Reaktywne zaburzenie przywiązania– jedno z najpoważniejszych zaburzeń emocjonalnych. Objawia się słabymi umiejętnościami społecznymi (przed piątym rokiem życia), unikaniem kontaktu wzrokowego, nadmiernym smutkiem, spokojem lub agresywnością. Może dojść także do samookaleczeń i zahamowania wzrastania. Jest skutkiem złego traktowania dziecka przez rodziców lub poważnych zaniedbań.
Zaburzenia lękowe u dzieci
Gdy dziecko zbyt długo i intensywnie odczuwa silny lęk, który ma istotny (negatywny) wpływ na jego codzienne funkcjonowanie, wtedy możemy mieć do czynienia z zaburzeniami lękowymi. Istnieje bardzo różne rodzaje lęków, które są wywoływane często różnymi czynnikami, a i objawy reakcji lękowych są bardzo zbliżone. Oprócz lęku uogólnionego, możemy spotkać się również z lękiem przed porażką, przed odrzuceniem czy fobią społeczną .
Lęk separacyjny
Lęk separacyjny (ZLS) -"nadmierne zamartwianie się lub lęk przed byciem z dala od rodziny lub osób, do których dziecko jest najbardziej przyzwyczajone".
Lęk separacyjny dotyka ok. 4% dzieci.
Przyczyny powstania lęku separacyjnego mogą być różne, np.:
- dziedziczne, dziecko rodzi się z pewną tendencją do intensywniejszego doświadczania lęku,
- wyuczone, od osoby z otoczenia dziecka, które również często reagują w sposób nadmierne lękowy,
- traumatyczne zdarzenia może również wywołać lek u dziecka, np. wypadek komunikacyjny, śmierć bliskiej osoby, spotkanie z groźnym zwierzęciem, itp.
Objawy lęku separacyjnego
Objawy fizyczne:
- przyśpieszony oddech,
- nadmierna bladość lub rumień na twarzy dziecka,
- drżenie mięśni,
- torsje,
- biegunki,
- wysypki,
- pocenie się,
- bóle brzucha, bóle żołądka,
- omdlenia,
- zawroty głowy,
- trudności z zasypianiem,
Objawy w sferze psychicznej:
- kłopot z koncentracją uwagi,
- zaburzenia pamięci,
- problemy w zakresie myślenia logicznego,
- błędne wnioskowanie,
- nadmierne napięcie emocjonalne,
- brak cierpliwości,
- nerwowość,
- wycofanie,
- nieśmiałość,
- brak pewności siebie,
- zbyt duża obojętność lub zbyt duże przewrażliwienie,
Co to jest moczenie mimowolne?
Moczeniem mimowolnym nazywa się bezwiedne, niezależne od woli oddawanie moczu, w okresie kiedy dziecko powinno już kontrolować funkcje pęcherza.
Czym może być spowodowane moczenie mimowolne?
Samo moczenie mimowolne nie jest chorobą- jest objawem jakiejś nieprawidłowości. Może towarzyszyć chorobom układu moczowego (wadom wrodzonym, zakażeniom) czy też układu nerwowego.
Najczęstszą przyczyną moczenia mimowolnego jest infekcja (zakażenie) toczące się w układzie moczowym- zapalenie cewki moczowej, pęcherza
U części dzieci zaburzenia w oddawaniu moczu są wyrazem zaburzeń emocjonalnych.
Zjawisko mimowolnego moczenia się dzieci występuje powyżej piątego roku życia, częściej u chłopców. U większości dzieci moczenie się ustępuje samoistnie; w szczególnych przypadkach, zaniedbane, może być przyczyną poważnych problemów zdrowotnych i wychowawczych.
Mutyzm - uporczywe milczenie przy nieuszkodzonych ośrodkach mózgowych mowy
Mutyzm – określany jako niemota dotyczy dziecka, które nie mówi, chociaż nie ma zaburzeń mowy ani uszkodzonych narządów mowy, nie jest afatyczne ani opóźnione umysłowo. Zaburzenie to występuje najczęściej około 5- 6 roku życia, kiedy dziecko rozpoczyna naukę w szkole.
Dzieci takie można podzielić na dwie grupy. Do pierwszej zaliczymy takie dzieci, które nie mówią ze względu na swoje otoczenie, do drugiej – dzieci, u których mówienie budzi taki lęk, że wolą w ogóle nie mówić. Rodzice i nauczyciele tłumaczą to milczenie nieśmiałością i niedostosowaniem społecznym, przy czym często dowiadujemy się, że rodzice tych dzieci również są nieśmiali i mają trudności w kontaktach słownych z otoczeniem.
