Socjologia jako nauka.
SOCJOLOGIA – to nauka zajmująca się zbiorowościami ludzkimi, ich powstawaniem, rozpadem, przekształceniem i zanikaniem. Dla socjologa rzeczywistość społeczna to szereg różnorodnych faktów i zdarzeń, które wynikają z działań innych ludzi, ich poglądów, postaw aspiracji, przekonań, nastrojów jak również z działalności jednostek, zbiorowości i instytucji. Problem socjologii jako nauki sięga okresu pojawienia się myśli prekursorskiej, ukazującej potrzebę utworzenia nauki o społeczeństwie, zwanej później socjologią. Według teorii współczesnego socjologa amerykańskiego polskiego pochodzenia Theodora Abla, socjologia to nauka, która jak wiele innych nauk nie tylko społecznych skalda się ze składników teoretycznych i empirycznych. Status dawnej nauki jest wyższy w zależności od ilości składników teoretycznych jak np. fizyka. Natomiast w socjologii przeważają składniki empiryczne, co nie znaczy, ze socjologia nie jest nauką. Początki socjologii jako nauki obserwujemy w XX w. Głównie w twórczości Comte’a Marksa i Spencera. Ówczesna socjologia historyczna zajmowała się badaniem rozwoju społeczeństwa na tle dziejów ludzkich. Natomiast koniec wieku XIX i początek wieku XX daje rozwój socjologii analitycznej, która zajmuje się typologią badanych zjawisk. Od lat 30 – tych zauważamy większe zainteresowanie badaniami empirycznymi nad analizami socjologicznymi. Współczesna socjologia, zwłaszcza marksistowska uwzględnia badania zjawisk społecznych, nie rezygnując z ustalenia praw, dokonywania typologii i analiz układów społecznych.
Przedmiot badań socjologii.
Przedmiotem badań socjologicznych są różnorodne zbiorowości społeczne, a zwłaszcza ich powstawanie, rozpad, struktura oraz zachodzące w nich zmiany i przekształcenia.
Społeczne funkcje socjologii
Miejsce socjologii w dziedzinie innych nauk
Socjologia to nauka empiryczna, bo prawidła biologiczne, jak je odkryjemy, to się powtarzają (np. krwioobieg).
Tendencje w rozwoju socjologii.
socjologia historyczna, analityczna, empiryczna
SOCJOLOGIA ANALITYCZNA -Durkheim XiX/XX w odwołuje się do społeczeństwa francuskiego wprowadza teorię chaosu aksjomatywnego, ład i nieład; zasady podziału pracy społecznej i samobójstwo anomijne - Tonnies społeczeństwo jako dominacja organizacji formalnych, znaczenie zycia wspólnotowego, wspólnotę cechuję bezpośredniość kontaktów, zwrócenie uwagi na dynamikę –Webber
SOCJOLOGIA EMPIRYCZNA - orientacja teoretyczna w poł. XX w realizowana przez 2 metody:
- Jakościowe ( stosowane do celów badawczych, nie są dokładne to wstępne rozumienie, interpretacja wątpliwych konkluzji, czasochłonne, kosztowne)
- ilościowe ( muszą być realizowane na bazie reprezentacyjnej standaryzowana wersja narzędzia za pomocą którego robimy badania , np. kwestionariusz bierzemy do analizy cechy położenia społecznego, czyli płeć, wiek, wykształcenie, kategorię społeczno-zawodową, miejsce zamieszkania)
Geneza socjologii empirycznej:
- zapotrzebowanie na konkret
- konflikty przemysłowe (kryzys lat 30)
- rozwój w USA instytucji demokratycznych, czyli mechanizmu wyborczego
- potrzeba opisywania prawidłowości zachowań konsumentów
Główne nurty rozwojowe socjologii od końca XIX wieku do czasów współczesnych
Dla Comte’a przedmiotem socjologii było badanie struktury i funkcjonowania społeczeństwa.
Drukhein, który socjologii nadał status nauki akademickiej uzasadnił, ze przedmiotem badań są fakty społeczne.
Gumplowicz socjologię uważał za naukę o grupach społecznych, a Simmel o stale się powtarzających formach życia społecznego.
Socjologia marksistowska bada realnie istniejącą rzeczywistość społeczną, zależną od czynników przyrodniczych, ekonomicznych i kulturowych.
Najbliższą i najpełniejszą koncepcji marksistowskiej jest teoria Szczepańskiego, który uważa, że przedmiotem badań są zjawiska i procesy tworzenia różnych form życia zbiorowego ludzi, ich struktury oraz zjawisk i procesów zachodzących w ich zbiorowościach
Socjologia ogólna
Socjologia ogólna ( teoretyczna) – zajmuje się podstawowymi pojęciami, teorią, aparatem badawczym, hipotezami badawczymi. korzysta z inspiracji i założeń teoretyczno – metodologicznych socjologii szczegółowej
układ relacji, wzorów, zachowań, potrzeb i postaw odnoszących się do społeczeństwa jako całości. Podstawą analizy występujących zjawisk, odnoszących się do społeczeństwa jako całości są następujące teorie:
1) poszukujemy odpowiedzi na pytanie, jak jest zbudowane społeczeństwo, które z warstw społecznych są w hierarchii wyżej, które niżej.(teoria struktur społecznych)
2) poszukujemy odpowiedzi na pytanie: czy społeczeństwo zmienia się i rozwija, w jaki sposób te zmiany przejawiają się, co jest źródłemtych zmian.(teoria rozwoju społeczeństwa)
3) teoria zachowania się jednostki
4) teoria zachowania się zbiorowości
Socjologia szczegółowa
Socjologia szczegółowa (empiryczna) – która zajmuje się badaniem fragmentu zbiorowości ludzkiej (np. zbiorowość miejska i wiejska) wykorzystując założenia socjologii ogólnej.
Socjologia szczegółowa dzieli się na ponad 30 subdyscyplin. Do najbardziej rozwiniętych należą: socjologia pracy – bada zbiorowość, w której prawie każdy człowiek się znajduje.
Ponadto wyróżniamy socjologię: wojska, oświaty i wychowania, rodziny, medycyny, prawa, wsi i rolnictwa, miasta – która zajmuje się badaniem społeczeństwa w aspekcie danego kontaktu.
weryfikując socjologie ogólną w badaniach terenowych, wyprowadza uogólnienia wzbogacające ogólną teorię socjologiczną.
Udzielanie informacji przedstawicielom środków masowego przekazu
Metody badań socjologicznych
1) metody i techniki zbierania materiałów (ankiety, wywiady, obserwacje, metody badań terenowych oraz eksperyment)
2) metody opracowania materiałów (metody ilościowe[statystyczne], metody jakościowe)