CZĘŚĆ TEORETYCZNA
FUNKCJE KRWI:
Transport (przemieszczanie wraz z krwią):
Tlenu z płuc do tkanek
Dwutlenku węgla z tkanek do płuc
Substratów energetycznych do tkanek
Substratów budulcowych do tkanek
Produktów przemiany materii z tkanek do nerek, wątroby
Hormonów i witamin
Magazynowanie (stała obecność we krwi):
Hormony tarczycy i steroidowe po związaniu z białkami osocza
Wyrównywanie (funkcja homeostatyczna):
Ciśnienia osmotycznego we wszystkich tkankach
Stężenia jonów wodorowych we wszystkich tkankach, a tym samym wyrównanie pH
Różnicy temperatur między tkankami (utrzymywanie względnie stałej temperatury wew.)
Ochrona (funkcja obronna):
Tworzy zaporę przed inwazją drobnoustrojów chorobotwórczych
Eliminuje substancje obce dzięki przeciwciałom
Pomaga utrzymać ciągłość śródbłonka naczyniowego (homeostaza)
WŁAŚCIWOŚCI KRWI:
Płynna tkanka łączna organizmu; krąży w układzie zamkniętym
Jej całkowita objętość to około 7-8% masy ciała, co dla osoby dorosłej o masie ciała 70kg stanowi ok. 4,9-5,6 litra krwi.
Zabarwienie czerwone
Utrzymana należne ciśnienie osmotyczne (200-310)
Określona lepkość (4x większa od lepkości wody; wyższa temperatura- mniejsza lepkość)
Odczyn lekko zasadowy pH 7,35-7,45
Krew jako tkanka cały czas musi przemieszczać się w łożysku naczyń krwionośnych, dyfundują tylko jej składowe, np. tlen
Skład krwi:
elementy upostaciowane (morfotyczne) 45%: erytrocyty (ok. 46-5,4 miliona na 1mm³ krwi), leukocyty ( 4-10 tysięcy na 1mm³krwi), trombocyty (ok. 140-440 tys. Na 1mm³ krwi)
elementy nieupostaciowane (składniki osocza krwi) 55% : roztwór osocza w 90% objętości stanowi woda, reszta to składniki nieorganiczne (Na⁺, K⁺, Ca⁺, Mg⁺, Cl⁻, HCO⁻₃, PO³⁻₄, SO²⁻₄) oraz składniki organiczne (białka osocza- albuminy, globuliny, fibrynogen, lipidy osocza- cholesterol, hormony steroidowe, chylomikrony, wolne kwasy tłuszczowe, składniki pozabiałkowe- glukoza, aminokwasy, mocznik, amoniak, kreatynina)
Wskaźnik hematokrytu- Hct stosunek objętości masy elementów morfotycznych krwi do całkowitej objętości krwi wyrażony w procentach; zasadniczo jest wykładnikiem funkcji układu krwiotwórczego ale również może obrazować zmiany objętości osocza spowodowane, np. odwodnieniem, wymiotami, biegunką. Wartości referencyjne hematokrytu: 42-50% dla mężczyzn i 36-45%dla kobiet.
Obniżona wartość hematokrytu może wskazywać na obniżoną zawartość erytrocytów we krwi (anemia) lub podwyższoną zawartość osocza- nadmierne nawodnienie krwi, natomiast podwyższona wartość Hct- obniżoną zawartość osocza- odwodnienie organizmu.
Podwyższona zawartość hematokrytu może sugerować nienaturalnie wysoką ilość erytrocytów mogących doprowadzić do bardzo niebezpiecznego dla czynności krążenia zagęszczenia krwi.
Odczyn Biernackiego= wskaźnik opadania krwinek- informacja o prędkości opadania krwinek w krwi wynaczynionej (informuje po jakim czasie krwinki mogą się oddzielać od osocza). Prędkość wynosi od 8do 12 mm/godz.
Heparyna- powoduje, że krew traci zdolność krzepnięcia
HEMOGLOBINA
14g/dl u kobiet i 16g/dl u mężczyzn
MCV- objętość erytrocytów
MCH- średnia masa hemoglobiny w erytrocytach
MCHC- średnie stężenie hemoglobiny w krwince
Zbudowana z białka globiny i 4 cząsteczek hemu. Każda cząsteczka hemu połączona jest z 1 łańcuchem polipeptydowym.
Ma zdolność do nietrwałego przyłączania o₂ i powstaje związek oksyhemoglobina, która ma zdolność jego oddawania w tkankach, nie dochodzi do utleniania.
