„Oświata dorosłych – działalność mająca na celu zapewnienie młodzieży w wieku poszkolnym i dorosłym możliwości zaspokajania potrzeb i zainteresowań kulturalnych, uzupełniania i poszerzania kwalifikacji, wzbogacania wiedzy i rozwijania umiejętności”.
-Leksykon tematyczny PWN. Pedagogika
EDUKACJA PERMANENTNA – KSZTAŁCENIE USTAWICZNE
Edukacja ustawiczna to nie tylko nowa idea pedagogiczna, ale także zasada kształcenia organizująca nowy proces aktywnego poznania oraz stałego rozwoju intelektualnego i kulturalnego.
Najwybitniejszy teoretyk oświaty ustawicznej - P. Lengrand uważa, że kształcenie ustawiczne jest to zespół działań zmierzający do stworzenia nowego systemu edukacyjnego.
Podstawową zasadą kształcenia ustawicznego - zdaniem Lengranda - jest zachowanie ciągłości i systematyczności procesu uczenia się, co zapewnia, z jednej strony, stały rozwój, a z drugiej - uchroni przed zdezaktualizowaniem zdobytej wiedzy.
Edukacja i rozwój każdego człowieka powinny przebiegać wielopłaszczyznowo nie tylko w systemie kształcenia szkolnego i uniwersyteckiego, ale także w systemie pozaszkolnej oświaty dorosłych i samokształcenia.
Główne funkcje edukacji ustawicznej :
(cywilizacyjna, ekonomiczna, społeczna, humanistyczna).
Organizacja Narodów Zjednoczonych ds. Oświaty, Nauki i Kultury powołała w 1993 r. Międzynarodową Komisję do spraw Edukacji dla XXI wieku. Komisja pracująca przez kilka lat pod przewodnictwem wybitnego działacza Unii Europejskiej, Jacquesa Delorsa, ogłosiła w 1996 r. raport zatytułowany: „Edukacja: jest w niej ukryty skarb” (publikacja polska 1998 r.). Wyznacza on edukacji w XXI wieku doniosłą rolę, jako odpowiedź na wyzwania szybko zmieniającego się świata,wobec postępujących procesów globalizacji, przemian i zagrożeń cywilizacyjnych, transformacji społeczeństw.
W raporcie ujęte jest, że:
Edukacja ustawiczna wykracza poza dotychczasową praktykę, szczególnie w krajach rozwiniętych, a mianowicie poza dokształcanie, doskonalenie oraz rekwalifikację i promocję zawodową dorosłych. Powinna ona stworzyć wszystkim różnorodne możliwości edukacji, bądź oferując drugą lub trzecią szansę, zaspokajając głód wiedzy, piękna.
Kształcenie ustawiczne wyznacza misję edukacji w XXI wieku: Idea edukacji przez całe życie jest kluczem do bram XXI wieku.
Zdaniem Jacquesa Delorsa, są cztery filary wiedzy, które powinny towarzyszyć jednostce ludzkiej przez całe życie: uczyć się, aby wiedzieć; uczyć się, aby działać; uczyć się, aby żyć wspólnie; uczyć się, aby być.
Charakterystyka ucznia dorosłego.
Uczeń dorosły wg Franciszka Urbańskiego różni się od dziecka plastycznością psychiki, tzn. że może on podlegać świadomemu i celowemu „oddziaływaniu oświatowemu”. Znajduje się on także w zupełnie innej sytuacji społecznej: wykonuje pracę zawodową, uczestniczy w życiu społecznym i politycznym, częściej i pełniej bierze udział w kulturze, pełni rolę ojca lub matki. Ucznia dorosłego cechuje poważny i odpowiedzialny stosunek do życia, równowaga wewnętrzna, odporność na trudy życiowe, duży zasób umiejętności i wiadomości, silna motywacja uczenia się i działania, zaawansowany rozwój umysłowy. Ma ukończone 18 lat, wyznacza sobie cele i planuje przyszłość. Podejmuje się dalszej edukacji w sposób świadomy, a formą uczenia się jest u niego samokształcenie. Uczeń dorosły rozumie po co uczy się określonych rzeczy, potrafi motywować siebie do działania i poznawania.
Zasady pracy dydaktyczno-wychowawczej z uczniem dorosłym
Sposób postępowania andragoga z uczniem dorosłym określa zbiór zasad, charakteryzujących się dużą spontanicznością. Można je jednak ująć w kilka najistotniejszych, są to:
-zasada wykorzystywania doświadczeń życiowych osób dorosłych;
-zasada motywacji (automotywacji uczniów);
-zasada indywidualizacji;
-zasada zespołowości (socjalizacji);
-zasada kształcenia umiejętności uczenia się (samokształcenia);
-zasada ustawiczności kształcenia.
Można też dodać takie zasady jak: zasada aktywności, praktyczności, wzajemnego poparcia, trwałości, wzajemnego szacunku i współpracy, poszanowania praw człowieka, przyjemności, samodzielności.
Osoby niepełnosprawne a edukacja ustawiczna
Edukacja ustawiczna odrzuca wszelkie bariery czy selekcje pomiędzy ludźmi. Działania edukacyjne powinny wspierać proces całożyciowego uczenia się osób niepełnosprawnych i opracować indywidualny tok kształcenia. Problematyka edukacyjna w rewalidacji osób niepełnosprawnych i w różnych formach opieki dotyczy tych sytuacji, w których osoby te uczą się nowych umiejętności, dzięki instruktażowi i nauczaniu przystosowują się pod względem fizycznym, psychicznym i społecznym do nowych warunków, jakie niesie im życie. W procesie wyrównywania szans życiowych osób niepełnosprawnych znaczącą rolę odgrywają andragodzy specjalni, podejmujący działania edukacyjne z ludźmi znajdującymi się w różnych fazach rozwoju zawodowego, posiadającymi różny stopień niepełnosprawności i mającymi na rynku pracy zróżnicowane szanse. W orbicie ich zainteresowań zawodowych znajduje się więc kształcenie zawodowe i pomoc w zatrudnieniu osobom niepełnosprawnym.
Bibliografia w razie potrzeby:
red. A. Frąckowiak, Z. P. Kruszewski, J. Półturzycki, E. A. Wesołowska, Edukacja ustawiczna – idee i doświadczenia, wyd. II rozszerzone
red. naukowa S. M. Kwiatkowski, Edukacja ustawiczna. Wymiar teoretyczny i praktyczny
B. Boczukowska, Jak kształcić dorosłych – refleksje andragoga.