Umowa o dzieło:
Czego dotyczy
Zgodnie z art. 627 Kodeksu Cywilnego ten rodzaj umowy dotyczy jednorazowego wykonania dzieła, będącego osiągnięciem określonego z góry rezultatu, dlatego też często nazywana jest „umową rezultatu". Może mieć charakter niematerialny (np. napisanie wiersza) lub materialny (np. wyrzeźbienie figurki). Efekt może też być utrwalony w formie fizycznej, czyli ucieleśniony, bądź też nieucieleśniony (np. występ w teatrze). Główną cechą dzieła jest jego charakter samoistny, tzn. musi być niezależne od działania twórcy, powinno też mieć możliwość oderwania się od jego osoby i uzyskania samodzielnej wartości w obrocie rynkowym. Zleceniobiorcą może być zarówno osoba fizyczna, jak i podmiot gospodarczy. Uregulowania prawne dotyczące umów o dzieło znajdują się w art. 627 - 646 Kodeksu Cywilnego.
Przykłady: pomalowanie mieszkania, przeprowadzenie remontu, napisanie artykułu lub książki, wykonanie zdjęć, zorganizowanie koncertu., tłumaczenie.
Realizacja
Istotą jest brak podporządkowania pracodawcy, tzn. nie może mieć miejsca praca pod nadzorem i w miejscu wyznaczonym przez pracodawcę. Wykonawca zwykle dostaje zaliczkę na zakup materiałów, bądź też są one dostarczane przez zleceniodawcę. Twórcy zatrudnieni na podstawie umowy o dzieło tak naprawdę otrzymują wynagrodzenie za przeniesienie praw do utworu (umowa zbycia praw autorskich, licencja) na zleceniobiorcę, np. licencja na program napisany przez informatyka. Dzieło nie powinno mieć żadnych usterek.
Forma
Może być zawarta ustnie, pisemnie lub w sposób dorozumiany. Są pewne ustalenia, które umowa o dzieło powinna określać i precyzować. Charakter dzieła musi być ustalony i uściślony, np. poprzez odwołanie się do wzoru, rysunku, opisu z użyciem jednostek wagi itp. Jeśli np. przedmiotem umowy o dzieło ma być obraz, w umowie należy uwzględnić zarówno jego cechy konstytutywne (np. co ma przedstawiać), jak i elementy kształtujące stosunek prawny (np. koszt wykonania, zakres eksploatacji, formę rozporządzania dziełem). Zwykle określa się też czas wykonania dzieła oraz sposób rozliczenia z użytych materiałów, a także reguły reklamacji. W przypadku utworów powinna też być określona kwestia praw autorskich.
Z punktu widzenia wykonawcy
Podatki i składki:
Wykonawca musi płacić podatek dochodowy. W miesiącu wypłaty wynagrodzenia za umowę o dzieło odprowadza do urzędu skarbowego zaliczkę na podatek dochodowy, wynoszącą 19% wynagrodzenia, pomniejszonego o koszty uzyskania przychodu (20% wynagrodzenia).
W przypadku działalności twórczej i autorskiej (np. napisanie recenzji, organizacja wystawy) opodatkowaniu ulega tylko połowa wynagrodzenia (koszt uzyskania przychodu wynosi wtedy 50%).
Nie ma obowiązku płacenia składek na ubezpieczenie społeczne czy zdrowotne.
Prawa i obowiązki:
Odpowiada on za efekt swojej pracy, czyli np. napisanie dobrej książki, nie jest istotne samo jej pisanie, wykonawca odpowiada tylko za rezultat końcowy.
Zleceniobiorca nie ma prawa do ubezpieczeń emerytalnych, chorobowych, rentowych, wypadkowych ani zdrowotnych.
Nie ma również prawa do urlopu wypoczynkowego, macierzyńskiego czy wychowawczego.
Kiedy umowa o dzieło zawarta jest z własnym pracodawcą składki odprowadzane są tak jak w przypadku umowy o pracę. Przychód uzyskiwany z takiej umowy o dzieło jest przychodem ze stosunku pracy, a osoba wykonująca tę pracę jest pracownikiem.
W przypadku stwierdzenia oszustwa ze strony pracodawcy, zleceniobiorca może go skarżyć jedynie na drodze cywilnej, czyli musi wynająć adwokata i przygotować się na długą drogę po sądach.
Z punktu widzenia zleceniodawcy
Umowa o dzieło nie zobowiązuje zleceniodawcy do udzielania urlopów czy świadczeń takich jak odprawy, zasiłki itp. Dzięki temu ten rodzaj umowy jest wyjątkowo opłacalny, zwłaszcza że zleceniodawca nie musi odprowadzać składek na ubezpieczenia społeczne ani zdrowotne (chyba że umowa jest zawarta przez firmę z własnym pracownikiem).
Wygaśnięcie stosunku prawnego
Umowa o dzieło ulega rozwiązaniu po spełnieniu świadczeń obu stron, czyli po wykonaniu danego dzieła i zapłaceniu za niego. Jednakże zamawiający może od umowy odstąpić, jeżeli dzieło ma istotne wady. To samo dotyczy wypadku, gdy przyjmujący zamówienie nie usunął wad w terminie wyznaczonym przez zamawiającego, albo gdy opóźnia się z rozpoczęciem lub wykończeniem dzieła tak dalece, że nie jest prawdopodobne, żeby zdołał je ukończyć w czasie umówionym. Natomiast zleceniobiorca może odstąpić od umowy, gdy do wykonania dzieła potrzebne jest współdziałanie zamawiającego, a tego współdziałania brak.
