Czym zajmuje się teoria bezpieczeństwa systemów i jakie nauki wchodzą w jej zakres? To nauka zajmująca się szczególnymi przypadkami eksploatacji obiektów zagrażających życiu i zdrowiu operatora, istnieniu obiektu, obiektów współpracujących oraz środowisku naturalnemu. W skład nauki o bezp. Wchodzą: teoria niezawodności, medycyna pracy, ergonomia, cybernetyka, teoria systemów, teoria eksploatacji, psychologia, diagnostyka i inne.
Wykaż związek teorii niezawodności z teorią bezpieczeństwa systemów.
Wskaż zakres udziału psychologii w nauce o bezpieczeństwie systemów.
Co rozumiemy w praktyce lotniczej pod pojęciem bezpieczeństwo lotów? Rozumiemy całokształt właściwości zapobiegających powstaniu sytuacji awaryjnych oraz możliwości maksymalnego zmniejszenia skutków wystąpienia takich sytuacji, poprzez zastosowanie odpowiednich systemów chroniących zdrowie i życie ludzi znajdujących się na pokładzie statku powietrznego.
Zdefiniuj pojęcie wypadek lotniczy. Zdarzenie związane z eksploatacją statku powietrznego, które zaistniało od chwili gdy jakakolwiek osoba weszła na jego pokład z zamiarem wykonywania lotu, do chwili opuszczenia pokładu statku powietrznego przez wszystkie osoby znajdujące się na nim oraz podczas którego jakakolwiek osoba doznała co najmniej poważnych uszkodzeń ciała lub statek powietrzny został uszkodzony lub nastąpiło zniszczenie jego konstrukcji albo statek pow. zaginął i nie został odnaleziony, a urzędowe jego poszukiwania zostały odwołane lub statek pow. znajduje się w miejscu, do którego dostęp nie jest możliwy.
Zdefiniuj pojęcie incydent lotniczy. Jest to zdarzenie związane z eksploatacją statku pow. inne niż wypadek lotniczy, które miało lub mogło mieć niekorzystny wpływ na bezpieczeństwo eksploatacji.
Zdefiniuj pojęcie poważny incydent lotniczy. Jest to incydent lotniczy, którego okoliczności wskazują, że omal nie doszło do wypadku lotniczego. Zdarzenie lotnicze, w którym nikt z załogi lub pasażerów nie odniósł obrażeń, a starek pow. nie uległ uszkodzeniu, natomiast niosło one potencjalne zagrożenie bezpieczeństwa lotu.
Co nazywamy zdarzeniem lotniczym? Jest związane z użytkowaniem statku pow. przez załogę i ma miejsce wówczas, gdy wpłynęło lub mogło wpłynąć na zagrożenie bezp. lotów, względnie na zaistnienie wypadku lotniczego.
Podaj definicję wskaźnika awaryjności w lotnictwie. Jest to stosunek iloczynu liczby wypadków lotniczych i liczby 100 tys. Do wielkości nalotu ogólnego (liczby skoków spadochronowych). Służy do określania stanu bezpieczeństwa lotów w badaniach statystycznych i porównawczych, a obliczany jest z wzoru: Wa=(Wx100 000)/N. Wa -wskaźnik awaryjności, W- liczba wypadków, N- wielkość nalotu ogólnego.
Jaki jest twoim zdaniem cel badania wypadków lotniczych? Celem jest ustalenie prawdziwych przyczyn zaistniałej sytuacji, a następnie wyciągnięcie na ich podstawie prawidłowych wniosków na przyszłość.
Co nazywamy czynnikiem awaryjności lub czynnikiem sprawczym oraz jakie wyróżniamy podstawowe grupy? Czynnik awaryjności to dowolne warunki, zjawisko lub okoliczności, które mogą doprowadzić do wypadku lotniczego.
Wymień czynniki warunkujące bezpieczeństwo lotów. –technika, statek pow., jego możliwości i właściwości, -człowiek, z predyspozycjami psychicznymi i intelektualnymi, -zadania, -środowisko, -system zarządzania lotnictwem.
Przedstaw charakterystyczne postaci funkcji intensywności uszkodzeń występujące w praktyce.
Co rozumiemy pod pojęciem niezawodności dowolnego elementu? Prawdopodobieństwo pełnienia przez ten element przewidzianych funkcji, zgodnie z założonymi parametrami, w ciągu określonego okresu czasu.
Podaj przykładowe wskaźniki niezawodności. W odniesieniu do urządzeń elektronicznych ogólnie przyjętym wskaźnikiem niezawodności jest średni czas pracy urządzenia między defektami (MTAF), a niezawodność urządzeń siłowych (energetycznych) statków pow. określa się liczbą wyłączeń na sto tysięcy godzin pracy.
