje toksyczne

• Palne

• Wybuchowe

• Biologicznie czynne

• Skażone mikroorganizmami

Do podstawowych zasad gospodarki odpadami należy:

• Zapobieganie powstawaniu odpadów oraz ograniczeni ich ilości oraz negatywnego oddziaływania odpadów na środowisko przy wytwarzaniu i użytkowaniu produktów i po zakończeniu ich użytkowania

• Zapewnienie zgodnego z zasadami ochrony środowiska odzysku.

• Zapewnienie zgodnego z zasadami ochrony środowiska unieszkodliwienia odpadów.

Podstawowe grupy odpadów komunalnych

• Surowce wtórne, pochodzące głównie z opakowań (papier, tworzywa sztuczne, szkło, tekstylia – ok. 30% masy odpadów.

• Odpady biologiczne i kuchenne – resztki pożywienia, zanieczyszczone opakowania produktów spożywczych – 50% masy odpadów.

• Odpady z ogrzewania mieszkań – 15-20% masy odpadów.

• Inne odpady związane z różnymi formami działalności bytowej człowieka.

Niekorzystne cechy odpadów komunalnych:

• Znaczna zmienność ilościowo – jakościowa w w cyklu wieloletnim, rocznym, miesięcznym i tygodniowym.

• Duża niejednorodność składu surowcowego i chemicznego stałych odpadów komunalnych, zarówno w postaci mieszanej jak i po selektywnej zbiórce.

• Potencjalne zagrożenie zakażeniem, związane z obecnością mikroorganizmów.

• Niestabilność podatność na gnicie i wydzielanie uciążliwych odorów.

• Obecność odpadów niebezpiecznych.

Negatywne oddziaływanie odpadów na środowisko naturalne

• Emisja do atmosfery substancji o charakterze toksycznym, palnym, wybuchowym i odorycznym.

• Zagrozenie epidemiologiczne przez występowanie chorobotwórczych mikroorganizmów.

• Wtórne zanieczyszczenie środowiska na skutek roznoszenia przez ptaki i gryzonie.

• Odpady niebezpieczne.

Najpopularniejsze metody zagospodarowania śmieci:

Składowanie – aż 90% naszych odpadów swoje bytowanie kończy na źle zabezpieczonych wysypiskach.

Metody termiczne

Piroliza – termiczne rozbicie odpadów zawierających substancje organiczne bez dostępu tlenu. Proces ten przebiega najczęściej w temperaturze 450 - 1000°C.

Przerób odpadów na paliwo stałe – po zastosowaniu odpadów paliwo stałe w postaci brykietów lub granulatu.

Spalanie – Proces termiczny przebiegający w temperaturze powyżej temperatury zapłonu substancji organicznych przy określonym nadmiarze tlenu.

W Polsce w 2008 roku zebrano ponad 10036,4 tyś ton odpadów komunalnych, co stanowiło 0,5% spadek co do roku 2007. W 2008 roku na jednego mieszkańca zebrano około 236 kg odpadów wytworzonych na jednego mieszkańca, a ilość odpadów wytworzonych na jednego mieszkańca wynosiła 320 kg.

W 2008 roku udział zdeponowanych odpadów na składowiskach wynosił 86,6%, a masa śmieci, którą udało się w ten sposób wyeliminować wyniosła 8693,2 tys. Ton. W Polsce pod koniec 2008 roku działało 879 czynnych kontrolowanych składowisk odpadów, które łącznie zajmują powierzchnię 3000ha.

Krajowy Plan Gospodarki Odpadami 2010 został przyjęty w 2006r. Priorytetem wynikającym z tego dokumentu jest stworzenie na terenie kraju zintegrowanego systemu gospodarki odpadami.

Zasady bezpiecznego składowania odpadów

Na etapie wybierania miejsca pod lokalizację składowiska należy wziąć pod uwagę następujące kryteria:

• Typ odpadów

• Ukształtowanie terenu

• Odległość od osiedli ludzkich

• Czynniki ekonomiczne

• Zabezpieczenie naturalne

• Typ podłożą

• Głębokość zalegania wód podziemnych

Uszczelnienie skarp oraz dna podłoża

Dobór odpowiedniej metody uszczelniania dna wysypiska zależy od warunków geologicznych i hydrologicznych terenu pod składowisko odpadów.. Najczęściej stosowanymi materiałami są:

• Folie z tworzyw sztucznych

• Popioły lotne

• Beton popiołowy

• Ekrany izolacyjne

Biogaz z wysypiska może powodować zagrożenia, które zaliczamy do pięciu kategorii:

• Zagrożenia dla różnego rodzaju budynków – osiadanie, wybuchy, pożary.