1g Hb= 1,34ml O₂ WSKAŹNIK POJEMNOŚCI TLENOWEJ KRWI. Pojemność tlenowa krwi wynosi 18,76 ml tlenu/ 100ml krwi
ERYTROCYTY
4,6-5,4miliona/ 1mm³ krwi
Bezjądrzaste komórki krwi,
Kształt dwuwklęsłego dysku
Pozbawione organelli komórkowych
Funkcje życiowe opierają na metabolizmie glikoli tycznym (w 95% glikolitycznym)
Ok. 34% masy erytrocytów stanowi zawarta w nich hemoglobina
Posiadają zdolność do zmiany kształtu bez zmiany objętości komórki, co umożliwia ich przepływ przez naczynia o średnicy mniejszej od ich własnej
Czasy życia ok. 120 dni, czas połowicznego rozpadu ok. 28 dni
Niszczone w śledzionie
LEUKOCYTY
Krwinki białe
Brak barwnika
Ilość 4-10 tys./1mm³krwi
Należą do nich granulocyty (obojętno-, zasado- kwasochłonne) i agranulocyty (limfocyty i monocyty)
Granulocyty obojętnochłonne- NEUTROFILE granulocyty o ziarnistościach cytoplazmatycznych obojętnochłonnych; jako postacie dojrzałe uwalniane są stale do krwi. Zasadnicza rolą neutrofilów jest udział w procesach odpornościowych organizmu. Średni czas krążenia we krwi wynosi 6-10godzin, następnie przechodzą do tkanek i nigdy już nie wracają do naczyń krwionośnych. Przechodzenie do tkanek jest procesem złożonym, zależnym od obecności receptorów adhezyjnych na błonie komórkowej śródbłonka. Zdolność do opuszczania łożyska krwionośnego i przechodzenia do tkanek nazywana jest diapedezą. W tkankach neutrofile przebywają kilka dni, mogąc kierować się w stronę ognisk zapalnych, ognisk rozmnażania się bakterii i martwych tkanek. Dzieje się tak za sprawa chemokin- substancji wytwarzanych przez uszkodzone lub zaktywizowane komórki. Zdolność do kierowania się w stronę chemokin nazywamy chemotaksją. Neutrofile posiadają zdolność do fagocytozy czyli pożerania bakterii, uszkodzonych komórek, pierwotniaków, grzybów a następnie trawienia ich w lizosomach za pomocą enzymów hydrolitycznych. Po dotarciu do ogniska zapalnego dochodzi do de granulacji i nasilenia się reakcji tzw. Oddychania wybuchowego z udziałem wolnych rodników tlenowych.
Granulocyty kwasochłonne- EOZYNOFILE granulocyty o ziarnistościach cytoplazmatycznych kwasochłonnych, wykazują te same właściwości diapedezy, chemotaksji i fagocytozy co neutrofile.
Granulocyty zasadochłonne- BAZOFILE granulocyty o ziarnistościach cytoplazmatycznych zasadochłonnych; główne nośniki heparyny i histaminy.
Monocyty- powstają w szpiku kostnym czerwonym w procesie monocytopoezy. Większośc monocytów osadzona jest na śródbłonku naczyń stanowiących pulę monocytów przyściennych.
Limfocyty- powstają w procesie limfocytopoezy w tkankach limfoidalnych centralnych (szpik kostny, grasica) i tkankach limfoidalnych obwodowych (węzły chłonne, grudki chłonne błon śluzowych, śledziona). Limfocyty krążąc między tkankami ukł. Limfoidalnego, dzielą się i dojrzewają, zmieniając swoje właściwości. Limfocyty B i T są zdolne do reagowania ze swoistymi dla nich antygenami. Limfocyty powstające w tkankach limfoidalnych obwodowych są przeważnie komórkami namnażającymi się pod wpływem zetknięcia z antygenami. Są to gł. Kom. Pamięci, krążące między krwią obwodową a obwodowymi narządami limfoidalnymi.
Limfocyty B- szpikozależne, uczestniczą w odp. Immunologicznej typu humoralnego.
Limfocyty T- grasico zależne, uczestniczą w odp. Immunologicznej typu komórkowego
Limfocyty Th- stymulują Limfocyty B do wytwarzania immunologlobulin, aktywują makrofagi i pozostałe Limfocyty T
Limfocyty Tc- niszczą komórki i mikroorganizmy w sposób bezpośredni za pomocą uwalnianych białek zwanych perforynami. Białka te niszczą otoczkę komórki atakowanej, następuje uwolnienie substancji cytotoksycznych powodujących lizę komórki docelowej.
