Geriatria wykład p. dr Piotr Czynsz 14.10.2010r.
Nowotwory jądra – grupy ryzyka
Wnętrostwo, czyli niezastąpione jądro
Synowie pierworodni
Chłopcy z ciąż tzw. Niepowściągliwych wymiotów
Chłopcy z zespołem dysgenezji jąder (do 8r.ż. – obowiązek badania jąder przez pediatrę)
Wodniaki jąder
Od 50 lat powoli, ale stale wzrasta liczba zachorowań i zgonów z powodu raka jądra. Nowotwory jądra stanowią 1% ogółu nowotworów. Mimo to stanowią najczęstszą przyczynę zgonów u mężczyzn z powodów nowotworowych. Rozpowszechnianie się nowotworów jąder w formie przerzutów jest tak szybkie, że z na ogół przerzuty rozpoznawane są szybciej niż nowotwór pierwotny. Przy okazji badania dowodzą o spadku profilu płodności u mężczyzn.
Objawy niepokojące
Zgrubienie w okolicy jądra i moszny
Dolegliwości bólowe okolicy jąder lub moszny
Ciążenie jąder
Zmiany w okolicy moszny
Epidemiologia
Wzrost zachorowań o 1-2% rocznie
Polacy 1963-1986 10,3% rocznie
Mężczyźni pomiędzy 15-44 r.ż.
Średnia skrócenia życia 35.6 lat
Łagodny rozrost stercza
Jest procesem związanym z niekontrolowanym rozrostem komórek elementów włóknisto- mięśniowych i gruczołowych.
Epidemiologia
Choroba dotyczy ok. 35% mężczyzn powyżej 60r.ż. Najczęściej wśród rasy białej, najrzadziej dotyka rasy azjatyckiej.
Łagodny rozrost stercza nie u wszystkich objawia się w postaci objawów. Wielkość gruczolaka nie zawsze wpływa na przebieg i nasilenie objawów. Pierwsze objawy BPH występują ok. 50r.ż.
Przebieg kliniczny
Okres początkowy – zaburzenia mikcji
Okres częściowego zalegania moczu
Okres dekompresji
CUKRZYCA
Starsi ludzie najczęściej chorują na cukrzycę typu II – niezależną od insuliny (NIDDM- non insulin dependent diabetes mellitus). Cechą charakterystyczną jest to, że niedobór insuliny nie występuje albo ma inne przyczyny niż cukrzyca I typu.
Zmiany w tkankach ludzi starszych powstałe w wyniku cukrzycy:
Przedwczesne występowanie zaniku mm. Szkieletowych i zaćmy
Strukturalne zmiany błon podstawowych i ścian małych naczyń powoduje powstawanie mikroangiopatii przyczyniającej się do niewydolności wielu narządów i układów
Cukrzyca sprzyja miażdżycy naczyń ze wszystkimi jej następstwami
Podłoże cukrzycy II typu:
Czynniki inwolucyjne
Czynniki genetyczne
Czynniki środowiskowe
W starości mniejsza się wrażliwość komórek beta trzustki na wzrost stężenia glukozy w surowicy krwi np. po posiłku. Jest to wyrazem niewydolności tych komórek, zaniku zdolności do reagowania na wyższe stężenia glukozy. Paradoksalnie ogólna ilość insuliny jest zwykle wyższa z powodu receptorowej i pozareceptorowej insulinooporności komórek, między innymi: tucznych, mm. Szkieletowych i kom. Wątrobowych.
Predyspozycje do insulinooporności są uwarunkowane genetycznie, a jej ujawienie następuje pod wpływem czynników środowiskowych, np. otyłości u 80% chorych, błędy żywieniowe, zmniejszona aktywność fizyczna, leki zmniejszające zawartość glukozy we krwi (moczopędne, alfa-dopa, estrogeny, hydrocortizon).
Przedłużająca się hiperglikemia i pozostawienie w komórkach beta glukozy hamuje sekrecję insuliny, której poziom z czasem maleje.
