Antropologia kultury Patrycja Bejgier Danuta Bochen
Edyta Damasiewicz
Paulina Grębosz
Marta Kowal
Katarzyna Kuleta
Konspekt
Temat : Folklor mazurski- zwyczaje, obyczaje, wierzenia.
Plan prezentacji:
Definicje pojęć (Paulina Grębosz)
-zwyczaj, obyczaj, wierzenia, przesądy, tradycje, folklor.
Ludność mazurska (Marta Kowal)
-strój mazurski, charakterystyka, rodzina, higiena, pożywienie, dom- przesądy.
Wiara i przesądy (Danuta Bochen, Patrycja Bejgier)
- życie religijne, czary, różne postacie z wierzeń ludowych.
Tradycje i zwyczaje (Edyta Damasiewicz, Katarzyna Kuleta)
-ślub, oczepiny, chrzest, pogrzeb, cerm, Boże Narodzenie, Nowolatki, Wielkanoc, Noc Świętojańska.
Gwara (Katarzyna Kuleta)
-mazurzenie, kilka przykładowych zdań
Bibliografia:
1. Maria Drabecka, Barbara Krzyżaniak, Jarosław Lisakowski; "Folklor Warmii i Mazur", Warszawa; 1978.
2. "Warmiacy i Mazurzy. Życie codzienne ludności wiejskiej w I połowie XIX wieku"; praca zbiorowa red. Bogumił Kuźniewski; Olsztynek; 2002.
3. Anna Szyfer; "Zwyczaje, obrzędy i wierzenia Mazurów i Warmiaków"; Olsztyn; 1975.
Tradycje i zwyczaje- Życie ludności wiejskiej było uzależnione od rocznego cyklu przyrody.
Czynności gospodarskie przeplatały się z dorocznymi obrzędami oraz ze świętami kościelnymi, z których najważniejsze – Boże Narodzenie i Wielkanoc.
Ślub- Ze ślubem wiązało się wiele utrwalonych w tradycji wierzeń i zwyczajów, które miały zapewnić młodym szczęście. W czasie ceremonii dziewczyna nie mogła puścić ręki swojego męża, co miało gwarantować nierozerwalność związku. Jeśli w czasie aktu ślubu udało się jej nastąpić kawalerowi na nogę lub uklęknąć na jego ubraniu, albo też przy braniu się za ręce położyć swoją na wierzch, wówczas to ona miała rządzić w przyszłym małżeńskim życiu.
W czasie uczty weselnej jadano głównie mięsa. Na weselu nie mogło zabraknąć kuchów, czyli ciast.
Oczepiny- Drugi dzień wesela był szczególny, zwłaszcza dla panny młodej, następowały bowiem ocepiny. Zwyczaj ten, miał symbolizować przejście młodej dziewczyny do grona statecznych gospodyń i mężatek.
W drugim dniu wesela szacownym niewiastom podawano „krupniki” (mieszanka wódki z miodem). Napiwszy się, przystępowały one do oczepin. Na ogół panna młoda stawała wśród młodych dziewczyn, a mężatki porywały ją do siebie. Przechodziły z nią do izby tanecznej, gdzie musiała odtańczyć z każdą chodzonego niewieściego.
Chrzest- Aby uchronić dziecko przed śmiercią lub chorobą, noworodkowi nadawano imię, zachowując je w tajemnicy do momentu chrztu.
Chrzest odbywał się bardzo szybko po narodzeniu dziecka, ponieważ Mazurzy bali się złych mocy, które mogły zaszkodzić niemowlęciu.
Przed uroczystością chrztu dziecka, ubierano je w kolor niebieski chłopca, w różowy dziewczynkę.
Na Mazurach szczególnie pilnowano, aby chłopcy i dziewczęta nie byli chrzczeni tą samą wodą gdyż dziewczynce mogłaby w przyszłości wyrosnąć broda. Po powrocie z kościoła nowochrzczeńca obnoszono trzy razy dookoła stołu.
Pogrzeb- Na Mazurach umierającego wyjmowano z łóżka i układano na podłodze na słomie. Przy konającym odmawiano modlitwy i palono świecę.
Gdy zmarł gospodarz, od razu powiadamiano jego zwierzęta i pszczoły, powtarzając: „dawny gospodarz zdechł (tj. oddał dech), ja jestem waszym panem”. Do każdego ula przypinano czarną szmatkę, aby pszczoły nie wymarły.
Dopóki nieboszczyk leżał w domu, nie wolno było wykonać wielu prac, żeby nie niepokoić zmarłego.
Boże Narodzenie- Najważniejszym punktem Świąt Bożego Narodzenia na Mazurach była uroczystość Jutrzni. Zgodnie ze starym zwyczajem, Jutrznia zaczynała się o godzinie drugiej w nocy z Wigilii na pierwszy dzień Świąt. Podczas Jutrzni na Gody odtwarzano sceny związane z narodzeniem Chrystusa. Po świętach Bożego Narodzenia wędrowali na Mazurach kolędnicy, odwiedzając poszczególne domostwa. Zespół taki składał się z wielu osób przebranych za zwierzęta. Była to koza, bocian i niedźwiedź. Poza tym - baba zbierająca datki, grajek, kominiarz, a czasami dodatkowo ,,Żyd" lub ,,cygan". Zespół ten nosił nazwę rogali, a składał się ze starszej młodzieży, która w ten sposób zbierała żywność lub pieniądze na wspólną zabawę z tańcami dla całej wsi.