ELEMENTY PRAWA CYWILNEGO I PRAWA PRACY

PRAWO CYWILNE – CZĘŚĆ OGÓLNA

Kodeks Cywilny – reguluje on stosunki cywilnoprawne między osobami fizycznymi i prawnymi.

Równorzędność podmiotów – reguluje stosunki społeczne majątkowe i niemajątkowe

KC – ustawa z dnia 23 kwietnia 1964r z późniejszymi poprawkami KPC 1964

Kodeks Rodzinno Opiekuńczy – 1964

Klasyfikacja

Konstytucja → rozporządzenia → zarządzenia i uchwały → umowy międzynarodowe ( zgodne z konstytucją , ratyfikuje prezydent)

Kodeks Cywilny (125 art.)

Część I – ogólna:

II – własność i inne prawa rzeczowe;

III – zobowiązania;

IV – spadki

PRAWO CYWILNE

Podstawowe zasady

• Swoboda umów – decyzje obu stron, ochrona własności, jednakowa ochrona bez względu na właściciela

• Ochrona własności

• Ochrona dobrej wiary – np. zasiedzenie nieruchomości lub ruchomości ( jeśli przez 3 lata nie zgłosi się właściciel, nieruchomości 30 lat)

• Odpowiedzialność za szkody – zobowiązanie do naprawienia , rekompensata

• Ochrona dóbr osobistych

Wykonywanie praw podmiotowych (art. 5 k.c.) – nie można czynić ze swego prawa użytku, który byłby sprzeczny z zasadami współżycia społecznego. Takie zachowanie nie korzysta z ochrony.

Osoby fizyczne

• Początek - Każdy człowiek od chwili urodzenia ( akt urodzenia) ma zdolność prawną ,

• Koniec - ustaje ona w chwili śmierci ( akt zgonu) .

Uznanie za zmarłego jeżeli upłynęło 10 lat od końca roku kalendarzowego w którym wg istniejących informacji osoba jeszcze żyła ( osoby w wieku 70 lat i więcej – po 5 latach) nie można uznać za zmarłego osoby przed 23 rokiem życia.

Katastrofa powietrzna , morska – 6 miesięcy od dnia katastrofy lub 1 rok kiedy statek miał przybić do portu przeznaczenia.

Zdolność prawna

• Zdolność do występowania w charakterze podmiotu w stosunkach cywilnoprawnych. Od chwili urodzenia a nawet od dnia poczęcia.

• Możność posiadania prawa i obowiązków.

Zakres zdolności prawnej

• Jednakowy

• Ewentualnie ograniczenie może wynikać z przyczyn

• wiek

• ubezwłasnowolnienie

• choroby psychiczne i niedorozwój

• obywatelstwo

• skazujący wyrok karny

• zdolność do czynności prawnych

Zdolność do czynności prawnych

• Zdolność nabywania praw i zaciągania zobowiązań za pomocą czynności prawnych:

• Pełna – nabywana w wieku 18 lat

• Ograniczona

• Brak

Brak zdolności do czynności prawnych:

• osoby do 13 roku życia ; osoby ubezwłasnowolnione całkowicie.

• Osoby ubezwłasnowolnione całkowicie

  • Ubezwłasnowolnić całkowicie można osobę , która ukończyła 13 lat w skutek choroby psychicznej , innego niedorozwoju, pijaństwa , narkomanii – nie jest w stanie kierować swym postępowaniem – bezwzględnie nieważne czynności prawne

  • Traci zdolność do czynności prawnych(opiekun), dopuszczalne zawieranie umów powszechnie zawieranych w drobnych bieżących sprawach życia codziennego.

Ograniczona zdolność

• małoletni po ukończeniu 13 roku życia do pełnoletności ,

• osoby ubezwłasnowolnione częściowo tj. ubezwłasnowolnienie całkowite tylko w mniejszym stopniu.

• Jednostronna czynność prawna jest nieważna , do ważności potrzebna jest zgoda przedstawiciela ustawowego.

Pełna zdolność do czynności prawnych:

• po ukończeniu 18 roku życia, kobieta która urodziła dziecko w wieku 16 lat – warunkowe.

Tożsamość osoby fizycznej

• Dane personalne

• Miejsce zamieszkania – miejscowość w której osoba faktycznie przebywa ( corpus) z zamiarem stałego pobytu ( animus)

• Dzieci – miejsce zamieszkania rodziców

Osoby prawne:

• Jest to wyodrębniona jednostka organizacyjna , która zgodnie z obowiązującymi przepisami, może występować jako samodzielny podmiot ( nazwa , siedziba)

• Uzyskują osobowość prawną z chwilą jej wpisu do właściwego rejestru

• Statut ( cel działania) , element ludzki, majątkowy, organizacyjny.

Sposoby powstawania:

1. System aktów organów państwa

2. System koncesyjny

3. System normatywny – bez wcześniejszego zezwolenia z chwilą wpisu do właściwego rejestru.

Rodzaje osób prawnych:

1. państwowe – majątkowe i strukturalne powiązania z państwem

2. komunalne

3. osoby prawne niepaństwowe i nie komunalne

4. inne osoby prawne ( kościoły, korporacje, partie polityczne itp.)

Ograniczenia zdolności prawnej

• Z istoty - nie może być podmiotem praw i obowiązków z zakresu prawa rodzinnego i innych praw zastrzeżonych dla osoby fizycznej

• Z ustawy – zakres zadań

• Wewnętrznie – nie obejmuje praw i obowiązków poza statutowych

Siedziba osoby prawnej

• jeżeli ustawa lub oparty na niej statut nie stanowi inaczej - siedzibą osoby prawnej jest miejscowość w której ma siedzibę jej organ zarządzający.

Czynności prawne:

Jest to taka czynność osoby fizycznej lub prawnej która zmierza do ustanowienia, zmiany lub zniesienia stosunku cywilno prawnego przez złożenie odpowiedniego oświadczenia woli.

Rodzaje czynności prawnych:

• Jednostronne – dwustronne – wielostronne

• Między żyjącymi (Inter vivos) – na wypadek śmierci (inortis causa)

• Konsensualizm – realne

• Rozporządzające – zobowiązujące

• Przysparzające

• Odpłatne – nieodpłatne

Oświadczenie woli:

• Niezbędnym elementem każdej czynności prawnej jest co najmniej jedno oświadczenie woli.

• Oświadczenie woli ma być:

• zrozumiałe ,

• złożone na serio,

• powiązane z prawem cywilnym,

• nie jest spowodowane przymusem fizycznym.

Rodzaje oświadczeń woli – formy szczególne:

• zwykła forma pisemna

• poświadczenie daty (notariusz, organ państwowy tzw. czynność prawna z datą pewną)

• poświadczenie podpisu (notariusz lub organ państwa)

• akt notarialny

Konsekwencje niedotrzymania formy:

• Pod rygorem nieważności – ad solemnistatem;

• Dla celów dowolnych – ad probistatem;

• Dla wywołania wyznaczonych skutków.

Wady oświadczenia woli:

• Brak świadomości lub swobody ( art. 82 KC)

• Pozorność ( art. 83 KC)

• Błąd ( art. 84 – 86 KC)

• Podstęp ( art. 86 KC)

• Groźba ( art. 87 – 88 KC)

Brak świadomości lub swobody:

• Nieważne jest świadczenie woli złożone drugiej stronie w/w sytuacji

• Wadliwe funkcjonowanie psychiki ludzkiej

• Może być stan trwały lub przejściowy

• Nie ma znaczenia czy druga strona wiedziała czy też nie

• Nieważność bezwzględna – każdy może się na nie powołać

Pozorność:

• Brak zamiaru wywoływania skutków prawnych i jednoznacznym zamiarze stworzenia okoliczności mających na celu zmylenie osób trzecich.

• Czynność ukryta ważna, nieważne jest rzeczywista.

• Pozornością nie są oświadczenia czy też władanie przed organami czy też skierowanie do określonego adresata.

• Bezwzględnie nieważne - nie rodzi stosunków prawnych.

Błąd:

• Mylne wyobrażenie o prawdziwym stanie rzeczy – musi być istotny

• Względne czynność prawna – stronie złożone oświadczenie pod wpływem błędu przysługuje prawo do uchylenia się od skutków prawnych tego oświadczenia

• Błąd powoduje nieważność czynności prawnych…

Groźba:

• Polega na rozmyślnym wywołaniu u drugiej osoby obawy.

• Musi być bezprawna i poważna – wtedy można uchylić się od skutków prawnych.

• Uchylenie się od skutków oświadczenia woli.

Termin, warunek:

Warunek

Zawarte treści czynności prawnej zastrzeżenie które uzależnia powstanie lub ustanie skutku prawnego od zdarzenia przyszłego i niepewnego

• zawieszający – uzależnia powstanie skutku

• rozwiązujący – wg którego skutek ustaje

Termin

Wiąże się z powstaniem lub ustaniem skutków czynności prawnej z określonym zdarzeniem przyszłym ale pewnym

• Termin początkowy – z nadejściem którego ma nastąpić skutek;

• Termin końcowy – ustalenie skutków czynności prawnej;

• Dzień – kończy się z upływem ostatniego dnia o północy, nie wlicza się dnia w którym nastąpiło zdarzenie , stanowiące początek terminu.

Obliczanie terminów

• termin oznaczony w dniach kończy się ostatniego dnia

• miesiąc od 1-go do ostatniego dnia miesiąca;

• pól miesiąca – 15 dni;

• Dni wolne – jeżeli koniec terminu do wykonania czynności prawnej przypada na dzień wolny uznany ustawowo wolny od pracy.

PRAWO RZECZOWE

Przedstawicielstwo:

Polega na tym że czynność prawna dokonana zostaje przez osobę zwaną przedstawicielem w imieniu innej osoby, zwanej reprezentowanym oraz że pociąga za sobą skutki bezpośrednio dla reprezentowanego.

Rodzaje przedstawicielstw:

• Przedstawicielstwo ustawowe – wynika z ustawy (rodzice, kurator)

• Pełnomocnictwo – prawo przedstawiciela do dokonania czynności prawnych opiera się na woli osoby reprezentowanej (mocodawcy) – udzielić może każda osoba fizyczna i prawna mająca pełną zdolność do czynności prawnej.

Pełnomocnictwo – jednostronna czynność prawna:

• Forma – dowolna; wyjątek – dokonanie czynności prawnej, dla której pod sankcją nieważności przewidziana została forma szczególna (art. 158 k.c. – przeniesienie nieruchomości)

• Dalsze pełnomocnictwa – substytuci (działają bezpośrednio w imieniu mocodawcy) – jest dopuszczalne, gdy:

1. Wynika to z treści pełnomocnictwa;

2. Z ustawy, np. pełnomocnictwo procesowe.

Rodzaje pełnomocnictw:

• Ogólne – upoważnienie do dokonywania różnych czynności prawnych w imieniu mocodawcy tzw. zwykłego zarządu ( forma pisemna)

• Rodzajowe – jest upoważniony do określonego dokonywania czynności prawnych określonego rodzaju

• Szczególne – jest upoważniony do dokonywania w imieniu mocodawcy konkretnej czynności prawnej.

Przedawnienie:

• Po upływie terminu wskazanego w ustawie, dłużnik może uchylić się od spełnienia świadczenia.

• Przedmiot przedawnienia – cywilnoprawne roszczenia majątkowe.

