PEDAGOGIKA wykład 2, 20.03.15
PEDAGOGIKA A EDUKACJA
Pedagogika jako nauka musi mieć:
- własny przedmiot badań
- w. system pojęciowy
- w. metody badań
- w. teorie opisujące i wyjaśniające przedmiot badań
Tradycyjnie pedagogika jako nauka bazuje na innych dyscyplinach nauki które wyodrębniły się z filozofii wcześniej niż pedagogika
- Psychologia
-Filozofia
- biologia
- socjologia
PEDAGOGIKA A INNE NAUKI .
Podstawową dyscypliną jedną z czterech – obecnie pomijaną w rozważaniach pedagogicznych jest biologia. Szczególnie jej dział mówiący o prawidłowościach rozwoju organizmu biologicznego człowieka.
Socjologia to kolejny filar.
Pedagogika edukacja zachodzi w ramach grup społecznych, które bada socjologia i stworzyła w tym celu odpowiednią siatkę pojęci i metodologię badań naukowych. Pedagogika formułując pytania badawcze dotyczące faktów edukacyjnych, sztuka ich wyjaśniania. Aby móc wyjaśniać złożone zjawiska pedagogika musi w swoich analizach zająć się też zjawiskami z poza obszaru pedagogiki, które wpływają na przebiegi rozwoju pedagogiki stanowiąc jej konspekt. Z zakresu socjologii przydatna jest szczególna socjologia małych grup społecznych wyjaśniająca dynamikę zjawisk zachodzących w klasie szkolnych, która może być źródłem zarówno impulsów rozwojowych jak i doświadczenia przez … w stanu deprywacji. Praktyki edukacyjne są jednych z przejawów praktyk społecznych charakterystycznych dla danej nauki, danej kultury.
Przedmiot badań pedagogiki jako nauki jest część rzeczywistości, którą można określić ogólnie jako praktykę edukacyjną (składa się na nią wiele zjawisk), jak np. działanie instytucji edukacyjnej, ich formalna struktura, wzajemne oddziaływania ludzie w procesie edukacji, sposobu nauczania się czy zmianach zachodzących w ludziach poddanych działaniom edukacyjnych itd.
PEDAGOGIKA JAKO NAUKA
Zagadnienia
Edukacja jako przedmiot pedagogiki i jej subdyscyplin
Metody zbierania danych w badaniach pedagog
Budowanie teorii pedagogicznych
Edukacja to działanie mające na celu kształtowanie zdolności człowieka.
Zdolności mogą dotyczyć wielu obszarów funkcjonowania jednostki min intelektualnego, emocjonalnego, interpersonalnego, motywacyjnego, fizycznego
Pedagogika- zajmuje się opisywaniem, wyjaśnianiem oraz rozumieniem form praktyki edukacyjnej, badaniem funkcjonowania instytucji edukacyjnych, a także prawidłowości w rozwoju człowieka. Zadaniem pedagogiki jest ocenienie wpływu edukacyjnego mediów, kultury popularnej, czy też różnych grup społecznych na działanie jednostki.
Składa się z licznych subdyscyplin naukowych, które zajmują się obszarami praktyki edukacyjnych, istnieją różne kryteria za pomocą których dokonywane są podziały wiedzy pedagogicznej na poszczególne dyscypliny i dziedziny jest to proces ciągły, gdyż pedagogika jako nauka społeczna ciągle się rozwija.
Jednym z pedagogów zajmujących się tych podziałem nauki był Stanisław Kawula. Wyróżnił on następujące kryteria subdyscyplin pedagogiki:
Kryterium celów działalności edukacyjnej
Kryterium metodologiczne
Rozwojowe
Dywacji i defektów rozwojowych człowieka
Instytucjonalne
Problemowe
Dziedzin działalności ludzkiej
Kryterium do celów działań edukacyjnej
Podjęcie edukacyjnej działalności może mieć na celu, np. wykształcenie umiejętności logicznego myślenia, czy też myślenia abstrakcyjnie. Według tego kryterium w pedagogice można wyróżnić
subdyscyplinę, dydaktykę.
Dydaktyka jest to dziedzina zajmująca się metodami nauczania i uczenia się, dzieli się na dydaktykę ogólną i szczegółowa (inaczej szczegółowa - teoria nauczania). Inną subdyscypliną, jaką można wyróżnić na podstawie tego kryterium jest teoria wychowania. Jej celem jest kształtowanie postaw i jej osobowości, uczniów oraz stwarzaniu warunków do samowychowania.
Kryterium metodologiczne
W tym wypadku mówimy o ukierunkowaniu metod pedagogiki jako nauki, z jednej strony można tu mówić ogólnie o pedagogice specjalistycznej jako odrębnej nauki społecznej - dotyczy to pedagogiki ogólnej i historii wychowania. Także z drugiej strony można tu rozważyć wpływ społecznych czynników na procesy wychowania i czynności edukacyjne oraz oddziaływanie różnych środowisk na wychowanie i socjalizację – ważną rolę tutaj odgrywa pedagogika społeczna.
Kryterium rozwojowe
Na jego podstawie wyróżnia się subdyscypliny pedagogiki odpowiadającej poszczególnych szczeblem rozwojowych człowieka, mamy tu do czynienia m.in. z pedagogiką dzieci i młodzieży, andragogiką- pedagog dorosłych, czy tez pedagogią- ludzi w wieku po produkcyjnym – gerontologia. Dziedziny badają warunki wpływające i stymulujące na rozwój podmiotów.
