podstawy zarzadzania

„Wczesne podejścia i teorie zarządzania – czy nadal aktualne?”

Na przełomie wielu lat powstało dużo zróżnicowanych hipotez związanych z zarzadzaniem ludzkimi zasobami. Utworzono wiele szkół i nurtów zajmujących się organizacją pracy. Pierwszą taką szkoła była szkoła klasyczna (mechanistyczna). W jej ramach wyłoniły się dwa nurty: pierwszy z nich nosi nazwę naukowej organizacji pracy i został zapoczątkowany przez Fredericka Winslowa Taylora. Drugi zaś to nurt administracyjny (uniwersalistyczny).

Francuski inżynier górniczy Henri Fayol, uważany za najwybitniejszego prekursora organizacji i zarządzania w Europie zapoczątkował drugi nurt szkoły klasycznej. Zajmował się całością organizacji i badaniem doświadczenia kierowników. Na podstawie własnych praktyk opracował cztery podstawowe zagadnienia: opracowanie podziału czynności w przedsiębiorstwie, powstanie teorii uzdolnień kierowniczych, wyodrębnienie funkcji administracyjnej w szerokim znaczeniu oraz sformułowanie 14 zasad zarządzania.

Fayol podzielił czynności przedsiębiorstwa na 6 grup:

  1. Techniczne (produkcja, remonty)

  2. Handlowe (kupno, sprzedaż, wymiana)

  3. Finansowe (uzyskiwanie kapitałów i obroty nimi)

  4. Rachunkowe (inwentarz, bilans, ustalenie cen, statystyka)

  5. Ubezpieczeniowe (ochrona majątku i osób)

  6. Administracyjne (przewidywanie, organizowanie, rozkazodawstwo, koordynacja, kontrola)

Każde z tych sześciu działań pełni inną rolę w organizacji. Aby realizować te czyny, potrzebne są różne predyspozycje. We współczesnych instytucjach najważniejszym strukturalnym odwzorowaniem tego typu funkcji są piony administracyjne. Grupy komórek podporządkowane są poszczególnym członom kierownictwa- dyrekcji. Każdej z powyższych grup powinny odpowiadać odpowiednie kwalifikacje:

W dzisiejszych czasach wszystkie te cechy są ważne, aby być dobrym pracownikiem przedsiębiorstwa. Najczęściej zwraca się uwagę na praktykę i kompetencje zawodowe. Oprócz tego obecnie pracodawcy powinni zwracać uwagę na inne umiejętności. Wykształcenie ogólne nie ogranicza naszego myślenia do spraw, w których jesteśmy wykwalifikowani. Kwalifikacje umysłowe mówią o umiejętności pojmowania i uczenia się, co pomaga nam w rozwijaniu swoich zdolności. Kwalifikacje moralne to przekonania, które wyznaczają zaangażowanie do wykonywania danej pracy. Kwalifikacje fizyczne pomagają głównie w pracy manualnej i fizycznej. Osoby niepełnosprawne (np. poruszające się na wózku), również mogą pracować w przedsiębiorstwach jeśli nie przeszkadza to w wykonywaniu poleconych zadań.

Obecnie pod pojęciem uzdolnień administracyjnych można rozumieć uzdolnienia w dziedzinie zarządzania. Fayol uważał, że główną wartością kierowników jest sprawność administracyjna, a nie techniczna. Wyodrębnił administracje od innych działań przedsiębiorstwa. Podzielił ją na:

  1. przewidywanie,

  2. organizowanie,

  3. rozkazywanie ,

  4. koordynowanie,

  5. kontrolowanie.

Obecnie podział tych funkcji niewiele się zmienił. Przewidywanie i rozkazywanie określono szerszymi pojęciami jako planowanie i motywowanie. Koordynowanie natomiast pełni współcześnie funkcję nadrzędną.

