GERONTOLOGIA SPOŁECZNA Wykład 1

STAROŚĆ OPRESYJNA PONIEWAŻ KOŃCZY SIĘ ŚMIERCIĄ.

Zainteresowanie już w starożytności choć nadanie rangi samodzielnej dyscypliny naukowej nastąpiło w drugiej połowie XX wieku około 1956 roku pierwszy raz użyto nazwy gerontologia społeczna, ale jako określenie środowiskowych uwarunkowań starzenia się i starości.

Od zarania dziejów szukano sposobów aby oszukać czas i zachować młodość, każdy chce długo żyć, ale żeby długo żyć trzeba się w końcu zestarzeć. Mamy paradoks, bo oto dłuższe życie oznacza dłuższą starość. Starości się nie wyeliminuje. Środki na uchronienie się od starzenia wymyślano : złoto, oddech dziewcząt, hormon szympansa itp.

Starożytność reprezentowała różne poglądy na starość, które miały miejsce w obrębie różnych kultur:

• Egipskiej – szacunek, wiara, że dieta może doprowadzić do 100 lat należy uważać na pokarm – zajmowali się medycy;

• Azjatyckie – bardzo duży szacunek dla mądrości i doświadczeń życiowych. Medycy aby zachować zdrowie i urodę stosowali leki i wyciągi z roślin (ziołolecznictwo)zabezpieczyć nam długie życie w zgodzie z sobą i naturą.

Nowożytność przyjęła od starożytności zasadę bezpośredniego związku pomiędzy przebiegiem starości, a wcześniejszym życiem. Co dało teoretyczne podwaliny pod profilaktykę geriatryczną. Przebieg starzenia jest najbardziej indywidualną fazą życia.

Starzenie – dynamiczne.

Starość – etap życia statyczny. Cechy:

• Subiektywne – indywidualny sposób przeżywania starości według własnego programu;

• Obiektywne (zewnętrzne, obserwowalne) – muszą wystąpić u każdego starzejącego się i starego człowieka.

STAROŚĆ SPRZYJA CHOROBĄ, ALE NIE JEST CHOROBĄ.

DEMOGRAFIA PRZYCZYNY I SKUTKI

PRZYCZYNY STARZENIE SIĘ I STAROŚCI:

1. Wydłużenie ludzkiego życia;

2. Zmiana modelu rodziny głównie w obszarze jej dzietności( rodzi się coraz mniej dzieci):

• Aspekt ekonomiczny;

• Aspekt kulturowo – społeczny (wraz z narastaniem populacji seniorów w społeczeństwie wzrasta patologizowanie starości;

• Uwidacznianie się problemu ochrony życia i zdrowia seniorów;

• Przed społeczeństwem istnieje zadanie stworzenia prorodzinnego systemu opieki i wsparcia seniorów;

1. Zarobkowe migracje ludności

SKUTKI DEMOGRAFICZNEGO STARZENIA SIĘ I STAROŚCI:

1. Wymiar jednostkowy (indywidualny);

2. Wymiar społeczny

GERONTOLOGIA SPOŁECZNA Wykład 2

SPOŁECZNE SKUTKI STARZENIA SIĘ SPOŁECZEŃSTW:

• Nowa sylwetka opiekuna osoby starszej co powinien wiedzieć, umiejętności, kompetencje – uchronić osobę starszą przed jakąkolwiek formą wykorzystania;

• Czynnik ekonomiczny (całe społeczeństwo musi zapracować na socjalne zabezpieczenie starych;

• W zakresie zdrowia ( zapewnienie medyczne);

• Środowisko przyjazne seniorom.

SKUTKI JEDNOSTKOWE populacja seniorów:

• Polimorficzność (zróżnicowanie seniorów)jak dalece ta grupa jest zróżnicowana poziomem i rodzajem potrzeb. Potrzeby wyznaczają kierunki działań. 75 rok życia przyjęto jako rok, który dzieli na starość wczesną i późną.

60 – 75 – potrzeby aktywności, użyteczności.