• Zagrożenia dla atmosfery, zanieczyszczenia powietrza.

• Zanieczyszczenie wód, degradacja wód gruntowych.

• Zagrożenia dla roślin – degradacja strefy ukorzenienia.

• Zagrożenie dla ludzi – nieprzyjemny zapach, niedotlenienie.

Możliwości wykorzystania gazu ze składowisk odpadów:

• Otrzymywanie energii cieplnej poprzez spalanie bezpośrednie i ogrzewanie wody.

• Otrzymanie energii elektrycznej.

Rekultywacja terenu składowiska odpadów

Rekultywację można podzielić na 4 etapy:

1. Przygotowanie do rekultywacji:

• Zebrani informacji dotyczących składowiska(ewidencja odpadów, dokumenty prawne i administracyjne, oceny wpływu na środowisko, dokumentacje techniczne i geologiczne)

• Określenie stopnia degradacji terenu i rozpoznanie zagrożeń (warunków glebowych i wodnych terenu wysypiska, składu gazu wysypiskowego, stopnia mineralizacji odpadów.

1. Rekultywacja techniczna:

• Ukształtowanie rzeźby terenu spełniające wymogi bezpieczeństwa pod względem geotechnicznym, ochrony środowiska i zagospodarowania.

• Odpowiednie ukształtowanie warunków wodnych

• Odtworzenie gleby metodami technicznymi.

• Przygotowanie dróg dojazdowych, przepustow, mostów potrzebnych do właściwego użytkowania terenu składowiska

1. Zagospodarowanie docelowe terenu:

• Prace techniczne i zagospodarowanie biologiczne mające na celu przywrócenie terenom poeksploatacyjnym użyteczności gospodarczej pozwalającej wykorzystanie do celów rolnych, rekreacyjnych, leśnych. Etap zagospodarowania możemy podzielić na dwa okresy:

- zagospodarowanie przedplonowe obejmujące w zależności od kierunku zagospodarowania zadrzewienie, zalesienie lub przeprowadzenie płodozmianu rekultywacyjnego.

- zagospodarowanie docelowe stanowiące przejście do pełnej produkcji roślinnej, prowadzące do dalszych czynności mających na celu przebudowę drzewostanów, ostateczne ukształtowanie terenu dla potrzeb gospodarki wodnej lub rekreacji.

Państwowy monitoring środowiska cele i organizacja

Państwowy monitoring środowiska (PMŚ) jest systemem pomiarów, ocen i prognoz stanu środowiska oraz gromadzenia, przeciwdziałania i rozpowszechniania wyników badań i oceny elementów środowiska.

Jego celem jest wspomaganie działania na rzecz ochrony środowiska poprzez informowanie administracji rządowej, samorządowej i społeczeństwa o:

• Stanie środowiska w Polsce

• Dotrzymywaniu standardów jakości środowiska oraz obszarach występowania przekroczeń tych standardów,

• Skuteczności realizowanych programów naprawczych,

• Skuteczności realizowania polityk, programów i strategii ochrony środowiska na każdym szczeblu zarządzania,

• Występujących zmian jakości wszystkich elementów środowiska i ich przyczynach,

Rolę koordynatora PMŚ pełni Główny Inspektor Ochrony Środowiska.

• Prowadzi badania jakości środowiska i obserwacje jego stanu samodzielnie lub korzysta z wyników badań i obserwacji prowadzonych przez inne organy administracji rządowej oraz samorządowej.

• Pozyskane w wyniku badań monitoringowych informacje o środowisku stanowią podstawę cyklicznych opracowań o stanie środowiska w postaci raportów i komunikatów publikowanych w serii Biblioteki Monitoringu Środowiska

• Przekazywanie do organów administracji rządowej i samorządowej informacje, mogą stanowić podstawę procesów decyzyjnych umożliwiających wybór właściwej strategii rozwoju gospodarczego i przestrzennego zarówno w skali kraju jak i poszczególnych regionów.