Terminy przedawnień:

• 10 lat ogólny termin przedawnienia roszczeń , chyba że przepis szczególny stanowi inaczej

• 3 lata – dla roszczeń oświadczenia okresowe

Prawo rzeczowe

Rzeczami są tylko przedmioty : ruchomości i nieruchomości ( części powierzchni ziemskiej , budynki na trwałe związane z gruntem)

Własność:

• Każda forma władania przez człowieka częściami majątku mają wartość majątkową

• Ogół spraw majątkowych

• Uprawnienia do korzystania z rzeczy

• Uprawnienie do rozporządzania rzeczą

• Do posiadania, używania, pobierania pożytków do dyspozycji faktycznej – nawet zużytych lub zniszczonych.

Nabycie własności:

• Przeniesienie własności

• Zasiedzenie

• Przemilczenie – prowadzi też do nabycia, ale na skutek nie wykonywania swojego prawa;

• Zrzeczenie się własności – prawo do rozporządzania rzeczą;

• W toku egzekucji sądowej

Przeniesienie własności:

• Nabycie własności na podstawie umowy

• Art. 158 k.c. – wymóg formy aktu notarialnego – niezachowanie formy powoduje nieważność umowy (art. 75 §2 k.c.)

Zasiedzenie:

• Można zasiedzieć takie prawa z którymi wiąże się władztwo nad rzeczą

• nieruchomości nieprzerwane posiadanie uzyskane w dobrej wierze 20 lat , w złej wierze 30 lat

• rzeczy ruchome w dobrej wierze 3 lata posiadania

• Można doliczyć do czasu, który sam posiadał , czas posiadania swojego poprzednika ( dziedziczenie , przeniesienie posiadania przez dotychczasowo posiadacza.

Użytkowanie wieczyste (prawo obciążania swoich gruntów):

• Ma charakter celowy – obowiązek wykorzystania otrzymanej nieruchomości w sposób określony w umowie

• Prawo terminowe – 40 do 99 lat ( 5 lat do upływu terminu użytkownik może żądać jego przedłużenia na dalsze 40 do 99 lat)

• Budynki wzniesione po ustaniu użytkowania stają się własnością posiadacza gruntu ( ¼ części ich wartości)

• Umowa zawarta w formie aktu notarialnego

• Za wynagrodzeniem – opłata roczna

• Roszczenia – przedawnienie 3 lata od dnia zwrotu.

Prawa rzeczowe ograniczone(na rzeczy cudzej):

1. Służebność ( np. drogi koniecznej)

2. Użytkowanie

3. Własnościowe spółdzielcze prawo do lokalu

4. Zastaw

5. Hipoteka

Służebności:

• Służebność drogi koniecznej (przejazd, przejście – jeżeli nieruchomość nie ma odpowiedniego dostępu do drogi publicznej lub do należących do tej nieruchomości budynków gospodarczych.

• Służebność budynkowa (nie burzyć budowli już wzniesionych – roszczenie negatoryjnym przysługuje tylko wtedy, gdy:

1. wyniki winy umyślnej;

2. właściciel gruntu sąsiedniego zgłosił sprzeciw przeciwko budowie bez nieuzasadnionej zwłoki;

3. utrzymanie budowli grozi mu niewspółmiernie wielką szkodą.

Użytkowanie:

Korzystanie z rzeczy nie przez właściciela, ale przez inną osobę.

1. Prawo do użytkowania rzeczy;

2. Prawo do pobierania jej użytków.

• Prawo niezbywalne – nie wchodzi do spadku;

• Terminowe lub bezterminowe;

• Odpłatne lub nieodpłatne;

• Nie można go nabyć w drodze zasiedzenia.

Prawa zastawnicze:

• Zgodnie z zasadą odpowiedzialności dłużnika – wierzyciel może dochodzić do swojej należności z całego majątku.

• Zabezpieczenia:

1. Osobowe (dłużnik dodatkowy);

2. Rzeczowe (określony przedmiot majątkowy).

Rodzaje zabezpieczeń:

• Hipoteka – odnosi się do nieruchomości;

• Zastaw – rzeczy ruchome.

Zastaw

• Rzecz ruchoma zostaje obciążona prawem, na mocy którego wierzyciel będzie mógł dochodzić zaspokojenia z rzeczy bez względu na to czyją stała się własnością, z pierwszeństwem przed wierzycielami osobistymi właściciela rzeczy.

• Zastawca – właściciel rzeczy;

• Zastawnik – osoba mająca rzecz w zastawie.

Księgi wieczyste:

Księga wieczysta jest podstawowym dokumentem opisującym stan prawny nieruchomości. Pełni bardzo ważną rolę w zapewnieniu bezpieczeństwa obrotu nieruchomościami. Księgi wieczyste są zakładane i prowadzone przez wydziały wieczysto-księgowe sądów rejonowych, właściwe ze względu na położenie nieruchomości.

Instytucją ksiąg wieczystych rządzi kilka zasad:

• Jawność – każdy, w obecności pracownika sądu, może przeglądać księgi. Oznacza to, że nie można zasłaniać się nieznajomością wpisów w księdze wieczystej ani wniosków, o których uczyniono w niej wzmiankę. Dlatego tak ważne jest szczegółowe sprawdzenie księgi, zarówno przed umową przedwstępną, jak i bezpośrednio przed umową sprzedaży.

• Domniemanie zgodności z rzeczywistym stanem prawnym (jest to domniemanie, że prawa wpisane istnieją, a wykreślone nie istnieją).

• Rękojmia wiary publicznej ksiąg wieczystych – oznacza, że w razie niezgodności między stanem prawnym nieruchomości ujawnionym w księdze wieczystej, a rzeczywistym stanem prawnym, treść księgi rozstrzyga na korzyść tego, kto przez czynność prawną z osobą uprawnioną według treści księgi nabył własność lub inne prawo rzeczowe. Oznacza to, że jeżeli na przykład kupimy nieruchomość od osoby wpisanej w księdze wieczystej jako właściciel, stajemy się właścicielem nieruchomości, choćby osoba wpisana w księdze wieczystej nie była w rzeczywistości właścicielem nieruchomości.

• Są oczywiście wyjątki od tej zasady (np. działanie w złej wierze).

• Pierwszeństwo praw wpisanych nad nieujawnionymi w księdze wieczystej.

Księga wieczysta składa się z czterech działów:

• dział I:

• dział I-O: „Oznaczenie nieruchomości” – dane pochodzące z ewidencji gruntów pozwalające na dokładne oznaczenie nieruchomości,

• dział I- Sp: „Spis praw związanych z własnością” – ewentualne prawa związane z prawem własności wpisanej nieruchomości,

• dział II – oznaczenie właściciela(właścicieli) lub użytkownika wieczystego,

• dział III – ograniczone prawa rzeczowe (z wyjątkiem hipotek), ograniczenia w rozporządzaniu nieruchomością lub użytkowaniem wieczystym oraz prawa osobiste i roszczenia ciążące na nieruchomości (z wyjątkiem roszczeń dotyczących hipotek),

• dział IV – hipoteki, z dokładnym określeniem wysokości, waluty, zakresu, rodzaju, pierwszeństwa i ewentualnych innych cech hipoteki.

W księdze wieczystej poza prawami rzeczowymi mogą być ujawnione prawa osobiste i roszczenia, w szczególności takie jak:

• prawo najmu lub dzierżawy, prawo odkupu lub pierwokupu, prawo dożywocia;

• roszczenie o przeniesienie własności nieruchomości lub użytkowania wieczystego albo o ustanowienie ograniczonego prawa rzeczowego;

• roszczenie wynikające z określenia zarządu lub sposobu korzystania z nieruchomości przez współwłaścicieli czy wieczystych użytkowników;

• roszczenie współwłaścicieli wyłączające uprawnienie do zniesienia współwłasności;

• wierzytelności banku hipotecznego zabezpieczone hipoteką oraz informacje, że zostały one wpisane do rejestru zabezpieczenia listów zastawnych;

• prawo korzystania z budynku lub pomieszczenia mieszkalnego w oznaczonym czasie w każdym roku.

Przy każdej księdze prowadzi się zbiór dokumentów i pism dotyczących nieruchomości - są to akta księgi wieczystej.

• Treść księgi wieczystej ma fundamentalne znaczenie dla ustalenia stanu prawnego nieruchomości, dlatego tak ważne jest zapoznanie się z jej treścią, uzyskanie odpisu księgi przed zakupem nieruchomości. Badanie księgi wieczystej najlepiej pozostawić specjaliście. Osobie niewprawionej (i często nie posiadającej gruntownej wiedzy na ten temat), łatwo jest przeoczyć pewne wpisy, wzmianki, które mogą mieć duże znaczenie dla stanu prawnego nieruchomości, a jednocześnie wyłączą działanie rękojmi wiary publicznej ksiąg wieczystych.

• Z księgi wieczystej wydawane są odpisy. Odpisu zwykłego księgi wieczystej, czyli odpisu zawierającego tylko aktualne wpisy, może zażądać każdy.

• Księgi wieczyste mogą być prowadzone w formie pisemnej (papierowej), bądź elektronicznej. Obecnie (od 2003 roku), prowadzona jest sukcesywnie informatyzacja ksiąg wieczystych (projekt Ministerstwa Sprawiedliwości zwany Nową Księgą Wieczystą (NKW)). System NKW stopniowo obejmuje kolejne wydziały ksiąg wieczystych w sądach rejonowych na terenie całego kraju. Dzięki temu systemowi umożliwiony jest centralny, jednolity i łatwy dostęp do Ksiąg Wieczystych.

• Wykaz wydziałów ksiąg wieczystych sądów rejonowych, w których wdrożono system informatyczny, wraz z adresami tych wydziałów,

Jakie są koszty wpisów do ksiąg wieczystych?

• Koszty zakładania oraz wpisów do ksiąg wieczystych reguluje Ustawa z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz.U. z dnia 1 września 2005 r.)

• Opłatę stałą w kwocie 200 złotych pobiera się od wniosku o wpis w księdze wieczystej własności, użytkowania wieczystego lub ograniczonego prawa rzeczowego, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej.

• Jeżeli wniosek dotyczy wpisu udziału w prawie, pobiera się część opłaty stałej proporcjonalną do wysokości udziału, nie mniej jednak niż 100 złotych.

• Opłatę stałą w kwocie 150 złotych pobiera się od wniosku o wpis: własności, użytkowania wieczystego lub spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu na podstawie dziedziczenia, zapisu lub działu spadku albo zniesienia współwłasności niezależnie od liczby udziałów w tych prawach: własności, użytkowania wieczystego, spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu nabytego w wyniku podziału majątku wspólnego po ustaniu wspólności majątkowej między małżonkami; własności nieruchomości rolnej o powierzchni do 5 ha; praw osobistych i roszczeń; zmiany treści ograniczonych praw rzeczowych.

• Opłatę stałą w kwocie 60 złotych pobiera się od wniosku o:

• założenie księgi wieczystej;

• połączenie nieruchomości w jednej księdze wieczystej, która jest już prowadzona, niezależnie od liczby łączonych nieruchomości;

• odłączenie nieruchomości lub jej części;

• sprostowanie działu I-O;

• wpis ostrzeżenia o niezgodności stanu prawnego ujawnionego w księdze wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym;

• dokonanie innych wpisów, poza określonymi wyżej.

