Grzyby

Grzyby to jednokomórkowe lub plechowate organizmy o ścianach komórkowych zbudowanych z chityny. Są wyłącznie cudzożywne, a ich materiałem zapasowym jest glikogen, tłuszcz oraz wolutyna. Ciało grzybów nazywamy grzybnią (jest to plecha), zbudowaną ze strzępek, przedzielona septami. Takie strzępki mogą być ułożone luźno, bądź tworzyć plektenchymę. Ze względu na rodzaje komórek budujących strzępki, wyróżniamy:

1. Budowa grzybów:

*sklerota - forma przetrwalnikowa grzyba. U buławinki czerwonej jest nią sporysz.

• Budowa owocnika:

• Workowca - askokarp

  • Może wytwarzać 3 rodzaje owocników: miseczkowatą (apotecjum), kulistą (klejstotecjum), butelkowatą (perytecjum).

  • Zbudowany jest z hymenoforu (w formie blaszek, rurek itp.), w którym znajduje się hymenium - warstwa rodzajna, składająca się z worków (w których powstają askospory) oraz z elementów płonnych.

• Podstawczaka:

  • Zbudowany z hymenoforu, w którym znajduje się hymenium składające się z

podstawek (bazydiów, w których powstaną bazydiospory) oraz z elementów płonnych.

2. Rozmnażanie:

• Bezpłciowe:

  • Podział komórki lub pączkowanie (grzyby jednokomórkowe tj. drożdże)

  • Fragmentacje plechy (grzyby wielokomórkowe)

  • Zarodniki - (grzyby wielokomórkowe), mogą się tworzyć wewnątrz zarodni (endospory) lub na zewnątrz (egzospory). Wyróżniamy mitospory - zarodniki powstałe na drodze mitozy: sporangialne (tworzą się w kulistych sporangiach na końcach haploidalnych strzępek) oraz konidialne (powstają wegetatywnie przez odcinanie komórek na końcach haploidalnych strzępek - workowce i podstawczaki), a także mejospory: workowe i podstawkowe. U grzybów lądowych występują aplanospory, a u wodnych zoospory (pływki).

• Płciowe:

  • Gametogamia - polega na złączeniu się 2 uwicionych gamet wytwarzanych w jednokomórkowych gametangiach.

  • Gametangiogamia - polega na złączeniu się 2 gametangiów, gdzie tworzy się włostek przez który przelewa się zawartość z plemni do lęgni.

  • Somatogamia - polega na zrośnięciu się ze sobą 2 różnoimiennych strzępek haploidalnych.

3. Symbioza - Wiele grzybów jest symbiontami, które współpracują z innymi organizmami.

• Mikoryza - jest to symbioza grzyba z korzeniami roślin nasiennych. Wyróżniamy ektomikoryzę(strzępki grzyba rosną w przestrzeniach międzykomórkowych i oplatają korzenie tworząc mufkę) oraz endomikoryzę (strzępki wnikają do komórek korzeni gospodarza). W efekcie grzyb dostaje asymilanty, natomiast roślina wodę oraz sole mineralne.

• Symbioza z glonami (nazywana często helotyzmem) - w efekcie powstaje porost zbudowany z 2 komponentów.

Skoczkowce - wodne

- jednokomórkowce, często komórczaki.

- np. olpidium (choroby kapusty i wyki), syntrychium (rak ziemniaczany).

- rozmnażają się płciowo za pomocą gametogami.

Sprzężniaki - lądowe

- grzybnia zbudowana z nitkowatej, komórczakowej plechy.

- w większości są saprofitami (rozlożek czerniejący, pleśniak, zrywka).

- rozmnażają się płciowo za pomocą gametangiogami, w wyniku której powstaje wielojądrowa zygota przetrwalnikowa - zygospora. Przed kiełkowaniem zygospora przechodzi mejozę. Z wykiełkowanych strzępek, na szczycie rozwijają się aplanospory. Po ich wysianiu rozwija się grzybnia, która może rozmnażać się bezpłciowo (przez zarodniki), lub płciowo na drodze gametangiogamii.

Workowce - lądowe

- wyróżniamy formy jednokomórkowe (drożdże) lub wielokomórkowe, zbudowane z luźno ułożonych strzępek (pędźlak, kropidlak), a także wytwarzające owocniki z plektenchymy (smardz, trufla, huba, dzieżka, piestrzenica kasztanowata).

- pędzlaki wytwarzają penicylinę.

- rozmnażają się płciowo dzięki gametangiogami. Po złączeniu się gametangiów, dochodzi do plazmogami. Powstają jądra sprzężone. Takie komórki dzielą się mitotycznie tworząc strzępkę dikariotyczną. Następnie tworzy się askokarp. Dochodzi w nim do kariogamii. Powstałe jądro zygotyczne dzieli się mejotyczie i mitotycznie tworząc 8 askosporów. Po wysianiu z zarodników wyrastają haploidalne strzępki, które wytwarzają na szczytach gametangia.

Podstawczaki - lądowe

- formy wielokomórkowe, gdzie w cyklu życiowym przeważa dikariofaza.

- są saprofitami (muchomor, pieczarka, rydź, purchawka, borowik) oraz pasożytami (głownie, śnięcie, rdza źdźbłowa - 2 żywicieli: berbarys i trawa).

- rozmnażają się płciowo dzięki somatogami. Po złączeniu się różnoimiennych strzępek, dochodzi po plazmogamii, w wyniku której powstaje strzępka dikariotyczna. Na podstawkach dochodzi do kariogamii, a następnie powstałe jądro zygotyczne dzieli się mejotycznie tworząc 4 bazydiospory. Po wykiełkowaniu zarodników tworzą się haploidalne strzępku, które mogą od razu wejść w kolejny akt płciowy.