CHARAKTERYSTYKA WYBRANYCH GATUNKÓW PACIORKOWCÓW

1. Streptococcus spp – paciorkowce:

• Względne beztlenowce

• Nieruchliwe

• Niektóre szczepy wytwarzają otoczkę polisacharydową (np. S. pneumoniae)

• Drobnoustroje wymagające

1. Podział paciorkowców

opiera się na:

1. typach hemolizy

2. budowie antygenowej składników ich ścian komórkowych

(klasyfikacja paciorkowców β-hemolizujących wg Lancefielda)

• wielocukru C – grupy serologiczne o znaczeniu klinicznym A,B,C,F,G

• kw. lipotejchojowego – grupa D

1. różnicach w sekwencjach podjednostki 16S rRNA

1. Najważniejsze gatunki paciorkowców o znaczeniu klinicznym:

• Streptococcus pyogenes - grupa A

• Streptococcus agalactiae – grupa B

• Streptococcus pneumoniae – brak antygenu grupowego, posiada antygen otoczkowy

Streptococcus pyogenes

(paciorkowiec ropotwórczy)

• bytuje na błonach śluzowych górnych dróg oddechowych (najczęściej w gardle)

• zakażenia – drogą kropelkową, przez kontakt lub zakażone przedmioty

Chorobotwórczość

1. Ropne zapalenie gardła i migdałków (angina)

• Możliwe powikłania – ropień około migdałkowy lub pozamigdałowy, ropne zapalenie węzłów chłonnych i ucha środkowego

1. Ropne zakażenia skóry

1. Liszajec

• Wywołują gronkowce i paciorkowce

• Dotyka dzieci w wieku 2-6 lat

• Atakuje skórę twarzy, rzadziej rąk i szyi

• Pęcherze wypełnione treścią surowiczo – ropną, które pękają tworząc miodowe strupy

1. Niesztowica

• Wywołują gronkowce i paciorkowce

• Zmiany pęcherzowo – ropne, które przekształcają się w owrzodzenia, pokryte strupem

• Zmiany na kończynach dolnych (podudzie), pośladkach i na tułowiu

• Blizny przebarwione na obwodzie

• Często współistnieje z różą

1. Róża

• Ostre zapalenie skóry i tkanki podskórnej

• Najczęściej na twarzy, rzadziej kończynach u osób starszych

• Wysoka temperatura, zaczerwienienia, obrzęk skóry

• Zmiany odgraniczone od otaczającej zdrowej skóry

1. Ropne zapalenie tkanki łącznej podskórnej (łac. cellulitis)

• Zakażenie gronkowcowo – paciorkowcowe

• Często występuje po wcześniejszym zranieniu, ukąszeniu bądź poparzeniu

• Silne zaczerwienienia skóry, przybierające odcień purpurowy oraz ból i pieczenie

1. Rumień guzowaty

• Nierodne zapalenie skóry i tkanki podskórnej związane z toczącą się lub przebytą infekcją paciorkowcową

Szczepy wytwarzające toksynę erytrogenną (przez wszystkim SPEA):

• Płonica (szkarlatyna)

• Zespół wstrząsu toksycznego (STSS)

Szczepy wytwarzające toksynę erytrogenną B (SPEB):

• Martwicze zapalenie powieki

Uogólnione zakażenia:

• Zakażenia połogowe i sepsa (może towarzyszyć ostre zapalenie wsierdzia)

• Nieropne zastępstwa przebytych zakażeń paciorkowcowych

• Gorączka reumatyczna

• Ostre kłębuszkowe zapalenie nerek

Streptococcus pneumoniae

dwoinka zapalenia płuc

• Kolonizuje jamę nosowo – gardłową

• Zakażenie – droga kropelkowa, przez bezpośredni kontakt z chorym lub nosicielem

• Czynnik etiologiczny zakażeń dróg oddechowych

• Dwoinki

• Otoczka wielocukrowa

• Starsze kolonie mają wklęsły środek na skutek działania enzymów autolitycznych (wygląd krateru)

Streptococcus agalactiae

paciorkowiec bezmlecznośći

• Składnik mikroflory fizjologicznej jamy ustnej, nosogardzieli, przewodu pokarmowego, pochwy

• Zakażenie – podczas przechodzenia dziecka przez kanał rodny

• Najczęstsza przyczyna zakażeń okołoporodowych u matek (zakażenia ropne, sepsa połogowa) i noworodków (we wczesnym okresie zapalenia płuc, bakteriemia, później sepsa lub ZOMR)