Hipoteka:

• ograniczone prawo rzeczowe na nieruchomości oraz na wybranych prawach (własnościowe spółdzielcze prawo do lokalu mieszkalnego, własnościowe spółdzielcze prawo do lokalu użytkowego, prawo do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej, wierzytelność zabezpieczona hipotecznie), służące zabezpieczeniu oznaczonej wierzytelności, na mocy którego wierzyciel może dochodzić zaspokojenia z nieruchomości, z pierwszeństwem przed wierzycielami osobistymi każdoczesnego właściciela nieruchomości.

• zbycie nieruchomości przez dłużnika nie narusza prawa wierzyciela hipotecznego – może on dochodzić zaspokojenia od kogokolwiek, kto stanie się właścicielem lub użytkownikiem wieczystym nieruchomości. Wierzyciel rzeczowy może dochodzić zaspokojenia z nieruchomości przed wierzycielami osobistymi właściciela nieruchomości.

• Hipoteka zabezpiecza wyłącznie wierzytelności pieniężne i może być wyrażona jedynie w oznaczonej sumie pieniężnej. Gdy zabezpieczaną wierzytelnością jest pożyczka lub kredyt, nazywa się ją, odpowiednio, hipoteczną pożyczką lub kredytem hipotecznym.

• Hipoteka może być ustanowiona w drodze czynności prawnej lub na podstawie orzeczenia sądu, lub decyzji odpowiedniego organu podatkowego – Urzędu Skarbowego, ZUS, KRUS (w tym także w formie doręczonej decyzji niestatecznej). Hipoteka powstaje dopiero z chwilą wpisu do księgi wieczystej – wpis ten ma więc charakter konstytutywny.

• Hipoteka umowna

• Podstawą wpisu hipoteki do księgi wieczystej jest oświadczenie właściciela nieruchomości obciążanej o ustanowieniu hipoteki złożone w formie aktu notarialnego (pod rygorem nieważności). Jeżeli ustanowienie hipoteki następuje na rzecz banku (tzw. hipoteka bankowa), to wymogi prawne zostały na skutek lobbingu bankowego złagodzone – wystarcza oświadczenie złożone w formie pisemnej pod rygorem nieważności.

• Rygor formy nie dotyczy oświadczenia składanego przez drugą stronę (wierzyciela hipotecznego).

Hipoteka przymusowa

• Podstawą wpisu do księgi wieczystej może być:

• postanowienie sądu o udzieleniu zabezpieczenia

• tytuł wykonawczy

• postanowienie prokuratora

• nieostateczna decyzja administracyjna

• zarządzenie zabezpieczenia

• Hipoteka ta powstaje bez woli właściciela obciążanej nieruchomości.

Hipoteka łączna

Hipoteka, która obciąża kilka nieruchomości w ten sposób, że wierzyciel może żądać zaspokojenia się z dowolnej nieruchomości spośród obciążonych, wedle własnego wyboru. Celem hipoteki łącznej jest ułatwienie i obniżenie kosztów ustanawiania zabezpieczenia pojedynczej wierzytelności na większej liczbie nieruchomości należących do jednej bądź większej ilości osób. Dzięki szerokiemu uprzywilejowaniu interesów wierzyciela, ten rodzaj hipoteki umożliwia uzyskanie zabezpieczenia rzeczowego o wartości wielokrotnie przenoszącej wartość zabezpieczonej wierzytelności. Hipoteka łączna może być jednocześnie hipoteką kaucyjną bądź przymusową – po spełnieniu wymagań przewidzianych dla tych odmian hipoteki. Należy jednak zaznaczyć, że hipoteka łączna przymusowa może zostać ustanowiona wyłącznie na nieruchomościach, których właściciele są współdłużnikami solidarnymi albo jeśli są one już obciążone inną hipoteką łączną. Hipoteka łączna może powstać również na skutek podziału wcześniej obciążonej nieruchomości. Obciąża wówczas wszystkie nowo powstałe nieruchomości.

Hipoteka kaucyjna

Hipoteka, która zabezpiecza wierzytelności o wysokości nieustalonej, zarówno istniejące, jak i dopiero mogące powstać w przyszłości. Dla takich hipotek oznacza się sumę pieniężną, do wysokości której wierzyciel hipoteczny może domagać się zaspokojenia z obciążonej nieruchomości.

Hipoteka odwrócona

Transakcja lub umowa zawierana pomiędzy osobą fizyczną, a (najczęściej) instytucją finansową umożliwiająca uwolnienie zamrożonego w nieruchomości kapitału. Z tego rozwiązania skorzystać mogą przede wszystkim osoby w podeszłym wieku w celu uzyskania źródła dodatkowego, obok emerytury, dochodu. Suma jaką da się wynegocjować (poza wartością nieruchomości) zależy od płci i wieku właściciela, a także czasem od stanu jego zdrowia. Im krótszy spodziewany czas dożycia tym lepsze warunki można uzyskać. Pod uwagę brane są też szacunki co do kosztu kredytu w przyszłości i spodziewanej przyszłej wartości nieruchomości.

Hipoteka dożywotnia (ang. Lifetime mortgage )

Bank pod hipotekę udziela dożywotniego kredytu. Odsetki są bądź z góry dyskontowane, bądź sukcesywnie naliczane powiększają zadłużenie. Kapitał może być zainwestowany np. w obligacje, fundusz powierniczy itp. i przynosić właścicielowi stały dochód, a jednocześnie być ewentualnym dodatkowym zabezpieczeniem kredytu. Po śmierci właściciela nieruchomość jest sprzedawana, uzyskana kwota reguluje zobowiązanie. Jeśli po spłacie kredytu pozostaną wolne środki przekazywane są spadkobiercom.

Wygaśnięcie hipoteki

Hipoteka co do zasady wygasa z chwilą wygaśnięcia zabezpieczonej wierzytelności. Jeżeli wierzytelność jest wymagalna a wierzyciel dopuszcza się zwłoki lub jego zaspokojenie napotyka trudności, hipoteka wygasa jeśli właściciel nieruchomości złoży zabezpieczoną kwotę do depozytu sądowego, zrzekając się jednocześnie uprawnienia do odebrania jej z powrotem. Do wniosku o wykreślenie takiej hipoteki z księgi wieczystej należy dołączyć prawomocne postanowienie sądu o zezwoleniu na złożenie kwoty do depozytu, dowód wpłaty kwoty do depozytu oraz oświadczenie o zrzeczeniu się uprawnienia do jej odebrania. W razie wykreślenia hipoteki z księgi wieczystej bez podstawy prawnej (np. omyłkowego), hipoteka wygasa po upływie 10 lat.

Nowelizacja ustawy o księgach wieczystych i hipotece

Weszła w życie z dniem 20 lutego 2011 r. Wprowadzona ustawą z dnia 26 czerwca 2009 r. o zmianie ustawy o księgach wieczystych i hipotece oraz zmianie niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 131, poz. 1075)

Zobowiązanie

• Reguluje społeczne formy wymiany dóbr i usług o wartości majątkowej’

• Jest rodzajem stosunkiem cywilno prawnego w ramach którego jedna osoba ( wierzyciel) może żądać od drugiej osoby ( dłużnika) świadczenia którego dłużnik powinien spełnić. ( 353 &1 KC)

Źródła zobowiązań :

• umowy

• czyny niedozwolone

• bezpodstawne wzbogacenie

• jednostronne czynności prawne

• akty administracyjne ( decyzje)

• nienależne świadczenia

• prowadzenie cudzych spraw bez zlecenia

Zobowiązania solidarne ( bierna i czynna)

Skutki nie wykonania

• obowiązek naprawy szkody;

• nieprzyjęcie świadczenia;

• nabycie rzeczy na koszt dłużnika;

• wykonanie zastępcze na koszt dłużnika.

Zdarzenia prawne powodujące wygaśnięcie zobowiązań:

• śmieć dłużnika

• dobrowolne zwolnienie z długu

• świadczenie w miejsce wykonania – polega na spełnieniu przez dłużnika za zgodą wierzyciela innego świadczenia zamiast świadczenia do którego był zobowiązany

• odnowienie polega na zobowiązaniu dłużnika spełnienie świadczenia w miejsce dotychczasowego lub innego tego samego, lecz z innej podstawy prawnej

• złożenie przedmiotu świadczenia do depozytu sądowego

• potrącenia, kompensacja

Umowy:

• Czynność prawna dwustronna

• Umowy rozporządzające

• Umowy zobowiązujące

Umowa:

Zgodne porozumienie dwóch lub więcej stron ustalające ich wzajemne prawa lub obowiązki.

Zasada swobody umów (art. 353 k.c.)

Strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny wg swego uznania , byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiał się właściwości ( naturze) stosunku, ustanowienia zasady współżycia społecznego.

Rodzaje umów:

• Jednostronne – Dwustronne (sprzedaż);

• Odpłatne – Nieodpłatne;

• Umowy losowe;

• Przyczynowe – Oderwane;

• Nazwane – Nienazwane.

Umowy nazwane:

• Posiadają szczególną regulację kodeksową – odnosi się do nich grupa przepisów prawa, gdzie określone są wzajemne uprawnienia i obowiązki stron, właściwe dla stosunku prawnego danego rodzaju.

• Regulacji umowy nazwanej poświęcony jest zwykle osobny rozdział kodeksu.

