Agencje wykonawcze – istotne są także przepisy wprowadzające (szczególnie rozdział 3 – art. 85-92/93); nie należy mylić ich z agencjami rządowymi. Za 2 miesiące poprzez przepisy wprowadzające staną się niektóre agencje rządowe – np. Agencja Mienia Wojskowego – agencjami wykonawczymi.
Wyciąg z ustawy z dnia z dnia 27 sierpnia 2009 r. Przepisy wprowadzające ustawę o finansach publicznych
Art. 85. Traci moc ustawa z dnia 30 czerwca 2005 r. o finansach publicznych, z wyjątkiem:
1) art. 23, który traci moc z dniem 30 czerwca 2010 r.;
2) art. 22, art. 24 ust. 1-10, art. 26 ust. 1-9 i art. 29 ust. 1-7, które tracą moc z dniem 31 grudnia 2010 r.;
3) art. 169-171, które tracą moc z dniem 31 grudnia 2013 r.
Art. 86. 1. Z dniem 30 czerwca 2010 r. ulegają likwidacji fundusze motywacyjne gromadzące dochody uzyskiwane z tytułu przepadku rzeczy lub korzyści majątkowych pochodzących z ujawnienia przestępstw
i wykroczeń przeciwko mieniu oraz przestępstw skarbowych i wykroczeń skarbowych.
2. Po upływie terminu, o którym mowa w ust. 1:
1) nieściągnięte należności i nieuregulowane zobowiązania przejmuje jednostka budżetowa, która gromadziła środki na rachunku funduszu motywacyjnego;
2) środki pieniężne zlikwidowanego funduszu motywacyjnego podlegają odprowadzeniu na rachunek pomocniczy jednostki budżetowej, która gromadziła środki na rachunku funduszu motywacyjnego.
3. Środki pieniężne, o których mowa w ust. 2 pkt 2, są przeznaczane na regulowanie zobowiązań przejętych,
na podstawie ust. 2 pkt 1, przez jednostkę budżetową.
Art. 87. 1. Z dniem 31 grudnia 2010 r. zakończeniu ulega likwidacja:
1) państwowych zakładów budżetowych i gospodarstw pomocniczych państwowych jednostek budżetowych;
2) gminnych, powiatowych i wojewódzkich zakładów budżetowych prowadzących działalność w zakresie innym niż określony w art. 14 ustawy, o której mowa w art. 1;
3) gospodarstw pomocniczych gminnych, powiatowych i wojewódzkich jednostek budżetowych.
2. W przypadku zakończenia likwidacji państwowych jednostek organizacyjnych wymienionych w ust. 1 pkt 1 przed dniem 31 grudnia 2010 r. minister właściwy do spraw finansów publicznych dokona zmian w wydatkach budżetu państwa na wniosek dysponenta części, w szczególności mając na względzie zapewnienie odpowiednich środków na wynagrodzenia.
Art. 88. 1. Zakłady budżetowe likwidują:
1) ministrowie, kierownicy urzędów centralnych, wojewodowie oraz inne organy działające na podstawie odrębnych przepisów - państwowe zakłady budżetowe;
2) organy stanowiące jednostek samorządu terytorialnego - gminne, powiatowe lub wojewódzkie zakłady budżetowe.
2. Likwidując zakład budżetowy, organ, o którym mowa w ust. 1, określa przeznaczenie mienia znajdującego się w użytkowaniu zakładu; w przypadku państwowego zakładu budżetowego decyzja o przeznaczeniu tego mienia jest podejmowana w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw Skarbu Państwa.
3. Pozostałe po likwidacji środki pieniężne, należności i zobowiązania zlikwidowanego zakładu budżetowego przejmuje organ, który przeprowadza likwidację, albo nowo utworzona jednostka organizacyjna. Przejęcie następuje na podstawie protokołu zdawczo-odbiorczego.
Art. 89. 1. Gospodarstwo pomocnicze państwowej jednostki budżetowej likwiduje kierownik jednostki budżetowej, przy którym funkcjonowało gospodarstwo.
2. Gospodarstwo pomocnicze gminnej, powiatowej i wojewódzkiej jednostki budżetowej likwiduje kierownik jednostki budżetowej, po uzyskaniu opinii dotyczącej terminu rozpoczęcia i zakończenia likwidacji:
1) wójta, burmistrza lub prezydenta miasta - w przypadku gospodarstw pomocniczych gminnych jednostek budżetowych albo
2) zarządu powiatu lub województwa - w przypadku odpowiednio gospodarstw pomocniczych powiatowych
i wojewódzkich jednostek budżetowych.
3. Wymóg uzyskania opinii, o której mowa w ust. 2, nie dotyczy likwidacji gospodarstwa pomocniczego działającego przy jednostce budżetowej, której kierownikiem jest wójt, burmistrz lub prezydent miasta.
4. Pozostałe po likwidacji składniki majątkowe, należności i zobowiązania zlikwidowanego gospodarstwa pomocniczego przejmuje jednostka budżetowa, przy której funkcjonowało gospodarstwo. Przejęcie następuje na podstawie protokołu zdawczo-odbiorczego.