AKTYWIZACJA SENIORÓW (aktywność i twórczość) SATYSFAKCJA:

• Aktywność społeczna seniorów formalna ( w obszarze instytucji) - kluby seniora, uniwersytety trzeciego wieku;

• Aktywność społeczna seniorów nieformalna – rodzina, środowisko lokalne;

• Aktywność społeczna seniorów samotnicza – czytelnictwo, refleksja nad życiem, własne hobby.

75 – 100 – potrzeby ponadpodmiotowe.

AKTYWIZACJA ŻYCIOWA GODNOŚĆ – DPS, hospicja, ZOL, mieszkania chronione, rodzinne DPS, ośrodki wsparcia dziennego.

Polimorficzność spowodowała periodyzacje podzielenia starości na podokresy. Wydzielenia starości etapów i przypisywania im potrzeb:

• 75 – 84 – wczesna starość ( wysoki poziom sprawności);

• 85 – 89 – późna starość (duże zróżnicowanie poziomów sprawności);

• 90 – długowieczność.

INNE CECHY POPULACJI SENIORÓW:

• Feminizacja starości (przeważają kobiety) wdowieństwo, pogorszenie się sytuacji materialnej, problemy natury egzystencjonalnej (samotność, osamotnienie);

• Singularyzacja starości (wzrost liczby gospodarstw jednoosobowych) sytuacja gdzie gospodarstwa seniorów najczęściej są prowadzone w pojedynkę;

• Ujawniają się różnice w przeżywaniu starości na linii miasto wieś na niekorzyść wsi.

GERONTOLOGIA SPOŁECZNA Wykład 3

AKTYWNOŚĆ LUDZI STARYCH JEJ UWARUNKOWANIA, FUNKCJE, RODZAJE.

Aktywność = jakość życia

Pozytywne starzenie się – dobrze i pozytywnie starzeje się ten, który pomimo ograniczeń i sytuacji negatywnych potrafi zachować status quo (odpowiadać na przeciwności losu).

Pomyślne starzenie się – jest korelowane z jakością życia. Całość sfery biospołecznej w swoim i innych odczuciu starzeją się pomyślnie. Realizowanie innych działań mających na celu starzenie satysfakcjonujące.

Aktywność seniorów ma charakter selektywny. Możemy proponować tylko te aktywności, które mieszczą się w ich psycho – intelektualno – fizycznych możliwościach (również w co wierzą) mieszczące się w ich wartościach emocjonalnych, duchowych, moralnych. Muszą być samodecydowalni, samoterowalni.

AKTYWNOŚĆ OSÓB STARSZYCH UWARUNKOWANA JEST ICH:

• Wykształceniem;

• Zainteresowaniami;

• Zawodem wykonywanym;

• Stanem zdrowia;

• Sytuacją materialną;

• Stanem rodzinnym.

Aktywność w psychologii postrzegana jest jako naturalny stan organizmu zmierzający do ciągłej regulacji pomiędzy nim, a światem.

Aktywność w pedagogice to dyspozycja osobowa, warunek prawidłowego rozwoju i funkcjonowania w świecie. Traktuje się jako warunek konieczny dla przebiegu i efektów szeroko pojmowanego wychowania. Podstawowy czynnik regulacji stosunków człowieka ze światem.

Aktywność określona jest jako forma działalności ludzkiej nakierowanej na zaspokojenie potrzeb indywidualnych i społecznych. Jest formą realizacji już wykształconych zainteresowań i potrzeb oraz źródłem nowych. Jest ona płaszczyzną porozumienia się ludzi poprzez przyjęte i preferowane wartości, normy, wzory zachowań. Daje możliwość poszerzenia starych i nawiązywania nowych kontaktów międzyludzkich, wzbogacając osoby aktywne o nowe doświadczenia ułatwiające ich społeczne funkcjonowanie angażując sferę percepcyjno – ekspresyjną staje się formą wyrażenia własnych myśli, dążeń i pragnień.

AKTYWNOŚĆ OKREŚLAMY TREŚCIAMI:

• Aktywność edukacyjna;

• Aktywność kulturalna;

• Aktywność samotnicza;

• Aktywność wolontaryjna (społeczna).