LP	NAZWA UMOWY	STRONY UMOWY	OBOWIĄZKI STRON	CECHY CHARAKTERYSTYCZNE DANEJ UMOWY
1	Agencyjna	Zleceniodawca	Płaci agentowi prowizję	Zleceniobiorca przyjmuje zapłatę i ewentualne oświadczenia dotyczące umowy jak i reklamacje w imieniu zleceniodawcy
		Agent	Pośredniczy, za wynagrodzeniem, przy zawieraniu umów z klientami na rzecz dającego zlecenie przedsiębiorcy albo zawiera je w jego imieniu
2	Akwizycja	Zleceniodawca	Płaci akwizytorowi prowizję	Umowa ta normowana jest przepisami tytułu XXIII księgi trzeciej KC o umowie agencyjnej
		Akwizytor	Pozyskuje klientów dla usług i towarów zleceniodawcy
3	Darowizna	Darczyńca	Bezpłatnie świadczy na rzecz obdarowanego	Przedmiotem darowizny mogą być nieruchomości i ruchomości, pieniądze, a także prawa majątkowe
		Obdarowany	Przyjmuje darowiznę
4	Dostawa	Dostawca	Wytwarza rzeczy oznaczone tylko co do gatunku oraz dostarcza je częściami albo periodycznie	Umowa powinna być zatwierdzona pismem
		Odbiorca	Odbiera rzecz i płaci cenę
5	Dożywocie	Nabywca	Zapewnia zbywcy dożywotnie utrzymanie	Prawo to jest niezbywalne
		Zbywca	Przenosi własność nieruchomości na nabywcę
6	Dzierżawa	Wydzierżawiający	Oddaje rzecz do używania i pobiera pożytki przez czas oznaczony lub nieoznaczony	Do dzierżawy stosuje się odpowiednio przepisy o najmie
		Dzierżawca	Płaci wydzierżawiającemu umówiony czynsz
7	Komis	Komisant	Kupuje lub sprzedaje rzeczy ruchome na rachunek komitenta, (lecz w imieniu własnym) za wynagrodzeniem (prowizją) w zakresie działalności swojego przedsiębiorstwa	Przedmiotem komisu mogą być wyłącznie rzeczy ruchome
		Komitent	Płaci komisantowi prowizję
8	Kontraktacja	Producent rolny	Wytwarza i dostarcza kontraktującemu oznaczoną ilość produktów rolnych określonego rodzaju	Umowa powinna być zawarta na piśmie
		Kontraktujący	Odbiera produkty w terminie i płaci umówioną cenę
9	Leasing	Finansujący	Nabywa rzecz od oznaczonego zbywcy na warunkach określonych w tej umowie i oddaje tę rzecz korzystającemu do używania i pobierania pożytków przez czas oznaczony	Umowa powinna być zawarta na piśmie pod rygorem nieważności
		Korzystający	Płaci finansującemu wynagrodzenie pieniężne w wyznaczonych ratach równe co najmniej cenie lub wynagrodzeniu z tytułu nabycia rzeczy przez finansującego
10	Najem	Wynajmujący	Oddaje rzecz do używania przez czas oznaczony lub nieoznaczony	Umowa najmu nieruchomości lub pomieszczenia na czas dłuższy niż rok powinna być zawarta na piśmie
		Najemca	Płaci umówiony czynsz i ponosi drobne naprawy
11	O dzieło	Zamawiający	Wypłaca wynagrodzenie za wykonane dzieło	Ewentualne wady dzieła powinien usunąć wykonawca
		Wykonawca	Wykonuje dzieło wyznaczone przez zamawiającego
12	O roboty budowlane	Wykonawca	Oddaje przewidziany w umowie obiekt wykonany zgodnie z projektem i zasadami wiedzy technicznej	Umowa powinna być zatwierdzona pismem
		Inwestor	Dokonuje czynności związanych z przygotowanie robót, przekazuje teren budowy, dostarcza projekt, odbiera obiekt i płaci umówione wynagrodzenie
13	Poręczenie	Poręczyciel	Wykonuje zobowiązanie względem wierzyciela w wypadku, gdy dłużnik zobowiązania nie wykonał	Oświadczenie poręczyciela powinno być pod rygorem nieważności złożone na piśmie
		Dłużnik	Spłaca poręczyciela
14	Pożyczka	Dający pożyczkę	Przenosi na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku	Umowa pożyczki, której wartość przenosi pięćset złotych, powinna być stwierdzona pismem
		Biorący pożyczkę	Zwraca tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości
15	Przechowanie	Przechowawca	Zachowuje w stanie nie pogorszonym rzecz ruchomą oddaną mu na przechowanie i jest za nią odpowiedzialny	Przechowawcy nie wolno używać przedmiotów oddanych na przechowanie
		Składający	Płaci wynagrodzenie za przechowanie
21	Spedycja	Spedytor	Wysyła lub odbiera, za wynagrodzeniem, przesyłki albo dokonuje innych usług związanych z ich przewozem	Spedytor może występować w imieniu własnym lub w imieniu zleceniodawcy
		(zleceniodawca)	Daje zlecenie spedytorowi
22	Spółka	Wspólnicy	Dążą do osiągnięcia wspólnego celu gospodarczego przez działanie w sposób oznaczony	Umowa spółki powinna być zawarta na piśmie Wspólnicy wnoszą wkłady do spółki, np. własność, inne prawa, własną pracę lub świadczenie usług
23	Sprzedaż	Sprzedawca	Przenosi na kupującego własność rzeczy i wydaje mu tę rzecz	Sprzedawca ponosi odpowiedzialność wobec kupującego z rękojmi za wady zarówno fizyczne jak i prawne
		Kupujący	Odbiera rzecz i płaci cenę
24	Ubezpieczenia	Zakład ubezpieczeń	Spełnia określone świadczenia w razie zajścia przewidzianego w umowie wypadku	Umowa ubezpieczenia powinna być stwierdzona przez zakład ubezpieczeń polisą, legitymacją ubezpieczeniową, tymczasowym zaświadczeniem albo innym dokumentem ubezpieczenia
		Ubezpieczający	Płaci składkę
25	Ugoda	2 strony umowy	Strony czynią sobie wzajemnie ustępstwa w zakresie istniejącego między nimi stosunku prawnego	Strony zawierają ugodę, aby uchylić niepewność co do roszczeń wynikających ze stosunku prawnego lub zapewnić ich wykonanie albo by uchylić spór istniejący lub mogący powstać
26	Użyczenie	Użyczający	Zezwala na bezpłatne używanie określonej rzeczy na czas oznaczony lub nieoznaczony	Biorący w użyczenie ponosi koszty utrzymania rzeczy użyczonej i odpowiada za utratę lub jej uszkodzenie
		Biorący w użyczenie	Zwraca rzecz w nie pogorszonym stanie
27	Zamiana	2 strony umowy	Każda ze stron przenosi na drugą stronę własność rzeczy w zamian za zobowiązanie się do przeniesienia własności innej rzeczy	Do zamiany stosuje się odpowiednio przepisy o sprzedaży
28	Zlecenie	Zleceniodawca	Daje zlecenie i płaci zleceniobiorcy wynagrodzenie	Jedną strona umowy jest podmiot gospodarczy, a drugą osoba fizyczna
		Zleceniobiorca	Dokonuje określonej czynności prawnej dla zleceniodawcy

Ogólne przepisy o zobowiązaniach umownych:

• § 1. Ustalony przez jedną ze stron wzorzec umowy, w szczególności ogólne warunki umów, wzór umowy, regulamin, wiąże drugą stronę, jeżeli został jej doręczony przed zawarciem umowy.>

nowe brzmienie § 1 i uchylenie § 5 w art. 384 wchodzi w życie z dn. 10.08.2007 r. (Dz.U. z 2007 r. Nr 82, poz. 557).

§ 2. W razie gdy posługiwanie się wzorcem jest w stosunkach danego rodzaju zwyczajowo przyjęte, wiąże on także wtedy, gdy druga strona mogła się z łatwością dowiedzieć o jego treści. Nie dotyczy to jednak umów zawieranych z udziałem konsumentów, z wyjątkiem umów powszechnie zawieranych w drobnych, bieżących sprawach życia codziennego.

§ 3. (uchylony).

§ 4. Jeżeli jedna ze stron posługuje się wzorcem umowy w postaci elektronicznej, powinna udostępnić go drugiej stronie przed zawarciem umowy w taki sposób, aby mogła ona wzorzec ten przechowywać i odtwarzać w zwykłym toku czynności.

[§ 5. W przypadku umowy ubezpieczenia przepisy niniejszego tytułu stosuje się do stron umowy, także gdy ubezpieczający nie jest konsumentem.]

• Art. 384.

• Wzorzec wydany w czasie trwania stosunku umownego o charakterze ciągłym wiąże drugą stronę, jeżeli zostały zachowane wymagania określone w art. 384, a strona nie wypowiedziała umowy w najbliższym terminie wypowiedzenia.

• Art. 385.

§ 1. W razie sprzeczności treści umowy z wzorcem umowy strony są związane umową.

§ 2. Wzorzec umowy powinien być sformułowany jednoznacznie i w sposób zrozumiały. Postanowienia niejednoznaczne tłumaczy się na korzyść konsumenta.

• Art. 385¹.

§ 1. Postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nie uzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy (niedozwolone postanowienia umowne). Nie dotyczy to postanowień określających główne świadczenia stron, w tym cenę lub wynagrodzenie, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny.

§ 2. Jeżeli postanowienie umowy zgodnie z § 1 nie wiąże konsumenta, strony są związane umową w pozostałym zakresie.

§ 3. Nie uzgodnione indywidualnie są te postanowienia umowy, na których treść konsument nie miał rzeczywistego wpływu. W szczególności odnosi się to do postanowień umowy przejętych z wzorca umowy zaproponowanego konsumentowi przez kontrahenta.

§ 4. Ciężar dowodu, że postanowienie zostało uzgodnione indywidualnie, spoczywa na tym, kto się na to powołuje.

• Art. 385².

Oceny zgodności postanowienia umowy z dobrymi obyczajami dokonuje się według stanu z chwili zawarcia umowy, biorąc pod uwagę jej treść, okoliczności zawarcia oraz uwzględniając umowy pozostające w związku z umową obejmującą postanowienie będące przedmiotem oceny.

Art.385³.

W razie wątpliwości uważa się, że niedozwolonymi postanowieniami umownymi są te, które w szczególności:

• wyłączają lub ograniczają odpowiedzialność względem konsumenta za szkody na osobie,

• wyłączają lub istotnie ograniczają odpowiedzialność względem konsumenta za niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania,

• wyłączają lub istotnie ograniczają potrącenie wierzytelności konsumenta z wierzytelnością drugiej strony,

• przewidują postanowienia, z którymi konsument nie miał możliwości zapoznać się przed zawarciem umowy,

• zezwalają kontrahentowi konsumenta na przeniesienie praw i przekazanie obowiązków wynikających z umowy bez zgody konsumenta,

• uzależniają zawarcie umowy od przyrzeczenia przez konsumenta zawierania w przyszłości dalszych umów podobnego rodzaju,

• uzależniają zawarcie, treść lub wykonanie umowy od zawarcia innej umowy, nie mającej bezpośredniego związku z umową zawierającą oceniane postanowienie,

• uzależniają spełnienie świadczenia od okoliczności zależnych tylko od woli kontrahenta konsumenta,

• przyznają kontrahentowi konsumenta uprawnienia do dokonywania wiążącej interpretacji umowy,

• uprawniają kontrahenta konsumenta do jednostronnej zmiany umowy bez ważnej przyczyny wskazanej w tej umowie,

• przyznają tylko kontrahentowi konsumenta uprawnienie do stwierdzania zgodności świadczenia z umową,

• wyłączają obowiązek zwrotu konsumentowi uiszczonej zapłaty za świadczenie nie spełnione w całości lub części, jeżeli konsument zrezygnuje z zawarcia umowy lub jej wykonania,

• przewidują utratę prawa żądania zwrotu świadczenia konsumenta spełnionego wcześniej niż świadczenie kontrahenta, gdy strony wypowiadają, rozwiązują lub odstępują od umowy,

• pozbawiają wyłącznie konsumenta uprawnienia do rozwiązania umowy, odstąpienia od niej lub jej wypowiedzenia,

• zastrzegają dla kontrahenta konsumenta uprawnienie wypowiedzenia umowy zawartej na czas nieoznaczony, bez wskazania ważnych przyczyn i stosownego terminu wypowiedzenia,

• nakładają wyłącznie na konsumenta obowiązek zapłaty ustalonej sumy na wypadek rezygnacji z zawarcia lub wykonania umowy,

• nakładają na konsumenta, który nie wykonał zobowiązania lub odstąpił od umowy, obowiązek zapłaty rażąco wygórowanej kary umownej lub odstępnego,

• stanowią, że umowa zawarta na czas oznaczony ulega przedłużeniu, o ile konsument, dla którego zastrzeżono rażąco krótki termin, nie złoży przeciwnego oświadczenia,

• przewidują wyłącznie dla kontrahenta konsumenta jednostronne uprawnienie do zmiany, bez ważnych przyczyn, istotnych cech świadczenia,

• przewidują uprawnienie kontrahenta konsumenta do określenia lub podwyższenia ceny lub wynagrodzenia po zawarciu umowy bez przyznania konsumentowi prawa odstąpienia od umowy,

• uzależniają odpowiedzialność kontrahenta konsumenta od wykonania zobowiązań przez osoby, za pośrednictwem których kontrahent konsumenta zawiera umowę lub przy których pomocy wykonuje swoje zobowiązanie, albo uzależniają tę odpowiedzialność od spełnienia przez konsumenta nadmiernie uciążliwych formalności,

• przewidują obowiązek wykonania zobowiązania przez konsumenta mimo niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania przez jego kontrahenta,

• wyłączają jurysdykcję sądów polskich lub poddają sprawę pod rozstrzygnięcie sądu polubownego polskiego lub zagranicznego albo innego organu, a także narzucają rozpoznanie sprawy przez sąd, który wedle ustawy nie jest miejscowo właściwy.