5. Pozostałe po likwidacji składniki majątkowe, należności i zobowiązania zlikwidowanego gospodarstwa pomocniczego zakładu poprawczego lub schroniska dla nieletnich przejmują warsztaty szkolne prowadzone przez szkołę lub zespół szkół, działających przy zakładzie poprawczym lub schronisku dla nieletnich.
Art. 90. 1. Z dniem 31 grudnia 2010 r. likwiduje się fundusze celowe:
1) wojewódzkie i powiatowe fundusze gospodarki zasobem geodezyjnym i kartograficznym, o których mowa w ustawie z dnia 17 maja 1989 r. - Prawo geodezyjne i kartograficzne;
2) Fundusz Ochrony Gruntów Rolnych: centralny i terenowe, o których mowa w ustawie z dnia 3 lutego 1995 r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych.
2. Po upływie terminu, o którym mowa w ust. 1, nieściągnięte należności i nieuregulowane zobowiązania zlikwidowanych funduszy celowych, o których mowa w ust. 1, przejmują jednostki samorządu terytorialnego, które realizowały wyodrębnione zadania poprzez fundusze celowe.
3. Środki pieniężne zlikwidowanych funduszy celowych, o których mowa w ust. 1, stają się dochodami budżetów odpowiednich jednostek samorządu terytorialnego.
Art. 91. Państwowe fundusze celowe posiadające osobowość prawną:
1) Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych, o którym mowa w ustawie z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych z dniem 1 stycznia 2015 r.,
2) Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych, o którym mowa w ustawie z dnia 13 lipca 2006 r.
o ochronie roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy z dniem 1 stycznia 2012 r.
- stają się państwowymi funduszami celowymi w rozumieniu ustawy, o której mowa w art. 1.
Art. 92. 1. Z dniem 1 stycznia 2012 r. agencjami wykonawczymi w rozumieniu ustawy, o której mowa w art. 1, stają się:
1) państwowe agencje:
a) Agencja Nieruchomości Rolnych, o której mowa w ustawie z dnia 19 października 1991 r.
o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa,b) Wojskowa Agencja Mieszkaniowa, o której mowa w ustawie z dnia 22 czerwca 1995 r.
o zakwaterowaniu Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej,c) Agencja Mienia Wojskowego, o której mowa w ustawie z dnia 30 maja 1996 r. o gospodarowaniu niektórymi składnikami mienia Skarbu Państwa oraz o Agencji Mienia Wojskowego,
d) Agencja Rezerw Materiałowych, o której mowa w ustawie z dnia 30 maja 1996 r. o rezerwach państwowych,
e) Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości, o której mowa w ustawie z dnia 9 listopada 2000 r.
o utworzeniu Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości,f) Agencja Rynku Rolnego, o której mowa w ustawie z dnia 11 marca 2004 r. o Agencji Rynku Rolnego
i organizacji niektórych rynków rolnych,g) Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, o której mowa w ustawie z dnia 9 maja 2008 r.
o Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa;
2) (uchylony).
2. Do państwowych agencji, o których mowa w ust. 1, przepisy art. 274 ust. 2 pkt 4 ustawy wymienionej w art. 1 stosuje się odpowiednio.
Art. 93. 1. Utworzone przez jednostki budżetowe wydzielone rachunki dochodów własnych mogą funkcjonować zgodnie z dotychczasowymi przepisami, z jednoczesnym regulowaniem zobowiązań i ściąganiem należności, do dnia 31 grudnia 2010 r.
2. Po upływie terminu określonego w ust. 1:
1) nieściągnięte należności i nieuregulowane zobowiązania przejmuje jednostka budżetowa, przy której funkcjonowały rachunki dochodów własnych;
2) środki pieniężne podlegają odprowadzeniu na rachunek pomocniczy odpowiednio państwowej jednostki budżetowej albo samorządowej jednostki budżetowej.
3. Środki pieniężne jednostek budżetowych, o których mowa w ust. 2 pkt 2, przekazane na rachunek pomocniczy, mogą być wykorzystane na dotychczasowe cele do dnia 30 czerwca 2011 r.
4. Środki pieniężne niewykorzystane w terminie, o którym mowa w ust. 3, państwowe jednostki budżetowe przekazują na dochody budżetu państwa, a samorządowe jednostki budżetowe przekazują na dochody budżetu jednostki samorządu terytorialnego.
Art. 94. 1. W przypadku państwowych jednostek budżetowych wykonujących zadania realizowane dotychczas przez gospodarstwo pomocnicze państwowej jednostki budżetowej lub finansowane ze środków gromadzonych na rachunku dochodów własnych, mogą zostać zwiększone wydatki budżetowe proporcjonalnie do przyrostu uzyskiwanych dochodów.
2. W latach 2011 i 2012 tworzy się w budżecie państwa rezerwę celową przeznaczoną na wydatki, o których mowa w ust. 1, w wysokości odpowiadającej planowanemu przyrostowi dochodów.
Art. 14 ustawy o finansach publicznych – zakłady budżetowe – ma związek z art. 87 ustawy Przepisy wprowadzające ustawę o finansach publicznych; gminy dostosowywały zakres zadań zakładów do katalogu określonego w art. 14 ustawy o finansach publicznych, dzięki czemu nie musiały wchodzić
w procedury likwidacyjne zakładów budżetowych (obejście art. 87 ustawy Przepisy wprowadzające ustawę o finansach publicznych dotyczącego zakładów budżetowych zajmujących się zadaniami spoza art. 14 ustawy o finansach publicznych, ta zmiana weszła w życie 1 stycznia 2011 r.).