PMŚ jest systemem składającym się z bloków i podsystemów

Blok emisji obejmuje ilościową i jakościową charakterystykę zanieczyszczeń odprowadzanych przez określone źródła do środowiska. Są to:

• Zanieczyszczenia wprowadzone do powietrza,

• Ścieki wprowadzone do wód i ziemi,

• Odpady wytwarzane, składowane lub wylewane oraz wykorzystywane gospodarczo,

• Hałas przenikający do środowiska

Blok jakości środowiska określa zanieczyszczenia poszczególnych komponentów środowiska.

• Stężenia zanieczyszczeń w powietrzu,

• Stan klimatu akustycznego

• Stężenia zanieczyszczeń w wodach powierzchniowych i podziemnych,

• Ilości i skład chemiczny odpadów gromadzonych na składowiskach,

• zawartości metali ciężkich w glebach

Blok prognozy opracowany jest na podstawie danych zgromadzonych w wymienionych dwóch blokach informacyjnych.

• Umożliwia opracowywanie raportów, komunikatów i informacji o aktualnym stanie środowiska na terenie kraju i województwach.

Na poziomie województwa, zadania Inspekcji Ochrony Środowiska związane z PMŚ wykonuje wojewoda przy pomocy wojewódzkiego inspektora ochrony środowiska.

Monitoring Jakości gleby i ziemi

Monitoring Ziemi w Polsce obejmuje:

• Gleboznawczą kartografię terenów rolniczych

Badania rozpoczęto w 1960r. ; badano poziom próchniczy na głębokość do 40cm na gruntach rolnych i do 30cm użytkach zielonych

• Monitoring chemicznej degradacji gleb uprawnych

Badania zapoczątkowano w 1988r. Krajowa sieć tego monitoringu składa się z 1084 punktów o pow. 0,5- 2ha rozmieszczone są one wokół:

• Zakładów przemysłowych miast (ogródki działkowe),

• W pobliżu składowisk odpadów (w 0-100-500m),

• Dużych ferm bezobornikowych (na polach nawożonych gnojowicą)

• Głównych szlaków komunikacyjnych w odległości (0-100-200m)

• Na terenach wolnych od bezpośredniego wpływu zanieczyszczeń.

• Biomonitoring środowiska

Od 1974r. badania prowadzi Pracownia Ekologii Roślin PAN

Są to badania skażenia środowiska lądowego przez zanieczyszczenia antropogeniczne.

• Badania pozostałości pestycydów.

Od 1972r. corocznie badania wykonuje Instytut Ochrony Roślin PAN. W postaci analiz 12-14 tyś analiz z całego kraju.

Przedmiotem badań są płody rolne, wody i gleba.

• Monitoring hydrologiczny

-obserwacje hydrometeorologiczne np.,

• Ilości opadów,

• Stanu wód w rzekach i gruncie

• Wielkości odpływu rocznego w rekach

• Przebiegu procesu samooczyszczania

• Monitoring jezior w celu identyfikacji napływających zanieczyszczeń

• Monitoring geochemiczny osadów dennych w jeziorach i rzekach pod katem kumulacji metali ciężkich

• Monitoring zwykłych wód podziemnych w aspekcie ich jakości i poziomu zwierciadła wód.

• Monitoring lasów, obejmuje obserwacje pomiary i analizy wielu komponentów ekosystemu kształtujących kondycję lasów. Podstawowe zadania to:

• Ocena stanu zdrowotnego lasów. Dane zbierane są z sieci stałych powierzchni obserwacyjnych (SPO)założonych w drzewostanach świerkowych, jodłowych, dębowych i innych; w wieku powyżej 20-lat.

Sieć SPO obecnie obejmuje:

• Stałe powierzchnie obserwacyjne I rzędu- 1461,

• Obserwacje cech morfologicznych koron drzew

• Pomiary pierścienic drzew

• Badania entomologiczne

• Badania fitopatologiczne

• Stałe powierzchnie obserwacyjne II rzędu- 148 |(wybrane spośród pow. I rzędu) maja rozbudowany program badawczy w stosunku do powierzchni SPO- I, prowadzone są dodatkowe badania:

• Pomiary dendrologiczne

• Badania wydajności i jakości nasion sosny

• Badania chemizmu aparatu asymilacyjnego drzew

• Badania właściwości fizyczno- chemicznych gleb leśnych

• Pomiary zanieczyszczenia powietrza.