Limfocyty s- regulują czynność Limfocytów Th i Tc prowadząc do zachowania równowagi między czynnością jednych i drugich
Limfocyty NK- naturalni niszczyciele wykazują aktywność cytotoksyczną niszcząc komórki, w których rozwijają się wirusy i komórki nowotworowe.
TROMBOCYTY
Płytki krwi
Wytwarzane w szpiku kostnym czerwonym w procesie trombocytopoezy
Są fragmentami cytoplazmy megakariocytów, która oderwała się od nich w wyniku ich dojrzewania.
Najmniejsze elementy morfotyczne krwi
Występują w ilości 140-440tys. /1mm³ krwi.
Krążą we krwi 8-10dni
Zasadnicza ich funkcja jest udział w homeostazie. W miejscu uszkodzenia śródbłonka naczyniowego trombocyty przylepiają się tworząc czop.
Homeostaza obejmuje szereg procesów warunkujących zdolność do utrzymania krwi w łożysku naczyniowym i zachowania ciągłości śródbłonka naczyń krwionośnych. W procesach tych główna rola przypada:
Właściwościom samych naczyń krwionośnych, które w przypadku uszkodzenia ściany naczynia reagują skurczem mięśniówki naczyniowej w wyniku czego światło naczynia zwęża się i ulega zamknięciu
Trombocytom i tworzeniu się z nich czopu trombocytarnego
Czynnikom osoczowym krzepnięcia krwi powodującym zmianę jednego z białek osocza- fibrynogenu- na fibrynę, która wraz z czopem trombocytarnym tworzy skrzep krwi.
CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA ZDOLNOŚĆ HEMOGLOBINY DO WIĄZANIA SIĘ Z TLENEM
WYSYCENIE HEMOGLOBINY TLENEM-HbO₂Sat jest to stosunek zawartości oksyhemoglobiny do hemoglobiny całkowitej we krwi wyrażony w %.
Prężność tlenu (pO₂) wraz ze zwiększeniem prężności tlenu we krwi zwiększa się wysyceniem hemoglobiny tlenem.
Prężność dwutlenku węgla (pCO₂) zwiększenie prężności dwutlenku węgla we krwi zmniejsza stopień wysycenia Hb tlenem
Temperatura- wraz ze spadkiem temp. Krwi przy zachowaniu tej samej prężności tlenu zwiększa się wiązanie Hb z tlenem
pH- zmniejszenie pH we krwi spowodowane wzrostem stężenia wolnych jonów wodorowych zmniejsza stopień wysycenia Hb tlenem
2,3-difosfoglicerynian- syntetyzowany w erytrocycie w pobocznym torze glikoli tycznym w stężeniu 4,5mmol/l. odgrywa kluczową rolę w regulacji powinowactwa Hb do tlenu. Wzrost stężenia 2,3-DPG w erytrocycie zwiększa łączenie się tego związku z łańcuchami ß hemoglobiny i powinowactwo Hb do tlenu maleje. Zmniejsza to stopień wysycenia Hb tlenem ale zwiększa możliwości oddawania tlenu tkankom, przesuwając krzywą dysocjacji w prawo.
ERYTROPOEZA
Jest to proces powstawania krwinek czerwonych w układzie krwiotwórczym. W życiu płodowym erytrocyty wytwarzane są w śledzionie i wątrobie, a po urodzeniu proces ten odbywa się w szpiku kostnym czerwonym (jamy kości). Z komórek multipotencjalnych pni szpiku powstają komórki macierzyste ukierunkowane linii erytrocytów. Następnie zachodzi podział i zróżnicowanie się komórek i powstają: pro erytroblasty, erytroblasty zasadochłonne, polichromatofilne i ortochromatyczne. Te ostatnie przeciskają się pomiędzy komórkami tworzącymi ścianę szpikowych zatok żylnych pozostawiają piknotyczne jądra komórkowe w miąższu szpiku. W ten sposób tworzą się retykulocyty, które pozostając w szpikowych zatokach żylnych stanowią pulę rezerwy szpikowej. Stąd przechodzą do łożyska naczyniowego tworząc pulę komórek krążących. Z dojrzewających retykulocytów powstają w końcu erytrocyty.
ERYTROPOETYZNA
Jest zasadniczym czynnikiem wzrostowym, pobudzającym i stymulującym erytropoezę. EPO jest hormonem o budowie glikoproteinowej wytwarzanym w 85% w nerkach i 15% w wątrobie, przez komórki śródbłonka naczyń włosowatych. Gł. Bodźcem pobudzającym wytwarzanie i uwalnianie EPO jest spadek prężności tlenu we krwi tętniczej. Również aminy katecholowe działając przez ß- receptory adrenergiczne zwiększają wydzielanie EPO.