Ale np. art. 169 i 171 ustawy o finansach publicznych z 2005 r. (art. 85 ustawy Przepisy wprowadzające ustawę o finansach publicznych) stara ustawa będzie jeszcze obowiązywać jakiś czas. Trzeba to zawsze sprawdzić, stąd znaczenie przepisów wprowadzających.
Czy słusznie ograniczono zakłady budżetowe tylko do szczebla samorządowego? Chyba tak, bo na poziomie państwowym nie działa to tak dobrze, jak na szczeblu samorządowym.
Agencja posiada osobowość prawną (odróżnia ja to od poprzednich podmiotów) – może być pozywana, może pozywać, posiadać majątek. Statut jest aktem doprecyzowującym ją.
Art. 21 ustawy o finansach publicznych – jest to dalej posunięta autonomia, więc mają ten roczny plan, który jest szczegółowy w pewnym zakresie; ustęp 4 – nadzór pewnego organu może spowodować że równowaga zostanie naruszona; powinno być tak, że agencja wykonawcza równoważy swoje wydatki z dochodami.
Art. 22 ustawy o finansach publicznych – kwestia nadwyżki; gdy agencja wypracuje nadwyżkę, odprowadza to do organu (dysponenta wyższego stopnia), który sprawuje nadzór. Dlatego można zauważyć działania, takie jak np. w Poznaniu jednorazowy zakup 200 ekspresów, remont drogi
w zimie, zakup tony papieru do ksera. Trzeba te środki wydać, bo pomyślą, że agencja wykonawcza dostała za dużo albo nie potrafi odpowiednio środkami zarządzać. Oczywiście nie zwalnia to z jakiś zasad wydawania pieniędzy.
Nową stosunkowo formą jest podmiot z art. 23 ustawy o finansach publicznych – instytucja gospodarki budżetowej:
„1. Instytucja gospodarki budżetowej jest jednostką sektora finansów publicznych tworzoną w celu realizacji zadań publicznych, która:
1) odpłatnie wykonuje wyodrębnione zadania;
2) pokrywa koszty swojej działalności oraz zobowiązania z uzyskiwanych przychodów.
2. Instytucja gospodarki budżetowej może być tworzona przez:
1) ministra lub Szefa Kancelarii Prezesa Rady Ministrów, za zgodą Rady Ministrów, udzieloną na jego wniosek;
2) organ lub kierownika jednostki, o których mowa w art. 139 ust. 2, jako organu wykonującego funkcje organu założycielskiego.
3. Organ lub kierownik jednostki, o którym mowa w ust. 2 pkt 2, o utworzeniu instytucji gospodarki budżetowej informuje Prezesa Rady Ministrów.
4. We wniosku, o którym mowa w ust. 2 pkt 1, minister lub Szef Kancelarii Prezesa Rady Ministrów określą:
1) organ administracji rządowej wykonujący funkcje organu założycielskiego;
2) przedmiot działalności podstawowej;
3) źródła przychodów;
4) przeznaczenie zysku.
5. Instytucja gospodarki budżetowej uzyskuje osobowość prawną z chwilą wpisania do Krajowego Rejestru Sądowego”.
nie było ani w ustawie o finansach publicznych z 1998 r. ani z 2005 r.;
jest ona zbliżona do agencji rządowych, od 1 stycznia 2012 r. będzie pełna gębą obowiązywała;
jest to pochodna gospodarstw pomocniczych, które kiedyś istniały np. przy zakładach karnych (np. szyją buty, togi prokuratorskie i sędziowskie, robią meble), stołówki przy urzędach wojewódzkich, placówki wypoczynkowe przy instytucjach rządowych;
teraz – inna nazwa, ale standardy takie same: pełna wolność rynkowa, określone zadania, prowadzenie gospodarki tak, by mogła się samofinansować;
ustęp 2 – powstawanie; podmiot, który może prowadzić działalność zarobkowa – reszta nie powinna zarabiać.
Art. 24 ustawy o finansach publicznych:
„1. Instytucja gospodarki budżetowej może otrzymywać dotacje z budżetu państwa na realizację zadań publicznych, jeżeli odrębne ustawy tak stanowią.
2. Podstawą gospodarki finansowej instytucji gospodarki budżetowej jest roczny plan finansowy, obejmujący:
1) przychody z prowadzonej działalności;
2) dotacje z budżetu państwa;
3) zestawienie kosztów:
a) funkcjonowania instytucji gospodarki budżetowej,
b) realizacji wyodrębnionych zadań
- z wyszczególnieniem wynagrodzeń i składek od nich naliczanych, płatności odsetkowych wynikających
z zaciągniętych zobowiązań oraz zakupu towarów i usług;
4) środki na wydatki majątkowe;
5) wynik finansowy;
6) stan należności i zobowiązań na początek i koniec roku;
7) stan środków pieniężnych na początek i koniec roku”.
