ZAJĘCIA 3
SKAŁY MAGMOWE
Klasyfikacja skał magmowych
W zależności od warunków powstania:
. skały plutoniczne (głębinowe)
. skały wulkaniczne (wylewne)
W zależności od chemizmu:
. kwaśne – zasobne w krzemionkę (> 63% SiO2)
obecny kwarc, brak oliwinu
. obojętne – o umiarkowanej ilości krzemionki (52-63% SiO2)
brak oliwinu, rzadko kwarc, obecne skalenie alkaliczne
. zasadowe – ubogie w krzemionkę (45-52% SiO2)
brak kwarcu, skaleni, obecne wyłącznie minerały ciemne (oliwiny,
pirokseny, amfibole)
. ultrazasadowe – bardzo ubogie w krzemionkę (< 45% SiO2)
Podział skał magmowych
Struktura - sposób wykształcenia składników skały
tzn. stopień jej krystaliczności, wielkość i kształt składników
oraz wzajemne stosunki między nimi.
ze względu na stopień krystaliczności substancji mineralnej:
Holokrystaliczna (pełnokrystaliczna) – wszystkie składniki są kryształami (skały plutoniczne)
Hipokrystaliczna (półkrystaliczna) – skała jest zbudowana ze szkliwa wulkanicznego kryształów (skały wulkaniczne)
Hialinowa (szklista) – skała składa się wyłącznie ze szkliwa wulkanicznego (skały wulkaniczne)
Struktura pełnokrystaliczna (holokrystaliczna)
Struktura półkrystaliczna (hipokrystaliczna);
sz – szkliwo
Struktura szklista (hialinowa)
ze względu na wielkość i wzajemny stosunek składników:
*fanerytowa (jawnokrystaliczna)
*afanitowa (skrytokrystaliczna)
*równokrystaliczna
*wielkokrystaliczna (> 30 mm)
*grubokrystaliczna (5 -30 mm)
*średniokrystaliczna (2 - 5 mm)
*drobnokrystaliczna (0,2 - 2 mm)
*mikrokrystaliczna (0,2 – 0,01 mm)
*kryptokrystaliczna (< 0,01 mm)
*nierównokrystaliczna porfirowata – jeden kryształ wyróżnia się wielkością na tle średniokrystalicznej reszty skały (skały głębinowe i żyłowe)
*porfirowa – prakryształy w cieście
skalnym (skały wylewne)
Struktury równokrystaliczne
skała głębinowa
skała wylewna
Odmiany struktury równokrystalicznych:
*Struktura grubokrystaliczna (>5 mm)
*Struktura średniokrystaliczna (5-2 mm)
Odmiany struktury równokrystalicznych:
*Struktura drobnokrystaliczna (2 - 0,1 mm)
*Struktura mikrokrystaliczna (<0,2 mm)
Struktury nierównokrystaliczne
Struktura porfirowa – skała wylewna
Struktura porfirowata – skała głębinowa:
Bt – biotyt, Mi – mikroklin, Mp – mikropertyt,
Pl – plagioklaz, Q - kwarc
Tekstura - opis wzajemnych relacji przestrzennych pomiędzy elementami budującymi skałę
1) ze względu na stopień wypełnienia przestrzeni skalnej:
. zbita (masywna) – brak pustek (skały głębinowe)
. porowata – ma liczne pustki (pory) (skały wylewne), odmiany:
pęcherzykowata, migdałowcowa, pumeksowa
2) ze względu na sposób uporządkowanie składników:
. bezładna – składniki ułożone są przypadkowo (skały głębinowe)
. kierunkowa – składniki wykazują widoczne makroskopowo uporządkowanie (skały wylewne)
- kulista (koncentryczne, kuliste formy)
- linijnierównoległa (fluidalna, płaskorównoległa)
skała wylewna
skała głębinowa
Tekstura zbita (masywna)
Tekstura porowata
Tekstura pęcherzykowa;
pch – pęcherzyk, Px – pirokseny,
Pl – plagioklazy Tekstura migdałowcowa;
mg – „migdały”, sz – szkliwo,
Pl – plagioklazy
Tekstura bezładna
skała wylewna
skała głębinowa
Tekstura kierunkowa
Tekstura fluidalna (potokowa) – 1P
Tekstura równoległa
GABRO
. zasadowa skała głębinowa
. barwa: szara do szarozielonkawa
. struktura: jawnokrystaliczna, równokrystaliczna (grubo- lub średniokrystaliczna)
. tekstura: zbita, bezładna
. skład mineralny: plagioklazy, augit, czasem oliwin, hornblenda
GABRO
Struktura hipautomorficzno-ziarnista, tekstura bezładna, zbita.