• Art. 3854.

§ 1. Umowa między przedsiębiorcami stosującymi różne wzorce umów nie obejmuje tych postanowień wzorców, które są ze sobą sprzeczne.

§ 2. Umowa nie jest zawarta, gdy po otrzymaniu oferty strona niezwłocznie zawiadomi, że nie zamierza zawierać umowy na warunkach przewidzianych w § 1.

• Art. 386. (uchylony).

• Art. 387.

§ 1. Umowa o świadczenie niemożliwe jest nieważna.

§ 2. Strona, która w chwili zawarcia umowy wiedziała o niemożliwości świadczenia, a drugiej strony z błędu nie wyprowadziła, obowiązana jest do naprawienia szkody, którą druga strona poniosła przez to, że zawarła umowę nie wiedząc o niemożliwości świadczenia.

• Art. 388.

§ 1. Jeżeli jedna ze stron, wyzyskując przymusowe położenie, niedołęstwo lub niedoświadczenie drugiej strony, w zamian za swoje świadczenie przyjmuje albo zastrzega dla siebie lub dla osoby trzeciej świadczenie, którego wartość w chwili zawarcia umowy przewyższa w rażącym stopniu wartość jej własnego świadczenia, druga strona może żądać zmniejszenia swego świadczenia lub zwiększenia należnego jej świadczenia, a w wypadku gdy jedno i drugie byłoby nadmiernie utrudnione, może ona żądać unieważnienia umowy.

§ 2. Uprawnienia powyższe wygasają z upływem lat dwóch od dnia zawarcia umowy.

PRAWO SPADKOWE

Spadek

To ogół praw i obowiązków majątkowych zmarłego o charakterze cywilnoprawnym.

Dziedziczenie ustawowe

Spadkobiercy:

I gr. – zstępni i małżonek spadkodawcy;

II gr. – małżonek, rodzeństwo, zstępni rodzeństwa spadkodawcy;

III gr. – Skarb Państwa.

Kolejność dziedziczenia:

• Dzieci wyłączają od dziedziczenia wszystkich dalszych krewnych:

• części równe;

• Małżonek i dzieci

• Części równe, ale małżonek nie mniej niż ¼;

• Ważny związek małżeński

• Małżonek, rodzice i rodzeństwo:

• Małżonek ½ spadku

• Udział każdego z rodziców - ¼ tego, co przypada łącznie dla rodziców i rodzeństwa. Pozostała część rodzeństwa w częściach równych.

Dziedziczenie testamentu

Testament:

• Zgodnie z art. 941 k.c. rozporządzić na wypadek śmierci można jedynie przez testament:

• Nie może być sprzeczna z ustną;

• Rozporządzenie tylko jednego spadkodawcy;

Rodzaje testamentów:

• Forma – czynność prawna, formalna – forma przewidziana przez ustawę;

• Zwykłe:

• Własnoręczne (holograficzne)

• Notarialne (zapis windykacyjny)

• Allograficzne.

• Szczególne:

• Sporządzone na polskim statku morskim lub powietrznym;

• Wojskowe.

Testament – wzór:

• Cały ręcznie pisany (nie ma możliwości spisywania komputerowego);

• Data

• Podpis.

Nieważność testamentu:

• Trzy wady oświadczenia woli:

1. Gdy został sporządzony w stanie wyłączającym świadome albo swobodne powzięcie i wyrażenie woli.

2. Błąd – gdyby spadkodawca nie działał pod wpływem błędu, nie sporządziłby testamentu tej treści.

3. Pod wpływem groźby

• Powołanie się na nieważność testamentu z powodu wad oświadczenia woli – 3 lata od momentu, w którym osoba mająca w tym interes dowiedziała się przyczyn nieważności.

Uznanie za niegodnego przez sąd:

1. Dopuścił się umyślnie ciężkiego przestępstwa przeciwko spadkodawcy.

2. Podstępem lub groźbą nakłonił spadkobiercę do sporządzenia lub odwołania testamentu albo przeszkodził mu w jego sporządzeniu,

3. Umyślnie ukrył lub zniszczył testament; przerobił lub świadomie skorzystał z testamentu podrobionego przez inną osobę.

Skutki – brak prawa do zachowku ( nie dotyczy jego zstępnych)

Z żądaniem uznania za niegodnego można wystąpić 1 rok czasu od dnia w którym żądający uznania spadkobiercy za niegodnego dowiedział się.

3 lata nie dłużej

Zachowek:

NALEŻY DO DŁUGÓW PAŃSTWOWYCH

• To uprawnienie żądania określonego świadczenia pieniężnego od spadkobierców.

• Uprawnieni: wyłącznie zstępni ( dzieci, wnuki prawnuki) małżonek rodzice spadkobiercy – ważne dziedziczenie z mocy prawa.

Wysokość zachowku:

• Stanowi połowę - ½ wartości udziału spadkowego jaki by im przypadł przy dziedziczeniu ustawowym .

• Jeżeli uprawniony jest stale niezdolny do pracy lub małoletni 2/3 udziału spadkowego .

• Roszczenie o zachowek przedawnia się 3 lata. (nowelizacja – 5 LAT)

Wydziedziczenie:

To pozbawienie zstępnych , małżonka i rodziców spadkobiercy prawa do zachowku

Wydziedzicza się w testamencie – konieczne jest podanie przyczyny.

Przyczyny wydziedziczenia:

1. wbrew woli spadkodawcy postępuje uporczywie w sposób sprzeczny z zasadami współżycia społecznego ( np. alkoholizm , narkomania).

2. dopuściła się względem spadkodawcy lub jednej z najbliższych mu osób umyślne przestępstwa przeciwko życiu zdrowiu lub wolności.

3. uporczywie nie dopełniał względem spadkodawcy obowiązków rodzinnych.

Przyjęcie spadku:

• Gdy przyjmie:

• bez ograniczenia odpowiedzialności za długi ( przyjęcie proste);

• z ograniczeniem tej odpowiedzialności ( przyjęcie z dobrodziejstwem inwentarza).

• Odrzucenie spadku.

• Należy w ciągu 6 miesięcy od dnia w którym spadkobierca dowiedział się o swoim tytule , złożyć stosowne oświadczenie woli o przyjęciu spadku . Brak oświadczenia – przyjęcie proste.

PRAWO RODZINNE

• Pojęcia: rodzina, powiązania rodzinne, małżeństwo.

• Przesłanki zawarcia małżeństwa.

• Sposoby zawarcia małżeństwa.

• Przeszkody zawarcia małżeństwa.

• Prawa i obowiązki małżonków.

• Przyczyny unieważnienia małżeństwa.

Ustanie małżeństwa:

• Śmierć jednego lub obojga małżonków.

• Rozwód (orzeka sąd okręgowy).

• Separacja.

Przesłanki rozwodu:

• Pozytywny (warunek sima qua non) – więź psychiczna, fizyczna i majątkowa – i trwały rozkład pożycia (nieodwracalny brak nadziei na dobre funkcjonowanie małżeństwa).

• Negatywne – powodują one, że mimo trwałego i zupełnego rozkładu pożycia, rozwodu orzec nie można:

• Brak zgody małżonka niewinnego;

• Dobro wspólnych nieletnich dzieci;

• Zasady współżycia społecznego.

• W pozwie należy określić, czego powód żąda:

• Orzeczenie rozwodu – z czyjej winy bądź bez orzekania o winie.

• Orzeczenie o władzy rodzicielskiej nad wspólnymi małoletnimi dziećmi.\

• Orzeczenie o alimentach dla wspólnych małoletnich dzieci.

Skutki rozwodu:

• ustaje

• małżeństwo

• dziedziczenie

• domniemanie pochodzenia od męża matki

• trwa

• więź pokrewieństwa i powinowactwa

• obowiązek (prawo) władzy rodzicielskiej

• obowiązek alimentacyjny

• przekształca się

• własność mieszkań

• obowiązek alimentacyjny

• nazwisko (fakultatywne)

• obywatelstwo (fakultatywne)

Separacja – rodzaj uchylenia wspólnoty małżeńskiej:

• Polega na ustaniu, rozkładzie wspólnego pożycia małżonków.

• Wygaśnięcie ale nie trwałe więzi fizycznej, duchowej, gospodarczej.

• Skutki - typowy dla orzeczenia rozwodu z wyjątkiem zniesienia więzi małżeńskich, wystarczy zniesienie separacji.

Wina separacji:

Rozwód i separacja – różnice:

• O separacji jak i o rozwodzie musi orzec sąd.

• Orzeczenie zarówno separacji jak i rozwodu powoduje ustanie między małżonkami wspólnoty majątkowej.

• Separacja

• nie powoduje rozwiązania małżeństwa ,

• może zostać niesiona przez sąd,

• małżonkowie nie mogą zawrzeć ponownie małżeństwa ,

• Nie można wrócić do nazwiska rodowego,

• Małżonkowie zobowiązani są do wzajemnej pomocy.

• Rozwód:

• małżonkowie ponownie muszą powtórzyć procedurę zawarcia małżeństwa,

• można zawrzeć inne małżeństwo

• można wrócić do nazwiska rodowego.

Ustawowy ustrój majątkowy:

Trzy masy majątkowe:

• Majątek wspólny;

• Odrębny majątek żony;

• Odrębny majątek męża.

Art. 52.

§ 1. Z ważnych powodów każdy z małżonków może żądać ustanowienia przez

sąd rozdzielności majątkowej.

Art. 53.

§ 1. Rozdzielność majątkowa powstaje z mocy prawa, w razie

ubezwłasnowolnienia lub ogłoszenia upadłości jednego z małżonków.

Majątek wspólny:

Art. 31 § 1. Z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje między małżonkami z mocy ustawy wspólność majątkowa (wspólność ustawowa) obejmująca przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich (majątek wspólny). Przedmioty majątkowe nieobjęte wspólnością ustawową należą do majątku osobistego każdego z małżonków.

§ 2. Do majątku wspólnego należą w szczególności:

1. pobrane wynagrodzenie za pracę i dochody z innej działalności zarobkowej każdego z małżonków,

2. dochody z majątku wspólnego, jak również z majątku osobistego każdego z małżonków,

3. środki zgromadzone na rachunku otwartego lub pracowniczego funduszu emerytalnego każdego z małżonków.

