NAUKA O KARZE 04.01.2012
Realny zbieg przestępstw zachodzi wówczas, gdy sprawca popełnia dwa lub więcej przestępstw i nie są one przedzielone wyrokiem, przynajmniej nieprawomocnym.
Kara łączna może być wymierzona w ramach jednego wyroku. Możliwa jest również sytuacja kary łącznej za kilka przestępstw popełnionych w ramach kilku wyroków (np. przy przestępstwach podobnych). Karę łączną reguluje artykuł 85 Kodeksu Karnego, zaś zasady jej wymierzania określa artykuł 86 Kodeksu Karnego (zarówno są to zasady ogólne, jak i zasady wymierzania poszczególnych kar jednostkowych). W przypadku łączenia różnych kar należy stosować artykuły 87-89 Kodeksu Karnego. Łączeniu podlega kara pozbawienia wolności i kara ograniczenia wolności, kara pozbawienia wolności, kara 25 lat pozbawienia wolności i kara dożywotniego pozbawienia wolności, kara 25 lat pozbawienia wolności i kara dożywotniego pozbawienia wolności.
Środki karne
Środki karne wykształciły się w XIX wieku. Związane jest to z dążeniem do uregulowania wszystkich dolegliwości, jakie sędzia mógł zastosować.
Aktualnie obowiązujący Kodeks Karny nie posługuje się określeniem „kary dodatkowe”. Uzasadnione to było tym, iż nie wszystkie spośród nowych środków karnych np. nawiązka czy przepadek majątku, nie mogły być określane mianem kar. Rozbudował on zdecydowanie środki karne, w porównaniu z jego poprzednikami.
Katalog środków karnych określony jest w artykule 39 Kodeksu Karnego. Wymienione są one co prawda w 8 punktach. Biorąc pod uwagę rozbudowany punkt 2, tych środków jest aż trzynaście. W porównaniu z pierwotną wersją z 1997 roku obecnie obowiązujący Kodeks Karny poszerza katalog środków karnych o:
Obowiązek naprawienia szkody,
Nawiązka,
Świadczenie pieniężne.
Zniknęła konfiskata mienia oraz pozbawienie praw rodzicielskich i opiekuńczych.
Od 2005 r. środki karne nowelizowano 5 razy:
27 lipca 2005 r. – poszerzenie środków karnych o środki z punktu 2a i 2b artykułu 39 Kodeksu Karnego,
Marzec 2009 r. – wprowadzenie zakazu wstępu na imprezę masową, znany wcześniej Kodeksowi Wykroczeń,
Listopad 2009 r. – wprowadzenie naprawienia szkody o formę alternatywną – dodano zadośćuczynienie za doznaną szkodę,
19 listopad 2010 r. – na podstawie Ustawy o grach hazardowych; wprowadzono zakaz gier i uczestnictwa w grach hazardowych??????
Czerwiec 2010 r. – poszerzenie zakresu punktu 2b o zakaz ????? oraz poszerzenie punktu 2e o opuszczenie pomieszczenia zajmowanego razem z pokrzywdzonym.
W części wojskowej ustawodawca w artykule 324 Kodeksu Karnego wymienia degradację oraz wydalenie z zawodowej służby wojskowej.
Środki karne w artykule 39 Kodeksu Karnego nie zostały uporządkowane ze względu na stopień ich dolegliwości.