Czy twoim zdaniem typ wykonywanego zadania lub cel lotu mogą wpływać na wzrost zagrożeń bezpieczeństwa lotu i w jakim zakresie? Na stan bezpieczeństwa lotów ma duży wpływ stopień trudności realizowanego zadania . Zwiększenie stopnia trudności wykonywanych zadań zawsze wiąże się ze zwiększonym ryzykiem wypadków lotniczych. Pilot wykonuje pracę etapami nałożenie czynności powoduje obciążenie pracą, które z kolei zwiększa prawdopodobieństwo wystąpienia błędu.
Podaj czynniki mające wpływ na funkcjonowanie organizacji lotniczej.
W jakim celu prowadzone są przedsięwzięcia profilaktyczne. W celu zapobiegania wypadkom lotniczym.
Podaj, jakie zadania realizuje służba bezpieczeństwa lotów (zespoły bezpieczeństwa lotów) w swojej działalności. Do zadań SBL należy : - prowadzenie i nadzorowanie profilaktyki w zakresie bezp. lotów, -badanie i analizowanie przyczyn wypadków lotniczych i ich przesłanek oraz innych wydarzeń związanych z uszkodzeniem sprzętu lotniczego, -prowadzenie działalności w zakresie kontroli i nadzoru bezp. Lotów, -wymiana inf. o wypadkach lotniczych i przesłankach oraz podejmowanych przedsięwzięciach profilaktycznych, -prowadzenie statystyki awaryjności lotniczej
Wymień podstawowe zasady działania służby BL. –dążenie do zaangażowania całego stanu osobowego w działalność, mającą na celu poprawę bezpieczeństwa lotów, -wykorzystanie wszystkich dostępnych źródeł inf. o zaistniałych i potencjalnych zagrożeniach do oceny rzeczywistego stanu bezpieczeństwa lotów, -szukanie przyczyn zdarzenia, a nie sprawcy, czyli preferowanie działań profilaktycznych, - systematyczność działania, - zapewnienie odpowiednich proporcji między bezpieczeństwem lotów, a skutecznością wykonywanych zadań, - pełnienie funkcji doradczej wobec funkcji decyzyjnej dowódcy.
Jakie właściwości (cechy) statku powietrznego mają wpływ na bezpieczną realizację zadania i omów je. Możliwości człowieka- ze względu na duży rozwój techniczny i chęć przystosowanie jego do możliwości człowieka, człowiek stał się czynnikiem blokującym ten rozwój . Pilotowanie- dokładne opanowanie przez pilota sposobu postepowania na samolotach najnowszej generacji jest prawie niemożliwe. Standaryzacja- brak standaryzacji kabin jest jedną z przyczyn niekorzystnych wskaźników bezpieczeństwa lotów w trakcie szkolenia na kolejnych typach statków pow. Łatwość obsługi- rozwój techniczny doprowadził do zwiększenie się w kabinie pilota najróżniejszych przyrządów i wskaźników, aby pilot mógł w pełni korzystać z nich konstruktorzy lotniczy musieli wprowadzić wskaźniki dyrektywne dostarczające inf. z określonej grupy przyrządów. Automatyzacja- ułatwia pilotowanie samolotu i umożliwia skrócenie czasu potrzebnego do poczucia się wysokiej klasy specjalistą co z kolei stwarza zbyt dużej pewności siebie. Automatyzacja zmniejsza również potrzebę koncentracji i może powodować opóźnienie w dostrzeżeniu istotnych sygnałów o zagrożeniu. Pozostałe : Ergonomia. Niezawodność. Systemy ochronne.
Uzasadnij pogląd: człowiek jest jednym z najważniejszych elementów systemu bezpieczeństwa lotów. W miarę udoskonalania techniki lotniczej czynnik techniczny w coraz większym stopniu zastępuje funkcję spełniane przez człowieka a w wielu przypadkach pod względem jakościowym wykonuje je znacznie lepiej. Niezależnie od osiągnięć technicznych, maszyny są tylko narzędziami w rękach człowieka. Wraz z rozwojem techniki rola człowieka jeszcze bardziej rośnie.
Co rozumiesz pod pojęciem czynnik ludzki w wypadkach lotniczych? Nieadekwatne do zaistniałej sytuacji, działanie pilotów oraz innych osób, które spowodowało sytuację zagrożenia wypadkiem lub nie usunęło jej wówczas, gdy wywołały ją czynniki niezależne od człowieka, a istniała realna możliwość jej usunięcia lub zmniejszenia zagrożenia.
Wymień czynniki zewnętrzne i cechy psychofizyczne mające wpływ na poziom techniki pilotowania i możliwość popełnienia błędu przez załogę. Doświadczenie, uwaga, zachowania, zmęczenie, stres, decyzje, nawyki, percepcja.
