Pedagogika Przedszkolna (W).
Temat: Czteroczynnikowa teoria rozwoju według Marii Przetacznikowej.
W polskiej psychologii rozwojowej najczęściej przedstawia się koncepcję czteroczynnikową Marii Przetacznikowej, która wskazuje na:
Zadatki wrodzone - anatomiczne i fizjologiczne cechy organizmu takie jak strukturalne i funkcjonalne właściwości narządów zmysłowych, typ układu nerwowego i związanego z nim układu hormonalnego. Zadatki te są podłożem materialnym zdolności i innych cech indywidualnych, choć nie przesądzają o nich ostatecznie. Te same zadatki mogą być podstawą różnych zdolności rozwijanych pod wpływem sposobów działania człowieka i warunków społeczno - kulturalnych, w jakich on żyje.
Własna aktywność i działalność jednostki – jest to jej biologicznie zdeterminowane czynne uczestnictwo w poznawaniu świata i przeobrażaniu go. Dziecko od momentu urodzenia nie wchłania biernie bodźców z otoczenia, lecz zdobywa aktywnie doświadczenie; najpierw za pośrednictwem osób dorosłych, a potem, co raz bardziej samodzielnie, dzięki świadomej i uwewnętrznionej działalności psychicznej. Aktywność własna to charakterystyczny stan i podstawowa cecha każdego organizmu. Powoduje ona, że jednostka reguluje swoje stosunki ze środowiskiem, tzn. nie tylko przystosowuje się do niego, lecz także wywołuje zmiany w swoim otoczeniu.
Środowisko (czynniki ekologiczne) - czynniki ekologiczne obejmują wiele składników. Jedna grupa składników to rozmaite elementy środowiska naturalnego (biogeograficznego): warunki klimatyczne, fauna i flora otoczenia, zasoby mineralne i wodne. Druga grupa to ekonomiczne i społeczno-kulturowe własności środowiska: poziom gospodarczy społeczności, gęstość zaludnienia, stan budownictwa i komunikacji, zróżnicowanie zawodowe mieszkańców, organizacja szkolnictwa, zasoby kultury materialnej i duchowej.
Wychowanie i nauczanie (kształcenie) - kształcenie obejmuje nauczanie i wychowanie oraz uczenie się będące podstawą nabywania doświadczenia indywidualnego. Odgrywa ono szczególnie ważną rolę w okresie dzieciństwa i młodości, a także dalszych stadiach rozwoju.
Wszystkie cztery wyżej wymienione czynniki są ze we wzajemnej zależności, oddziaływają dzięki różnym interakcjom.