Dzieci z trudnościami artykulacji czy innymi defektami mowy unikają wypo¬wiadania się w obawie przed ośmieszeniem. Niektóre używają zastępczo gestów lub mimiki. Taka postać mutyzmu wiąże się zwykle z jakimiś trudnościami z wcze¬śniejszego okresu życia dziecka.
Mutyzm jest definiowany jako brak lub ograniczenie mówienia przy zachowaniu rozumienia mowy oraz możliwości porozumiewania pisemnego. Obserwuje się różny stopień przejawów mutyzmu; dziecko może nie mówić w ogóle lub rozmawia tylko z pewnymi ludźmi i w pewnych sytuacjach, w innych natomiast nie rozmawia. Ostatnie przejawy określa się jako swoistą niechęć do mówienia.W praktyce klinicznej wyodrębnia się dwa rodzaje mutyzmu ze względu na etiologię:
1) mutyzm funkcjonalny (psychogenny)
2) mutyzm organiczny
Depresja młodzieńcza ma swoje źródło w przemianach rozwojowych, stanowiących istotę dorastania. Przemiany te przebiegają w tym okresie bardzo gwałtownie. Rozpoczynają się w obszarze biologicznym, następnie obejmują sferę psychiki, aby na koniec rozciągnąć się na obszar społeczny. To nasilenie zmian sprawia, że musi dojść do załamania dotychczasowych sposobów radzenia sobie, a więc do kryzysu, który jest swoistą normą tego okresu.
Budowany dopiero obraz samego siebie jest w tym czasie u młodego człowieka niestabilny, podlega stałym wahaniom w wyniku powodzeń i niepowodzeń w realizacji zadań rozwojowych. Istnieje też duża rozbieżność między idealistycznym (oczekiwanym) a aktualnym obrazem siebie.
Depresja młodzieńcza objawia się w zespole zaburzeń obejmującym:
1. Zaburzenia nastroju - przejawiają się one w różnego stopnia obniżonym nastoju oraz jego zmienności,
2. podwyższony poziom lęku - charakterystyczne jest występowanie lęku przed przyszłością,
3. zaburzenia sfery poznawczej, obejmujące:
a) trudności w obszarze nauki szkolnej (trudności w uczeniu się, niepowodzenia szkolne, trudności w skupieniu uwagi, brak wytrwałości w nauce),
b) poczucie małej wartości,
c) przekonanie o nieskuteczności własnych działań i nieuchronnym niepowodzeniu,
d) uczucie nudy i niemożność znalezienia przyjemności.
4. zaburzenia aktywności, które mogą być przejawiane przez:
a) wybuchy gniewu, agresji,
b) trudności w rozpoczęciu działania i łatwe męczenie się,
c) zaburzenie systemów dobowych objawiające się trudnościami w rannym wstawaniu, późnym kładzeniu się spać, lepszym funkcjonowaniu w godzinach wieczornych,
d) zaniedbany wygląd i brak dbałości o higienę osobistą,
e) zaburzenia zachowania, które obejmują:
- niepodejmowanie czynności oczekiwanych od adolescenta (chodzenia do szkoły, podejmowania obowiązków szkolnych, domowych i społecznych),
- zachowania łamiące normy i zakazy społeczne (eksperymentowanie ze środkami psychoaktywnymi, chaotyczna i przypadkowa aktywność seksualna),
- zachowania autodestrukcyjne, w tym zachowania samobójcze.
5. dolegliwości somatyczne polegające na skupieniu się na funkcjonowaniu ciała, spadku sprawności i złym samopoczuciu, występują częściej u dziewcząt niż u chłopców.
Za prof. A.Kępińskim ([w:] Psychiatria dzieci i młodzieży, red. I.Namysłowska) wyróżnić można cztery postaci depresji młodzieńczej:
1. postać apatyczno-abuliczną, którą cechuje bierność, brak radości, uczucie pustki, nudy i braku sensu oraz okresowe zachowania niepowściągliwe,
2. postać buntowniczą, cechującą się "przerysowaniem" adolescencyjnych zachowań buntowniczych i agresywnych, poczuciem mniejszej wartości i brakiem wiary w przyszłość,
3. postać rezygnacyjną, przejawiającą się brakiem wiary w siebie, brakiem planów życiowych, poczuciem oczywistości i pesymistycznym spojrzeniem na własną przyszłość,
4. postać labilną, w której cechą wyróżniającą jest zmienność nastroju i zachowania samobójcze w okresach jego obniżenia.