Inna kwestia, która została uporządkowana, to sporządzenie listy reguł sprawnego funkcjonowania. Wśród reguł znanych jako 14 zasad zarządzania Fayol wymienia: podział pracy, autorytet, dyscyplina, jedność rozkazodawstwa, jednolitość kierownictwa, podporzadkowanie interesów osobistych interesom ogółu, wynagrodzenie personelu, centralizację, hierarchię, ład, stałość personelu, sprawiedliwość, inicjatywę, zgranie personelu. Wiele z tych wskazówek jest do dziś aktualnych.

Podział pracy, który umożliwia skupianie uwagi pracowników na wydzielonej części całego procesu obecnie ma ujęcie m.in. w ujęciu międzynarodowym. Poszczególne kraje specjalizują się w wytwarzaniu tych produktów, których inne kraje produkować nie mogą lub które produkują relatywnie najtaniej.

Każdy kierownik powinien być współcześnie autorytetem zarówno osobistym jak i formalnym dla swoich pracowników. Pracownicy powinni pozytywnie oceniać walory charakteru i umysłu osoby kierującej, wskutek czego z góry będą nastawieni na posłuszeństwo, co przyczynia się do dobrej współpracy.

Przestrzeganie dyscypliny w przedsiębiorstwach jest obowiązkiem pracowniczym. Pracownik poprzez podporządkowuje się poprzez zobowiązujące go zasady postepowania. Obowiązki te mają charakter prawny, ponieważ wynikają z przepisów Kodeksu pracy.

Jedność rozkazodawstwa jest jedną z zasad określających hierarchię podporządkowania. Fayol zalecał, aby zachowywać tę zasadę. Ta zasada była podstawą do ukształtowania struktury liniowej. Jednakże w niektórych odmianach stosowanych dzisiaj struktur organizacyjnych czyni się wręcz przeciwnie. Oprócz struktury liniowej ukształtowała się struktura funkcjonalna i macierzowa, które wymagają zerwania z tą zasadą.

Zasada jednolitości kierownictwa mówi o spójności między wypracowanym planem działania i osobą przełożonego w dążeniu do realizacji wyznaczonego celu. Zasady te powinny być respektowane współcześnie przy projektowaniu oraz doskonaleniu struktury organizacyjnej podmiotu, aby mógł on sprawnie funkcjonować.

Dla właściwego działania organizacji niezbędne jest, aby każdy jej członek podporządkował się wyznaczonym celom, a interes osobisty nie powinien być podporządkowany interesowi ogółu. Dla zapewnienia takiej postawy niezbędny jest właściwy przykład ze strony przełożonych, sprawiedliwie napisane i stosowane przepisy oraz czujny nadzór. postępowanie społecznie odpowiedzialne to takie, które nie wynika wyłącznie z interesów własnych, lecz ze zrozumienia określonych oczekiwań społecznych. Odpowiedzialny biznes to nowe podejście do robienia interesów, zgodnie z którym liczą się nie tylko pieniądze, ale również trudne do wyceny działania firm na rzecz otoczenia. Warunkiem dostrzeżenia takiej odpowiedzialności przez przedsiębiorców chcących realizować również własne interesy jest postawa solidarności z innymi grupami interesów

Według Fayola wynagrodzenie powinno być sprawiedliwe, powiązane ze skutecznością działania, ma także motywować. Obecnie nie jest to przestrzegane. Dochody nie zawsze zapewniają właściwy poziom życia. Kobiety nie powinny być dyskryminowane jeśli ich praca i praca mężczyzn jest jednakowej jakości. Ludzie godzą się pracować nawet za najniższe pieniądze żeby przeżyć. Innym powodem jest biurokracja, wysokie podatki dla działalności gospodarczych, bezrobocie i kodeks pracy.

Centralizacja zależy od charakteru, rodzaju czy wielkości organizacji i ile uprawnień do podejmowania decyzji przekazuje się na niższe poziomy w organizacji. Dzisiejsi menedżerowie wybierają taki stopień centralizacji, który pozwoli im na najlepsze wdrażanie ich decyzji i osiąganie celów organizacji. W miarę wzrostu rozmiarów przedsiębiorstwa maleje stopień centralizacji i coraz większa liczba ważnych decyzji jest delegowana na niższe szczeble zarządzania.