Wsparcie dla instytucji gospodarki budżetowej – dotacje; plan finansowy – wszystko musi mieć plan finansowy, bo teraz nie można wyobrazić sobie, by coś funkcjonowało bez planu finansowego; on oczywiście może być modyfikowany, ale wszystko w ramach przyznanych środków;
Statut (art. 26 ust 2 ustawy o finansach publicznych) określa m.in. wyposażenie, osobę odpowiedzialna za prowadzenie instytucji gospodarki budżetowej.
Art. 29 ustawy o finansach publicznych – państwowy fundusz celowy:
ta sama nazwa, ale zupełnie coś innego niż w poprzednich ustawach;
ustęp 3 – nie posiada osobowości prawnej (w przeciwieństwie do poprzednich stanów prawnych);
powstaje w drodze ustawy;
brytyjski pomysł na gospodarowanie środkami publicznymi, idea dobra, ale w Polsce doszło do patologii były to państwa w państwie – przechowalnie kolegów, wyposażono je
w potężne aktywa, nad którymi kontrola była niedoskonała i doszło do afer, np. FOZ (bo byli zwolnieni z VAT); fundusz alimentacyjny sprawdził się, ale tez został zlikwidowany (świadczenie alimentacyjne w wysokości 170 złotych na dziecko);
ustęp 4 – nie musi to być jakiś budynek wyposażony w jakiś sprzęt – może być to jedynie wyodrębniony rachunek bankowy – nie można tam pójść, napisać, narzekać…
z tych środków mogą być udzielane dotacje – ustęp 7 – zupełnie zmarginalizowana w ustawie działalność tego funduszu;
od 1 stycznia 2012 r. – art. 91 ustawy Przepisy wprowadzające ustawę o finansach publicznych – obecnie istniejące fundusze stają się państwowymi funduszami ceowymi.
Art. 30 ustawy o finansach publicznych – novum – państwowe i samorządowe osoby prawne; oczywiście plan finansowy; osobowość prawna; art. 31 ustawy o finansach publicznych określa elementy planu finansowego – szczegółowa regulacja, bo i samodzielność jest większa.
Art. 32 ustawy o finansach publicznych:
„Agencje wykonawcze, instytucje gospodarki budżetowej, dysponenci państwowych funduszy celowych oraz państwowe osoby prawne, o których mowa w art. 9 pkt 14, sporządzają plany finansowe w układzie zadaniowym na rok budżetowy i dwa kolejne lata”.
Wyrażenie „w układzie zadaniowym na rok budżetowy i dwa kolejne lata” świadczy o przełamaniu świętej zasady jednoroczności; pod wpływem prawa UE i pod wpływem prób reformy finansów publicznych stara się wprowadzić wieloletnie programy i plany zamiast zasady jednoroczności; samorządy jako pierwsze zostały ożenione z próbą odejścia od tej zasady. W tej chwili próbuje się także budżetów zadaniowych (pomysł francuski), co jest bardziej efektywne, bo wiążą wydatki
z dochodami, np. opłaty na koncesję alkoholową idą na zwalczanie alkoholizmu i nie może gmina wydać tego na coś innego (obecnie istniejące gminne komisje rozwiązywania problemów alkoholowych to „pic na wodę, fotomontaż”; tylko sąd karny może skierować na badanie). Ta ustawa po raz pierwszy wyraźnie określa to budżetowanie średniookresowe – czasami same realizowane zadania wymuszają, by termin był dłuższy niż rok.
Rozdział 4 działu I ustawy o finansach publicznych „Jawność i przejrzystość finansów publicznych” – rozdział troszeczkę przegadany; ma znaczenie, gdy dochodzi do problemów z przestępczością.
Art. 34 ustawy o finansach publicznych:
zasada jawności;
obejmuje sektor samorządowy, parlamentarny, udostępnianie danych…
Tych zasad jest mnóstwo – niektóre są wskazane wprost (np. art. 34 ustawy o finansach publicznych), a inne trzeba wyinterpretować, np. zasady jednoroczności, kompleksowości, pierwotności budżetu.
Art. 37 ustawy o finansach publicznych:
pkt 1 – mam wątpliwość, to wchodzę na stronę internetowa i tam jest wszystko;
jest to kontrola wykonywania budżetu.
Art. 39 ustawy o finansach publicznych:
nie można sobie wpisywać dowolnie;
to są najczęściej cyferki;
to jest umownie przyjęte rozwiązanie techniczne;
dzięki temu czytanie załączników do ustawy budżetowej nie jest takie straszne.
Rozdział 5 działu I ustawy o finansach publicznych „Zasady gospodarowania środkami publicznymi” – przepisy istotne przy zarzutach niegospodarności.
Art. 42 ustawy o finansach publicznych:
ustęp 2: „Środki publiczne pochodzące z poszczególnych tytułów nie mogą być przeznaczane na finansowanie imiennie wymienionych wydatków, chyba że odrębna ustawa stanowi inaczej”.
ustęp 3 – wyjątek;
kiedyś świętość, dziś pełno dziur – polem doświadczalnym jest samorząd.
Art. 43 ustawy o finansach publicznych:
„Prawo realizacji zadań finansowanych ze środków publicznych przysługuje ogółowi podmiotów, chyba że odrębne ustawy stanowią inaczej”.
