Pokrycia dachowe z blachy, podłoża

Norbert Lennertz - Tłumaczył Andrzej Machalski Przez podłoża pokryć blaszanych rozumie się, w ścisłym sensie, materiały zastosowane w danym wypadku, na których układa się pokrycie blaszane. Przykładem jest deskowanie. Podłoża w szerokim tego słowa znaczeniu to dach, na którym znajdzie się pokrycie. Tutaj rozróżnia się zasadniczo dwa typy konstrukcji: wentylowane i niewentylowane. Konstrukcje wentylowane, dawniej zwane potocznie "zimnym dachem", zostały w ten sposób obmyślone, aby pod ochronnym pokryciem blaszanym i pod niosącym je podkładem była wolna przestrzeń dla przepływu powietrza. Konstrukcje niewentylowane, dawniej określane też jako "ciepły dach", oznaczają zasadniczo konstrukcje, w których z powodu ich zwartości rezygnuje się z wentylacji. Takie "jednołupinowe" dachy składają się z pewnej liczby warstw konstrukcyjnych o konkretnym przeznaczeniu. Stosuje się je już od ponad 25 lat, przede wszystkim w obiektach przemysłowo-usługowych, gdyż oszczędzają koszty i dają dobre wyniki. Wymagania Należy przestrzegać wymagań sprecyzowanych w normach i przepisach w zakresie ochrony cieplnej i wilgotnościowej. Ważnymi wymaganiami stawianymi konstrukcjom wentylowanym są zdefiniowane wielkości przekrojów otworów nawiewnych i wywiewnych służących do ich wentylacji, jak również wolnych przekrojów do przepływu powietrza w konstrukcji. W przeciwieństwie do konstrukcji wentylowanych, w których można użyć wiatroizolacji (folii paroprzepuszczalnej), reguły techniczne dla "jednołupinowej", niewentylowanej konstrukcji nakazują położenie w niej paroizolacji. Ta ostatnia powinna być wykonana z folii metalowej lub z tworzywa z wkładką metalową. Miejsca przecieków są w niej kategorycznie wykluczone, gdyż w wadliwych miejscach powstałoby wielokrotnie wyższe ciśnienie niż by to wynikało z różnicy ciśnień cząstkowych pary. Naprawdę wiatroszczelny budynek powinien zatrzymać sztucznie wywołane w nim podciśnienie! Wykonanie Podczas gdy w konstrukcji wentylowanej istnieje "wbudowany zawór bezpieczeństwa", mianowicie wentylacja, która choć w ograniczonym zakresie, ale jest w stanie wyprowadzić na zewnątrz przenikniętą do niej wilgoć lub tylko wilgoć budowlaną, to w przypadku konstrukcji "jednołupinowych" układ warstw funkcyjnych musi być przemyślany i trwale sprawny. Dla obu rodzajów konstrukcji obowiązuje podstawowa zasada fizyczno-budowlana, że warstwy w kierunku od wewnątrz na zewnątrz powinny być coraz bardziej otwarte na dyfuzję, tzn. paroprzepuszczalne. W przypadku konstrukcji wentylowanej oznaczałoby to paroizolację (przynajmniej folię paroprzepuszczalną) na nośnym podłożu (lub okładzinie), na tym powinna być izolacja termiczna (paroizolacja powinna być po jej "ciepłej" stronie!). Za nią następuje już warstwa wentylacyjna. Leżące na tym wszystkim pokrycie dachowe, na przykład na deskowaniu, nie wymaga rozpatrywania pod względem dyfuzyjno-technicznym. Przy wymiarowaniu szczeliny wentylacyjnej należy pamiętać, że włókniste materialy izolacyjne mogą zwiększyć objętość nawet o 30%, co może zredukować wolną przestrzeń przepływu powietrza, w skrajnym przypadku likwidując ją. Wentylowanie funkcjonuje w istocie na podstawie dwu czynników: 1) różnicy gęstości i ciśnienia między powietrzem wewnętrznym i zewnętrznym, 2) różnicy wysokości położenia otworów nawiewnych i wywiewnych oraz związanej z tym różnicy ciśnień. Warunkiem dobrze funkcjonujacej wentylacji jest dlatego:  usytuowanie otworów nawiewnych w najniższym punkcie lub otworów wywiewnych w najwyższym punkcie,  możliwie równomierne rozłożenie otworów nawiewnych i wywiewnych na całej dlugości konstrukcji dachowej lub ściennej,  ograniczenie długości krokwi do maksimum 12-15 m (i tym samym ograniczenie długości przestrzeni wentylacyjnych),  minimalna wysokość przekroju dla przepływu powietrza w żadnym miejscu nie może być mniejsza od dopuszczalnej. Jeżeli otwory nawiewne lub wywiewne będą za pomocą siatek lub blach perforowanych chronione przed owadami, należy to uwzględnić przy obliczaniu przekroju, np.: przy blachach perforowanych o otworach 5-8 mm redukuje się wolny przekrój wentylacyjny o około 50%. Nawiew i wywiew w dachach Otwory nawiewne i wywiewne (lub wolny przekrój dla przepływu powietrza) są zależne od nachylenia dachu. Reguły budowlane są pod tym względem następujące: Nachylenie dachu poniżej 3! (5,2%) Do tej kategorii należą też dachy o spadku do wewnątrz i rynny wewnętrzne. Wolny przekrój wentylacyjny wynosi 1/200 (lub 5 promili) przypadającej powierzchni połaci. Okrężna szczelina wentylacyjna powinna mieć szerokość minimum 2 cm. Zalecana minimalna wysokość przekroju przepływu powietrza wynosi 20 cm. Przy mniejszych wysokościach należy wykonać obliczenie. Nachylenie dachu od 3! do 20! (5,2 do 36,1%) Wolny otwór nawiewny wynosi 1/500 (lub 2 promile) przypadającej połaci dachowej. Minimalna wysokość przekroju przepływu powietrza wynosi 10 cm. Dla nachyleń dachu do 10! szczeliny wentylacyjne powinny przebiegać możliwie na wskroś (od końca do końca). Nachylenie dachu ponad 20! (> 36,1%) Wolny otwór nawiewny wynosi 1/500 (lub 2 promile) przypadającej połaci dachowej. Wolny otwór wywiewny wynosi 1/400 (lub 2,5 promila) przypadającej powierzchni dachu. Minimalna wysokość przekroju przepływu powietrza wynosi 5 cm. Konstrukcje ścienne wentylowane od spodu Wolny otwór nawiewny wynosi 1/1000 (lub 1,0 promil) przypadającej powierzchni ściany. Wolny otwór wywiewny wynosi 1/800 (lub 1,25 promili) przypadającej powierzchni ściany. Minimalną wysokość przekroju przepływowego określa się na 2 cm. Dla wentylowanych od spodu kopuł i paraboloid obowiązuje następująca uproszczona formuła na wolny przekrój przepływowy: 1 m długości krokwi równa się 1 cm przekroju przepływowego co najmniej jednak wysokość 6 cm. Wskazówki praktyczne W przypadku konstrukcji nad pomieszczeniami o podwyższonej wilgotności należy w szczególnych sytuacjach sprawdzić prawidłowość ochrony wilgotnościowej obliczeniowo (DIN 4108-3). Przy dachach płaskich, w pewnych wypadkach, może okazać się konieczna dodatkowa wentylacja przymusowa. Dlugość dróg wentylacji nie powinna wówczas przekraczać 12-15 m.