Samookaleczenie– umyślne uszkodzenie własnego ciała w wyniku autoagresji lub depresji. Samookaleczenie może też być zjawiskiem społecznym (np. w środowiskach, w których pogarda dla bólu nobilituje). Pojawia się też u dzieci, czasem w celu zwrócenia uwagi dorosłych.
Przykładem samookaleczenia wynikającego ze względów społecznych mogą być np. praktyki inicjacyjne ludów pierwotnych, a także popularne sznyty, praktykowane w niektórych środowiskach młodzieżowych i więzieniach.
Według Glorii Babiker i Lois Arnold:
Funkcje związane z radzeniem sobie i przetrwaniem:
Funkcje związane z Ja:
Odzyskanie poczucia rzeczywistości
Okazja do zaopiekowania się sobą
Funkcje związane z radzeniem sobie z własnym doświadczeniem
Demonstrowanie lub wyrażanie własnych doświadczeń traumatycznych
Ponowne przeżywanie urazu
Funkcje związane z karaniem własnej osoby i byciem ofiarą:
Karanie się
Oczyszczenie
Karanie prześladowcy
Radzenie sobie z dezorientacją w sferze doznań seksualnych
Funkcje dotyczące relacji z innymi ludźmi
Komunikacja
Karanie innych
Wywieranie wpływu na zachowanie innych
Zaburzenia odżywiania (zaburzenia jedzenia) - jednostki chorobowe charakteryzujące się zaburzeniem łaknienia na podłożu psychicznym.
Zaburzenia odżywiania dzieli się na 2 grupy:
zaburzenia specyficzne (anorexia nervosa, bulimoreksja, bulimia nervosa)
zaburzenia niespecyficzne (zespół jedzenia nocnego, zespół objadania się, anarchia żywieniowa, otyłość)
Chorzy na zaburzenia odżywiania często cierpią również na depresję, dokonują innych działań autodestrukcyjnych (np. samookaleczenie) lub są uzależnieni od innych środków (alkohol, narkotyki) czy czynności (seks).
Dzieje się tak, ponieważ zaburzenia odżywiania to objawy tego, co przeżywa osoba chora (ból, stres, strach, samotność, niska samoocena itp). Mechanizmy choroby często są niezrozumiałe dla samego chorego, a jego zachowania (np. objadanie się i wywoływanie wymiotów) to najczęściej działania kompulsywne.
Zaburzenia odżywiania wymagają specjalistycznego leczenia (psycholog, psychiatra, czasem dietetyk). Nieleczone mogą doprowadzić do poważnych komplikacji zdrowotnych, a nawet śmierci.
Większość nawyków związanych z odżywianiem się pozwala nam zachować dobre zdrowie. Kiedy jednak główną siłą napędową staje się przemożny strach przed tyciem, nasze zdrowie zaczyna cierpieć i mamy do czynienia z zaburzeniami odżywiania się. Jadłowstręt psychiczny, lub anoreksja (ang. anorexia nervosa) oraz żarłoczność psychiczna, lub bulimia (ang. bulimia nervosa) to dwie najczęściej występujące postaci tego rodzaju zaburzeń. Opisujemy je w tej ulotce oddzielnie, ale ich objawy często się pokrywają.
Zaburzenia odżywiania występują dziesięciokrotnie częściej u dziewcząt i kobiet. Wśród nastolatków, siedem dziewcząt i tylko jeden chłopiec na tysiąc cierpi na tego rodzaju zaburzenia.
Dokładne przyczyny wstępowania tych zaburzeń nie są do końca jasne, choć wymienia się wiele różnych czynników, które mogą odgrywać swoją rolę:
Presja społeczna: kultura zachodnia, a zwłaszcza media, idealizują szczupłą sylwetkę
Poczucie kontroli: chudnąc czujemy się lepiej, co daje nam poczucie kontroli
Dojrzewanie: anoreksja hamuje niektóre zmiany fizyczne zachodzące w okresie dorastania
Rodzina: czasem odmówienie pożywienia jest jedynym sposobem wyrażenia naszych uczuć
Depresja: objadanie się może być sposobem radzenia sobie z przygnębieniem
Niskie poczucie własnej wartości
Uwarunkowania genetyczne.