Majątek odrębny:

Do majątku osobistego każdego z małżonków należą:

1. przedmioty majątkowe nabyte przed powstaniem wspólności ustawowej,

2. przedmioty majątkowe nabyte przez dziedziczenie, zapis lub darowiznę, chyba że spadkodawca lub darczyńca inaczej postanowił,

3. przedmioty majątkowe służące wyłącznie do zaspokajania osobistych potrzeb jednego z małżonków,

4. prawa niezbywalne, które mogą przysługiwać tylko jednej osobie,

5. przedmioty uzyskane z tytułu odszkodowania za uszkodzenie ciała lub wywołanie rozstroju zdrowia albo z tytułu zadośćuczynienia za doznaną krzywdę; nie dotyczy to jednak renty należnej poszkodowanemu małżonkowi z powodu całkowitej lub częściowej utraty zdolności do pracy zarobkowej

6. wierzytelności z tytułu wynagrodzenia za pracę lub z tytułu innej działalności zarobkowej jednego z małżonków,

7. przedmioty majątkowe uzyskane z tytułu nagrody za osobiste osiągnięcia jednego z małżonków, prawa autorskie i prawa pokrewne

Umowny ustrój majątkowy:

Małżonkowie mogą przez podpisanie stosownej umowy przed zawarciem małżeństwa określić „na własnych zasadach” co będzie stanowić ich wspólny majątek, a co będzie ich majątkiem osobistym.

Rodzice i dzieci

Ojcostwo:

Może być ustalone za pomocą jednego z trzech sposobów:

• Domniemanie pochodzenia dziecka od męża matki;

• Uznanie dziecka przez ojca;

• Sądowe dochodzenie ojcostwa.

§ 1. Jeżeli dziecko urodziło się w czasie trwania małżeństwa albo przed upływem trzystu dni od jego ustania lub unieważnienia, domniemywa się, że pochodzi ono od męża matki. Domniemania tego nie stosuje się, jeżeli dziecko urodziło się po upływie trzystu dni od orzeczenia separacji.

§ 2. Jeżeli dziecko urodziło się przed upływem trzystu dni od ustania lub unieważnienia małżeństwa, lecz po zawarciu przez matkę drugiego małżeństwa, domniemywa się, że pochodzi ono od drugiego męża.

§ 3. Domniemania powyższe mogą być obalone tylko na skutek powództwa o  zaprzeczenie ojcostwa.

Powództwo a zaprzeczenie ojcostwa:

• Jeżeli dziecko urodziło się po upływie stu osiemdziesięciu dni od zawarcia małżeństwa, a przed upływem trzystu, konieczne jest wskazanie niepodobieństwa.

• Mąż matki może wytoczyć powództwo o zaprzeczenie ojcostwa w ciągu sześciu miesięcy od dnia, w którym dowiedział się o urodzeniu dziecka przez żonę, nie później jednak niż do osiągnięcia przez dziecko pełnoletności.

• Zaprzeczenie ojcostwa nie jest dopuszczalne, jeżeli dziecko zostało poczęte w następstwie zabiegu medycznego, na który mąż matki wyraził zgodę.

• Matka może wytoczyć powództwo o zaprzeczenie ojcostwa swego męża w ciągu sześciu miesięcy od urodzenia dziecka.

• Zaprzeczenie ojcostwa nie jest dopuszczalne po śmierci dziecka

Domniemanie ojcostwa poza małżeństwem:

• Następuje jedynie drogą sądową (jest to jedyny przypadek dochodzenia ojcostwa drogą sądową).

• Domniemanie pochodzenia dziecka od mężczyzny, który współżył z matką w okresie koncepcyjnym. Wspólne zamieszkanie lub wyjazd wakacyjny może być podstawą domniemania faktycznego, że współżycie miało miejsce.

• Dowód pozytywny z DNA wciąż nie znalazł miejsca w regulacji, ponieważ może budzić wątpliwości co do ojcostwa między krewnymi (dwóch braci ma podobne DNA).

Zarządzanie majątkiem dziecka:

• Zarząd majątkiem dziecka pozostającego pod władzą rodzicielską, stanowi atrybut tej władzy.

• Władza rodzicielska obejmuje w szczególności obowiązek i prawo rodziców do wykonywania pieczy nad osobą i majątkiem dziecka oraz do wychowania dziecka.

• W wyjątkowych wypadkach rodzice, którym przysługuje władza rodzicielska nie mają prawa zarządu majątkiem dziecka - wynika to bądź bezpośrednio z przepisów ustawy, bądź z zarządzenia sądu opiekuńczego.

Opieka:

Kto ustanawia opiekę?

Kuratela:

PRAWO PRACY

UMOWA O PRACĘ	UMOWA ZLECENIE
Pracownik – osoba fizyczna, która ukończyła 18 lat (młodociany 16-18 lat)	Zleceniobiorca (osoba fizyczna i prawna; 13-18 l. młodoc.)
Podporządkowanie pracodawcy	Nie stwarza stosunku podporządkowania
Zawsze odpłatna	Może być nieodpłatna
Osobiste świadczenia pracy	Można powierzyć jej wykonanie osobie trzeciej
Podstawa prawna – kodeks prawny	K.C. art. 734-757
Konieczne pisemne jej zawarcie	Możliwe zawarcie w formie ustnej
Roszczenie – przedawnienie po 3 latach	Przedawniają się po 10 latach
Sąd cywilny	Sąd cywilny

Prawo pracy

Praca dobrowolnie podporządkowana, wykonywana osobiście w celach zarobkowych przez osobę fizyczną zwaną pracownikiem na rzecz i pod kierownictwem pracodawcy.

Podstawowe zasady prawa pracy

Zasada wolności pracy minimum wynagrodzenia

• Prawo do wypoczynku

• Zakaz dyskryminacji

• Podnoszenie kwalifikacji zawodowych

Regulamin

Określa prawa i obowiązki pracodawcy i pracowników związane z porządkiem pracy w danym zakładzie pracy

Regulamin pracy – trzy zasadnicze zagadnienia:

1. Postanowienia normujące porządek wewnętrzny w zakładzie pracy.

2. Postanowienia określające obowiązki stron (pracowników i pracodawców).

3. Postanowienia informujące pracowników o karach porządkowych przewidzianych w art. 108 k.p.

Stosunek pracy:

Przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a pracodawca - do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem.

Umowa na okres próbny:

Każda z umów o pracę może być poprzedzona umową o pracę na okres próbny, nie przekraczający 3 miesięcy.

Umowy terminowe:

• umowa na czas określony

• umowa na czas wykonania określonej pracy

• umowa na okres próbny

• umowa o pracę na czas zastępstwa pracownika w czasie jego usprawiedliwionej

• nieobecności w pracy.

Umowa na czas określony:

• przy jej zawieraniu strony (pracodawca i pracownik) ustalają okres, na jaki będzie ona zawarta. W chwili zatrudniania pracownik wie, na jaki maksymalnie długi okres zostaje przyjęty do pracy.

• wygasa z upływem terminu, na jaki została zawarta, bez konieczności podejmowania jakichkolwiek czynności czy to przez pracownika, czy pracodawcę.

Umowa na zastępstwo:

• Zostaje zawarta, jeżeli zachodzi konieczność zastępstwa pracownika w czasie jego usprawiedliwionej nieobecności w pracy.

• Pracodawca może w tym celu zatrudnić innego pracownika na podstawie umowy o pracę na czas określony, obejmujący czas tej nieobecności.

• Przez usprawiedliwioną nieobecność w pracy rozumie się w tym przypadku wszystkie okresy zawieszenia obowiązku świadczenia pracy niezawinione przez pracownika np. urlop wypoczynkowy, macierzyński, wychowawczy, bezpłatny, z powodu choroby.

Umowa o dzieło. Umowa zlecenie.

Rodzaje umów zlecenia

• Umowy zlecenia zawierane w ramach działalności gospodarczej / podlega opodatkowaniu VAT/.

• Umowy zlecenia zawierane poza działalnością gospodarczą / osoby fizyczne nieprowadzące działalności oraz prowadzące działalność :art.15 ust.3 pkt 3 ustawy o VAT wprowadza spore zamieszanie swoim niejednoznacznym brzmieniem/.

Umowa zlecenie

Realia rynku sprawiły, że obecnie zlecenie stało się nie tylko formą wykonania umowy cywilnoprawnej, w ramach której przedsiębiorca przyjmuje na siebie obowiązek wykonania określonych czynności, ale przede wszystkim formą zatrudnienia pracowników.

Przedsiębiorca mający do wyboru statyczną umowę o pracę i bardziej dostosowaną do potrzeb stron umowę zlecenie, decyduje się na takie ukształtowanie stosunku prawnego z zatrudnianym, by możliwe było wykorzystanie wszystkich lub większości zalet tej umowy cywilnoprawnej.

Koszty

• Za zawarciem umowy zlecenie przemawia taniość tej umowy. Świadczący może:

• Rozliczać podwyższone koszty uzyskania przychodów (20%, 50%),

• Nie ma obowiązku ubezpieczenia zdrowotnego (wpływa to na obniżenie składek ZUS).

Zlecenie a praca

Podstawową zaletą, jaką wskazują przedsiębiorcy jest brak stałości zatrudnienia i praw pracowniczych, w tym okresu wypowiedzenia czy urlopów. W pewnych przypadkach zlecenie jest również podstawą ominięcia składek ZUS.

Optymalizacja składek ZUS

O ile podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe ubezpieczonych wymienionych stanowi przychód, to w przypadku zlecenia przychód jest podstawą rozliczenia składek wyłącznie jeżeli określono odpłatność za jej wykonywanie kwotowo, w kwotowej stawce godzinowej lub akordowej albo prowizyjnie. Jeśli takiego wynagrodzenia nie określono w ten sposób podstawę składek stanowi zadeklarowana kwota, nie niższa jednak niż kwota minimalnego wynagrodzenia (taki przypadek może mieć miejsce np. w przypadku określenia wynagrodzenia na zasadzie rynkowej w zależności od średnich cen danego dobra).

Świadczenie zlecenia na rzecz pracodawcy

• Dla celów składek ZUS w przypadku świadczenia zlecenia i pracy na rzecz tego samego pracodawcy – umowa zlecenie staje się podstawą płacenia składek ZUS, a kwotę wypłaty traktuje się jako element wynagrodzenia ze stosunku pracy. Jeżeli natomiast ta sama osoba będzie świadczyła pracę i zlecenie na rzecz dwóch innych pracodawców – składki ZUS będą pobierane wyłącznie z tytułu umowy o pracę, pod warunkiem jednak, że składki z umowy o pracę są pobierane od podstawy wynoszącej co najmniej minimalne wynagrodzenie za pracę.

• Wyjątkiem jest sytuacja, w której pracownik zatrudniony na podstawie zlecenia u jednego pracodawcy, świadczy czynności w ramach tego zlecenia na rzecz zatrudniającego go innego przedsiębiorcy, u którego podstawą jego zatrudnienia jest umowa o pracę. W takim przypadku umowa zlecenie również podlega składkom ZUS.

• Ograniczenie podstawy składek ZUS z umowy zlecenia świadczonej na rzecz innego pracodawcy nie zwalnia ze składek zdrowotnych, jedynie z ZUS. W zakresie składek zdrowotnych podstawę ich wymierzenia ustala się niezależnie, dla obu umów.

