Prawo naturalne – zbiór norm, które obowiązują niezależnie od tego, czy zostały potwierdzone i uznane przez władzę państwową. Ich źródłem jest wyznawany system wartości.

Prawo pozytywne – zbiór norm ustanowionych przez władzę publiczną, obowiązujących w danym państwie

Norma prawna – wypowiedź zawierająca żądanie władzy publicznej, aby w określonej sytuacji adresat podjął wyznaczone w niej działanie. Jest to norma postępowania, która została ustanowiona przez kompetentne organy władzy publicznej.

Budowa normy prawnej:

• Hipoteza – określa warunki zastosowania normy prawnej oraz jej adresata

• Dyspozycja – określa właściwy sposób zachowania się adresata w okolicznościach wskazanych w hipotezie.

• Sankcja – określa negatywne następstwa, jakie spotkają adresata, jeśli zachowa się w sposób niezgodny z zasadą wyrażoną w dyspozycji.

Rodzaje norm prawnych: Rodzaje sankcji:

• Sposób wysłowienia * Karne

• Zakres zastosowania * Egzekucji

• Zakres obowiązywania * Nieważności

Przepis prawny – jednostka redakcyjna aktu prawnego wyraźnie wyodrębniona w formie artykułu lub paragrafu.

Wykładnia prawa – czynność intelektualna, na podstawie której z treści przepisów prawnych są formułowane normy.

Dokonującego

• Formalna – dokonywana przez organy państwa

• Autentyczna – dokonywana przez prawodawcę

• Legalna – dokonywana przez organ, któremu prawodawca przyznał kompetencje do interpretowania prawa.

• Operatywna – dokonywana przez organy stosujące prawo

• Doktrynalna – dokonywana przez przedstawicieli nauk prawnych

• Nieoficjalna – dokonywana przez prawników na potrzeby podejmowania decyzji przez różne podmioty.

Przyjęte metody

• Językowa

• Systemowa

• Celowościowa

Efekt

• Dosłowna

• Rozszerzająca

• Zawężająca

Podział gałęzi prawa

Prawo prywatne

• Chroni interesy jednostek, reguluje stosunki majątkowe i osobiste

• Stronami stosunku prawnego są jednostki

• Opiera się na zasadzie równorzędności podmiotów

Prawo publiczne

• Służy ochronie interesów państwa, zbiorowości dobra wspólnego

• Reguluje stosunki między organami państwa oraz między państwem a jednostką

• Opiera się na zasadzie podporządkowania jednych podmiotów drugim.

Gałęzie prawa

• prawo międzynarodowe publiczne – reguluje stosunki między innymi państwami. Wywiera wpływ na prawo wewnętrzne państw.

• Prawo konstytucyjne – jest prawem publicznym. Obejmuje normy ustroju państwowego, kompetencji organów oraz praw obywateli.

• Prawo administracyjne – jest prawem publicznym. Reguluje funkcjonowanie organów administracji rządowej i samorządowej oraz ich relacje z obywatelami.

• Prawo karne – jest prawem publicznym, określa reguły odpowiedzialności oraz sankcje za czyny zabronione.

• Prawo cywilne – stanowi fundament prawa prywatnego.

• Prawo pracy – ma charakter mieszany, zawiera elementy prawa publicznego i prywatnego.

Hierarchia aktów prawnych:

- Konstytucja

- ratyfikowane umowy międzynarodowe

- ustawy, rozporządzenia z mocą ustawy

- umowy międzynarodowe

- rozporządzenie

- akty wewnętrzne

- akty prawa miejscowego

Akty prawne

• Akty powszechnie obowiązujące – Konstytucja, ratyfikowane umowy międzynarodowe, ustawy, rozporządzenia, rozporządzenia z mocą ustawy oraz akty prawa miejscowego.

• Akty prawa wewnętrznie obowiązującego – dotyczą ograniczonego podmiotowo kręgu adresatów.

Stosunek prawny – relacja jaka zachodzi między państwem a obywatelem, obywatelem a obywatelem. Relacja ta jest prawie regulowana. Stosunek prawny musi mieć: przedmiot, podmiot, treść.

Konstytucja - to akt prawa pisanego o najwyższej mocy prawnej w systemie prawnym danego państwa, uchwalany i zmieniany w szczególnej procedurze przez parlament.

Konstytucja określa ustrój, kompetencje organów państwowych i ich relacje między nimi, a także prawa, wolności, obowiązki obywateli.

System rządów w Polsce.

Trójpodział władzy.

• Władza ustawodawcza – Sejm i Senat – Parlament.

• Władza wykonawcza – Rząd i głowa państwa. Prezydent, premier i Rada Ministrów.

• Władza sądownicza – sądy i trybunały.

Ustawa

• Akt prawny o charakterze ogólnym, uchwalony przez parlament. Ustawa może regulować każdą sprawę z wyjątkiem sytuacji wprost zakazanych w konstytucji. Formę ustawy muszą mieć takie zagadnienia , jak określeń uprawnień i składu organów państwa, prawa i obowiązki obywateli, budżet państwa i podatki.

Umowa międzynarodowa

• Pisemne porozumienie regulowane prawem międzynarodowym, którego stronami mogą być państwa lub inne podmioty prawa międzynarodowego. Umowy międzynarodowe mają najczęściej formę układu, konwencji, paktu, porozumienia, protokołu lub deklaracji.

Ratyfikowane umowy międzynarodowe

• Ratyfikacja to wyrażenia zgody na związanie się przez państwo treścią umowy przez głowę państwa.

Rozporządzenie

• Akt normatywny, który jest wydany na podstawie ustawy, aby mogła być ona wykonana przez odpowiednią instytucje wykonawczą . W Polsce prawo do wydawania rozporządzenia ma: prezydent, Rada Ministrów, prezes Rady Ministrów, minister kierujący działem administracji rządowej, Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji.

Akty prawa miejscowego

• Akty prawa miejscowego obowiązują na obszarze działania organu, który go wydał. Pochodzą one od organów państwa lub organów samorządów.

• Akty prawa miejscowego to uchwały wydawane przez sejmik wojewódzki, radę powiatu i gminy. Oraz zarządzenia wydane przez wojewodę, zarząd województwa, powiatu i wójta, a także organy administracji niezespolonej.