Objawy:
Ciągłe zamartwianie się własną wagą
Ograniczanie jedzenia
Nadmiar ćwiczeń fizycznych
Niezdolność do zaprzestania odchudzania się, nawet gdy waga jest niebezpiecznie niska
Palenie tytoniu i żucie gumy w celu zachowania niskiej wagi
Utrata zainteresowania seksem
U kobiet, nieregularne miesiączki, lub ich zanik
Zanik erekcji u mężczyzn i polucji u chłopców, także zmniejszenie jąder
Anoreksja zazwyczaj pojawia się po raz pierwszy w okresie dojrzewania, ale nie tylko.
Objawy:
Ciągłe zamartwianie się własną wagą ciała
Objadanie się
Wywoływanie wymiotów / stosowanie środków przeczyszczających
Nieregularne miesiączki
Poczucie winy z powodu sposobu odżywiania przy jednoczesnym zachowaniu normalnej wagi.
Bulimia zazwyczaj pojawia się po raz pierwszy w wieku nastoletnim, ale chorzy długo nie ubiegają się o pomoc, gdyż udaje im się ukrywać problem przez wiele lat.
Zespół objadania się (ang. binge eating) rozpoznano dopiero niedawno. Zaburzenie to polega na ograniczaniu jedzenia i nadmiernym objadaniu się, ale bez występowania wymiotów.
Upośledzenie zdolności niewerbalnego uczenia się - zaburzenie uczenia się (właściwiej wada neurologiczna) przypominająca całościowe zaburzenie rozwoju, mająca podłoże najprawdopodobniej związane z zaburzonym funkcjonowaniem prawej półkuli mózgu lub uszkodzeniem istoty białej.
wcześnie rozwinięta mowa i bogate słownictwo (talent np. do ortografii i gramatyki)
poważne problemy z równowagą i bardzo dużymi trudnościami grafomotorycznymi
brak umiejętności wyobrażeniowych, słabą pamięcią wzrokową i umiejętnościami przestrzennymi
brak umiejętności posługiwania się językiem pozawerbalnym
nadwrażliwość zmysłów
trudności w rozwiązywaniu problemów, planowaniem decyzji
silna wrażliwość na dźwięki lub hałas
proste, repetytywne aktywności motoryczne
silna preferencja werbalnego stylu uczenia się z wyraźnymi problemami w odczytywaniu informacji niewerbalnych
trudności w kontaktach rówieśniczych
dosłowne interpretacje wypowiedzi i problemy w rozumieniu żartów, przenośni, sarkazmu, ironii
mało aktywności ruchowych, dużo czytania
trudności w akceptowaniu zmian i przystosowaniu się do nich
słaby kontakt wzrokowy
zachowania stereotypowe
Fobia - zaburzenie nerwicowe, którego objawem osiowym jest uporczywy lęk przed określonymi sytuacjami, zjawiskami lub przedmiotami, związany z unikaniem przyczyn go wywołujących i utrudniający funkcjonowanie w społeczeństwie. Fobie wywoływane są przez pewne sytuacje lub obiekty zewnętrzne wobec osoby przeżywającej lęk, które w praktyce nie są niebezpieczne. Na zaburzenia fobiczne cierpi, w mniejszym lub większym stopniu, około 99% ludzi.
Zasadniczy obraz fobii to przesadne reakcje zaniepokojenia i trwogi, pomimo świadomości o irracjonalności własnego lęku oraz zapewnień, że obiekt strachu nie stanowi realnego zagrożenia. Co więcej, chęć ukrycia fobii i odkrycie, lub nawet sama myśl o odkryciu, przez kogoś tej przypadłości może prowadzić do ataku paniki[
fobie dzieli się na specyficzne i sytuacyjne. Fobie specyficzne to lęki przed zwierzętami, obiektami, sytuacjami społecznymi (np. zamknięte pomieszczenia, windy), zranieniem i krwią, chorobami, czy śmiercią. Fobie sytuacyjne związane są z lękiem przed wykonaniem jakiejś zawstydzającej czynności na oczach innych ludzi i nieumiejętności jej kontrolowania (zatrzymania), na przykład potrzeba fizjologiczna oddania moczu, czy kału. Czasem poczucie strachu wywołuje już sama myśl o braku kontroli nad własnym zachowaniem. ICD-10 wyróżnia wśród zaburzeń lękowych w postaci fobii (F40) agorafobię, socjofobię, specyficzne (izolowane) postacie fobii, inne zaburzenia lękowe w postaci fobii oraz fobie bliżej nie określone.
