Krótkowzroczność, inaczej miopia, polega na tym, że osobą z taką wadą wzroku widzi dobrze przedmioty znajdujące się blisko, ale zamazane widzi te, które znajdują się dalej. Spowodowane może to być tym, że oko jest za długie, lub rogówka może być zakrzywiona. Wówczas promienie wpadające do oka nadmiernie się zakrzywiają i ogniskują się przed siatkówką, zamiast na siatkówce. Krótkowzroczność rozwija się zwykle w dzieciństwie z wiekiem się pogłębia, jednak po osiągnięciu wieku dojrzałego stabilizuje się. Niektórzy specjaliści uważają, że miopia jest dziedziczna. Korekta tej wady polega na dobraniu odpowiednich soczewek rozpraszających lub okularów, ale można też leczyć miopię spowalniając jej rozwój lub całkowicie go hamując. Jedną z metod jest noszenie soczewek ortokorekcyjnych, które nosi się w nocy i zdejmuje rano. Zmieniają one krzywiznę gałki ocznej i pozwalają widzieć ostro na każdą odległość. Można też zmodyfikować krzywiznę rogówki laserowo (laser spłaszcza rogówkę).

Dalekowzroczność, czy nadwzroczność to wada, przy której osoba na nią cierpiąca niewyraźnie widzi przedmioty znajdujące się blisko. Mamy z nią do czynienia, gdy rogówka jest zbyt płaska, lub gdy oko jest zbyt krótkie. Wpadające do oka promienie świetlne, zamiast skupić się na, skupiają się za siatkówką. Dalekowzroczność to wada, z którą ludzie się rodzą, a na jej występowanie mają wpływ czynniki dziedziczne. Wada może być korygowana poprzez dobranie odpowiednich okularów lub soczewek skupiających. Leczyć można ją laserowo poprzez uwypuklenie rogówki. Jeśli natomiast wada ta nie będzie leczona ani korygowana może doprowadzić do zeza. Jest to spowodowane tym, że dalekowidz ma stale napięte mięśnie oczne, ponieważ inaczej nie widzi ostro przedmiotów leżących dalej, a tym bardziej przedmiotów znajdujących się bliżej.

Astygmatyzm polega na tym, że osoba z tą wadą widzi niewyraźnie bez względu na odległość obserwowanego przedmiotu. Jest to spowodowane tym, że rogówka ma nieprawidłowy kształt, w związku z czym, promienie wpadające do oka skupiają się w kilku miejscach, a nie tylko na siatkówce. Astygmatyzm jest zazwyczaj wrodzony, jednak można go nabyć w wyniku urazu mechanicznego oka, po przeszczepie rogówki, lub po operacji usuwania zaćmy starszą metodą niż stosowana obecnie. Astygmatyzm najczęściej spotykany, tzw. regularny, koryguje się okularami ze szkłami cylindrycznymi lub soczewkami torycznymi. Natomiast w przypadku astygmatyzmu nieregularnego, czyli, gdy rogówka ma nierówne sklepienie najlepszym rozwiązaniem jest korekcja laserowa, która wyrównuje powierzchnię rogówki, tym samym poprawiając ostrość widzenia.

Daltonizm, odmiana ślepoty barw polega na tym, że u osób z tym zaburzeniem czopki zielone lub czerwone w oku w ogóle nie działają. Wada ta jest zazwyczaj wadą wrodzoną, uwarunkowaną genetycznie, ale można ją też nabyć, np. w wyniku uszkodzenia siatkówki, lub po stosowaniu niektórych leków. Daltonizm wrodzony znacznie częściej występuje u mężczyzn, zaś sporadycznie u kobiet. Tej wady nie da się korygować. Jedynie u osób cierpiących na daltonizm częściowy, czyli wadliwe działanie czopków można go skorygować poprzez dobranie odpowiednich soczewek, które posiadają specjalną warstwę zmieniającą wiązkę promieni świetlnych padających na siatkówkę. Dzięki temu osoby cierpiące na daltonizm są w stanie prawidłowo rozróżniać barwy. Daltoniści są poszkodowani w praktycznie każdej dziedzinie życia, ponadto nie mogą wykonywać ponad 150 zawodów, m.in. kierowcy, pilota, maszynisty.

Jaskra to choroba, która uszkadza nerw wzrokowy, co najczęściej prowadzi do ślepoty. Najczęstszą przyczyną tej choroby jest wysokie ciśnienie wewnątrz gałki ocznej. Początkowo rozwija się ona bezobjawowo. Atakuje nagle, czemu towarzyszą silny ból oka, głowy, brzucha, nudności, zaburzenia pracy serca. Atak jaskry często jest mylony z migreną, dlatego w wielu przypadkach natychmiastowa pomoc okulisty, lub szybka operacja mogą uchronić przed nieodwracalnymi zmianami. Leczenie jaskry polega na stosowaniu leków ułatwiających swobodny przepływ cieczy w gałce ocznej, zmniejszając tym samym ciśnienie śródgałkowe. Należy również wystrzegać się zdenerwowania i zmartwień, bo zwiększa to ciśnienie w gałce.

