AFGANISTAN WRAZ Z WOJNĄ RADZIECKO – AFGAŃSKĄ

Wojna radziecka-afgańska 1979-1989

Przebieg:

• Wkroczenie wojsk sowieckich rozpoczęło wojnę partyzantów afgańskich(modżahedinów) z armią rządową i sowieckim korpusem interwencyjnym

• Spustoszenie krauj i ucieczka ludności cywilnej do Pakistanu i Iranu, gdzie były bazy szkoleniowe i zaopatrzeniowe modżahedinów

• Po dojściu do władzy Michaiła Gorbaczowa ZSRR zaczał wycofywać się z Afganistanu

• 15 II 1989 ostatnie oddziały interwencyjne opuściły Afganistan

Skutki:

• Klęska w wojnie przyczyniła sie w poważnym stopniu do rozpadu ZSRR

• Rozłam wśród modżahedinów

• Konflikty etniczne

• Podział Afganistanu na kilka stref kontroli z powodu rozpadu koalicji głównych ugrupowań modżahedinów

Problem talibów

Talibowie pojawili się w 1994, było to skrajnie fundamentalistycznie ugrupowanie muzułmańskie wywodzące się ze środowiska uczniów pakistańskich szkół koranicznych.

W 1996 zdobyli Kabul i ogłosili powstanie rządu Islamskiego Emiratu Afganistanu.(na czele mułła Mohhamad Omar) Rozpoczęła sie na nowo wojna domowa. Na opanowanych terenach talibowie tworzyli państwo wyznaniowe, ustanawiali własne prawa i przepisy. W 1998 roku ONZ nałożyło na Afganistan sankcje (min. Na dostawy broni) za odmowę wydania Usamy Ibn Ladina. Talibowie uznali sankcje za przejaw międzynarodowego spisku przeciw Afganistanowi i islamowi.

Problem modżahedinów

Rozłam wśród modżahedinów na ugrupowania sunnickie zdominowane przez Pasztunów i popierane przez Pakistan oraz na ugrupowania szyickie wspierane przez Iran

Inwazja amerykańska

Po zamachach z 11.IX.2001 i odmowie wydania przez talibów Ibn Ladina. Stany Zjednoczone wraz z sojusznikami z NATO i państwami UE rozpoczeły operacje zbrojną w Afganistanie. Dołączyły również Rosja, postsowieckie państwa Azji Środkowej. Rozbito siły talibów i Al-Kaidy. Powołano nowy rząd z premierem Hamidem Karzajem (w czerwcu 2002- prezydent). Wojny, klęski żywiołowe i sankcje ONZ zrujnowały gospodarkę.

AFRYKA- NATURA I SPECYFIKA KONFLIKTÓW

Afryka jawi się na mapie współczesnego świata jako region wyjątkowo niestabilny. W śród konfliktów wewnętrznych można wyróżnić dwa ich typy:

1. Konflikty o władzę, w ramach których strony rywalizują o kontrolę systemu politycznego i gospodarczego danego państwa (np. wojny domowe w Angoli, Liberii, Sierra Leone)

2. Konflikty o charakterze secesjonistycznym, w których strona rebeliancka stawia sobie za cel stworzenie własnego państwa z części terytorium państwa już istniejącego ( np. wojna biafrańska (Nigeria), Sudan)

Przyczyny konfliktów:

• Okres kolonializmu (Wlk. Brytania, Francja, Portugalia, Hiszpania, Włochy, Belgia)- ogromne znaczenie na wpływ i życie afrykańskich ludów i społeczeństw

• Sztucznie wyznaczone granice państw

• Zróżnicowanie etniczne (sprzeczności pomiędzy plemionami np. w Nigerii)

• Lokalne separatyzmy (odwoływanie się do prawa samostanowienia)

• Rozczłonkowanie etniczne ( poprzez kolonializm i tworzenie sztucznych granic)

• Spory graniczne( odmienne interpretacje zapisów umów granicznych)

• Czynniki gospodarcze ( „konflikty surowcowe”)

ANGOLA I NAMIBIA

Angola była kolonią portugalską

Organizacje wyzwoleńcze (walczyły przeciwko kolonizacji):

• Narodowy Ruch Wyzwolenia Angoli (FNLA)

• Ludowy Ruch Wyzwolenia Angoli (MPLA)

• Narodowy Związek na Rzecz Całkowitej Niepodległości Angoli (UNITA)

1974- Upadek władz autorytarnych w Portugalii- otwarcie drogi do dekolonizacji afrykańskich posiadłości.