Zlecenie a działalność gospodarcza

Jeżeli wystąpi prywatne zlecenie u przedsiębiorcy, powstaje pytanie, czy powinien on rozliczać je w ramach działalności, czy też prywatnie (działalność wykonywana osobiście), a w konsekwencji rozliczyć ryczałtowe koszty uzyskania, a także myśleć o dodatkowych składkach ZUS z tytułu tego zlecenia. Należy uznać, że jeżeli zlecenie nie znajduje się w przedmiocie działalności gospodarczej, zgłoszonym przez przedsiębiorcę do EDG (CEiDG) lub KRS, to jest prawdopodobne, że przedsiębiorca świadczył zlecenie prywatnie. Dodatkowo powinien on zbadać, czy zawarta umowa spełnia założenia prowadzenia działalności na gruncie ustawy o VAT oraz o PIT lub zadbać o to, by umowa zawarta była w sposób mu odpowiadający.

Dokumentowanie wykonania zlecenia

W odróżnieniu od umowy o pracę, niezależność zleceniobiorcy powoduje, że jest on zobowiązany wystawić na rzecz zlecającego (pracodawcy) rachunek lub fakturę (w zależności od jego statusu dla celów podatku VAT).

• Rachunek wystawia się tylko na wyraźne żądanie przedsiębiorcy, fakturę – każdorazowo. Zleceniobiorca rozliczający się prywatnie (czyli nieprowadzący działalności gospodarczej) nie musi prowadzić dodatkowych ewidencji.

• W przypadku, gdyby jego działalność przyjęła na tyle daleko idącą niezależność, że umowa z przedsiębiorcą wskazywałaby na związanie ze zlecającym wykonanie tych czynności prawnymi więzami tworzącymi stosunek prawny pomiędzy zlecającym wykonanie czynności i wykonującym zlecane czynności co do warunków wykonywania tych czynności, wynagrodzenia i odpowiedzialności zlecającego wykonanie tych czynności wobec osób trzecich – podatnik zobowiązany jest prowadzić ewidencję sprzedaży VAT w celu ustalenia limitu sprzedaży i zwolnienia podmiotowego z VAT.

Osoby współpracujące na umowie zlecenie a koszty i ZUS

Możliwe jest zawarcie umowy zlecenie ze współpracującym w działalności (np. z mężem). Umowy takie powinny być traktowane dla celów składek ZUS odrębnie od współpracy. W konsekwencji bliscy zatrudniani jako zleceniobiorcy powinni być rozliczani nie jako współpracujący, lecz jako zleceniobiorcy. Inaczej jest w przypadku zatrudnienia współpracującego na podstawie umowy o pracę – w tym przypadku jeżeli pracownik (za pracownika uważa się osobę pozostającą w stosunku pracy) spełnia kryteria określone dla osób współpracujących - dla celów ubezpieczeń społecznych jest traktowany jako osoba współpracująca...

• W przypadku osób współpracujących podstawę ubezpieczeń ustala się na takiej samej zasadzie jak dla prowadzących działalność gospodarczą, przy czym nie mają możliwości rozliczać ulgi dla młodych przedsiębiorców obniżającej podstawę ustalenia składek ZUS.

• Za osobę współpracującą z osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność oraz zleceniobiorcami, uważa się małżonka, dzieci własne, dzieci drugiego małżonka i dzieci przysposobione, rodziców, macochę i ojczyma oraz osoby przysposabiające, jeżeli pozostają z nimi we wspólnym gospodarstwie domowym i współpracują przy prowadzeniu tej działalności lub wykonywaniu umowy agencyjnej lub umowy zlecenia; nie dotyczy to osób, z którymi została zawarta umowa o pracę w celu przygotowania zawodowego.

• W przypadku zatrudnienia na podstawie umowy o pracę – członek rodziny traktowany jest jako osoba współpracująca. W przypadku umowy zlecenie – składki opłaca się z tytułu tej umowy, a nie jako współpracujący. W przypadku zatrudnienia bezumownego – o tym czy mamy do czynienia ze zleceniem czy z umową o pracę (a w konsekwencji – składkami jak przy współpracy) decydować będą okoliczności faktyczne i znanie tych czynności za zlecenie lub umowę o pracę.

Koszty uzyskania przychodu

• W przypadku umów zlecenia zleceniobiorców obejmują 20% koszty ryczałtowe. Nie stosuje się kosztów obniżonych ryczałtowych takich jak w umowie o pracę. Koszty 20% wylicza się od kwoty przychodu po obniżeniu ich wcześniej o potrącone przez płatnika w danym miesiącu składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe oraz na ubezpieczenie chorobowe. W przypadku udowodnienia kosztów w kwocie wyższej niż 20% - obowiązują koszty wyższe, niemniej to na podatniku ciąży obowiązek posiadania dowodów na poniesienie tych dodatkowych kosztów.

• Zlecenie wykonane w ramach działalności – rozlicza się na zasadach właściwych dla prowadzenia przedsiębiorstwa.

Definicja kosztów uzyskania przychodów

• Koszt uzyskania przychodów – wydatek, kategoria z zakresu prawa podatkowego oznaczająca wydatek poniesiony w celu uzyskania przychodu lub utrzymania źródła przychodów. O koszty uzyskania przychodów zmniejsza się przychód uzyskując w ten sposób dochód. Dochód po dokonaniu dopuszczalnych prawem odliczeń (np. straty z lat poprzednich) staje się podstawą opodatkowania podatkiem dochodowym.

• Nie wszystkie wydatki poniesione w celu uzyskania przychodu lub utrzymania źródła przychodów są kwalifikowane jako koszty uzyskania przychodów. Ustawy o podatkach dochodowych wprowadzają zamkniętą listę wydatków, które mimo iż zostały poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, nie stanowią kosztów uzyskania przychodów, np. wydatki na reprezentację lub na potrzeby osobiste podatnika. Szczegółowy wykaz takich wydatków, których w świetle wymienionych ustaw nie uważa się za koszty uzyskania przychodów przedstawia art. 16 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz art. 23 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych

Koszty uzyskania przychodów

Możliwe jest stosowanie kosztów podwyższonych 50%, o ile przy zleceniu występuje rozporządzanie prawami autorskimi innymi wartościami niematerialnymi i prawnymi, a na stosowanie takich kosztów wskazuje umowa łącząca strony.

Możliwe jest wysłanie zleceniobiorcy w delegację, z czym wiąże się zwrot wydatków oraz diety, które nie podlegają składkom ZUS czym podatkowi.

Zlecenie studenta

Zlecenie podejmowane przez studenta (również ucznia gimnazjów, szkół ponad gimnazjalnych, szkół ponadpodstawowych) – do ukończenia 26 roku życia nie podlega składkom ZUS oraz ubezpieczeniu zdrowotnemu. W przypadku umowy o pracę za studenta należy dodatkowo opłacać składki społeczne.

Odpłatność za świadczone usługi

• Jednym z elementów umowy zlecenia jest odpłatność za świadczone usługi. Zgodnie z art. 735§1 i 2 jeżeli ani z umowy, ani z okoliczności nie wynika, że przyjmujący zlecenie zobowiązał się wykonać je bez wynagrodzenia, za wykonanie zlecenia należy się wynagrodzenie. A więc umowa zlecenie może mieć charakter nieodpłatny tylko w sytuacji, gdy zleceniobiorca zobowiąże się w niej do wykonania zadania bez wynagrodzenia.

• Co więcej jeżeli strony nie ustalały w umowie obowiązującej taryfy, oraz wysokości wynagrodzenia, pracownikowi należy się wynagrodzenie odpowiadające wykonanej przez niego pracy.

Student na” zleceniu”

• Uwaga

Zgodnie z Art. 744. w razie odpłatnego zlecenia wynagrodzenie należy się przyjmującemu dopiero po wykonaniu zlecenia, chyba że co innego wynika z umowy lub z przepisów szczególnych.

• Zlecenie do 200 zł

Zlecenie, w których kwota należności określona w umowie zawartej z osobą niebędącą pracownikiem płatnika nie przekracza 200 zł – opodatkowane są ryczałtowo w wysokości 18 % przychodu. W ich przypadku nie dochodzi do rozliczania kosztów uzyskania przychodów, nie ma również zaliczek na podatek. Płatnik płaci ryczałtem podatek za wykonującego. Podatek ryczałtowy nie podlega wykazaniu w PIT rocznym wykonującego zlecenie.

• Uwaga !

Możliwe jest zawieranie wielokrotnie umów zlecenie, np. dziennych do wartości 200 zł.

Wykonanie zlecenia

Umowa zlecenie jest umową zawierającą zgodne oświadczenie stron co do wykonania zlecenia. Dlatego też zleceniobiorca w sytuacji braku chęci podjęcia zlecenia, powinien niezwłocznie powiadomić o tym zleceniodawcę, a więc w dniu otrzymania oferty od zleceniodawcy.

Co więcej zgodnie z art. 738§1 pracownik wyrażający zgodę na podjęcie pracy na podstawie umowy zlecenia zobowiązuje się do wykonywania pracy osobiście. Przyjmujący zlecenie może powierzyć wykonanie zlecenia osobie trzeciej tylko wtedy, gdy wynika to z umowy lub ze zwyczaju albo gdy jest do tego zmuszony przez okoliczności. W wypadku takim zleceniobiorca zobowiązany jest zawiadomić niezwłocznie dającego zlecenie o osobie i o miejscu zamieszkania swego zastępcy i w razie zawiadomienia odpowiedzialny jest tylko za brak należytej staranności w wyborze zastępcy.

Odpowiedzialność materialna zleceniobiorcy i osób trzecich

Odpowiedzialność w umowie zleceniu

• Odpowiedzialności zleceniobiorcy dochodzić można na zasadach cywilnych – za szkodę wyrządzoną z tytułu działania lub z tytułu zasad umownych, wprowadzonych pomiędzy stronami. Odpowiednio dochodzić można strat wynikłych wskutek niewykonania lub nienależytego wykonania zlecenia.

• W przypadku powierzenia zlecenia osobie trzeciej zastępca odpowiedzialny jest za wykonanie zlecenia także względem dającego zlecenie. Jeżeli przyjmujący zlecenie ponosi odpowiedzialność za czynności swego zastępcy jak za swoje własne czynności, ich odpowiedzialność jest solidarna.

• W wypadku gdy przyjmujący zlecenie powierzył wykonanie zlecenia innej osobie nie będąc do tego uprawniony, a rzecz należąca do dającego zlecenie uległa przy wykonywaniu zlecenia utracie lub uszkodzeniu, przyjmujący zlecenie jest odpowiedzialny także za utratę lub uszkodzenie przypadkowe, chyba że jedno lub drugie nastąpiłoby również wtedy, gdyby sam zlecenie wykonywał. Zleceniobiorca ponosi odpowiedzialność za szkodę powstałą podczas wykonania czynności przez osobę trzecią tylko wówczas, gdy zleceniobiorca nie był uprawniony do powierzenia wykonania zlecenia.

• Przyjmujący zlecenie powinien udzielać dającemu zlecenie potrzebnych wiadomości o przebiegu sprawy, a po wykonaniu zlecenia lub po wcześniejszym rozwiązaniu umowy złożyć mu sprawozdanie. Powinien mu wydać wszystko, co przy wykonaniu zlecenia dla niego uzyskał, chociażby w imieniu własnym.

Wypowiedzenie zlecenia

Zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego z dnia 28 września 2004 r. sygn. IV CK 640/03 wypowiedzenie umowy zlecenia może być dokonane bez względu na czas, na jaki umowa została zawarta.

