DEMATOZY ENDOKRYNOGENNE U PSOW

Są to zaburzenia hormonalne cechujące się występowaniem zmian skórnych.

Cecha wspólną tych chorób dotyczącą skóry to:
-brak świądu
-pseudosymetryczne wyłysienia
-brak wykwitów skórnych
-zmiana barwy skóry

Zaburzenia hormonalne występujące u psów- predyspozycje wiekowe

0-1 rok	1-5 lat	5-10 lat	> 10 lat
Cukrzyca dziedziczna	Niedoczynność tarczycy	Niedoczynność tarczycy	Moczówka prosta
Hiposomatotropizm	Hiperkalcemia w limfosarkomie	CukrzycA	Nadczynność kory nadnerczy
Hiperwitami-noza D		Nadczynność kory nadnerczy	Nadczynność przytarczyc
Nadczynność przytarczyc		Zaburzenia hormonów płciowych	Niedoczynność tarczycy

Niedoczynność tarczycy (hipotyreoza)
Jest to zespół objawów związanych z bezwzględnym lub względnym niedoborem hormonów tarczycy w komórkach i tkankach ustroju

Przyczyny zmniejszonego stężenia hormonów tarczycy w surowicy:
-Niedoczynność tarczycy
-Zmniejszona zawartość globulin (choroby wątroby, jelit, zespół nerczycowy)
-Leki (zmniejszające ilość białek - androgeny, glikokortykoidy, leki hamujące wiązanie hormonów- salicylany, furosemid)
-Wysokie stężenie jodków we krwi

Pierwotna (pierwszorzędowa) wywołana jest zmianami w samym gruczole tarczowym-80%
Wtórna jest objawem niedoczynności –
przysadki (niedoczynność drugorzędowa)
podwzgórza (niedoczynność trzeciorzędowa)

Przyczyny pierwszorzędowej hipotyreozy
Limfocytarne zapalenie tarczycy
Idiopatyczna dystrofia komórek pęcherzykowych tarczycy
Nowotworowa i infekcyjna destrukcja gruczołu
Deficyty jodu w pożywieniu

Przyczyny drugorzędowej hipotyreozy
-Guzy przysadki
-Wrodzona wtórna niedoczynność występująca łącznie z karłowatością przysadki

-Przyczyny trzeciorzędowej hipotyreozy
wrodzona

Obieg hormonów tarczycy
Związane z białkami osocza:
-Globulinami – 60%
-Proalbuminami – 17%
-Albuminami – 12%
T4 jest metabolicznie nieaktywna, aktywna T3

Rasy predysponowane
-Dobermany
-Charty afgańskie
-Teriery
-Boksery
-Spaniele
-Setery irlandzkie
-Labradory i golden retrievery
-Sznaucery miniatury

Objawy kliniczne hipotyreozy- dotyczące układu powłokowego
Włos łamliwy, bez połysku, odbarwiony, zatrzymany w rozwoju i obumierający przedwcześnie (telogen)
Wyłysienia obustronne, symetryczne rozpoczynające się od nasady ogona poprzez boki ciała-szczenięca okrywa włosowa
Atrofia i hiperkeratoza naskórka
Skóra przebarwiona, sucha, zimna, obrzękła
Obrzęk śluzowaty skóry na skutek kumulacji kwasu hialuronowego
Proliferacja fibroblastów i synteza kolagenu powoduje utratę elastyczności- krwiaki
Zaburzenia funkcji gruczołów łojowych (nadprodukcja)

Objawy kliniczne hipotyreozy c.d
Spadek aktywności psychofizycznej:
-ospałość, łatwość męczenia się
-niechęć do ruchu i tresury
-przyrosty masy ciała
-zaburzenia cieczki i niepłodność
-zanik libido samców

Objawy kliniczne hipotyreozy nie dotyczące skóry
Układ krążenia:
-bradykardia
-osłabienie słyszalności tonów sercowych
-arytmia systoliczna
-zakrzepica żył
-częste wybroczyny i wylewy krwawe

Układ trawienny:
-apetyt bez zmian
-przyrosty masy ciała
-zaburzenia perystaltyki jelit, obstrukcje

Wyniki badań biochemicznych
Poziom cholestrolu > 9,3 mmol/l w 75% przypadków
Poziom triglicerydów > 1,3 mmol/l w 50% przypadków

Normy poziomów t3, t4, i tsh we krwi

Parametr	Psy	Koty
tT4 - tyroksyna całkowita	13-52 nmol/l 1,5-4 µg/dl	13-48 nmol/l 15-60 ng/dl
fT4 - tyroksyna wolna	7-30 pmol/l 0,3-1,7 ng/dl	5-25 pmol/l
TSH Poziomy tT3 i tT4 są zależne od: -Pory roku – wyższe wartości jesienią i zimą niższe – wiosną i latem -Rasy psa – psy małych rasy (<10 kg) mają wartości wyższe niż dużych ras -Wieku – psy młodsze mają poziomy wyższe niż dorosłe i starsze Metoda Larssona Oznaczyć poziom fT4 i cholesterolu K= 0,7 x fT4 (pmol/l)– cholesterol (nmol/l) Interpretacja: K< - 4 hipotyreoza, -4<K> 1 eutyreoza, K>1 norma Leczenie hipotyreozy L-tyroksyna (Levotyroxine sodium-Eltroxin, Levoroxin, Eferox, Euthyrox) 10-30 µg/kg w dawce podzielonej 2 x dziennie – psy 20 µg/kg 1 x dziennie- koty	<0,4 ng/ml 2,7-7,9 ng/dl	Brak danych