11.11.1975- przyznanie niepodległości oraz warunki przekazania władzy ugrupowaniom. Ugrupowania te miały powołać rząd koalicyjny, jednak już w trakcie rokowań dochodziło między nimi do pierwszych starć.

Wojna domowa:

• Rozpoczęcie: lipiec 1975

• Koniec: 1991-formalnie zakończyło wojnę domową

• FNLA i UNITA (zawiązały sojusz z RPA) vs MPLA (pomoc od ZSRR)

• Zwycięstwo MPLA w pierwszym starciu z FNLA i UNITA

Skutki:

1. Zwycięstwo MPLA w wyborach na urząd prezydenta i do parlamentu= wycofanie się UNITA z procesu pokojowego i wznowienie w listopadzie wojny domowej

2. Zmiana stosunku opinii międzynarodowej w stosunku do UNITA- obarczono ją odpowiedzialnością za przedłużanie konfliktu (sankcje Rady ONZ w 1997 r.)

3. Powszechne uznanie legalności rządu MPLA

4. Śmierć lidera UNITA Jonasa Savimbiego= podpisanie 4.04.2002 porozumienia pokojowego. Zaprzestanie walk.

ARMENIA I AZERBEJDŻAN

Konflikt o Górski Karabach

Konflikt między Armenią a Azerbejdżanem sięga lat 20 XX w. Z powodu utworzenia na obszarze Azerbejdżanskiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej zamieszkałych przez Ormian utworzono Nagorno-Karabachski Obwód Autonomiczny. Pod koniec lat 80. XX wieku, w obliczu zbliżającego się upadku ZSRR, w Karabachu odżyły nadzieje na zjednoczenie z resztą Armenii. Chcąc je stłumić, azerskie władze formalnie zlikwidowały Nagorno-Karabachski Obwód Autonomiczny, ustanowiły jego blokadę ekonomiczną i przeprowadziły antyormiańskie pogromy w azerskich miastach, najbardziej krwawy w Sumgaicie. 

10 grudnia 1991 roku władze Górskiego Karabachu przeprowadziły referendum, w którym przygniatająca większość mieszkańców opowiedziała się za niezależnością. Azerska armia wkroczyła na teren Karabachu i przy wsparciu, w tym przy użyciu sprzętu stacjonującej na jej terenie Armii Radzieckiej, zdołała - w początkowym stadium działań zbrojnych - opanować znaczną cześć terytorium, jednak później została wyparta przez słabo uzbrojonych powstańców ormiańskich. 12 maja 1994 roku, gdy Ormianie kontrolowali już cały okręg autonomiczny, korytarz łączący go z Republiką Armenii oraz strefę bezpieczeństwa,

12 V 1994 w Biszkeku podpisane zostało zawieszenie broni. 23 czerwca 2006 na spotkaniu państw członkowskich Organizacji Konferencji Islamskiej w Baku przyjęto rezolucję wzywającą Armenię do natychmiastowego wycofania wojsk z Górskiego Karabachu. Gdy 2008 doszło do kolejnych incydentów prezydent Azerbejdżanu Ilham Alijew zagroził, że w razie potrzeby zajmie Górski Karabach siłą. Ma to znaczenie symboliczne i prestiżowe.

BAŁKANY – BOŚNIA I KOSOWO

Bośnia:

Strony konfliktu:

• Serbowie vs Muzułmanie

• Serbowie vs Chorwaci

• W mniejszej części Chorwaci vs Muzułamnie

Przyczyny konfliktu:

• Po uzyskaniu niepodległości 3.03.1992 r., grupy etniczne w Bośni i Hercegowinie opowiadały się za różnymi wizjami przyszłości państwa.