Kryterium dewiacji i defektów rozwojowych człowieka:
Pedagogika specjalna – której zadaniem jest ocena efektywności różnych metod pracy z dziećmi, posiadających deficyty rozwojowe
- resocjalizacyjna – niedostosowanie społecznie
- rewadalizacja – chorzy i niepełnosprawni
- oligotrenopedagogkika – upośledzeni umysłowo
- surdopedagogika – głusi i niedosłyszący
- tyflopedagogika – niedowidzący, niewidomi
Kryterium instytucjonalne
Ma na celu badanie systemu edukacji szkolnictwa w różnych szkolnictwach, pedagogika szkolna, wczesnoszkolna, czy szkoły wyższe.
Kryterium problemowe.
Wyróżniamy na podstawie typu problemu edukacyjnego którym się zajmuje, np. pedeutologia- problemy związane z zawodem nauczyciela, a pedagogika porównawcza – problematyka systemach edukacyjna (np. w poszczególnych krajach)
Kryterium dziedzin działalności ludzkiej
Nawiązuje do rodzajów działalności człowieka, które bada pedagogika.
Pedagogika pracy socjalnej, opiekuńczą, wychowawczą, terapeutyczną, zabawy, czasu wolnego.
Stan praktyki edukacyjnej jako przedmiotu badań pedagogiki charakteryzuje się ogromnym zróżnicowaniem znajduje odbicie w wewnętrznym zróżnicowaniu pedagogiki naukowej.
METODY ZBIERANIA DANYCH W BADANIACH PEDAGOGICZNYCH
Metoda – wypróbowany i systematyczny układ czynności, realizowanych świadomie w celu osiągnięcia zamierzonego celu.
Metodologia badań pedagog – nauka o zasadach i sposobach postępowania badawczego wykorzystywana w pedagogice.
W pedagogice stosuje się zarówno badania jakościowe jak i ilościowe:
Ilościowe – poleganiu na ilościowym opisie i analizie faktów, zjawisk, procesów, które przedstawiają je w formie zestawień i obliczeń.
Jakościowe- umożliwiają dokonanie całościowego opisu i analizy faktów, zjawisk i procesów w formie wykluczającej zestawienia liczbowe.
Obie metody posługują się narzędziami elastycznymi, które można dostosować do nowych warunków, charakteryzuje je bez założeniowość oraz możliwość zbadania.
Metody badań ilościowych:
- eksperyment pedagogiczny
- monografia pedagogiczna
- metoda indywidualnych przypadków
- metoda sondażu diagnostycznego
Eksperyment pedagogiczny – polega na wprowadzeniu do danego układu (np. zbiorowości społecznej) specjalnie wybranego czynnika w celu uzyskania pożądanych zmian układów lub w celu sprawdzenia jakie zmiany zajdą w układzie pod wpływem danego czynnika.
Monografia – metoda zajmująca się badaniem placówek wychowawczych, instytucjonalnych działalności form gospodarczych. Ma na celu rozpoznanie struktury instytucji, efektywności i działań wychowawczych, opracowanie koncepcji ulepszeń, prognoz rozwojowych. Przy tej metodzie często wykorzystuje się wywiady, ankiety, analizy bądź obserwacje.
Metoda indywidualnych przypadków – sposób działań, analizowanie losu jednostki w danych sytuacjach wychowawczych lub na rozpatrywaniu pewnych zjawisk natury wychowawczej przez pryzmat danej jednostki.
Metoda sondażu diagnostycznego – sposób gromadzenia wiedzy na temat przedmiotów strukturalnych, funkcjonalnych i dynamice działań społecznych, zajmuje się zbieraniem informacji i opinii o poglądach danej grupy społecznych.
Do metod badań jakościowych należy m.in. obserwacja i wywiad pogłębiony.
Obserwacja – polega na systematycznym planowaniu, kierowaniu badaniami poprzez systematyczny ogląd przedmiotów i zjawisk oraz opisywanie zaobserwowanych stanów i zmian, zebranie danych do dalszych badań naukowych.
Wywiad pogłębiony – to rozmowa z respondentem przeprowadzona na podstawie scenariusza lub niestandaryzowanego kwestionariusza wywiadu. Wywiad taki prowadzony jest przez specjalnie przeszkoloną osobę.
BUDOWANIE TEORII PEDAGOGICZNYCH
Teorie pedagogiczne- są układami logicznych, rzeczowo powiązanych twierdzeń dotyczących interpretacji z zachodzących zmian podczas wychowania, nauczania, kształcenia.
Ważnym pojęciem jest paradygmat- teoria tworząca podstawę danej nauki, w tym przypadku pedagogiki.
Paradygmat jest zbiorem głównych i ostatecznych przesłanek w wyjaśnieniu danego obszaru, rzeczywistości przyjętych pośród uczonych – przedstawicieli danej dyscypliny naukowej, a następnie uznany jako powszechny wzór myślenia.
Przykłady paradygmatów:
- humanistyczny – założenie perspektyw indywidualna jednostka w osobistym odbiorze otaczającej rzeczywistości
-interpretatywistyczny – przyjmuje jednostka w oparciu o założenia grupy społecznej w jakiej funkcjonuje
- strukturalistyczny - określa założenia pomiędzy grupami społecznymi
- funkcjonalistyczny – przesłanki świata społecznego jako bytu, obiektywny z gotowymi strukturami regulującymi życie grup
- pedagogiczny – zbiór ogólnych założeń do zdefiniowania edukacji