Zasada hierarchii dotyczy komunikowania się „w pionie”. Czas tego komunikowania się jest bardzo długi, dlatego często stosuje się most Fayola. Jest to bezpośredni sposób, który skraca czas załatwienia sprawy. Polega na komunikacji „w pionie”. Współcześnie stosowane są obie metody. Komunikacja pionowa dotyczy najczęściej komunikatów formalnych, przepływających pomiędzy pracownikami i ich przełożonymi w celu osiągania założonych celów, przekazania informacji i poleceń, a także zasygnalizowania spraw wymagających szczególnej uwagi lub rozwiązania problemu. Natomiast w komunikacji poziomej używa się do przekazywania wiadomości między pracownikami firmy funkcjonującymi na równorzędnych stanowiskach w komórkach organizacyjnych różnych pionów lub w działaniu zespołów zadaniowych

Mówiąc o ładzie, mówimy o zapewnieniu właściwego miejsca dla każdej rzeczy i człowieka w organizacji. W obecnych przedsiębiorstwa do utrzymania takiego ładu tworzone jest otoczenie prawne, które reguluje wewnętrzny system zasad, norm, przepisów, regulaminów. Oznacza to także konieczność właściwego doboru kadr. Realizacja tej zasady jest niezwykle trudna. Należy przestrzegać kompetencji pracowników, nie powinno się wkraczać w cudze kompetencje.

Zasada sprawiedliwości rozumiana jest jako wykonywanie przepisów bez względu na ich niedoskonałość, nie zawsze jest właściwa. Menedżer powinien być sprawiedliwy i uprzejmy w stosunku do podwładnych. Niestety, nie zawsze te zasady są stosowane. Kierownicy powinni wiedzieć że, sukces firmy w dużej mierze zależy od pracowników. Nie od dziś wiadomo, że ludzie wydajniej pracują, jeśli wokół nich panuje przyjemna atmosfera.

Stabilność personelu sprawia, że pracownicy mogą osiągnąć biegłość w wykonywaniu zadań, co sprzyja sprawności funkcjonowania organizacji. Współcześnie w większości wraca się do stabilności, która jest najbardziej atrakcyjną cechą potencjalnego pracodawcy. Najbardziej liczy się to w czasach kryzysu.

Jedną z ostatnich zasad jest inicjatywa. Możliwość przejawiania inicjatywy - proponowania, a następnie realizowania zadań - jest istotnym czynnikiem motywującym na każdym szczeblu organizacji. Pracownicy powinni być zachęcani do inicjatywy, jednak w zakresie umożliwiającym stosowanie władzy i dyscypliny. W ten sposób motywowani do osiągnięcia celu dobrej organizacji, pracownicy są skłaniani również do realizacji celów firmy, gdy ich potrzeby osobiste są realizowane.

Tego typu działania mogą również wyłonić liderów, którzy najlepiej angażują się w dane przedsięwzięcie i najefektowniej je realizują. 

Zgranie personelu umożliwia wykonywanie zadań nawet wówczas, gdy niektórzy pracownicy z różnych przyczyn zawiodą. Może usprawnić działanie organizacji i przyspieszyć jej rozwój. Pracownicy to szkielet każdego przedsiębiorstwa, powinna być to silna, odporna na stres grupa, niepoddająca się naciskom i dobrze się komunikująca. Właśnie dlatego organizuje się imprezy integracyjne można doprowadzić do takiego zgrania pracowników, co w przyszłości zaowocuje świetnymi wynikami przedsiębiorstwa.

Wiele z zasad stworzonych około 130 lat temu jest nadal obecne. Pozwalają nam się lepiej komunikować, a także zarządzać przedsiębiorstwami. Gdyby idee Fayola były stosowane wielu obecnych przedsiębiorstwach za pewne poprawiła by się sytuacja zarówno materialna jak i atmosfera wśród pracowników.

Bibliografia:


Wyszukiwarka