Podobnie jak w przypadku innych zaburzeń lękowych, fobia zazwyczaj wiąże się z objawami psychosomatycznymi, na przykład z przyśpieszeniem akcji serca, suchością w ustach, szczękościskiem, nadmiernym poceniem się, zawrotami głowy oraz poczuciem utraty kontroli nad swoim zachowaniem lub subiektywnym poczuciem choroby psychicznej. Zdarza się, że lęk fobiczny współistnieje z epizodami depresji i może wywołać stan przedzawałowy, zatrzymanie akcji serca, drętwienie kończyn, znaczny spadek lub wzrost ciśnienia, bezdech, duszności, zaburzenia postrzegania i mowy, ucisk na klatkę piersiową, głowę, nos lub brzuch i inne; może prowadzić do omdleń oraz arytmii serca.
Jąkanie (alalia syllabaris) to zaburzenie mowy, w którym naturalny przepływ mowy jest zakłócony przez mimowolne powtarzanie i przeciąganie dźwięków, sylab, słów czy fraz, oraz przez niekontrolowane pauzy, w czasie których osoba jąkająca się nie jest w stanie wydobyć z siebie dźwięku.[1] Jąkanie może mieć dotkliwy wpływ na funkcjonowanie i stan emocjonalny osoby jąkającej się. Wiele z tych zachowań pozostaje niezauważonych przez odbiorcę. Mogą to być: strach przed wypowiadaniem specyficznych samogłosek lub spółgłosek, obawa przed tym, że ktoś w czasie rozmowy dowie się o "sekrecie", jakim jest jąkanie, izolacja społeczna, lęki, stres, wstyd, czy uczucie "utraty kontroli" podczas mowy. Jąkanie jest często łączone z lękiem, ale w rzeczywistości nie ma takiej współzależności (chociaż jak zostało wspomniane wcześniej, lęk społeczny może się rozwinąć w reakcji na jąkanie). Lęk, niska samoocena, nerwowość i stres nie są z całą pewnością przyczyną powstania jąkania, jednakże bardzo często są one rezultatem życia napiętnowanego niepełnosprawnością, co z kolei prowadzi do pogarszania problemu w sposób znany z systemu z dodatnim sprzężeniem zwrotnym
Tik – krótkotrwały, stereotypowy, mimowolny ruch określonej części ciała (np. mruganie powieką, marszczenie czoła, zaciskanie pięści). Powstaje najczęściej na tle psychicznym, zwykle u dzieci. Może przejść w tzw. tik utrwalony. Zwykle nie wymaga leczenia.
tiki to powtarzające się szybkie, mimowolne skurcze mięśni, które mają zazwyczaj charakter zrywający. Najczęściej obejmują mięśnie twarzy, ramion lub kończyn górnych. Przykłady : mruganie, drganie ust, potrząsanie głową, marszczenie czoła, wzruszanie ramionami.
Czasami, ruchom tym towarzyszą jakieś dźwięki, takie jak chrząkanie, odkrztuszanie, pociąganie nosem lub mimowolne wypowiadanie słowa. Tiki objawiają się najczęściej w wieku dziecięcym lub w okresie dojrzewania – między 12 a 15 rokiem życia. Zazwyczaj same ustępują po okresie dojrzewania, u niektórych ludzi jednak się utrwalają i zostają do końca życia. W ciężkich przypadkach tiki uniemożliwiają pracę oraz kontakty z innymi ludźmi. Tiki mogą posiadać zarówno kobiety jak i mężczyźni, mężczyźni jednak miewają tiki trzy razy częściej od kobiet. Czasem tiki powiązane są z jakimiś czynnościami, np. niektórzy ludzie myją ręce co kilka minut. Tiki rzadko spowodowane są schorzeniem neurologicznym. Większość ludzi nie umie kontrolować tików, przestają sobie zdawać z nich sprawę. Tiki nasilają się w sytuacjach stresowych kiedy się boimy lub denerwujemy, zmniejszają się natomiast w czasie snu lub w czasie zajmujących zajęć.