Pierwsze objawy i cechy cukrzycy II mogą być niecharakterystyczne:
Neuralgia, zakażenie skóry, świąd krocza
Duże stężenie glukozy we krwi może nie powodować wystąpienia pragnienia ani glikozurii
Groźna w skutkach jest hipoglikemia i przewlekła neuroglikemia, która bywa przyczyną śpiączki
Objawy hipoglikemii u osób starszych: zaburzenia pamięci, bóle głowy, zwłaszcza w godzinach rannych, osłabienie, depresja, głód, poty, drgawki, pobudzenie psychoruchowe – mogą nawet wystąpić przy niskich cukrach.
Powikłania NIDDM są najczęściej skutkiem mikroangiopatii i neuropatii
Retinopatia i nefropatia
Nadciśnienie tętnicze
Polineuropatia – zaburzenia czucia powierzchownego, parestezje, bóle, niekiedy porażenie kończyn.
Neuropatia autonomiczna – pocenie twarzy, głowy i karku pod wpływem bodźców smakowych, hipotonia ortostatyczna, może doprowadzić nawet do NZK
Stopa cukrzycowa – to współistnienie objawów jałowej martwicy kości, polineuropatii, angiopatii ze zgorzelą oraz grzybicą skóry i paznokci.
Leczenie cukrzycy II typu:
U osób otyłych należy dążyć do obniżenia masy ciała – dietą i ćwiczeniami ruchowymi, 4-6 małych objętościowo posiłków z ograniczeniem tłuszczy i cukrów prostych, 15-20kcal/kg należnej masy ciała
Leczenie farmakologiczne: najmniejsza skuteczna dawka leków. Leczenie insuliną.
Edukacja chorego
Rozpowszechnienie cukrzycy typu II w ostatnich dekadach przybiera charakter epidemii. Częstość występowania cukrzycy narasta wraz z wiekiem. Ze względu na wydłużenie się czasu trwania życia rośnie odsetek osób starszych. Stąd problemy związane z cukrzycą u osób starszych się coraz bardziej istotne w codziennej praktyce lekarskiej.
W patogenezie cukrzycy wieku starszego odgrywa także rolę przedłużona biotransformacja insuliny w wątrobie. Jej wynikiem jest upośledzeniem hamowania przez insulinę uwalnianie glukozy z wątroby oraz nasilenie powstawania glukozy w procesie glukoneogenezy i glukogenolizy.
Efektem podwyższonych mechanizmów są obserwowane wraz z wiekiem zmiany poziomu glikemii. Po 30 r.ż. dochodzi do wzrostu glikemii na czczo o 1-2mg/dl (0.05-0.09 mmol/l) na każdą dekadę oraz wzrost glikemii poposiłkowej o 15mg/dl (0.08mmol/l) na każdą dekadę.
Czynniki ryzyka występowania cukrzycy w wieku starszym:
Najważniejszymi czynnikami ryzyka predysponującymi do wystąpienia cukrzycy w wieku starszym są otyłości trzewne oraz spadek aktywności fizycznej. Na zaburzenie gospodarki węglowodanowej wpływają również nadciśnienie tętnicze, dyslipidemia, upośledzona funkcja nerek, hipokaliemia (indukowana przez leki moczopędne)
Wzmożone napięcie układu współczulnego jest silnym bodźcem do glikogenolizy
Nieracjonalne odżywianie ze zwiększonym spożyciem węglowodanów stanowi dodatkowy czynnik upośledzający tolerancję glukozy
Również wiele leków ma charakter diabetogenny
Kryteria laboratoryjne rozpoznawania cukrzycy wg WHO:
Glikemia na czczo do 100mg/dl (potwierdzone badaniem dnia następnego)
Zapotrzebowanie energetyczne:
55-60% węglowodany
30% tłuszcze
30% białko
ELIMINACJA CUKRÓW PROSTYCH!
Aktywność fizyczna:
Zalecenie zwiększenia aktywności fizycznej starszych chorych powinno być bardzo ostrożne, indywidualnie rozważone i musi być poprzedzone aktualną oceną wydolności ukł. Krążenia, oddechowego, narządu ruchu, kontrolą ciśnienia tętniczego
Niewątpliwie rozsądna aktywność fizyczna przynosi korzyści, poprawiając tolerancję glukozy
Minimalnie 3 razy w tygodniu