Jak według ciebie wpływa środowisko na bezpieczeństwo lotów i jakie elementy naturalne i sztuczne środowiska mogą powodować zagrożenia? Środowisko naturalne: zachmurzenie, wiatr, burze, trzęsienia ziemi, pyły wulkaniczne, ukształtowanie terenu zderzenia z ptakami itp. Środowisko sztuczne: obejmuje obiekty zbudowane przez człowieka, które tworzą infrastrukturę umożliwiającą wykonywanie lotów np. pasy startowe, pomoce nawigacyjne, systemy lądowania, programy szkolenia, prawo narodowe i międz. itp. Wpływ środowiska na bezp. lotów jest duży. Człowiek nie ma wpływu na środowisko naturalne oraz musi również być przygotowany na nieprzywidziane utrudnienia związane z ruchem powietrznym.
Wymień główne czynniki mające wpływ na funkcjonowanie organizacji lotniczej i wykaż ich związek z bezpieczeństwem lotów. Główne czynniki: filozofia, polityka (taktyka), procedury, eksploatacja.
Wymień czynniki mające istotne znaczenie dla bezpieczeństwa lotów i te, które są zależne od działań kierownictwa organizacji lotniczej. Czynniki mające istotne znaczenie dla BL to: statek powietrzny, czynnik ludzki. Czynniki zależne to: ustanawianie zasad wykonywania lotu uznaje się za najważniejszy czynnik, filozofię przez którą rozumie się kompleksowe zarządzanie w interesie danej instytucji lotniczej, polityka będąca szerokim spojrzeniem na sposób w jaki kierownictwo życzy sobie, aby było realizowane zadanie- szkolenie, wykonywanie lotów, obsługi zabezpieczenia itp.
Co rozumiesz pod pojęciem ryzyka nieakceptowanego? Jest to ryzyko, które ze względu na niepożądane skutki lub duże prawdopodobieństwo wystąpienia nie może być tolerowane. Jest to część zidentyfikowanego ryzyka, które musi być wyeliminowane lub kontrolowane. NP. możliwość zaistnienie sytuacji awaryjnej.
Co twoim zdaniem należy rozumieć pod pojęciem ryzyka pozostałego? Ryzyko, które pozostaje pomimo przeprowadzenia procesu zarządzania ryzykiem. W rzeczywistości jest to suma ryzyka akceptowalnego i ryzyka ukrytego.
Jakie fazy obejmuje proces zarządzania ryzykiem? 1. Wykrycie określenie ryzyka, 2. Ocena ryzyka, 3. Redukcja ryzyka, 4. Podjęcie decyzji. 5. Wdrożenie decyzji i kontrola realizacji zadania.
Omów pierwszą fazę procesu zarządzania ryzykiem. Proces wykrywania zagrożeń należy zacząć od sprecyzowania zasadniczych etapów działania, a następnie określić zagrożenia dla każdego etapu z określeniem przyczyn każdego z zagrożeń. Czas, którym dysponujemy do wykrycia zagrożeń, będzie jednym z
najważniejszych czynników decydujących o jakości tego procesu. Proces wykrywania zagrożeń dzielimy na 3 etapy. 1. Ocena zadania- polega na dokładnym opisie przebiegu planowanego zadania, określeniu wymagania i warunków realizacji, 2. Opis zagrożeń- wynikiem analizy powinna lista zagrożeń w kolejności od największych do najmniejszych, 3. Opis przyczyn- należy określić przyczyny występowania każdego z wykrytych zagrożeń.
Jakie wykorzystujemy źródła informacji do określania potencjalnych zagrożeń? – zdarzenia lotnicze zaistniałe w przeszłości, - inf. od personelu jednostki realizującego dane zadania, - eksperci z zewnątrz, - obowiązujące instrukcje, przepisy i regulaminy, - kontrole i przeglądy wewnętrzne.
W jakich zasadniczych obszarach prowadzi się działalność profilaktyczną w organizacjach lotniczych. Zasadniczym celem działalności profilaktycznej jest zapobieganie wypadkom lotniczym. Prawidłowo prowadzona działalność profilaktyczna powinna poprawiać stan bezpieczeństwa lotów i dodatnio wpływać na poziom wyszkolenia personelu lotniczego oraz na efektywniejsze wykonywanie zadań lotniczych. Za prowadzenie i rezultaty działalności profilaktycznej w zakresie bezpieczeństwa lotów ponoszą odpowiedzialność dowódcy na każdym szczeblu dowodzenia. Przedsięwzięcia profilaktyczne należy prowadzić w celu: -eliminowania ujawnionych zagrożeń i zapobiegania wypadkom lotniczym; - zmniejszania ryzyka podczas realizacji zadań lotniczych; ograniczania skutków
Przedstaw działania profilaktyczne nastawione na eliminowanie ryzyka. Działalność profilaktyczna powinna obejmować następujące zasadnicze etapy: -wykrycie zagrożeń bezpieczeństwa lotów; -ocena ryzyka związanego z danym zagrożeniem; -opracowanie propozycji profilaktycznych; -wdrożenie działań zapobiegawczych;- kontrola realizacji przedsięwzięć.