  • Muzułamanie chcieli zachować integralność

  • Większość Serbów i Chorwatów opowiadała się za przyłączeniem ich terenów do Jugosławii i Chorwacji

• Utworzenie przez Serbów Serbskiej Republiki Bih

• Utworzenie przez Chorwatów Republiki Chorwackiej Herceg-Bosna

Kosowo:

Strony konfliktu:

• Rząd Federalny

• Armia Wyzwolenia Kosowa (UCK) [ organizacja Albańczyków ]

Skutki ( jak się skończyło):

• Mnóstwo przeprowadzonych czystek etnicznych

• Kosowo od 1999 r. znajdowało się pod kuratelą ONZ

• NATO postanowiło zainterweniować, a USA zajęło się statusem Kosowa

• W 2008 r. Kosowo ogłosiło niepodległość

CHINY- TAJWAN

Miejsce i strony konfliktu:

• Chiny(Chińska Republika Ludowa)

• Tajwan (Republika Chińska)

Przyczyny:

• militarne naciski Chin na władze Tajwanu (najpoważniejszy atak miał miejsce w 1958 r.)

• w 2005 roku chiński parlament uchwalił ustawę antysecesyjną, zezwalającą na zaatakowanie Tajwanu, gdyby ten ogłosił niepodległość

• ludność Tajwanu opowiada się za suwerennością, którą prezydent chce ogłosić w 2008 roku

• obrona przez USA demokracji i legalnie wybranych władz na Tajwanie

Przebieg:

Po zwycięstwie rewolucji w Chinach na Tajwanie znaleźli schronienie przedstawiciele dawnej władzy. Czang Kaj-szek utworzył na Tajwanie Republikę Chińską, popieraną przez USA. Chińczycy nie uznają jej niepodległości. Wywierają naciski polityczne i militarne na rząd Tajwanu. Pomimo tych napięć postępowała współpraca obu państw w sferze gospodarczej.

Od 1.01.2002r.- Republika Chińska jest członkiem WTO

28.05.2008r.- przewodniczący tajwańskiej partii rządzącej spotkał się z chińskim przywódcą Hu Jintao- obaj politycy opowiedzieli się za pokojowymi relacjami między ChRL a Tajwanem. Zostało zapowiedziane przywrócenie połączeń lotniczych a także rozpoczęcie wymiany turystycznej.

FILIPNY

Historia:

• Wojna domowa na Filipinach jest konfliktem na tle religijnym. Muzułmanie kontra rząd Filipiński ( Filipiny zdominowane przez chrześcijan)

• Rozpoczął się pod koniec lat 60, po masakrze w Jabidah [ chrześcijanie wymordowali modlących się w meczecie muzułmanów.W listopadzie 2007, kiedy to osiągnięto kompromis w sprawie przebiegu granic muzułmańskiej autonomii na południu Filipin.

Przebieg:

• Walkę zbrojną rozpoczął MNLF ( Narodowy Front Wyzwolenia Moro ) utworzony w 1969

• W latach 1972-75 z powodzeniem prowadził walkę zbrojną, aż do 1976 kiedy to zawarł porozumienie z rządem w zamian za obietnicę autonomii.

• Jednakże 1977 po rozpadzie MNLF powstaje MILF ( Islamski Front Wyzwolenia Moro ) i wtedy działania zbrojne prowadzą obie organizacje.

• W 1987 władze stolicy obiecywały autonomię; MNLF zaakceptował ofertę, ale MILF odmówił i stał się wtedy największą organizacją zbrojną separatystów na Filipinach.

• 1996 rząd podpisuje z MNLF układ i w jego wyniku powołano do życia Autonomiczny Region. Oczywiście układu nie zaakceptował MILF.

• Niestety w 2001 żołnierze MNLF zbuntowali się i znów przystąpili do walki z rządem.

• W maju 2003 armia filipińska opanowała sytuację na wyspie Mindanao i niedługo potem nastąpiło formalne zwieszenie broni. Walki trwały jeszcze w latach 2005-2007, ale ostatecznie osiągnięto kompromis.

Skutki:

• Osiągnięcie kompromisu i możliwej autonomii dla muzułmanów

• Ponad 120 tysięcy ofiar

GRUZJA-ROSJA Konflikt gruzińsko-rosyjski

Po uzyskaniu niepodległości stosunki Gruzji i Rosji cały czas się rozluźniały i pogarszały.

