Układ pokarmowy – fizjologia

1. Warunki do trawienia:

• Temperatura 37˚C

• pH = 7 (są wyjątki w pH niższym)

1. Ślinianki

• 3 pary:

1. przyuszne (warunki podstawowe: 20% / stan pobudzenia: 35%)

2. podżuchwowe (70%/50%)

3. podjęzykowe (5%/5%)

• ok. 90% całej śliny

• ok. 1,5 litra śliny w ciągu doby

• rytm cyrkadialny – zmiana zgodnie z rytmem dobowym, inaczej w dzień niż w nocy

• zimą wydzielanie jest większe niż latem

• hormony regulują wydzielanie śliny – minerałokortylosteroidy, hormony płciowe

• leki (histaminowe, obniżające ciśnienie krwi, diuretyki, stosowane w chorobach autoimmunologicznych) wpływają na wydzielanie

• kresotonina – zmniejszone wydzielanie śliny

• pH w jamie ustnej równe 7

• mucyny – białka sklejające komórki bakteryjne, pomoc w tworzeniu kęsa pokarmowego

• dwuetapowe powstawanie śliny:

1. ślina pierwotna

2. ślina ostateczna

• skład śliny:

1. 90% woda

2. dużo białek

3. jony (potasowe, wodorowęglanowe – wzrost stężenia z wydzielaniem śliny, wpływają na osmotyczność i właściwości buforowe śliny)

4. enzymy: amylaza ślinowa (30%, rozkład wiązania alfa-1,4-glikozydowego skrobi), lipaza językowa (gruczoły, rozkład triglicerydów), lizozym i laktoferyna (jak mucyny)

• rodzaje ślinianek:

1. surowicze – ślinianki przyuszne, ślina bogata w wodę i alfa-amylazę

2. śluzowe – ślinanki podjęzykowe, lepka ślina, bogata w mucny

3. mieszane – podżuchwowe i podjęzykowe, wykazują pośrednie właściwości

• funkcje:

- trawienna

- przeciwbakteryjna

- przeciwwirusowa

- przeciwgrzybiczna

- tworzenie kęsa pokarmowego

- nawilżająca

- rozpuszczalnik dla pokarmów

1. Wydzielanie żołądkowe:

• żołądek:

1. wpust – łączy się z przełykiem , komórki wydzielające śluz i lizozym – funkcja bakteriobójcza

2. trzon i dno – część właściwa – wydziela sok żołądkowy – funkcja trawienna

3. odźwiernik – komórki wydzielające hormony żołądkowo-jelitowe

• hormony:

- gastryna, somatostatyna – regulacja tempa perystaltyki jelita i żołądka

- gastryna – wydziela sok żołądkow

• sok żołądkowy:

- 2, 5 litra wydzielanego soku żołądkowego na dobę

- wydzielany w części trzonu i dna żołądka

- komórki główne – czynnik wewnętrzny Castle’a (IF), woda, kwas solny

- okładzinowe – pepsyna, lipaza, woda, elektrolity

- śluzowe – śluz, wodorowęglany

- kwas solny – denaturacja białek (funkcja trawienna), zakwasza środowisko, jest bakteriobójczy

- czynnik wewnętrzny – łączy witaminę B12, tylko za jego pomocą można ją wchłaniać

- pepsynogen – nieaktywna forma pepsyny, aktywuje się gdy pH spada poniżej 4, trawienie białek

- lipaza – trójglicerydy, niewielkie znaczenie

- śluz i węglowodany – tworzą barierę ścian żołądka przed kwasem solnym

- na czczo środowisko obojętne, po posiłku (wydzielany w większych ilościach) pH znacząco poniżej 4

• wydzielanie poposiłkowe:

1. część głowowa – 40% całkowitej ilości soku żołądkowego, wydziela się pod wpływem smaku, zapachu, widoku, żucia; przy udziale nerwu błędnego

2. żołądkowa – 50%, 1-5 godzin, tyle czasu ile zalega jedzenie w żołądku, rozciąga ściany żołądka pod wpływem gastryny

3. jelitowa – 10%, gdy pokarm trafi do dwunastnicy, efekt działania gastryny

• czynność motoryczna żołądka:

- gromadzenie pokarmu

- rozcieranie pokarmu

- opróżnianie żołądka

• na czczo – 50ml, z pokarmem – 2l

• pokarm tłusty powoduje wydłużenie czasu trawienia, spowalnia

• pod wpływem pokarmu dochodzi do rozluźnienia mięśni gładkich żołądka by żołądek mógł zwiększyć swoją objętość

• motoryka żołądka:

1. skurcz toniczny – 1 minuta, dopasowanie objętość żołądka do treści pokarmu

2. perystaltyka – 2-20s, 1 fala, mieszanie, rozdrabnianie, przesuwanie, dno i trzon żołądka

- propulsja – do dwunastnicy

- retropulsja – do trzonu

c) głodowe – 3-4 godziny po opróżnieniu żołądka, obniżone stężenie glukozy

• czynniki regulujące motorykę żołądka:

1. pobudzające – układ przywspółczulny, pokarm, hormony żołądkowo-jelitowe: gastryna, motylina

2. hamujące – układ współczulny, wypełniony żołądek, hormony żołądkowo-jelitowe: sekretyna, cholecystokinina, glukagon

• sok trzustkowy:

- głowowa – 20%

- żołądkowa – 10%

- jelitowa – 70%

• enzymy trzustkowe:

1. proteolityczne – trypsynogen, chymotypsynogen, proelastaza, )

2. lipolityczne – lipaza trzustkowa (wzmagana przez kolipazę), esteraza

3. glikolityczne – alfa-amylaza trzustkowa

4. nukleolityczne – rybonukleazy, deoksyrybonukleazy