TRANSPORT TLENU I DWUTLENKU WĘGLA WE KRWI
Transport tlenu- tlen dyfundując z pęcherzyków płucnych do naczyń włosowatych okalających pęcherzyk zostaje bardzo krótko rozpuszczony w osoczu krwi na zasadzie rozpuszczalności fizycznej gazów w płynach. Cząsteczki tlenu rozpuszczone w osoczu natychmiast dyfundują do erytrocytów i wiążą się chemicznie z hemoglobiną. Dzięki dwuwartościowemu żelazu zawartemu w cząsteczce hemu w hemoglobinie, każdy hem może związać cząsteczkę dwuatomowego tlenu tworząc w ten sposób utlenowaną hemoglobinę, czyli oksyhemoglobinę.
Hb₄+4O₂ Hb₄O₈
Transport dwutlenku węgla- dwutlenek węgla dyfundujący z tkanek do krwi przepływającej przez naczynia włosowate rozpuszcza się na bardzo krótko na zasadzie rozpuszczalności fizycznej w osoczu, a stąd przenika do erytrocytów. Pod wpływem enzymu znajdującego się w cytoplazmie erytrocytów wchodzi w reakcję z wodą i powstaje kwas węglowy.
CO₂+H₂OH₂CO₃ H₂CO₃ H⁺+HCO⁻₃
Kwas węglowy dysocjuje na wolne jony wodorowe i aniony wodorowęglanowe. Jony wodorowe wiążą się z odtlenowaną hemoglobiną i ułatwiają dysocjacje tlenu, a jony H₂CO₃ dyfundują częściowo do osocza i w ten sposób transportowane są do płuc.
Część dwutlenku węgla łącząc się z grupami aminowymi aminokwasów, białek osocza, hemoglobiny tworzy karbaminiany. Większość karbaminianów tworzy się w erytrocytach po połączeniu się z dwutlenkiem węgla z grupami aminowymi hemoglobiny i powstaje karbaminohemoglobina.
CO₂+Hb-NH₂ Hb-NH-COO⁻+H⁺
Dwutlenek węgla łącząc się z aminokwasami końca N białek osocza tworzy odpowiednie karbaminiany w wyniku reakcji:
CO₂+R-NH₂ R=NH-COO⁻+H⁺
Z tkanek do płuc na drodze fizycznej jest transportowane ok. 6%CO₂. Pozostałe 94% transportowane jest w postaci związane chemicznie jako węglowodany i jako karbaminiany.
GRUPY KRWI
W skład błony powierzchniowej otoczki erytrocytów wchodzą struktury polisacharydowe nazywane antygenami. Ich obecność w błonie uwarunkowana jest genetycznie. Antygeny grupowe występują u ludzi z różną częstością i ich obecność lub brak jest powodem ogromnej liczby kombinacji fenotypowych erytrocytów. Przetoczenie erytrocytów z antygenem, którego biorca nie ma, naraża biorcę na wytwarzanie przeciwciał alogenicznych skierowanych do antygenu erytrocytów dawcy. Przeciwciała te niszczą przetoczone krwinki powodując ich zlepianie, co przy silnych reakcjach stanowić może bezpośrednie zagrożenie życia.
Grupa O nie posiada silnego antygenu.
Niewłaściwa transfuzja prowadzi do hemolizy
UKŁAD Rh- RHESUS
Największe znaczenie kliniczne ma antygen D, który wyróżnia się dużą siłą antygeniczną i częstością występowania. Osoby mające w otoczce erytrocytów antygeny D zaliczane są do Rh-dodatnich, a nie mające tego antygenu do Rh-ujemnych.
KRZEPNIĘCIE KRWI
Istota tego procesu jest wytworzenie skrzepu krwi powstającego w wyniku zmiany hydrofilnego fibrynogenu- czynnik I w hydrofobią fibrynę- czynnik Ia. W procesie tym bierze udział enzym trombina – czynnik IIa, która w osoczu występuje w postaci nieaktywnej protrombiny- czynnik II. W tworzeniu trombiny uczestniczy 13 czynników. Istnieją dwa mechanizmy aktywujące proces krzepnięcia krwi: zewnątrzpochodny i wewnątrzpochodny, które w rzeczywistości mogą przebiegać równocześnie. Różnią się one kilkoma początkowymi reakcjami kaskady procesu krzepnięcia krwi, a końcówka obu mechanizmów przebiega tak samo tworząc tzw. Drogę wspólną.
ODPO IMMUNOLOGICZNA- KOM I HUMO!!!!!!!!!!!!!!!!!!
BIAŁKA OSOCZA!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!