Wykonali : Kamila Trzepizur Paulina Najman Michał Gawęda

Metoda PNF

PNF - Prorioceptive Neuromuscular Facilitation (torowanie nerwowo-mięśniowe)

Czym jest metoda PNF?

PNF jest koncepcją posiadającą własną filozofię i zasady pracy z pacjentem. Podstawowym celem terapii jest praca nad funkcją, której chory potrzebuje. Siła mięśni, zakres ruchu - to, co jest ważne w tradycyjnym postępowaniu terapeutycznym, jest tylko środkiem do uzyskania celu jakim jest funkcja. Jakże często zapominamy o tym w naszej codziennej praktyce. Koncepcja ta zaleca postrzeganie chorego w sposób całościowy, wykorzystując do terapii silne i zdrowe regiony ciała. Umożliwia to pełne wykorzystanie rezerw tkwiących w organizmie, motywuje do dalszego działania, a co najważniejsze zapewnia bezbolesną pracę, bez traumatyzujących psychicznie i fizycznie doznań. Chory powinien być partnerem fizjoterapeuty, określającym zakres i granice działania. To on ustala cele terapii. Terapeuta ma w tym wypadku rolę doradczą. Dzięki takiemu podejściu chory nawet z dużą dysfunkcją zachowuje dobrą motywację i jest pozytywnie nastawiony do współpracy z terapeutą.

Jak wygląda usprawnianie pacjenta metodą PNF?

PNF proponuje ruchy naturalne, przebiegające trójpłaszczyznowo, zbliżone do aktywności dnia codziennego. Ruchy te prowadzone są wzdłuż skośnych (diagonalnych) - osi ruchu, które ze względu na swój przebieg stwarzają możliwość zaktywizowania największej ilości mięśni należących do tego samego łańcucha mięśniowego. Zgodnie ze skośnym przebiegiem większości mięśni szkieletowych za najważniejszą komponentę ruchu uważana jest rotacja. Warunkuje ona siłę i koordynację wykonywanego ruchu. Podczas ruchów stosuje się opór manualny. Opór jest modyfikowany stosownie do celów terapii i możliwości motorycznych ćwiczącego i nawet podczas jednego ruchu może ulegać zmianom w poszczególnych jego zakresach, najczęściej jest to tzw. opór prowadzący lub kierunkowy, w odróżnieniu do sił zewnętrznych utrudniających wykonanie zadania ruchowego, stosowanych m.in. w treningu siłowym. PNF wiele uwagi poświęca także kontroli motorycznej pacjenta, czyli interakcjom między stabilnością i mobilnością jego ciała, ze szczególnym uwzględnieniem pracy ekscentrycznej mięśni w warunkach grawitacji. Istotą metody PNF jest maksymalne pobudzenie ekstero i proprioreceptorów znajdujących się w ciele oraz różnych sfer kory mózgowej w celu ułatwienia (torowania) ruchu.

Historia metody PNF

Terapia PNF i jej korzenie sięgają wczesnych lat 1900, gdy Sir C. Sherrington rozpropagował model funkcjonowania systemu nerwowego człowieka. Na bazie owej koncepcji, dr Herman Kabat wysnuł konkluzje o miostatycznym odruchu rozciągania, a także o odwrotnym odruchu rozciągania. Był przekonany, że po połączeniu obu ruchów uzyska efekt terapeutyczny skuteczniejszy, niż przy tradycyjnym ruchu jednego stawu. Kabat rozpoczął więc poszukiwania wzorców motoryki dla celów fizjoterapeutycznych, głównie z myślą o osobach po polio.

Terapia metodą PNF silnie ewoluowała w następnych latach. Dążąc do znalezienia określonych sposobów terapii swych pacjentów, H. Kabat założył Instytut Medyczny Keisera-Kabata w Waszyngtonie, a do 1952 posiadał kolejne dwa ośrodki w Kalifornii. Zaproponował kooperację fizjoterapeutkom Maggie Knott oraz Dorothy Voss. Terapia metodą PNF została przez nie wykorzystana w Kalifornii we wszystkich rodzajach ćwiczeń terapeutycznych. Maggie Knott i Dorothy Voss już w 1951 podczas warsztatów fizjoterapeutycznych prezentowały techniki leżące u podstaw nowej metody.

Maggie Knott zaproszono także do współpracy w Szwajcarii, gdzie w latach 1973-77 zrealizowano pierwsze europejskie kursy terapii metodą PNF. W 1979 S. Adler rozpoczęła prowadzenie kursów PNF, w tym dla instruktorów PNF. Niemniej jednak, był to zaledwie początek sukcesów terapii PNF, bo już pod koniec lat 70-ych ćwiczenia PNF zaczęto używać nie tylko w gabinetach rehabilitacyjnych, ale również w sporcie przez trenerów i fizjoterapeutów, samych sportowców, jak również inne zdrowe osoby.