Gruzja zarzucała Rosji wspieranie separatystów w Adżarii, Abchazji i Osetii Południowej, a Moskwa oskarżała Tibilisi o wspieranie separatystów czeczeńskich

Po rewolucji róż (2004) Rosja wprowadza sankcje na Gruzję (embargo na import towarów spożywczych, blokadę komunikacyjną i pocztową)

Zaostrzenie konfliktu w 2006 po zgłoszeniu przez Gruzję chęci przystąpienia do NATO

Od połowy 2008 starcia na granicy gruzińsko-osetyjskiej przeształciły się w stałą wymianę ognia pomędzy oddziałami osetyjskimi dowodzonymi przez Rosjan i siłami gruzińskimi

8 sierpnia gruzińskie wojska wkroczyły do Osetii Południowej i zniszczyły stolicę Cchinwali. Rosja odpowiedziała interwencją wosjkową, rozbiła oddziały gruzińskie.

15 sierpnia strony podpisały wynegocjowane przez UE i Stany Zjednoczone porozumienie o zawieszeniu broni

Skutki

Pomijająć sprawę integralności terytorialnej Gruzji, Abchazję i Osetię Południową pozostawiono pod kontrolą Rosji

Armii rosyjskiej przyznano prawo patrolowania przygranicznej "strefy buforowej" Gruzji.

Wykluczenie możliwości monitorowania sytuacji w kraju przez międzynarodowe siły pokojowe

Ograniczono dostep obserwatorów OBWE do Osetii Południowej

Osetia Południowa (niepodległość i kto uznał)

29 maja 1992 władze Osetii Południowej proklamowały jednostronnie niepodległość, ale nie została uznana przez parlament

W referendum 12 listopada 2006 mieszkańcy Osetii południowej opowiedzieli się za niepodległością ale wynik nie został uznany przez społeczność międzynarodową oprócz:

Państwa uznające niepodległość Osetii Południowej

•  Rosja – 26 sierpnia 2008

•  Nikaragua – 5 września 2008

•  Wenezuela– 10 września 2009

•  Nauru – 16 grudnia 2009

•  Tuvalu – 19 września 2011

Adżaria:

W 1991 r. Ogłosiła jednostronnie niepodległość. W latach 91-2004 rządzona przez Asłana Abaszydze.

Pod presją Tibilisi i mieszkańców republiki ustąpił ze stanowiska. Adżaria odzyskała status republiki autonomicznej Gruzji

INDIE- PAKISTAN

Przebieg:

• O problem kaszmirski toczono wojny w latach

  • 1947-1948 ( zakończona rozejmem podpisanym 1.01.1949 przyznającym część północno-zachodnią Pakistanowi, a południową-wschodnią Indiom)

  • 1965-1966 ( Pakistan bezskutecznie liczy na wsparcie kaszmirskich muzułmanów)

  • 1971-1972 ( także nie doszło do rozstrzygnięć)

  • Od 1989 trwają tam tam walki z powodu antyindyjskiego powstania w Kaszmirze.

Historia:

• Indie nigdy nie akceptowały podziału Kaszmiru, a Pakistan uznaje je za terytorium sporne.

• Zagrożenia nabrały nowej jakości kiedy w 1998 Indie i Pakistan przeprowadziły próbne eksplozje nuklearne.

• W 1999 państwa stanęły na krawędzi wojny, mimo że niewiele wcześniej podpisali deklarację z Lahore wprowadzającą dwustronne moratorium na próby nuklearne.

• W lipcu 2001 podczas szczytu w Agrze, nie doszło do żadnego porozumienia. Przez kolejne 2 lata ponownie dochodziło do walk.

• W 2003 roku doszło do zawieszenia broni w Kaszmirze, a w 2004 pierwsze oddziały wojsk indyjskich opuściły Kaszmir, niestety rozmowy ujawniły, że porozumienie jest niemożliwe.

• W latach 2005-2006 znów dochodziło do incydentów.