Art. 44 ustawy o finansach publicznych:
ustęp 1 – określenie celów i wysokości wydatków;
ustęp 3 – sprawa priorytetowa; celowość, oszczędność, terminowość… najczęstsze zarzuty
w ramach odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny – a dokładniej: zarzuty niecelowości
i nieterminowości. Odpowiedzialność na podstawie Kodeksu karnego skarbowego – łączność kar (np. grzywna + kara pozbawienia wolności) – bo prawo finansowe jest szczególnie chronione i jest oczkiem w głowie ustawodawcy. Jeden błąd – a duże straty. Ustawa o odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych – orzeka się
o winie, co jest fikcją i bezsensowne, tym bardziej, że w skład komisji może wchodzić np. biolog, ekonomista i teolog, bo istnieje wymóg wykształcenia wyższego, ale niekoniecznie prawniczego. Ta ustawa to dziwoląg legislacyjny (np. świadek wyjaśnia, a nie zeznaje). Często przy pracy w administracji publicznej wymaga się zaświadczenia o niekaralności, jak
i zaświadczenia o niepodleganiu dyscyplinie z tej ustawy.
„Blondi- Ewoluszyn” :)
Art. 48 ustawy o finansach publicznych:
jeśli mają wolne środki, to mogą je jedynie inwestować w ściśle określone papiery wartościowe bądź na rachunki bankowe banków krajowych;
jest to z reguły ważne, gdyż swoboda i autonomia są znaczne;
czyli nie można wydać, na co się chce – dotacje tylko na to, na co są przeznaczone – są to pieniądze „znaczone” – starosta nie może sobie wydać, na co chce – on tylko przekazuje pieniądze z dotacji i sprawuje kontrolę administracyjną powiat stoi w miejscu, województwa po 1998 r. były najbiedniejsze wśród jst, dopiero po 1 maja 2004 r. odżyły.
Z punktu widzenia finansowania powiaty nie są potrzebne, są wręcz zbędne, bo tylko przepuszczają kasę i jakąś tam kontrolę sprawują.
Art. 50 ustawy o finansach publicznych:
ustęp 1 – taki zapis był tez w poprzedniej ustawie, ale to fikcja jest;
załatwia się go jednym zdaniem ustawach, co jest śmieszne: „Wprowadzenie ustawy nie wprowadzi żadnych zmian” albo „Wprowadzenie ustawy spowoduje zmianę o 20 mln”, a jest szczegółowo określone co tam ma być.
ustęp 2 – przepisy dotyczące autonomii finansowej jst – co z tego, że jest opinia tej Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego, skoro nie idą za tym żadne rozwiązania – i tak to klepną, i tak.
Art. 51 ustawy o finansach publicznych:
istotny z punktu widzenia zabezpieczenia tyłka Ministra Finansów;
budżet – tu: to akt normatywny.
póki pieniądze nie będą na koncie podmiotu, to jeszcze nie wiadomo, czy jest już „ichnie: czy nie;
wyłączono ochronę sądową;
wpływ wniosku – art. 199 Kodeksu postępowania cywilnego – niedopuszczalność drogi sądowej i odrzucenie pozwu.
Art. 52 ustawy o finansach publicznych:
ustęp 1 pkt 1 i 2 – dochody i przychody – założenia makroekonomiczne, często jest tak,
że życie sobie, a przychody i dochody sobie, gdyż jak w ustępie 2 – są to prognozy;
im lepszy zespół Ministra Finansów, tym te prognozy mają większe szanse zrealizować się;
„mistrzem świata” był minister Bauc1 (który założył wpływy z prywatyzacji na pół miliarda,
a wyniosły kilkadziesiąt miliardów);
ustęp 1 pkt 2 – nieprzekraczalny limit! Wydatki nie mogą przekraczać przychodów
i dochodów – to jest standard. Bez tego wszystko się rozjedzie. Sytuacje kryzysowe – uruchamianie pieniędzy z rezerw (bo plan finansowy nie przewiduje wszystkich zdarzeń). Ewentualnie- przeniesienie w ramach kwalifikacji budżetowej (tj. przeniesienie z jednego sektora do drugiego). Ani jedno, ani drugie nie wymaga żadnych zmian prawa.
Art. 54 ustawy o finansach publicznych:
kwestia podmiotowa – w każdej jednostce sektora publicznego jest osobą najważniejszą główna księgowa (dobra księgowa to połowa sukcesu firmy);
cholernie daleko posunięta odpowiedzialność;
odpowiedzialność ponosi kierownik jednostki oraz główna księgowa. Przykład – afera FOZ;
ustęp 3 – wszędzie trzeba mieć podpis, żeby uzyskać kasę;
ustęp 4 – nieprawidłowości – księgowa powinna omówić podpisania i zawiadomić pisemne kierownika jednostki (ustęp 5);
odpowiedzialność karna i dyscyplinarna;
wykonanie polecenia przez księgową – odpowiedzialność osoby wydającej polecenie.
Egzamin – scharakteryzuj jedną z form organizacyjno-prawnych sektora publicznego. Albo porównanie jednej z drugą;
Część testowa – rozdział 3 ustawy o finansach publicznych jak najbardziej.
Skarbnik w samorządzie terytorialnym – rola bliźniaczo podobna jak głównego księgowego
w sektorze finansów publicznych. Pospisuje odpowiedzialność; odmawia – podpisuje i zawiadamia organ uchwałodawczy (tj. radę gminy/miasta).
