ODPOWIEDZIALNOŚĆ PORZĄDKOWA
Odpowiedzialność porządkowa polega na ponoszeniu ujemnych konsekwencji (osobistych, niekiedy majątkowych) w sytuacji naruszenia obowiązku przestrzegania porządku pracy. W ramach odpowiedzialności porządkowej pracodawca nie może dochodzić od pracownika ewentualnej szkody powstałej na skutek naruszenia porządku pracy.
I. PRZESŁANKI ODPOWIEDZIALNOŚCI
bezprawność zachowania polegająca na nieprzestrzeganiu :
ustalonej organizacji i porządku
przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy
przepisów przeciwpożarowych
przyjętego sposobu potwierdzania przybycia i obecności w pracy oraz usprawiedliwiania nieobecności
obowiązku zachowania trzeźwości
wina pracownika
II. RODZAJE KAR PORZĄDKOWYCH
niemajątkowe : 1. kara upomnienia, 2. kara nagany
majątkowe : kara pieniężna [z uwagi na szczególną dotkliwość tej kary k.p. przewiduje dodatkowe postanowienia dotyczące zasad jej wymierzania oraz przeznaczania wpływów z kar. Kara pieniężna za jedno przekroczenie, jak i za każdy dzień nieusprawiedliwionej nieobecności, nie może być wyższa od jednodniowego wynagrodzenia pracownika, a łącznie kary pieniężne nie mogą przewyższać dziesiątej części wynagrodzenia przypadającego pracownikowi do wypłaty, po dokonaniu potrąceń, o których mowa w art. 87 § 1 pkt 1-3].
Za każde przewinienie można wymierzyć karę niemajątkową.
Karę majątkową można wymierzyć tylko za :
nieprzestrzeganie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy
nieprzestrzeganie przepisów przeciwpożarowych
opuszczenie pracy bez usprawiedliwienia. [Szczegółowe zasady usprawiedliwiania nieobecności przez pracownika reguluje rozporządzenie MPiPS z dnia 15. V. 1996r. w sprawie sposobu usprawiedliwiania nieobecności w pracy oraz udzielania pracownikom zwolnień od pracy; Dz.U. Nr 60, poz.281].
stawienie się do pracy w stanie nietrzeźwości
spożywanie alkoholu w czasie pracy
III. TRYB WYMIERZANIA KAR PORZĄDKOWYCH
Kara może być zastosowana tylko po uprzednim wysłuchaniu pracownika. Jeżeli z powodu nieobecności w zakładzie pracy pracownik nie może być wysłuchany, bieg dwutygodniowego terminu na wymierzenie kary od powzięcia wiadomości o popełnieniu przekroczenia nie rozpoczyna się , a rozpoczęty ulega zawieszeniu do dnia stawienia się pracownika do pracy.
Pracownika należy zawiadomić o wymierzonej karze na piśmie. Wpiśmie należy:
wskazać rodzaj naruszenia obowiązków pracowniczych
wskazać datę dopuszczenia się tego naruszenia
poinformować pracownika o prawie zgłoszenia sprzeciwu i terminie jego wniesienia
Odpis tego zawiadomienia składa się do akt osobowych pracownika.
Przy stosowaniu kary należy w szczególności wziąć pod uwagę :
rodzaj naruszenia obowiązków pracowniczych
stopień winy pracownika
dotychczasowy stosunek pracownika do pracy
IV. SPRZECIW PRACOWNIKA OD ZASTOSOWANEJ KARY
jeżeli zastosowanie kary nastąpiło z naruszeniem przepisów prawa, pracownik może w ciągu 7 dni od dnia zawiadomienia go o ukaraniu wnieść sprzeciw.
uwzględnieniu lub odrzuceniu sprzeciwu decyduje pracodawca po rozpatrzeniu stanowiska reprezentującej pracownika zakładowej organizacji związkowej. Nieodrzucenie sprzeciwu w ciągu 14 dni od dnia jej wniesienia jest równoznaczne z uwzględnieniem sprzeciwu.
w razie uwzględnienia sprzeciwu wobec zastosowanej kary pieniężnej pracodawca jest obowiązany zwrócić pracownikowi równowartość kwoty tej kary.
V. ODWOŁANIE DO SĄDU
Pracownik, który wniósł sprzeciw , może w ciągu 14 dni od dnia zawiadomienia o odrzuceniu tego sprzeciwu wystąpić do sądu pracy o uchylenie zastosowanej wobec niego kary.
W razie uchylenia kary pieniężnej przez sąd pracy, pracodawca jest obowiązany zwrócić pracownikowi równowartość kwoty tej kary.
VI. ZATARCIE KARY PORZĄDKOWEJ
Karę uważa się za niebyłą , a odpis zawiadomienia o ukaraniu usuwa się z akt osobowych pracownika po roku nienagannej pracy. Zatarcie kary porządkowej następuje więc z mocy prawa z upływem roku nienagannej pracy. Pracodawca może z własnej inicjatywy lub na wniosek reprezentującej pracownika zakładowej organizacji związkowej, uznać karę za niebyłą przed upływem tego terminu.
ODPOWIEDZIALNOŚĆ DYSCYPLINARNA –wzmianka
Odpowiedzialność dyscyplinarna nie jest powszechnym rodzajem odpowiedzialności jaką ponoszą pracownicy. Nie dotyczy zatem ogółu pracowników, tak jak odpowiedzialność materialna lub porządkowa z kodeksu pracy.
Jest szczególnym rodzajem odpowiedzialności z tytułu naruszenia obowiązków wynikających ze stosunku pracy, a niekiedy dodatkowo i z tytułu uchybienia godności danego zawodu. Niekiedy zastępuje dla danych grup zawodowych powszechną odpowiedzialność porządkową, w niektórych wypadkach przepisy przewidują obok odpowiedzialności porządkowej odpowiedzialność dyscyplinarną.
Regulacja odpowiedzialności dyscyplinarnej nie wynika z przepisów kodeksu pracy, a z przepisów szczególnych normujących wykonywanie danego zawodu (z tzw. pragmatyk służbowych). Pragmatyki służbowe regulują odpowiedzialność dyscyplinarną każda odrębnie. Trudno więc o jeden wzorzec odpowiedzialności dyscyplinarnej. Z pośród rozmaicie uregulowanych reguł odpowiedzialności dyscyplinarnej można wyłonić kilka zasad wspólnych.
odpowiedzialność dyscyplinarna regulowana jest w przepisach szczególnych dotyczących wykonywania danego zawodu (nauczyciel, lekarz) lub świadczenia pracy w odpowiednim organie władzy (urzędnicy państwowi, samorządowi, członkowie korpusu służby cywilnej)
przesłanką odpowiedzialności dyscyplinarnej jest przede wszystkim naruszenie obowiązków pracownika, dodatkowo może nią być postępowanie sprzeczne z zasadami etyki i deontologii zawodowej
odpowiedzialność dyscyplinarna polega na wymierzeniu jednej z kar przewidzianych w pragmatyce służbowej
postępowanie dyscyplinarne toczy się przed komisją dyscyplinarną lub sądem dyscyplinarnym. Postępowanie jest dwuinstancyjne. Pracownikowi służy prawo do korzystania z pomocy obrońcy.
W toku postępowania dyscyplinarnego pracownik może zostać zawieszony w pełnieniu obowiązków. Z zawieszeniem pełnienia obowiązków lub prawa wykonywania zawodu może wiązać się ograniczenie w prawie do wynagrodzenia.
Od decyzji komisji dyscyplinarnej lub sądu dyscyplinarnego przysługuje na ogół odwołanie do sądu powszechnego lub sądu administracyjnego.