• W 2007 ministrowie spraw zagranicznym obu państw podpisali porozumienie , mające zmniejszyć prawdopodobieństwo nieumyślnego wywołania wojny jądrowej w regionie.

IRLANDIA PŁN.- IRA

Przyczyny:

• podział wyspy

• waśnie na tle religijnym (katolicy- Irlandia, protestanci- Anglia)

• dyskryminacja mniejszości katolickiej

Historia:

• IRA zwalczała administrację brytyjską i współpracujących z nią Irlandczyków.

• Kontynuowała akcje zbrojne nawet po wojnie domowej. Nic nie pomagało, IRA była nieugięta.

• W 1972 rząd brytyjski zniósł funkcję gubernatora generalnego i organa autonomiczne, przejmując bezpośredni zarząd nad Irlandią Płn.

• W 1994 paramilitarne organizacje ogłosi zawieszenie broni.

• W 2000 Londyn zawiesił autonomię IrlandiPłn, ze względu na to, że IRA nie chciała się zgodzić na rozpoczęcie zdawania uzbrojenia.

• Przez kolejne 5 lat IRA uspokajała się i wywoływała kolejne kryzysy.

• W lipcu 2005 IRA oświadcza, że kończy akcje zbrojne.

IRA– Irlandzka Armia Republikańska. Założona w 1919 r., jej celem było doprowadzenie do powstania niepodległego państwa irlandzkiego na całym obszarze Irlandii. W 1922 doszło do jej rozłamu na tle oceny traktatu brytyjsko-irlandzkiego [ przeciwnicy wywołali wojnę domową zakończoną ich przegraną. W 1969 doszło do kolejnego rozpadu IRA na 2 frakcje: oficjalna [skupiająca zwolenników działań politycznych] i tymczasowe [skupiająca zwolenników walki zbrojnej]. Dopiero w latach 90 zaczęła się skłaniać do poparcia rozwiązań politycznych konfliktu. We wrześniu 2005 ogłosiła koniec walki zbrojnej i zakończyło samo rozbrojenie.

KRAJ BASKÓW I KATALONIA

Katalonia:

Separatyzm:

• Radykałowie w 1934 r. ogłaszają powstanie Państwa Katalońskiego w ramach Federacyjnej Republiki Hiszpanii.

• W 1977 r., po demokratyzacji Hiszpanii, Katalonia uzyskuje tymczasową autonomię i potem zostaje autonomicznym regionem Hiszpanii i własnymi władzami regionalnymi.

• W efekcie Katalonia po 2006 r. ma nowy statut autonomii ze zwiększonymi kompetencjami.

Terroryści:

• Terra Lliure – 1979 r., grupa zbrojnych radykalnych separatystów Rozwiązała się 1995 r.

Kraj Basków:

Separatyzm:

• Zaczęło się już od powstania Baskijskiej Partii Narodowej w 1895 r.

• W 1993 r. aprobowano autonomię Basków i utworzono rząd, ale podczas wojny domowej zniesiono ją i tępiono przejawy baskijskiej narodowości.

• W 1979 r., zostaje przyjęty Statut Autonomiczny Kraju Basków, powstaje parlament i rząd z premierem, ale to dla separatystów za mało.

• W 2004 r. prawie doszło do przyjęcia rezolucji w sprawie niepodległości Kraju Basków.

Terroryzm:

• ETA – separatystyczna baskijska organizacja terrorystyczna. Bomby podkładała:

  • Akcje terrorystyczne w końcówce lat ’60 przeciwko politykom i funkcjonariuszom państwowym oraz policji i wojsku

  • Zamach w 1993, nie napisane gdzie, ale po nim doszło do protestów w całej Hiszpanii.

  • Po 3.12.1999 ETA wznowiła zamachy bombowe i zabójstwa: politycy, dziennikarze, sędziowie, wojskowi, policjanci, biznesmeni.

  • W październiku i grudniu 2000 r. 16 różnych zamachów

  • 28.06.2001 r. zamach w centrum Madrytu

  • 30.12.2006 r. zamach na madryckim lotnisku.

  • W 2007 r. ETA zaatakowała w 37 miejscowościach hiszpańskich

  • 7.03.2008 zastrzelili baskijskiego socjalistę Isaiasa Carrasco.