Wskazania do leczenia metodą PNF:

Neurologiczne:

• przebyte incydenty naczyniowe Ośrodkowego Układu Nerwowego w postaci udarów niedokrwiennych oraz krwotocznych mózgu

• wszelkie choroby powodujące zaburzenia w utrzymywaniu równowagi

• wszelkie choroby powodujące upośledzenie stereotypu chodu

• stwardnienie rozsiane (SM)

• choroba Parkinsona.

Ortopedyczne:

• pacjenci pooperacyjni, u których występują zaburzenia funkcji mięśni w postaci deficytu masy oraz siły mięśniowej

• choroby mięśni szkieletowych (m.in. dystrofie, zaburzenia metaboliczne, zmiany zapalne)

• złamania tkanki kostnej

• uszkodzenia tkanek miękkich aparatu ruchu: mięśni, ścięgien, więzadeł, torebek stawowych

• zaburzenia tzw. propriocepcji jako następstwo doznanego urazu tkanek miękkich

• zaburzenia prawidłowej postawy - reedukacja posturalna

• bóle kręgosłupa segmentu szyjnego, piersiowego oraz lędźwiowo-krzyżowego

• neuralgie nerwu trójdzielnego oraz twarzowego

• zaburzenia funkcji wegetatywnych (oddychanie, połykanie, artykulacja)

• leczenie stawów hypermobilnych - stabilizacje stawów kręgosłupa oraz kończyn

• inne

• Uwzględnienie podczas planowania terapii potrzeb ruchowych i problemów zgłaszanych przez chorego, przynosi wiele korzyści i czyni z PNF metodę przyjazną dla pacjenta:

Korzyści z pracy z metodą PNF to:

• pozytywne rozpoczęcie terapii (z dala od faktycznego miejsca dysfunkcji) buduje w chorym, pomimo świadomości uszkodzenia, wiarę we własne siły i powodzenie ćwiczeń, stymulując do mobilizacji rezerw tkwiących w jego organizmie bez obawy o wystąpienie bólu

• jasno określone, osiągalne cele, wpływają na pełną świadomość pacjenta podczas zabiegu

• PNF znajduje funkcjonalne rozwiązania dla problemów ruchowych dnia codziennego pacjenta

• wyjaśniając zasady wykonywania poszczególnych aktywności, chroni pacjenta przed samoistną, patologiczną kompensacją

• uczy zmian pozycji oraz ruchów globalnych (np. poruszania się w obrębie łóżka, przesiadania się z wóżka na toaletę), jakie wszyscy wykonujemy w życiu codziennym

• ze względu na sumowanie się podczas terapii wielu bodźców odbieranych przez pacjenta, stanowi silną stymulację polisensoryczną (w ćwiczeniach aktywizowany jest wzrok, słuch, receptory dotyku, równowagi, czucia głębokiego i wiele innych)

• metoda przyjazna dla pacjenta - oparta na bezbolesnej pracy, wykorzystującej silne odcinki ciała i umiejętości chorego do ułatwiania reedukacji utraconych funkcji

• wysoki poziom bezpieczeństwa terapii wynikający z integracji zabiegu z diagnostyką

• możliwość pracy z chorym na każdym poziomie dysfunkcji - zabezpieczenie terapią wszelkich funkcji od ruchowych do wegetatywnych

• wysoki poziom edukacji pacjenta, oparty na współuczestnictwie w planowaniu terapii oraz kontynuacji ćwiczeń w formie programu domowego

• niewielkie wymagania sprzętowe

• duża efektywność prowadzonej terapii, wynikająca z dokładnej analizy problemu i ukierunkowanych działań.

TECHNIKI STOSOWANE W KONCEPCJI PNF
CELE :
- torowanie funkcjonalnego ruchu;
- wzmacnianie mięśni;
- regulacja napięcia mięśniowego;
- rozluźnienie mięśni;
- zwiększenie zakresu ruchu;
- redukcja bólu;
- poprawa wytrzymałości mięśni;
- dopasowanie się do indywidualnych potrzeb pacjenta;
- nauczanie pacjenta ruchu, pozycji;
- trening funkcji.

PODZIAŁ TECHNIK STOSOWANYCH W PNF
1.Techniki agonistyczne – praca tylko z agonistą
- rytmiczne pobudzanie ruchu;
- kombinacja skurczów izotonicznych;
- odtwarzanie ruchu;
- ponawiany stretch na początku ruchu;
- ponawiany stretch w czasie ruchu.
2. Techniki antagonistyczne- praca z agonistą i antagonistą
- dynamiczna zwrotność ciągła;
- stabilizacja zwrotna;
- rytmiczna stabilizacja.
3.Techniki rozluźniające
- trzymaj – rozluźnij;
- napnij – rozluźnij;

Bibliografia: www.fizjoterapia.pl, metodapnf.wordpress.com/terapia-pnf/