Tyreotoksykoza

-Wzrost apetytu i pragnienia

-Wielomocz

-Tachykardia

-Zaburzenia psychomotoryczne-agresja

Nadczynność kory nadnerczy
(Syndrom Cushinga)
jest to zespół objawów wywołanych nadmiarem hormonów kory nadnerczy, głównie kortyzolu

Nadnercza

-Kora (część zewnętrzna):

warstwa kłębuszkowata- mineralokortykoidy (aldosteron)

warstwa pasmowata- glikokortykosteroidy

(kortyzol)

warstwa siateczkowata-androgeny

-Rdzeń (część wewnętrzna): katecholaminy (adrenalina i noradrenalina)

Przyczyny wysokiego poziomu kortyzolu we krwi

-Aktywne guzy nadnerczy (10%)- pierwotna nadczynność kory nadnerczy

-Zwiększona produkcja ACTH przez przysadkę (90%)- wtórna nadczynność kory nadnerczy

-Egzogenne glikokortykosteroidy – jatrogenny syndrom Cushinga

Predyspozycje do nadczynności kory nadnerczy

-Wiek: 7-12 lat

-Częściej samice niż samce

-Rasy: jamnik, bokser, pudel miniaturowy, boston terrier

Objawy kliniczne dotyczące skóry

-Pseudosymetryczne, obustronne wyłysienia

-Włos w fazie telogenu

-Utrata elastyczności skóry (zanik włókien kolagenowych i elastycznych)

-Odbarwienie skóry w miejscach bezwłosych

-Atrofia skóry- skóra pergaminowo cienka, sucha, rozstępy, zaskórniki, widoczne naczynia krwionośne, wybroczyny

-Zanik naskórka

-Zwapnienia skóry

Objawy kliniczne nie dotyczące skóry

-Obwisły brzuch będący efektem zwiotczenia mięśni gładkich i zanikiem mięśni szkieletowych

-Hepatomegalia

-PU/PD

-Osłabienie mięśniowe, spadek aktywności psychomotorycznej, stany letargiczne

Badania laboratoryjne

-Hematologiczne:

Eozynopenia poniżej 300/mm³ w 90%

Limfopenia poniżej 1000/mm³ w 75%

Leukocytoza >10x 10⁹/l

-Biochemiczne:

Glukoza > 7 mmol/l

AlaT ↑, AspAT ↑

tT4 ↓

AP ↑

Leczenie nadczynności kory nadnerczy psów II – rzędowej

-Op-DDD mitotan (Lysodren): 25-50 mg/kg m.c /dzień doustnie aż do nasycenia tj.10-21 dni. Dawka podtrzymująca 1x w tyg 25-50 mg/kg m.c

-Ketokonazol: 5 mg/kg m.c./ 2 x dziennie doustnie przez 7 dni, a potem 10-15 mg/kg m.c/2 x dziennie

-Vetoryl (trilostan)– wg dawek producenta

-Leczenie hepatopatii (ornityna, metionina, fosfolipidy, witC, z grupy B

Dermatozy wywołane zaburzeniami hormonów płciowych

-Samice: hiperestrogenizm i dermatozy reaktywne na podaż estrogenów

-Samce: guzy jąder (guz z komórek Sertoliego) hiperprogesteronizm, hiperandrogenizm,

dermatozy reaktywne na: kastrację, podaż testosteronu

Hiperestrogenizm samic (typ I)

-Występowanie: suki z cystami jajnikowymi i hormonalnie czynnymi guzami jajnika

Objawy kliniczne - skórne:

-obustronne pseudosymetryczne wyłysienia okolicy krocza rozprzestrzeniające się na uda, podbrzusze, pachwiny

-Włos puchowy, bez połysku, przerzedzony

-Łojotok i świąd skóry

Objawy kliniczne:

-powiększenie i hiperpigmentacja sutków

-zaburzenia cyklu płciowego- przedłużona ruja, ciąże urojone, nieregularne cykle, mlekotok

Leczenie:
- owariohisterektomia
- zaprzestanie podaży estrogenów
- leczenie objawowe

Dermatozy reaktywne na podaż estrogenów

-Występowanie: suki z zaburzeniami cyklu płciowego lub przedwcześnie kastrowane

Objawy kliniczne- skórne:

-pseudosymetryczne obustronne wyłysienia w okolicy krocza, brzucha, klatki piersiowej, szyi, uszu

-Szczenięca okrywa włosowa

-Skóra sucha,blada, brak świądu

Dermatozy reaktywne na podaż estrogenów

-Sutki i srom niedorozwinięta

-Nietrzymanie moczu

Dermatozy reaktywne na podaż estrogenów- leczenie

-Samice po owariohisterektomii:

-estradiol 0,1-1 mg/zwierzę, codziennie 3 tygodnie

Przerwa 1 tydzień

3 tygodnie

-Trombocytopenia, leukopenia, niedokrwistość

Guz komórek Sertoliego- hipogonadyzm

-Występowanie: wnętrostwo lub anorchia

Objawy kliniczne:

- obustronne, pseudosymetryczne wyłysienia w tylnej części ud, krocza, pachwin, boków ciała i szyi

Objawy

-Wyłysienia w okolicy szyi, brzucha kończyn miednicznych

-Okolica krocza i moszny przebarwiona, nadmiernie zrogowaciała, z czasem ulega zliszajowaceniu

-Ginekomastia i obwisły napletek

-Spadek libido

-Posmutnienie, stany letargiczne

-Brak spermatogenezy

Rozpoznanie

-Badanie kliniczne

-Biopsja skóry

-Oznaczenie poziomu estradiolu w surowicy (przekracza 40% normy)

-Rtg, USG

-Laparotomia

Leczenie

-Kastracja

-włos odrasta po 3-6 tyg,

-inne objawy kliniczne mijają po 3-6 miesiącach