KOLUMBIA

Największe zagrożenie ze strony zbrojnej partyzantki kolumbijskiej- Rewolucyjnych Sił Zbrojnych Kolumbii. Jest to największa organizacja i bardzo groźna. Odwołuje się do marksizmu. Ich deklarowanym celem miało być zbrojne obalenie istniejącego systemu politycznego i zastąpienie do państwem o charakterze socjalistycznym. Dążą do stworzenia obszarów wyzwolonych, niezależnych od państwa kolumbijskiego , gdzie sprawowałyby pełnię władzy.

Metody walki FARC: terroryzm (straty wśród ludności cywilnej), porwania słynnych osób.

Poza rozbojami, napadami i konfiskatami swą działalność i zakup broni finansują z narkobiznesu, zabezpieczając uprawy i produkcję a także nielegalny wywóz narkotyków , trafiający głównie na rynek amerykański

Kolumbia- Wenezuela- działalność FARC popierana jest (nieoficjalnie) przez prezydenta Wenezueli Hugo Chaveza, który wielokrotnie nazywał ich członków „bojownikami” oraz sugerował usunięcie tej organizacji z listy ugrupowań terrorystycznych.

Armia Wyzwolenia Narodowego- celem ataków są głownie obiekty przemysłu naftowego, obiekty przemysłowe, infrastruktura. Zajmuje się również porwaniami dla okupu. Również zajmują się narkotykami: udzielają wsparcia kartelom narkotykowym.

Zjednoczona Samoobrona Kolumbii-miała chronić elity gospodarcze i finansowe a przekształciła się w organizację przestępczą- stała się narzędziem gangów i oligarchów narkotykowych (była używana do ochrony narkobiznesu)

Podsumowanie:

Wojna domowa w Kolumbii trwa już od 40 lat. Według szacunków zginęło w niej ok. 300 tys. Ludzi a 3 mln. Musiały opuścić swoje miejsce zamieszkania

Wymienić najważniejsze regiony, gdzie w konflikty bądź stabilizację konfliktów zaangażowane są Chiny

• Tybet

• Wietnam (1978-1980)

Wymienić najważniejsze regiony, gdzie w konflikty bądź stabilizację konfliktów zaangażowana jest Rosja

• Węgry (stłumienie przez ZSRR powstania narodowego na Węgrzech)

Wymienić najważniejsze regiony, gdzie w konflikty bądź stabilizację konfliktów zaangażowane są Stany Zjednoczone

• Europa: Bośnia i Hercegowina, Kosowo

• Haiti, Somalia

• Izrael

• Irak

• Afganistan (akcja przeciwko reżimowi talibów)

• Gwatemala

• Wietnam (przegrana USA)

• Grenada (interwencja USA w 1983)

• Panama (interwencja USA w 1989)

• Dominikana (interwencja USA)

• Inwazja w Zatoce Świń

• Kuba

KONFLIKTY SUROWCOWE: główne obszary konfliktogenne i główni aktorzy

Woda pitna- pierwszy surowiec, o który toczono wojny, konflikty

3 płaszczyzny powiązań konfliktów i surowców:

• Bezpośrednie przyczyny konfliktów- surowce

• Narzędzie i instrument wojny

• Dochody ze sprzedaży mogą być przeznaczane na konflikty zbrojne

3 obszary występowania konfliktów surowcowych:

• Bliski Wschód

• Morze Kaspijskie

• Morze Południowo- Chińskie (zwiększone zapotrzebowanie państw azjatyckich. Trudno wytyczyć granice na tym morzu)

Główni aktorzy:

Światowe mocarstwa: Chiny, USA

KURDOWIE

Występowanie: Turcja, Irak, Iran, Syria.

Problem: konflikt polityczny związany z kwestią samostanowienia narodu Kurdyjskiego.

Kurdowie tureccy:

• Mieszka tu największa liczba Kurdów, bo około 12 mln.

• W 1965 r. powstała Demokratyczna Partia Tureckiego Kurdystanu

• W 1984 r. Kurdowie rozpoczynają wojnę partyzancką przeciwko państwu tureckiemu.