Dający zlecenie może je wypowiedzieć w każdym czasie. Powinien jednak zwrócić przyjmującemu zlecenie wydatki, które ten poczynił w celu należytego wykonania zlecenia; w razie odpłatnego zlecenia zobowiązany jest uiścić przyjmującemu zlecenie część wynagrodzenia odpowiadającą jego dotychczasowym czynnościom, a jeżeli wypowiedzenie nastąpiło bez ważnego powodu, powinien także naprawić szkodę.

Przyjmujący zlecenie może je wypowiedzieć w każdym czasie. Jednakże gdy zlecenie jest odpłatne, a wypowiedzenie nastąpiło bez ważnego powodu, przyjmujący zlecenie jest odpowiedzialny za szkodę.

Nie można zrzec się z góry uprawnienia do wypowiedzenia zlecenia z ważnych powodów.

W przypadku śmierci zleceniobiorcy, bądź utraty przez niego zdolności do czynności cywilnoprawnej zlecenie nie wygasa. Jeżeli jednak zgodnie z umową zlecenie wygasło, a przerwanie powierzonych zleceniobiorcy czynności spowodowało szkodę dla zleceniodawcy, pozostawione zobowiązania zostają przekazane na spadkobierców zleceniobiorcy.

Wady umowy zlecenia

• Żadne przepisy nie gwarantują minimalnego wynagrodzenia za wykonanie pracy .

• Mogą się pojawić problemy z udzieleniem urlopów czy pracą ponad ustalone w zleceniu godziny.

• Odpowiedzialność pracownika za szkodę wyrządzoną pracodawcy, w razie odmiennych ustaleń umownych, będzie miała miejsce w pełnej wysokości , odpowiada całym swoim majątkiem.

• W razie sporu między zleceniobiorcą a zleceniodawcą ich pozycja procesowa oparta będzie o zasadę równości.

• Mniejsza stabilność zatrudnienia oraz konieczność samodzielnego prowadzenia księgowości.

Zalety umowy zlecenia

Zazwyczaj przejście z etatu na samo zatrudnienie opłaca się finansowo obu stronom: pracodawca ponosi niższe koszty (przy obecnych obciążeniach podatkowych i para podatkowych do każdej przekazanej pracownikowi złotówki muszą oni dopłacić dodatkowo ok. 80 groszy), mogąc przy tym zaoferować pracownikowi wyższą kwotę, niż w przypadku zatrudnienia na podstawie umowy o pracę.

Z kolei samo zatrudnieni, jako przedsiębiorcy, mają prawo do rozliczania się według podatku ryczałtowego bądź też według liniowej, 19% stawki podatku dochodowego. Osoby fizyczne (a więc - pracownicy etatowi) muszą zaś płacić podatek progresywny wg progów 18% i 32% (od 2009 roku). Samo zatrudnieni zazwyczaj ponoszą także mniejsze opłaty na ZUS (w stosunku do osoby zatrudnionej na etat), gdyż minimalna ich podstawa wysokości stanowić może 60% przeciętnego wynagrodzenia, która to kwota zazwyczaj jest niższa, niż faktyczne zarobki jednoosobowej firmy.

Umowa o dzieło

• Jest to umowa cywilnoprawna określana Kodeksem cywilnym art. 627-646. Zakres tej umowy określa

• art.627.

• Poprzez zawarcie umowy o dzieło wykonawca zobowiązuje się do wykonania oznaczonego dzieła, do uzyskania pewnego wyniku swoich działań.

• Dzieło może mieć też charakter działalności twóreczej - niematerialnej.

• Materialny rezultat umowy powinien być z góry określony.

Różnica między umową „zlecenie” a „dzieło”:

• „zlecenie” jest umową starannego działania

• „dzieło” jest umową rezultatu.

Umowa o dzieło powinna być uwieńczona konkretnym i sprawdzalnym rezultatem, wynagradzany jest sam rezultat a nie samo działanie.

Warto też wspomnieć o minusach dla pracownika zatrudnienia w oparciu o umowę o dzieło, mimo to argument finansowy może okazać się kuszący. Zatrudniony w oparciu o umowę o dzieło pozbawiony jest świadczeń socjalnych takich jak:

• wypłat z Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych na wypadek niewypłacalności pracodawcy.

• ubezpieczenia chorobowego

• zasiłku dla bezrobotnych;

• ubezpieczenia zdrowotnego

• ubezpieczenia emerytalnego

• ubezpieczenia rentowego

• ubezpieczenia wypadkowego

• Ważne też jest że w razie wyrządzenia szkody pracodawcy lub osobie

• trzeciej zatrudniony odpowiada całym swym majątkiem

Umowa o dzieło stanowi atrakcyjną formę zatrudnienia zarówno dla pracowników jak i pracodawców z wielu względów:

• nie są od tej umowy odprowadzane składki ZUS

• bez względu na wydatki ponoszone przez zatrudnionego koszt uzyskania przychodu wynosi minimum 20%

Przykładowo przy nakładzie pracodawcy wynoszącym 2500 zł, przy umowie o pracę pracownik otrzyma tylko 1412 zł podczas gdy przy umowie o dzieło 2120 zł.

• Jeśli pracodawca w zakładzie pracy zatrudnia też osoby na podstawie umowy o dzieło to ma obowiązek zapewnienia bezpiecznych i higienicznych warunków pracy.

Głównym czynnikiem który musi zaistnieć w praktyce by uniknąć zakwalifikowania umowy o dzieło jako umowy o pracę jest samodzielność przejawiająca się jako brak kierownictwa oraz wyznaczonego miejsca i czasu wykonywania pracy.

Niespełnienie któregokolwiek z tych warunków spowoduje zakwalifikowanie umowy o dzieło jako umowy o pracę

Nowe przepisy unijne

W ramach nowych przepisów od 16 maja 2011 Polak pracujący w Hiszpanii nie może zarobić mniej, niż ustanowiona Hiszpańska regulacja o płacy minimalnej.

Dotyczy to także gwarancji w zakresie urlopu wypoczynkowego czy norm czasu pracy.

(Rzeczpospolita 23 maja 2011 D7).

Wypowiedzenie:

To oświadczenie woli jednej ze stron stosunku pracy, mające na celu rozwiązanie stosunku pracy po upływie pewnego czasu, zwanego okresem wypowiedzenia.

Forma pisemna +przyczyna + pouczenie

(art. 61 k.c. w zw. Z art. K.c. – tak aby adresat mógł się zapoznać z treścią oświadczenia i było ono dla niego zrozumiałe)

Umowa na okres próbny (art. 34)

• 3 dni robocze do 2 tygodni;

• 1 tydzień – dłuższy niż 2 tygodnie;

• 2 tygodnie – okres pracy – 3 miesiące.

Umowa na czas określony (art. 33)

• 2 tygodnie

Umowa na czas nieokreślony (art. 36 §1)

• 2 tygodnie – krócej niż 6 miesięcy

• 1 miesiąc – powyżej 6 miesięcy

• 3 miesiące – powyżej 3 lat

Umowa na zastępstwo (art. 33):

• 3 dni robocze

Zakaz wypowiadania umowy o pracę:

Węższa	Szersza
Tylko zakaz wypowiadania w okresie ochronnym W czasie urlopu (art. 42 k.p.) Nieuzasadniona nieobecność (art. 42 i 53 k.p.)	Zakaz wypowiadania i rozwiązywania umowy w okresie ochronnym 4 lata przed emeryturą Powołanie do służby wojskowej Pracownica w ciąży Urlop wychowawczy

Zwolnienie na poszukiwanie pracy

Art. 37. Jeżeli okres wypowiedzenia trwa co najmniej 2 tygodnie, wówczas pracownikowi przysługuje zwolnienie na poszukiwanie pracy z zachowaniem prawa do wynagrodzenia w wymiarze:

• 2 dni roboczych (2-tygodniowe i 1-miesięczne)

• 3 dni roboczych (3-miesięczne).

Wypowiedzenie umowy bez wypowiedzenia:

Cel: Rozwiązanie stosunku pracy natychmiastowe bez okresu wypowiedzenia

Z przyczyn zawinionych przez pracownika:

• Ciężkie naruszenie podstawowych obowiązków pracowniczych (art. 106 k.p.)

• Popełnione przez pracownika przestępstwo, które uniemożliwia zatrudnienie go na danym stanowisku (art. 51 §1 k.p.)

• Zawinionej przez pracownika utraty uprawnień

Nie może nastąpić po upływie 1 miesiąca od uzyskania przez pracodawcę wiadomości o okoliczności uzasadniającej rozwiązanie

Z przyczyn niezawinionych:

• Niezdolność pracownika do pracy wskutek choroby trwa dłużej niż okres pobierania z tego tytułu zasiłku chorobowego.

• Usprawiedliwionej nieobecności pracownika.

Rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika nie może nastąpić po upływie 1 miesiąca od uzyskania przez pracodawcę wiadomości o okoliczności uzasadniającej rozwiązanie umowy.

Roszczenia pracownika:

• Naruszenie, np. formy, trybu, brak uzasadnienia.

• 7 dni na odwołanie od dnia doręczenia

• 14 dni – gdy rozwiązanie nie ma wypowiedzenia.

Sąd może uznać:

• bezskuteczności

• przywróceniu

• odszkodowaniu.

Urlop

Urlop wypoczynkowy:

• Powszechny

• Równy

• Odpłatny

• W naturze

• Nieprzerwany (art. 167 k.p. -14 dni)

Urlopy:

1. Podstawowe – przysługują wszystkim po ustalonym okresie zatrudnienia.

2. Dodatkowe (+10) – niektóre grupy pracownicze.

Wymiar urlopu:

• 20 dni – gdy staż pracy krótszy niż 10 lat.

• 26 dni – staż pracy ponad 10 lat.

Do wymiaru wlicza się:

• Okresy poprzedzające zatrudnienie bez względu na przerwy w zatrudnieniu.

• Okres nauki w szkole ponadpodstawowej w wymiarze (art. 155 k.p.)

Zasadnicza - 3 lata

Średnia szkoła zawodowa – 5 lat

Średnia szkoła ogólnokształcąca – 4 lata

Szkoła policealna – 6 lat

Szkoła wyższa – 8 lat

Urlop bezpłatny:

Nie ma na celu regeneracji sił pracownika.

Czas pracy:

Czas, gdy pracownik jest do dyspozycji pracodawcy.

Okresy odpoczynku:

• Minimalny odpoczynek dobowy – 11 godzin nieprzerwanego odpoczynku.

• Minimalny odpoczynek tygodniowy – co najmniej 35 godzin nieprzerwanego odpoczynku.

Systematyzacja czasu pracy

Godziny nadliczone

Dopuszczalne w razie:

1. Konieczności prowadzenia akcji ratowniczej dla ochrony życia lub zdrowia ludzkiego albo dla ochrony mienia lub środowiska.

2. Szczególne potrzeby pracodawcy – 4 godziny dziennie.

3. 150 godzin w skali roku

4. Warunek – limit 48 godzin w okresie rozliczeniowym.

Dodatek:

Za pracę w godzinach nadliczbowych oprócz normalnego wynagrodzenia przysługuje dodatek w wysokości:

• 100% wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych przypadających w nocy, w niedziele i święta, w dniu wolnym od pracy

• 50% wynagrodzenia w godzinach nadliczbowych w innych okresach.