Pedagogika (gr. Παιδαγωγικῆ - paidagogikē: niewolnik prowadzący chłopców za rękę do szkoły; dosł. "prowadzący dziecko") – zespół nauk o wychowaniu, istocie, celach, treściach, metodach, środkach i formach organizacji procesów wychowawczych. Pedagogika jest nauką o procesach wychowawczych, czyli teorią działalności wychowawczej; samo postępowanie wychowawcze nazywa się natomiast często pedagogią (gr. paidagogia), któremu to pojęciu bliskie jest określenie "sztuka wychowania" (łac. ars educandi).
Nazwa pedagogika- Nazwa pedagogika lub pedagogia jak też jest nazywana pochodzi z języka greckiego, i oznacza czynność wychowywania dzieci. Jest to ważne ponieważ pokazuje że pierwotnie pedagogika nie miała charakteru nauki. Wywodzące się z języka greckiego nazwy różnych dyscyplin naukowych konstruowane były przez dodanie do nazwy przedmiotu określenia ich charakteru analitycznego lub też opisowego( np. biologia. tj. nauka analizująca życie).
Czym jest pedagogika lub czym się zajmuje?
Wiele osób pewnie by odpowiedziało że jest to nauka o wychowaniu. Odpowiedź taka lub podobna świadczy o tym iż przyjęte jest założenie że powstaje zasadnicza różnica między wychowaniem czyli rzeczywistością a poznawaniem tej rzeczywistości.
TEORIA A PRAKTYKA w pedagogice.
porównanie tych dwóch rzeczy pozwala wyjaśnić sprawę wiele razy poruszaną a mianowicie wzajemnych stosunków teorii i praktyki w wychowaniu oraz też w pedagogice. Mylne jest identyfikowanie Wychowania jako teorii a pedagogiki jako praktyki. Przedstawione ustalenia że pedagogika stwarza przedmiot swoich badań wskazuje na to że zawiera się w niej teoria i praktyka, równocześnie wychowanie jest praktyką realizującą teorie. Proporcje te nie są stałe praktyki i teorii ani w wychowaniu ani w pedagogice, są one inne w obu przypadkach. Lecz w obu zawiera Się troche tego i tego w obu przypadkach.
Pedagogika jako nauka
Rola pedagogiki w działalności wychowawczej oraz rola pedagogiki jako transmisji zadań społecznych na język społeczny pozwala określić jej znaczenie naukowe. W dawniejszych charakterystykach pedagogiki jako nauki rozróżniano wypowiadane twierdzenia opisowe oraz zdania normatywne. Czyli Pierwsze miały stwierdzać jak przebiegaja procesy wychowawcze natomiast drugie jak maja przebiegać owe procesy. W związku z tym proponowano ograniczyć pedagogikę do zadań opisowych natomiast zadania normatywne nie miały wchodzić w skład pedagogiki jako nauki mogły należeć do filozofii zajmującej się wartoścami i powinnościami.
Nauki współdziałające z pedagogiką
W śród nauk które współpracują z pedagogiką wyróżniamy te które zajmują się procesem rozwoju dzieci i młodzieży ale w innym znaczeniu.
Są to takie nauki jak:
Biologiczne- w których prowadzi się badania nad rozwojem osobniczmy a zwłaszcza nad dziedzicznością i cechami wrodzonymi i nabywanymi, nad funkcjonowaniem mózgu nad higiena indywidualną i społeczną, nad korygowaniem odchyleń i norm.
Psychologiczne- a głównie psychologia ogólna a także psychologia rozwoju i wychowawcza, zajmujące się procesami rozwoju umysłowego i emocjonalnego, różnicowaniem indywidualnym, mechanizmem formowania się postaw, strukturą osobowości itd.
społeczne – nauki te maja za zadanie formowanie osobnika na członka grup społecznych, nauki te zwracają uwagę szczególnie na problemy środowiska i zbiorowości , na procesy selekcji
ekonomiczne- ze względu na przygotowywanie kadr kwalifikowanych dla gospodarki i kultury.
Nauki które dzisiaj współpracują z pedagogiką to :
Antropologia filozoficzna która zmierza do określenia istoty człowieka
Nauki polityczne są one podstawą do koncepcji i planów rozwoju kraju i jego miejsca w śród narodów świata
Kierunki pedagogiki
Pedagogika kultury- kierunek mysli pedagogicznej określający proces kształcenia jako spotkanie jednostki ludzkiej z obiektywnymi wartościami kultury. A tym samym wzbogacenie sił duchowych człowieka i tworzenie nowych wartości.
Pedagogika opiekuńcza- należy ona do nowych, rozwijających się dyscyplin. Skupia się ona na opiece nad dzieckiem. Wiąże się z rozmaitymi dziedzinami życia i stąd może być przedmiotem zainteresowań rożnych dziedziń naukowych. Jednak szczególne związki zachodzą między pedagogiką a opieką.
Pedagogika porównawcza- jest dyscyplina pedagogiczna zajmująca się analizą i porównywaniem systemów wychowania i oświaty w różnych krajach w powiązaniu z ich rozwojem polityczno ekonomicznym i społeczno kulturalnym.
Pedagogika pracy- dział pedagogiki, którego przedmiotem badań jest praca człowieka, jej różnorodne uwarunkowania i wpływ wychowawczy na jednostkę, znaczenie pracy wytwórczej w kształceniu ogólnym, dostosowane stanowiska pracy do człowieka, przystosowanie pracownika do jego warunków pracy itp.
Pedagogika resocjalizacyjna – wyodrębniła się z pedagogiki specjalnej jako interdyscyplinarna nauka której przedmiotem jest wychowanie i kształcenie osob przejawiających charakterystyczny syndrom postaw antyspołecznych świadczący o ich wadliwym przystosowaniu społecznym. W sensie ścisłym przemitoem pedagogiki resocjalizacyjnej jest tzw rzeywistość wychowawcza czili całokształt czynników składających się na strukturę przebiegu procesu wychowawczego.
Pedagogika specjalna- ogranicza się do wychowania jednostek odbiegających od normy i z zaburzeniami które bez specjalnej pomocy nie mogły by osiągnąc poziomu rozwoju i przystosowania do zadań społecznych i zawodowych leżących w zakresie ich możliwości. Pedagogika specjalna to więc teoria i prakta wychowania jednostek upośledzonych tableka strona 575
Pedagogika społeczna to dział pedagogiki zajmujący się problematyką środowiskowych uwarunkowań procesu wychowawczo-opiekuńczego oraz rozwoju człowieka w różnych okresach życia.
Pedagogika wczesnoszkolna- nauka zajmująca się określonym wycinkiem rzeczywistości, w tym przypadku w odniesieniu do dziecka we wczesnym okresie skolaryzacji. Odbywa się w młodszym wieku szkolnym w nauczaniu początkowym.