W 13 Pojęcia, pytanie z ćw,
I Rolnictwo i renta gruntowa
1.Renta gruntowa nie tylko w kapitalizmie. Występuje również we wcześniejszych formach społecznych, stanowiąc formę przywłaszczania przez właścicieli ziemi produktu dodatkowego, który powstaje w rolnictwie.
2.W rolnictwie pojawił się kapitał, którego zastosowanie stanowi podstawę wytwarzania wartości dodatkowej przez najemnych robotników rolnych. Jeśli istnieje prywatna własność ziemi to musi istnieć ekonomiczna forma jej realizacji-renta gruntowa, która przybiera postać opłaty za uzyskanie prawa na zastosowanie kapitału w rolnictwie. Tę opłatę muszą świadczyć na rzecz właścicieli gruntów rolnych kapitaliści dzierżawcy, ale żaden kapitalista nie zechce zaangażować swojego kapitału, jeżeli nie przyniesie przynajmniej zysku przeciętnego.
3.Renta gruntowna-nadwyżka wytworzona w rolnictwie wartość dodatkowa w rolnictwie ponad zysk przeciętny. Przywłaszczają tę opłatę właściciele ziemscy.
4.W kapitalizmie renta gruntowna nie jest jedyną formą w jakiej występuje produkt dodatkowy, bo obejmuje tylko część wartości dodatkowej po odliczeniu zysku przeciętnego. W ten sposób wyraża ona stosunek trzech klas występujących w rolnictwie(właścicieli ziemskich, kapitaliści dzierżawcy, robotnicy najemni).
Renta różniczkowa I-podobnie jak w innych dziedzinach, również w rolnictwie efektywność zastosowania kapitału jest różna i nie zależy do wyłącznie od stosowanych technik, ale głównie zależy od różnic naturalnej urodzajności gleby oraz od różnic w położeniu gospodarstw w stosunku do rynków zbytu, jednak ograniczenie areau ziemi, powoduje, że społeczeństwo akceptuje również te nakłady pracy, które wydatkowane są na gruntach gorszych. By popyt na produkty rolne był zaspokojony, społeczeństwo musi akceptować nakłady pracy niezbędne w produkcji w warunkach najgorszych(najmniejsza urodzajność, najgorzej położone). Ten fakt, że wartość produktów rolnych określają nieprzeciętne warunki produkcji, ale najgorsze stanowi podstawę powstawania swoistego rodzaju zysku nadzwyczajnego u wszystkich producentów produkujących w warunkach lepszych. Zysk ten określa się mianem Renty różniczkowej.
| działki | Nakłady kapitału | Zysk przeciętny | Produkcja w kwintalach | Indywidualna cena produkcji | Indywidualna cena jednego kwintala | Społeczna cena produkcji 1 kwintala | Społ. Cena całej produkcji | ||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| A | 100 | 20% | 10 | 120 | 12(120/10) | 12 | 120 | ||
| B | 100 | 20% | 12 | 120 | 10(120/12) | 12 | 144 | ||
| c | 100 | 20% | 20 | 120 | 6(120/20) | 12 | 240 | ||
| Renta różniczkowa | |||||||||
| 8 | |||||||||
| 24 | |||||||||
| 120 |
Trzy działki-różna urodzajność, zastosowany taki sam kapitał. Przyjmujemy, że stopa zysku stanowi 20%
Społeczną wartość produktu określają nakłady w warunkach najgorszych.
Renta różniczkowa stanowi różnicę między indywidualną ceną produkcji na działkach lepszych i średnich, a społeczną ceną produkcji, którą określają warunki produkcji na działkach najgorszych. Renta różniczkowa powstaje niezależnie od istnienia prywatnej własności ziemi.
Renta różniczkowa II
Czynimy założenie, że na danej działce są dokonywane są kolejne nakłady kapitału. Powstaje możliwość osiągnięcia zysku nadzwyczajnego, który jest realizowany w postaci Renty różniczkowej II. Kapitaliści dzierżawcy do czasu wygaśnięcia umowy przekazują właścicielowi wyłącznie Rentę różniczkową I, a II zatrzymują sobie. Pamiętamy, że produkcyjność każdego kapitału jest coraz mniejsza. Dzierżawca gruntów lepszych może zwiększać wkłady kapitału nawet w warunkach malejącej jego produkcyjności, aż do chwili, kiedy indywidualna cena krańcowego przyrostu produkcji nie zrówna się ze społeczną ceną produkcji regulowaną przez najgorsze działki. Renta różniczkowa II jest swoistą odmianą Renty różniczkowej I. W obu wypadkach wysokość renty zależy od wysokości różnicy między indywidualną, a społeczną ceną produkcji, którą określają warunki wytwarzania na działkach najgorszych.
Renta absolutna
Dzierżawcy działek najgorszych mogą osiągnąć z realizacji wytworzonych produktów coś więcej niż zysk przeciętny. Tę nadwyżkę , którą dzierżawca wypłaca właścicielowi Marks nazywa Rentą absolutną. W PRZECIWIEŃSTWIE DO RENTY RÓŻNICZKOWEJ, RENTA ABSOLUTNA POWSTAJE NEIZALEŻNIE OD RÓŻNIC W NATURALNEJ URODZAJNOŚCI I POŁOŻENIA POSZCZEGÓLNYCH DZIAŁEK. Warunkiem jej istnienia jest monopol własności ziemi. Sama własność ziemi stworzyła rentę. Renta absolutna ulega likwidacji, gdy przestaje istnieć prywatna własność ziemi, bądź kiedy zanika możliwość wytwarzania w rolnictwie nadwyżki wartości dodatkowej ponad zysk przeciętny. W rolnictwie prywatna własność ziemi jest swoistą bariera dla przepływu kapitału do rolnictwa. Bariera ta polega na tym, że za prawa użytkowania ziemi trzeba płacić. Kapitaliści lokujący swe środki w rolnictwie muszą ponosić dodatkowe nakłady związane z uzyskaniem pozwolenia na użytkowanie ziemi. Zatem cena zbytu produktów rolnych musi zabezpieczyć realizację zysku przeciętnego na działkach najgorszych oraz nadwyżkę do pokrycia opłaty za prawo użytkowania tych działek.
Fakt występowania prywatnej formy władania ziemią decyduje o tym, że różnica między sumą wartości dodatkowej wytwarzanej przez robotników rolnych, a z realizowanym zyskiem przeciętnym osadza się w rolnictwie stanowiąc źródło absolutnej renty gruntowej.
Absolutna renta gruntowa jest więc nadwyżką wartości produktów rolnych ponad społeczną cenę ich produkcji.
Wg. Marksa wartość towaru równa się C+R+M
C-kapitał stały maszyny, V-kapitał zmienny, M-wartość dodatkowa
Renty różniczkowe-pojęcia na egzaminie, nic więcej.