Jaki sposób prowadzenia działalności profilaktycznej jest podstawowym i podaj przykłady takich działań? Podczas realizacji działań profilaktycznych są przestrzegane następujące zasady:1. Systematyczność;2. Wykorzystywanie wszelkich dostępnych źródeł informacji o zagrożeniach i rzeczywistym stanie bezpieczeństwa lotów; 3. Dążenie do usuwania przyczyn zagrożeń, obniżenia poziomu ryzyka i ewentualnych skutków wypadków lotniczych; 4. Traktowanie bezpieczeństwa lotów jako rozwiniętego i złożonego systemu o wielu wzajemnie powiązanych i oddziałujących na siebie elementach; 5. Angażowanie w działalność profilaktyczną całego personelu lotniczego związanego z realizacją i zabezpieczeniem zadań lotniczych; 6. Świadomość, szczególnych okolicznościach spowodować wypadek lotniczy; 7. Skuteczność planowanych i wdrażanych przedsięwzięć profilaktycznych.
Podaj, co nazywamy nadzorowaniem bezpieczeństwa i wykaż obowiązki państwa w tym zakresie. Nadzór bezpieczeństwa Utrzymanie wysokich standardów w służbach ruchu lotniczego implikuje stosowanie programu nadzoru nad działaniami wszystkich kontrolerów ruchu lotniczego, a także służb wspomagających ich działania oraz służb lotniskowych, jak również niezawodnością i działaniem używanego przez nich sprzętu. Celem nadzoru bezpieczeństwa nad służbami ruchu lotniczego jest sprawdzenie, czy realizowane są: normy i zalecane metody postępowania oraz procedury; legislacja i przepisy; najlepsze krajowe i międzynarodowe praktyki. Metody nadzoru bezpieczeństwa mogą obejmować inspekcje bezpieczeństwa i/lub audyty bezpieczeństwa przeprowadzane we właściwych komórkach organizacyjnych. Nadzór bezpieczeństwa powinien także obejmować systematyczny przegląd istotnych zdarzeń związanych z bezpieczeństwem. Należy podkreślić, iż audyty bezpieczeństwa są jednym z najważniejszych elementów systemu zarządzania bezpieczeństwem. Procedury nadzoru bezpieczeństwa powinny być znormalizowane oraz udokumentowane, aby zapewnić konsekwencję w ich stosowaniu. Personel SZ RP odpowiedzialny za funkcje nadzoru musi posiadać dobrą wiedzę, a najlepiej, praktyczne doświadczenie w zakresie procedur zarządzania bezpieczeństwem. Doc 4444 Zarządzanie Ruchem Lotniczym stawia wymóg, by przeglądy bezpieczeństwa organów służb ruchu lotniczego były przeprowadzane regularnie i systematycznie przez wykwalifikowany personel posiadający pełne zrozumienie procedur, praktyk i czynników wpływających na działanie człowieka w środowisku zapewniania służb ruchu lotniczego. Doc 4444 stawia również wymóg, by dane wykorzystywane w programach monitorowania bezpieczeństwa zbierane były z możliwie największej liczby źródeł, jako że konsekwencje konkretnych procedur lub systemów dla bezpieczeństwa mogą nie być znane do czasu wystąpienia wypadku. W związku z powyższym, program audytu powinien obejmować obszary wzajemnego oddziaływania pomiędzy wszystkimi użytkownikami systemu służb ruchu lotniczego, użytkownikami statków powietrznych, zarządzającymi lotniskami oraz wszystkimi służbami wspomagającymi działanie organów służb ruchu lotniczego.
W czym wyraża się rola ICAO w dziedzinie zapobiegania wypadkom lotniczym. – opracowywaniu ogólnych koncepcji działań na rzecz zapobiegania wypadkom lotniczym oraz udzielaniu wskazówek opartych na doświadczeniu, -ustanawianiu międz. procedur badania wypadków i incydentów lotniczych oraz reguł publikowania ustalonych w ich rezultacie danych. Temu celowi służy aneks 13 – Badanie wypadków lotniczych, Instrukcja badania wypadków lotniczych oraz Instrukcja dotycząca systemu przekazywania danych o wypadkach lotniczych (ADREP), -publikowaniu inf. o wypadkach lotniczych i incydentach za pośrednictwem systemu ADREP i innych środków, -prowadzeniu konkretnych dochodzeń w zakresie bezpieczeństwa lotów na podst. ADREP.