Zaćma, inaczej katarakta to zmętnienie soczewki oka prowadzące do zniekształcenia widzenia, np. obraz zasnuty mgłą, wyblakłe kolory, dostrzeganie jedynie zarysu dużych przedmiotów, a także do ślepoty. Z chorobą tą można się urodzić, ale można ją także nabyć, np. w wyniku cukrzycy, czy nadmiernej ekspozycji na promienie rentgena, UV, podczerwień, jednak główną przyczyną zaćmy jest proces starzenia. Kataraktę leczy się wyłącznie chirurgicznie. Podczas tego zabiegu usuwa się zmętniałą soczewkę i wszczepia sztuczną.

Kurza ślepota, czy ślepota zmierzchowa polega na słabszym widzeniu w warunkach słabego oświetlenia. Związana jest z osłabieniem aktywności pręcików – światłoczułych receptorów odpowiadających za dostrzeganie kształtów i ruchu – w siatkówce oka. Kurza ślepota może być wrodzona, ale może też wystąpić z powodu braku witaminy A, diety ubogiej w β-karoten, zaćmy, czy krótkowzroczności znacznego stopnia. Leczenie tej choroby ogranicza się głównie do podawania witaminy A i E.

Abberacja sferyczna polega na tym, że promienie ogniskują się inaczej na środku soczewki, a inaczej na jej brzegach. W ten sposób powstają dwa ogniska, a odległość między nimi określa się mianem nasilenia aberracji sferycznej. Osoba, która cierpi na tę wadę widzi punkty świetlne o szerszych, nieregularnych kształtach, obrazy o rozmytych konturach i cierpi na brak ostrości całości pola widzenia. Aberrację sferyczną koryguje się odpowiednio dobranymi układami soczewek, często zbudowanych z różnych rodzajów szkła. Przeważnie stosuje się soczewki niesymetryczne.

Abberacja komatyczna to wada układu optycznego. Powstaje wtedy, kiedy strumień światła wychodzący z punktu położonego poza osią optyczną, przechodząc przez ten układ tworzy plamkę w kształcie przecinka lub komety. Zniekształcenie jest tym większe, im dalej od osi optycznej znajduje się źródło światła. Przyczyną może być niedokładne wykonanie układu optycznego, np. obiektywu aparatu. Komę koryguje się razem z aberracją sferyczną i polega to na dobraniu odpowiednich soczewek lub układów soczewek ułożonych symetrycznie wzglądem osi optycznej.

Aberracja chromatyczna polega na tym, że barwy o różnych długościach fali ogniskują się w innych miejscach soczewki. Przy załamaniu największe odchylenie wykazuje składnik fioletowy światła białego, a najmniejsze – czerwony. Dlatego odległość między ogniskami tych barw określa się mianem miary aberracji chromatycznej. Powoduje to powstawanie na obrazie barwnych otoczek zmniejszających ostrość obrazu. Aberracja ta występuje również w soczewce ludzkiego oka i powoduje powstawanie barwnych obwódek wokół ciemnych przedmiotów na jasnym tle. Wadę koryguje się poprzez dobór odpowiednich soczewek lub układu soczewek skupiających i rozpraszających, często też zbudowanych z różnych rodzajów szkła.

Akomodacja oka to dostosowywanie się oka do obserwacji przedmiotów z różnej odległości, poprzez zmianę kształtu soczewki wywołaną skurczem lub rozkurczem mięśni ciała rzęskowego, w wyniku czego zmienia się ogniskowa.

Bibliografia:

www.odzyskajwzrok.pl 01.03.13 r.

www.kontrolakrotkowzrocznosci.waw.pl 01.03.13 r.

www.natemat.pl 01.03.13 r.

www.biomedical.pl 01.03.13 r.

www.abczdrowie.pl 01.03.13 r.

www.poradnikzdrowie.pl 01.03.13 r.

www.jaskra.net.pl 01.03.13 r.

www.okulista.pl 04.03.13 r.

www.gazeta.pl 04.03.13 r

www.ckfoto.pl 05.03.13 r.

www.bryk.pl 05.03.13 r.

www.optyczne.pl 05.03.13 r.

Ewa Holak, Waldemar Lewiński, Małgorzata Łaszczyca, Grażyna Skirmuntt, Jolanta Walkiewicz „Biologia 2. Zakres rozszerzony”, Gdynia, Wydawnictwo Pedagogiczne OPERON Sp. z o.o. 2005 ISBN 978-83-7461-519-8

Anita Zalesińska

IIa