Art. 55 ustawy o finansach publicznych:
charakter cywilnoprawny, choć ustawa o finansach publicznych powinna być kompleksowa, bez odesłań;
przykład: czynsze, usługi, dodatkowe działania.
Art. 56 ustawy o finansach publicznych – ustęp 1: przesłanki umorzenia – są to szczególne przypadki, bo ogólnie trzeba ponosić konsekwencje swoich działań.
Art. 57 ustawy o finansach publicznych – „uzasadniony interes” – słowa mają znaczenie.
Art. 60 ustawy o finansach publicznych:
niepodatkowe należności budżetowe;
mają charakter publicznoprawny w odróżnieniu od art. 55 ustawy o finansach publicznych.
Art. 65, 66, 67 ustawy o finansach publicznych:
art. 67 – stosowanie uzupełniające Kodeksu postępowania administracyjnego
(nie odpowiednio, tylko wprost) („hit ustawodawcy”); ale większym hitem jest – odpowiednie stosowanie działu III ustawy Ordynacja podatkowa. Jest to przepis idiotyczny. Także w art. 66 ustawy o finansach publicznych – przepisy o postępowaniu egzekucyjnym
w administracji;
Kodeks postępowania administracyjnego reguluje takie kwestie, jak: strony, zaświadczenia, udział prokuratora itp.;
Ordynacja podatkowa – tylko dział III, a dlaczego nie reszta? I dlaczego odpowiednio?
problem z kwestią przedawnienia i nadpłaty (potrącenie jest regulowane w art. 62 ustawy
o finansach publicznych), wygaśnięcia… ale stosuje się tylko do art. 60 ustawy o finansach publicznych, czyli do należności publicznoprawnych;
Jeszcze kc z art. 65, czyli wszystko.
art. 65 – stosowanie wprost; art. 66 – słuszna regulacja, gdyż nie da się tego inaczej sformułować; ale art. 67 to przykład źle sformułowanego odesłania;
„Ustawodawca jest niekonsekwentny. Mega dużo problemów praktycznych. Źle sformułowane przepisy odsyłające”.
Art. 64 ustawy o finansach publicznych:
kolejny idiotyczny przepis – „totalny odjazd”;
Nie chciało im się powtarzać, że te same ulgi obowiązują przy należnościach publicznoprawnych niepodatkowych.
Rozdział 6 działu I ustawy o finansach publicznych „Kontrola zarządcza oraz koordynacja kontroli zarządczej w jednostkach sektora finansów publicznych” – „idioctwo”, „bzdura, jakiej nikt nie widział”.
Kontrola zarządcza to bzdura; standardy z korporacyjnych podmiotów zostały przeniesione na sektor finansów publicznych. Np. art. 69 ust. 4 ustawy o finansach publicznych – „Minister Finansów może określić w formie komunikatu i ogłosić, w Dzienniku Urzędowym Ministra Finansów, szczegółowe wytyczne w zakresie kontroli zarządczej dla sektora finansów publicznych” – co to jest za forma ten komunikat? A tych wytycznych jest 25. „Lenin wrócił w formie kontroli zarządczej”. Najsmutniejsze jest to, że to jest powtórzenie tego, co jest w ustawach szczegółowych. „Wizja i misja” treść jest zerowa.
Z rozdziału 6 wybieramy więc najistotniejsze elementy.
Państwowy dług publiczny (dług sektora finansów publicznych) – co obejmuje? W chwili obecnej pojawia się obok niego dług Skarbu Państwa (definicja w rozporządzeniu; jest pojęciem węższym niż państwowy dług publiczny; zadłużenie jednostek, które nie maja swojej osobowości prawnej)
i finansowanie potrzeb pożyczkowych budżetu państwa – to są 3 różne rzeczy.
Zaprzyjaźnić się z książką prof. Ziembińskiego;
Prof. Ziembiński – na egzaminie kładł się na ziemi, by dostosować się do poziomu zdającego.
Elementy długu – brak definicji – art. 72 ust. 1 ustawy o finansach publicznych:
„Państwowy dług publiczny obejmuje zobowiązania sektora finansów publicznych z następujących tytułów:
1) wyemitowanych papierów wartościowych opiewających na wierzytelności pieniężne;
2) zaciągniętych kredytów i pożyczek;
3) przyjętych depozytów;
4) wymagalnych zobowiązań:
a) wynikających z odrębnych ustaw oraz prawomocnych orzeczeń sądów lub ostatecznych decyzji administracyjnych,
b) uznanych za bezsporne przez właściwą jednostkę sektora finansów publicznych będącą dłużnikiem”.
Samorządy – zadłużenie w wysokości 15-18 %.
Art. 73 ustawy o finansach publicznych:
„wartość nominalną zobowiązań jednostek sektora finansów publicznych po wyeliminowaniu wzajemnych zobowiązań między jednostkami tego sektora”
obliczanie – wartość nominalną zobowiązań tylko raz liczymy, np. jeśli są zobowiązania między jst a SP to liczymy raz;
ustęp 4 – pojawia się pojęcie długu Skarbu Państwa, ale nie jest zdefiniowane.