Px – piroksen jednoskośny, Pl – plagioklaz. Polaryzatory X.
GABRO
Struktura hipautomorficzno-ziarnista, tekstura zbita, bezładna.
Pl – plagioklaz, Px – piroksen jednoskośny, Ol – oliwin. Polaryzatory X.
BAZALT
. zasadowa skała wylewna
. barwa: szara do czarnej
. struktura: skrytokrystaliczna, nierównokrystaliczna (porfirowa)
. tekstura: głównie zbita, czasem porowata
. skład mineralny: plagioklazy, hornblenda, augit, czasem biotyt,
kwarc, skalenie alkaliczne
BAZALT
Struktura porfirowa – widoczne fenokryształy plagioklazów (Pl)
i klinopiroksenów (Px) w hipokrystalicznym cieście skalnym; tekstura
pęcherzykowa (pch – pęcherzyk), bezładna.
Polaryzatory X.
Jeden polaryzator.
BAZALT
Struktura porfirowa – widoczne fenokryształy plagioklazów (Pl), piroksenów
(Px) i oliwinów (Ol) w hipokrystalicznym cieście skalnym; tekstura zbita,
bezładna.
Polaryzatory X.
Jeden polaryzator.
DIORYT
. obojętna skała głębinowa
. barwa: szara w różnych odcieniach
. struktura: jawnokrystaliczna, równokrystaliczna (średniokrystaliczna)
. tekstura: zbita, bezładna
. skład mineralny: plagioklazy, hornblenda, augit, czasem biotyt,
kwarc, skalenie alkaliczne
DIORYT
Struktura hipautomorficzno-ziarnista, tekstura bezładna, zbita.
Bt – biotyt, Hb – hornblenda, Pl – plagioklaz.
Polaryzatory X.
Jeden polaryzator.
DIORYT
Struktura hipautomorficzno-ziarnista, tekstura bezładna, zbita.
Bt – biotyt, Pl – plagioklaz, Px – piroksen.
Polaryzatory X.
Jeden polaryzator.
ANDEZYT
. obojętna skała wylewna
. barwa: szare, rzadko ciemnoszare lub szaroróżowe
. struktura: drobno- lub skrytokrystaliczna
. tekstura: zbita, rzadko porowata
. skład mineralny: plagioklazy, hornblenda, augit, kwarc i skalenie
alkaliczne
ANDEZYT
Struktura porfirowa – widoczne fenokryształy plagioklazów (Pl) i hornblendy
(Hb) w cieście skalnym; tekstura bezładna, zbita.
Polaryzatory X.
Jeden polaryzator.
ANDEZYT
Struktura porfirowa – widoczne fenokryształy hornblendy (Hb) oraz
plagioklazów (Pl) w cieście skalnym; tekstura bezładna, zbita.
Polaryzatory X.
Jeden polaryzator.
GRANIT
. kwaśna skała głębinowa
. barwa: biało-szara, biało-różowo-szara, różowo-szara
. struktura: jawnokrystaliczna, równokrystaliczna (drobno-, średnioi
grubokrystaliczna)
. tekstura: zbita, bezładna
. skład mineralny: skalenie alkaliczne, plagioklazy, kwarc, czasem
biotyt, muskowit, hornblenda
GRANIT
Struktura hipautomorficzno-ziarnista, tekstura bezładna, zbita.
Bt – biotyt, Mi – mikroklin, Mp – mikropertyt , Pl – plagioklaz, Q – kwarc.
Polaryzatory X.
GRANIT
Polaryzatory X.
Jeden polaryzator.
Struktura hipautomorficzno-ziarnista, tekstura bezładna, zbita.
RYOLIT
. kwaśna skała wylewna
. barwa: zielonawe oraz czerwonawe lub brunatne
. struktura: częściowo krystaliczna, porfirowa lub afanitowa
. tekstura: bezładna i masywna lub porowata
. skład mineralny: skalenie alkaliczne, plagioklazy, kwarc, biotyt
i hornblenda
RYOLIT
Struktura porfirowa, tekstura bezładna, zbita.
Bt – biotyt, Pl – plagioklaz, Q - kwarc. Polaryzatory X.
RYOLIT
Polaryzatory X.
Jeden polaryzator.
Struktura porfirowa, tekstura bezładna, zbita.