Umowa zlecenie
Czego dotyczy?
Ta najczęściej stosowana umowa ma charakter umowy starannego wykonania. Zleceniobiorca zobowiązuje się do wykonania na rzecz zamawiającego określonej pracy, w określonym terminie, za określone wynagrodzenie, przy czym jest odpowiedzialny za odpowiednie spełnianie zadań mu powierzonych, a nie za ich rezultat. Praca może być również wykonywana nieodpłatnie. Zleceniobiorcą może być zarówno osoba fizyczna, jak i podmiot gospodarczy. Uregulowania prawne dotyczące umowy zlecenia znajdują się w art. 734 - 751 Kodeksu Cywilnego.
Przykłady zastosowań: wprowadzanie danych do bazy, sprzątanie, opieka nad dzieckiem, prowadzenie księgowości, przepisywanie tekstów, akwizycja.
Forma
Powinna być zawarta w formie pisemnej i określać: rodzaj umowy, datę jej rozpoczęcia i wygaśnięcia, charakterystykę pracy i miejsce jej wykonywania, wynagrodzenie oraz informację o tym, czy zleceniobiorca posiada inny tytuł do ubezpieczenia społecznego, a jeśli tak, to jaki.
Realizacja
Zleceniobiorca powinien wykonać zlecenie osobiście. Może jednak powierzyć realizację zadań osobie trzeciej, ale tylko wtedy, gdy to wynika z umowy lub ze zwyczaju albo gdy jest do tego zmuszony przez okoliczności. W takim wypadku musi podać dającemu zlecenie dane swojego zastępcy.
Z punktu widzenia zleceniobiorcy
Podatki i składki:
Wykonawca opłaca połowę składki rentowej i emerytalnej. Płaci także składkę na ZUS, jeśli umowa zlecenie jest dla niego jedynym tytułem do ubezpieczenia społecznego. Od wynagrodzenia potrącana jest także składka zdrowotna.
Ubezpieczenie chorobowe jest dobrowolne. Jeśli umowa zlecenie stanowi tylko umowę dodatkową i w innym miejscu pracy pracodawca opłaca już składki za zleceniobiorcę, to obowiązkowe jest tylko ubezpieczenie zdrowotne, natomiast składki na ubezpieczenia społeczne są dobrowolne. Wyjątkiem jest sytuacja, gdy płaca otrzymywana w stałym miejscu pracy (wynikająca ze stosunku pracy), jest niższa niż limit najniższej płacy - wówczas opłacanie składek ubezpieczeniowych od zlecenia staje się obowiązkowe. Obecnie najniższa miesięczna stawka to 899,10 zł. brutto.
W przypadku korzystania przez zleceniobiorcę z praw autorskich i praw pokrewnych (w rozumieniu ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych) tzn. gdy konkretne zlecenie ma charakter działalności twórczej, koszty uzyskania przychodów mogą być podwyższone z 20 do 50%.
Jeżeli zleceniobiorca zawarł umowę zlecenie z pracodawcą, z którym pozostaje w stosunku pracy, lub jeżeli w ramach tej umowy wykonuje pracę na rzecz pracodawcy, z którym pozostajemy w stosunku pracy to w świetle ustawy o ubezpieczeniach społecznych jest pracownikiem i musi opłacać składki od łącznego przychodu z umowy o pracę i z umowy zlecenia.
Prawa i obowiązki:
Zleceniobiorca ma prawo do ubezpieczeń emerytalnych, chorobowych, rentowych, wypadkowych i zdrowotnych.
Nie ma prawa do urlopu wypoczynkowego, macierzyńskiego ani wychowawczego. Nie ma także prawa do zasiłku opiekuńczego.
W przypadku stwierdzenia oszustwa ze strony pracodawcy, zleceniobiorca może go skarżyć jedynie na drodze cywilnej, czyli musi wynająć adwokata i przygotować się na długą drogę po sądach.
Z punktu widzenia zleceniodawcy
Finansuje połowę kosztów ponoszonych przez zleceniobiorcę na składkę rentową i emerytalną. Jeśli umowa jest wykonywana w siedzibie lub miejscu prowadzenia działalności przez pracodawcę, to opłaca on również składkę na ubezpieczenie zdrowotne. Jeśli zleceniobiorca to uczeń lub student do 26 roku życia to pracodawca nie musi w ogóle opłacać składek na ubezpieczenie społeczne. Zleceniodawca nie udziela urlopu, nie wypłaca odprawy, nie płaci chorobowego.
Wygaśnięcie stosunku prawnego
Przepisy nie określają czasu, w jakim musi być wypowiedziana taka umowa. Każda strona może to zrobić w dowolnym czasie. Stosunek prawny wygasa po obustronnym dopełnieniu warunków umowy - tzn. po wykonaniu zlecenia i zapłaceniu za nie. W przypadku wcześniejszego zerwania umowy przez zleceniodawcę, powinien on zwrócić przyjmującemu zlecenie koszty, jakie ten poniósł w celu należytego wykonania zlecenia lub też wypłacić część wynagrodzenia. Jeżeli to zleceniobiorca rozwiązuje umowę przed czasem, bez ważnej przyczyny, a zlecenie jest odpłatne, odpowiada on za ewentualną szkodę pracodawcy i ponosi jej koszty.
Umowa o dzieło
|
Umowa zlecenie
|
|---|