Art. 74 ustawy o finansach publicznych – Minister Finansów – to oczywiste.
Art. 75 ustawy o finansach publicznych – 4-letnia strategia zarządzania długiem Skarbu Państwa oraz oddziaływania na państwowy dług publiczny (na Dług Skarbu Państwa ma realny wpływ, na drugi – tylko pośredni – jedynie oddziaływanie); państwowy dług publiczny jest ważny – poświęcono mu cały dział II.
Rozdział 2 działu II ustawy o finansach publicznych „Finansowanie potrzeb pożyczkowych budżetu państwa”
Na co? – art. 76 ustawy o finansach publicznych:
„ Przez potrzeby pożyczkowe budżetu państwa rozumie się zapotrzebowanie na środki finansowe niezbędne do sfinansowania:
1) deficytu:
a) budżetu państwa,
b) budżetu środków europejskich;
2) rozchodów budżetu państwa„.
Dochody i przychody – wydatki i rozchody.
Im są większe, tym gorzej. Jeśli rosną to alarm – bo albo wcześniej zaszaleliśmy lub zwiększyły się rozchody.
Pokrycie potrzeb finansowych państwa.
Art. 78 ustawy o finansach publicznych:
co może minister? Spłaty, przeprowadzanie innych operacji;
ustęp 3 – tj. obracanie też narzędziami spekulacyjnymi;
ustęp 1 pkt 1 – np. przelanie z jednego na drugie;
zarządzać można także pasywami – np. długiem – oszczędniejsze wpływanie np. na koszty obsługi zadłużenia. Sęk w tym, że wierzyciele muszą się na to zgodzić.
Skarbowe papiery wartościowe
Rozdział 5 działu II „Zasady i tryb emisji skarbowych papierów wartościowych” ustawy o finansach publicznych – wiąże się z poprzednim rozdziałem (tj. rozdziałem 4 działu II „Ogólne zasady zaciągania zobowiązań przez inne niż Skarb Państwa jednostki sektora finansów publicznych”); prawo finansowe wykorzystuje dorobek prawa prywatnego; Art. 95 ustawy o finansach publicznych – mamy nawet definicję. Coś jest papierem wartościowym tylko wtedy, gdy ustawodawca tak zdecydował; to jest zasada numerus clausus. Nie można samemu zrobić z czegoś papieru wartościowego. Czek, weksel, konosament (papier wartościowy morski – uregulowany w prawie morskim) BO TAK CHCIAŁ USTAWODAWCA; Skarbowy papier wartościowy jest papierem wartościowym, bo tak postanowił ustawodawca w art. 95.
Art. 95 ust. 1 ustawy o finansach publicznych:
„Skarbowy papier wartościowy jest papierem wartościowym, w którym Skarb Państwa stwierdza, że jest dłużnikiem właściciela takiego papieru, i zobowiązuje się wobec niego do spełnienia określonego świadczenia, które może mieć charakter pieniężny lub niepieniężny”.
Już nie jest to papier, dokument (oprócz weksla) – tj. nie pojawia się w wersji papierowej.
Art. 95 ust 6 ustawy o finansach publicznych: „Skarb Państwa odpowiada całym majątkiem
za zobowiązania wynikające z wyemitowanych lub wystawionych skarbowych papierów wartościowych” – kiedyś był to bezsensowny zapis; ale po kazusie greckim widać jego sens; Grecja przestała wykupywać swoje papiery wartościowe.
Skarbowe papiery wartościowe – pojawiają się kiedy trzeba zamknąć dziurę budżetową.
Art. 96 ustawy o finansach publicznych:
„ Skarbowe papiery wartościowe mogą być emitowane lub wystawiane jako papiery wartościowe
o pierwotnym terminie wykupu:
1) nie dłuższym niż rok, do których zalicza się w szczególności bony skarbowe (krótkoterminowe skarbowe papiery wartościowe);
2) dłuższym niż rok, do których zalicza się w szczególności obligacje skarbowe”.
określa termin;
obligacje skarbowe – na ponad rok; dlaczego rok? Bo przyjmuje się w świecie finansów, że rok to linia oddzielająca rynek pieniężny (terminy do roku) od kapitałowego (terminy powyżej roku).
Art. 97 ustawy o finansach publicznych: Nie czytać tych rozporządzeń!
Egzamin: Charakterystyka papierów wartościowych. Na pewno będzie skarbowy papier wartościowy
Bony skarbowe – art. 99 ustawy o finansach publicznych:
skarbowy papier wartościowy krótkoterminowy;
sprzedaż tylko w kraju;
jest na rynku pierwotnym (zawsze sprzedającym jest emitent);
z dyskontem (sprzedaje się poniżej wartości nominalnej);
są sprzedawane w transzach bardzo obszernych;
wynika z rozporządzeń: nie są oferowane do zakupu instytucjom indywidualnym; zakup
w formie przetargów; bony skarbowe mogą być emitowane na różny okres: 7,13, 26, 52 –tygodniowe (ogólnie od 1 do 52 tygodni);
uruchamia to Minister Finansów, gdy widzi, że na bieżąco brakuje mu kasy; ale to nie jest podmiot występujący jako organ – to jest rynek kapitałowy – trzeba zwabić ofertą. (2,3,4 % to norma; Grecja i Włosi – nikt nie chce kupić i obligacje mają oprocentowanie na chwilę obecną prawie 10 % - nadal nikt nie chce kupić, gdyż obligacje są na rok – w tym czasie ani Włochy, ani Grecja nie zdążą się podnieść); Minister Finansów staje na rynku kapitałowym jak równy z równym; działania te mają wpływ na kurs walut – ściągane są pieniądze z rynku; nie mogą działania Ministra Finansów przeciwdziałać np. inicjatywom NBP.