Działania ochronne w ekosystemach nieleśnych Poleskiego Parku Narodowego

W ochronie tych siedlisk wyróżnia się dwa podstawowe aspekty:

• Przywrócenie tradycyjnego ekstensywnego użytkowania fitocenoz

• Monitoring zmian ich składu gatunkowego

Monitoringiem objęto szerokie spektrum typologiczne zbiorowisk nieleśnych:

• łąki niskoturzycowe

• łąki wilgotne

• łąki świeże

• murawy bliźniczkowe- ekstensywne pastwiska

• zarośla brzozowe

• murawy napiaskowe

• murawy naskalne i kserotermiczne

• wysokogórskie naturalne murawy acydofilne

• wysokogórskie murawy na podłożu wapiennym

Założenia monitoringu roślin naczyniowych

Zgromadzenie szczegółowych danych z wykorzystaniem jednolitego formularza który zawiera:

• zbiór informacji o gatunku(taksonie)

• dane o stanowisku i siedlisku

• informacje dotyczące monitorowanej populacji

Dobór taksonów ustalono na podstawie następujących kryteriów:

• gatunki rodzime występujące na siedliskach naturalnych i półnaturalnych

• gatunki endemiczne

• gatunki (w kraju) ginące zagrożone wyginięciem

• gatunki zagrożone w skali Europy objęte Konwencja Berneńską

• gatunki objęte w Polsce ochrona prawną

• gatunki reprezentacyjne dla różnych typów siedlisk

• gatunki reprezentujące różne formy Raunkiera (bez drzew).

Monitoring agroekosystemów

Agroekosystemy- ekosystemy rolnicze są strukturami zróżnicowanymi i wyłącznie antropogenicznymi. Agroekosystemy to nie tylko struktury upraw roślinnych, to również roślinność segetalna.

Wymagają one szerokiego spojrzenia na przyczyny i skutki zmian zachodzących w warunkach siedliskowych.

Monitoring tych ekosystemów w uproszczeniu można sprowadzić do następujących kierunków:

• śledzenie zmian w funkcjonowaniu ekosystemu (produkcji pierwotnej, wtórnej i dekompozycji substancji organicznej) w zależności od zmian warunków środowiska;

• Monitorowanie produkcji rolniczej pod kątem jej wartości konsumpcyjnej (stopień skażenia związany z zanieczyszczeniem środowiska i technologią produkcji oraz przetwórstwa produktów);

• Monitorowania i ochrony krajowych zasobów genowych roślin uprawowych i zwierząt gospodarskich, jako ważnych elementów gospodarczych i krajobrazowych.

Zintegrowany Monitoring Środowiska Przyrodniczego

- istotą ZMŚP jest kompleksowe traktowanie środowiska jako całego systemu, w skład którego wchodzą elementy biotyczne i abiotyczne pozostające we wzajemnych relacjach. Prowadzone badania stanowią ocenę całych geoekosystemów oraz przemian zachodzących pod wpływem narastającej antropopresji

Do podstawowych celów ZMŚP zaliczamy:

• Poznanie mechanizmów obiegu energii i materii podstawowych typach geoekosystemów w Polsce

• Zebranie podstawowych danych o stanie aktualnym geoekosystemów

• Wskazanie tendencji rozwoju geoekosystemów oraz sposobów ochrony i zachowania ich zasobów

• Opracowanie scenariuszy rozwoju geoekosystemów w warunkach zmiannklimatu i zwiększającej się antropopresji

• Opracowanie na konkretne zamówienia informacji o geosystemach

Rozmieszczenie Stacji Bazowych Zintegrowanego Monitoringu Środowiska przyrodniczego w Polsce(prowadzące pomiary od 1.11.1993r.)

• Stacja kompleksowego monitoringu środowiska „Puszcza Borecka”(instytut ochrony środowiska, Warszawa)

• Stacja ZMŚP w Wigierskim Parku Narodowym

• Stacja geologiczna w Strokowie (uniwersytet im. A. Mickiewicza, Poznań)

• Ośrodek biologii stosowanej w Koniczynce (uniwersytet im. M. Kopernika, Toruń)

• Stacje ZMŚP „Pożary” w Kampinoskim Parku Narodowym

• Świętokrzyska Stacja Geologiczna w Świętym Krzyżu (wyższa szkoła pedagogiczna, Kielce)

• Stacja naukowo- Badawcza w Szymbarku (instytut Geografi i Przestrzennego Zagospodarowania PAN, Warszawa)