Fakultatywne stosowanie środków karnych przewiduje ustawa i muszą one być spełnione. Obligatoryjnie środki karne wymierzane są wówczas, jeśli ustawa tak wyraźnie stanowi. Do środków obligatoryjnie orzekanych:
Zakaz zajmowania wszelkich lub określonych stanowisk, wykonywania wszelkich lub określonych zawodów albo działalności, związanych z wychowaniem, edukacją, leczeniem małoletnich lub z opieką nad nimi (art. 41 § 1 KK),
Obowiązek powstrzymywania się od przebywania w okresloncyh środowiskach lub miejscach,
Zakaz kontaktowania się z określonymi osobami,
Zakaz zbliżania się do określonych osób lub zakaz opuszczania określonego miejsca pobytu bez zgody sądu w warunkach okreslonych w 41a § 2 KK,
Nakaz opuszczenia lokalu zajmowanego z pokrzywdzonym w warunkach określonych w 41a § 2 KK
Zakaz wstępu na imprezę masową,
Zakaz prowadzenia pojazdów mechanicznych,
Przepadek przedmiotów pochodzących bezpośrednio z przestępstwa (44 § 1 KK),
Przepadek przedmiotów przewidzianych w ustawie (44 § 6 KK),
Przepadek korzyści lub jej równowartości,
Obowiązek naprawienia szkody (46 § 1 KK).
Sąd może nie wymierzyć obligatoryjnego środka karnego w okolicznościach 61 § 1 KK.
Środki karne mogą być orzekane kumulatywnie, samoistnie, jako uzupełnienie środków probacyjnych oraz tytułem środka zabezpieczającego. W przypadku ostatnim należy odnieść się do art. 100 i 101 KK. Kumulatywnie orzekane środki karne mają charakter uzupełniający, są dopełnieniem kary. Potęgują one dolegliwość kary. Przesłanką orzekania kumulatywnego środka karnego jest spełnienie przesłanek typowych dla orzekania danego środka.
KK nie wyklucza możliwości łączenia środków karnych, jeżeli zachodzą warunki takiego orzeczenia oraz kumulacja środków karnych będzie uzasadniona.
Podstawą orzekania samoistnego orzekania jest odstąpienie od wymierzenia kary w myśl art. 59 KK, odstąpienie od wymierzenia kary w ramach nadzwyczajnego złagodzenia kary 60 § 7), odstąpienie od wymierzenia kary w myśl 61 § 1 KK, przypadki 343 § 1 KPK.
Pod względem obowiązywania w czasie można podzielić środki karne na:
Wymierne w czasie – terminowo, możliwe do orzeczenia na zawsze,
Orzekane na okres od roku do lat 10
Pozbawienie praw publicznych,
Zakaz wykonywania określonego zawodu, prowadzenia określonej działalności,
Zakaz wstępu do ośrodków gier i uczestnictwa w grach hazardowych,
Nakaz opuszczenia lokalu,
Orzekane na okres od roku do lat 15
Zakaz działalności związanej z wychowaniem, edukacją, leczeniem małoletnich lub z opieką nad nimi,
Orzekane na okres od dwóch do sześciu lat
Zakaz wstępu na imprezę masową
Orzekane na zawsze
?????
Doraźne – jednorazowo.
Przepadek
Nawiązka
Świadczenie pieniężne
Naprawienie krzywdy lub zadośćuczynienie.
Podanie wyroku do publicznej wiadomości,
Przypadki z 43 § 2 obowiązują od momentu uprawomocnienia się wyroku, ale nie biegnie przez okres pozbawienia wolności za inny czyn.
Środki karne mogą być uznane za wykonane po przedstawieniu przesłanek z art. 84 KK. Konieczny jest upływ powoli okresu, na jaki został orzeczony, lecz musi to być co najmniej jeden rok. Skazany w tym czasie musi przestrzegać porządku prawnego.
Pozbawienie praw publicznych określa art. 40 KK. To środek wiążący się napiętnowaniem sprawcy, którzy wobec swoje zachowanie dowiedli, iż są niegodni posiadania pewnych praw czy wyróżnień. Ma on charakter represyjny, ale ma elementy prewencyjne. Obejmuje ono utratę czynnego i biernego prawa wyborczego do organów władzy publicznej, samorządzie zawodowym, udziału w wymiarze sprawiedliwości, degradację, utratę orderów, odznaczeń i tytułów honorowych (nie dotyczy tych nadawanych przez państwa obce).