Gronkiewicz- Waltz – depozyty w NBP – efekt zaufania, uspokoiła rynek. Zdobyła nagrodę.
Obligacja skarbowa – art. 100 ustawy o finansach publicznych:
sprzedaż w kraju lub za granicą;
„polskie samuraje hitem Japonii”;
oprocentowanie: dyskont lub dyskont;
ustęp 2 - !!! pytanie: czym się różnią i kiedy Państwo ma kasę;
Co warto obecnie kupować? Obligacje nie więcej niż 20 %, a reszta – akcje.
Art. 101 ustawy o finansach publicznych – skarbowy papier oszczędnościowy – „nie wiem, czy istnieje w rzeczywistości”; oferowany do sprzedaży ściśle określonym osobom.
Przyjęty przez ustawodawcę podział jest piękny, ale w rzeczywistości wygląda to inaczej – na stronie Ministra Finansów można zobaczyć, że w sprzedaży jest jakieś 5 rodzajów papierów wartościowych.
Symbol skarbowego papieru wartościowego – pierwsze 4 cyferki to miesiąc i rok wykupu, potem jest podane, na ile lat jest obligacja oraz oznaczenie oprocentowania (zmienne/stałe)…
Emisja papierów wartościowych – przychody; wykup papierów wartościowych – rozchody.
Mniejsza ilość emisji papierów wartościowym, oznacza, że jest kasa.
Dopełnienie:
Art. 79 ustawy o finansach publicznych – chwila wykupu = umorzenie; zarządzanie długiem = brak umorzenia.
Art. 80 ustawy o finansach publicznych – kredyty i pożyczki – nasi wierzyciele są zgrupowani w dwóch klubach – paryskim i londyńskim (londyński – City, paryski – wierzyciele publiczno-prawni).
Rozdział 4 działu II ustawy o finansach publicznych „Ogólne zasady zaciągania zobowiązań przez inne niż Skarb Państwa jednostki sektora finansów publicznych” – czyli głównie przez jst.
Art. 89 ustawy o finansach publicznych:
ustęp 1 pkt 1 – ważne!; sytuacja gdy w ciągu roku występuje problem, zaciągam zobowiązania i spłacam je przed końcem roku;
ustęp 1 pkt 2 – jst wie doskonale, że takie coś powstanie;
ustęp 2 – odnosi się tylko do pkt 1 z ustępu 1;
ustęp 1 pkt 3 i 4 – też ważne.
Art. 92 ustawy o finansach publicznych:
ustęp 1 pkt 1 - dyskonto od emitowanych przez jednostki samorządu terytorialnego papierów wartościowych nie może przekraczać 5 % wartości nominalnej
kapitalizacja (odsetki od odsetek) jest niedopuszczalna (stąd pojawiło się pojęcie „rzeczywistego oprocentowania”);
czy mogą zaciągać zobowiązania w walucie obcej?
„burak-ustawodawca” milczy na temat odsetek (dyskonto jedynie nie może przekraczać 5 % wartości nominalnej).
Art. 91 ustawy o finansach publicznych – „Suma zaciągniętych kredytów i pożyczek oraz zobowiązań z wyemitowanych papierów wartościowych, o których mowa w art. 89 ust. 1 i art. 90, nie może przekroczyć kwoty określonej w uchwale budżetowej jednostki samorządu terytorialnego” – przy walucie polskiej można to sobie obliczyć; problem przy walucie obcej – kwestia kursu walutowego.
Art. 93 ustawy o finansach publicznych – wartość wyrażona w złotych, ale gmina może wziąć kredyt w walucie obcej; zakazu nie ma; przepis jest nieszczęśliwie napisany – wystarczy wskazać kurs, po którym będzie spłacane zobowiązanie – można obejść tak art. 93 ustawy o finansach publicznych jeśli jest wskazana wartość – nie ma problemu.
Duża kasa dla kancelarii za obsługę emisji papierów wartościowych komunalnych – ale jest to kompleksowa obsługa.
Emisje papierów wartościowych przez jst są różne różniste. Pierwszy zaczął się w to bawić Ostrów Wielkopolski.
Dziura Bauca – nieformalne określenie deficytu sektora finansów publicznych prognozowanego w budżecie państwa na rok 2001 przez Jarosława Bauca. 6 lipca 2001 Jarosław Bauc ujawnił gigantyczną dziurę budżetową – 17 mld złotych. W konsekwencji 3 tygodnie później miała miejsce pierwsza nowelizacja budżetu na rok 2001. 28 sierpnia 2001 Jarosław Bauc został zdymisjonowany przez premiera Jerzego Buzka. Oficjalnym powodem dymisji było zbyt późne poinformowanie rządu o zagrożeniach dla finansów państwa.↩