Paciorkowce jamy ustnej

zieleniejące

• S.mutans, S.salivarius, S.mitis, S.milleri

• Fizjologiczna mikroflora jamy ustnej i gardła

• Odgrywają istotną rolę w rozwoju próchnicy zębów

• Mogą powodować m.in. zapalenie wsierdzia, ZOMR (gdy przedostaną się do krwi, np. po ekstrakcji zęba)

Enterococcus spp

paciorkowce kałowe

• Dawniej klasyfikowane jako paciorkowce grupy D (obecnie osobny rodzaj)

• Powierzchnie izolowane z przewodu pokarmowego

• Względne beztlenowce

• Nieruchliwe (wyjątek E.gallinarum i E. casseliflavus)

• Najważniejsze gatunki pod względem klinicznym

• E.faecalis

• E.faecium

• drobnoustroje oportunistyczne – częsty czynnik etiologiczny zakażeń pacjentów hospitalizowanych (m.in. zakażenia układu moczowego, zapalenia wsierdzia, bakteriemia)

DIAGNOSTYKA MIKROBIOLOGICZNA

1. Badanie mikroskopowe

• Łańcuszki

• Dwoinki

• Otoczki w preparacie bezpośrednim (S. pneumoniae)

1. Hodowle

• Agar z krwią – typ hemolizy

Hemoliza β – S. pyogenes, S. agalactiae

Hemoliza α – S. – paciorkowce zieleniejące, S. pneumoniae

E.faecalis – hemoliza β lub brak

E.faecium – hemoliza α lub brak

1. Testy biochemiczne

• Testy API 20 Strep

• System VITEK

1. Testy aglutynacji lateksowej

• Cząsteczki lateksu opłaszczone swoistym antygenem lub przeciwciałem

• Cząsteczki lateksu opłaszczone przeciwciałami wykrywanie swoistego antygenu

• Slidex Strepto – Kit – wykrywanie Ag grupowych paciorkowców – wielocukru C

• Slidex Pneumo – Kit – wykrywanie Ag otoczkowych S. pneumoniae

1. Odczyn antystreptolizynowy (ASO)

• Stosowany w diagnostyce zakażeń S.pyogenes

• Antystreptolizyna O (ASO) jest Ig wytwarzanym w organizmie w odpowiedzi na zakażenie S.pyogenes

• Jest ona swoiście skierowana przeciwko posiadającej zdolności do hemolizy erytrocytów streptolizynie O (SLO), wytwarzanej przez S.pyogenes

• ASO jakościowy

• Jeżeli w badanej surowicy występuje ASO – neutralizują SLO i znoszą jej aktywność hemolityczną w stosunku do używanych jako wskaźnika krwinek króliczych (odczyn +)

• Jeżeli w badanej surowicy nie ma ASO – dochodzi do hemolizy pod wpływem SLO (odczyn -)

• ASO ilościowy

• Oznaczanie miana Ig antystreptolizynowych

• Miano – odwrotność największego rozcieńczenia Ig, przy którym nie występuje jeszcze hemoliza

Miano ˃200 …/ml sugeruje świeże lub przebyte zakażenie paciorkowcowe

1. Test z bacytracyną i optochiną

• Wrażliwość S.pyogenes na bacytracynę

• Wrażliwość S. pneumoniae na optochinę

1. Test CAMP (identyfikacja S.agalactiae)

• Przy S. agalactiae zwiększona wrażliwość

1. Rozpuszczalność w żółci – identyfikacja S.peumoniae

• Sole żółci aktywują autolizyny S.pneumoniae w młodych hodowlach (18-24h), co prowadzi do widocznego gołym okiem rozpadu komórek

Różnicowanie paciorkowców β-hemolizujących

	wrażliwe na bacytracynę	antygen grupowy	test CAMP
S.pyogenes	wrażliwy	A	-
S.agalaciae	oporny	B	+

Różnicowanie S.pneumoniae i grupy „viridans”

	wrażliwe na optochinę	rozpuszczlne w żółci
S.pneumoniae	wrazliwe	+
grupa “viridians”	oporne	-

Enterococcus sp od innych paciorkowców różni m.in. zdolność do:

• Wzrostu w obecności 6,5% NaCl

• W podłożu 40% żółcią

• Hydrolizy eskuliny

• Podłoże DCA zawiera 6,5%, żółć i azydek sodu oraz eskulinę rozkładaną przez enterokoki do eskuletyny (zaczernienie podłoża)

Różnicowanie gatunków Enterococcus

E.faecalis	(C + T) wzrost	zdolność redukcji TTC(wzrost w postaci ciemnoczerwonych koloni)
E.faecium	(C + T) brak wzrostu	brak zdolnośći redukcji TTC

C+T – Columbia Agar +telluryn potasu

TTC – chlorek trifenylotetrazoliowy