PODZIAŁ:

• Aktywność formalną;

• Aktywność nieformalną;

• Aktywność samotniczą.

Pietrasiński : „Każda aktywność każdego człowieka składa się z czynności podmiotowych i przedmiotowych”.

Podmiotowe działania to taki rodzaj czynności, których cel i efekt przynależy do podmiotu działającego ( ludzie robią to dla siebie).

Przedmiotowe działania to taki rodzaj czynności, których cel i efekt leży poza podmiotem działającego ( ludzie robią coś dla kogoś) np. wychowanie, kształcenie.

Style życia to systematyczne powtarzające się aktywności

DUALIZM W POSTRZEGANIU STARZENIA SIĘ:

• Starzenie się dobrze;

• Starzenie się źle.

Aktywność to działanie podejmowane przez podmiot podejmujący.

Aktywizacja to proces społeczny, który zmierza do nasycenia środowiska życia osób starszych różnorodnymi placówkami i instytucjami, które realizują określone formy działalności.

Aktywizacja to rodzaj mobilizowania, zachęcania do aktywności, działalności.

ZASADY AKTYWIZACJI ALAN WALKER (strategia):

1. Aktywizacja i aktywność ma być działaniem dobrostanem ludzi starszych i całego społeczeństwa;

2. Aktywizacja powinna dotyczyć wszystkich seniorów, również tych najstarszych;

3. Do działań aktywizacyjnych powinny być włączone działania profilaktyczne zapobiegające chorobom i niepełnosprawności;

4. Aktywizacja, której celem jest aktywne starzenie się powinno być kierowane do wszystkich ludzi także młodych, a jego realizacja powinna opierać się na międzypokoleniowej solidarności;

5. Powinna być zachowana równowaga między prawami osób starzejących się - do ochrony  socjalnej, ustawicznego kształcenia itp. - a zobowiązaniem ich do wysiłku, jakiego wymaga aktywność. Chodzi tu jednak o zachęty, a nie przymus aktywizowania się;

6. Działania aktywizujące muszą odwoływać się do zasady uczestnictwa i
   poszanowania autonomii człowieka;

7. Programy aktywizacji muszą respektować różnice narodowe i kulturowe.

W ŚRODOWISKU LOKALNYM MOŻEMY WYMIENIĆ KIERUNKI:

1. Aktywizacja jako wyraz troski państwa o człowieka starego jej zasady, kierunki określa ustawa o pomocy społecznej;

2. Aktywizacja życiowa osób niepełnosprawnych realizowane przez PFRON, które działania zmierzają do samodzielności i samowystarczalności;

3. Aktywizacja poprzez działania środowiskowe np. grupy samopomocowe, wolontariat, organizacje.

4. Aktywizacja poprzez całożyciową edukację ( uniwersytety trzeciego wieku, kluby seniora, kursy).

DYSKRYMINACJA ZE WZGLĘDU NA WIEK - to jest gorsze, niesprawiedliwe traktowanie ludzi ze względu na ich wiek. Może mieć charakter:

• Bezpośredni – zamierzone i zorganizowane działanie mające na celu ograniczenie lub zamknięcie dostępu do potrzeb i pozycji jaką chcą uzyskać;

• Pośredni – to sytuacja gdy pewne działanie ma wykluczające konsekwencje chociaż nie było to ich intencją.

DYSKRYMINACJA MA TEŻ WYMIAR:

• Normatywny – normy prawne ograniczają ludziom o określonym wieku dostęp do ważnych wartości i dóbr;

• Praktyczny – faktyczne nie poparte prawem utrudnienia dostępu.

PRZYCZYNY DYSKRYMINACJI:

• Negatywne stereotypy;

• Brak wiedzy na temat starzenia się i starości;

• Normy społeczne;

• Wadliwe funkcjonowanie systemu ochrony zdrowia;

• Zła sytuacja materialna;

• Zła organizacja przestrzeni architektonicznej;

• Cech starości – spadek funkcjonalności;

• Świadomościową – traktowani ich jak przezroczystych.