• W 1993 r, Kurdowie wystąpili z propozycją zaniechania walk w zamian za jej zalegalizowanie, zniesienie stanu wyjątkowego w Kurdystanie.

• W latach 2004-2007 dochodziło do działań zbrojnych ze strony Turcji.

• Wobec starań o członkostwo w Unii Europejskiej Turcja złagodziła nieco swoją politykę wobec Kurdów. Obecnie mogą między innymi używać swojego języka.

Kurdowie iraccy:

• W 1961 r. wybuchła w Kurdystanie rebelia

• W 1970 r. została podpisana umowa pomiędzy Kurdami a rządem irackim o utworzeniu w północnym Iraku Kurdyjskiego Okręgu Autonomicznego.

• W latach 1987-1989 doszło do eksterminacji ludności kurdyjskiej, użyto nawet broni chemicznej.

• W latach 90 iracki Kurdystan stał się w pełni autonomiczny.

• W 2003 r. autonomię irackiego Kurdystanu potwierdzono w porozumieniu podpisanym przez nowo ustanowione władze irackie z władzami kurdyjskimi.

• Iran usankcjonował istnienie Kurdyjskiego Rządu Regionalnego, posiadającego pełną wewnętrzną autonomię.

Kurdowie irańscy:

• 1945 r. powstaje Demokratyczna Partia Kurdystanu

• 22.01.1946 r. proklamowanie Republiki Kurdystanu ze stolicą w Mahabadzie. Pod koniec roku republika poddaje się pod wpływem wojsk irańskich.

• Za prezydentury Mohammada Chatamiego, zwiększyła się ich reprezentacja w zespole doradczym prezydenta, na stanowiskach państwowych, a nawet w irańskim parlamencie.

Kurdowie syryjscy:

• W latach 50 XX w., czystki w siłach zbrojnych (prześladowanie)

• W 1962 r. wprowadzono regulację prawną w wyniku której około 260 tys. Kurdów uznano za uchodźców. Pozbawiono ich obywatelstwa, prawa do własności, dostępu do oświaty i służby zdrowia,

• Po 1976 r. rozpoczęto arabizację syryjskiego Kurdystanu.

• Od 1986 r. rozpoczęły się demonstracje i manifestacje Kurdów, które zaowocowały jedynie aresztowaniami i zaostrzeniem polityki władz syryjskich.

LIBERIA

Geneza dyktatury:

• Od 1847 r., władzę w kraju sprawowały elity pochodzenia amerykańskiego, a tubylcy byli dyskryminowani

• Po 1979 r. doszło do wojskowego zamachu stanu. Elity zostały odsunięte od władzy a szefem państwa został Samuel Doe.

Dyktatura:

• Polityka nowych władz zmierzała do ustanowienia reżimu autorytarnego

• Nowe władze sprzymierzyły się z ludami Krahn i Mandingo, które nie były specjalnie Lubianie przez inne ludy i dochodziło do konfliktów międzyetnicznych.

• 1985 r. doszło do nieudanej próby obalenia Doe.

• Po kolejnym wojskowym zamachu, zaczęto stosować czystki etniczne czystki etniczne ( 2 tys. osób z ludów Gio i Mano)

Wojna domowa:

• Pod koniec 1989 r. wybucha antyrządowe powstanie i przez granicę Liberii przechodzą oddziały NPFL ( Narodowy Patriotyczny Front Liberii).

• NPFL miało za sojuszników Libię i Burkina Faso, a ówczesne władze Nigerię.

• 1993 r. ECOWAS (Wspólnot Gospodarcza Państw Afryki Zachodniej) wysyła do Liberii ECOMOG (Misję Obserwacyjną Wspólnoty Gospodarczej Państw Afryki Zachodniej). Ponadto zostaje wysłana UNOMIL (Misja Obserwacyjna ONZ w Liberii).

• Wojna trwała do 1997 r., a pierwsze wybory prezydenckie wygrał Charles Taylor (dowódca NPFL).

• Taylor nie zapewnił stabilizacji, pogłębił konflikt z Sierra Leone i skonfliktował Liberię z wspólnotą międzynarodową. Wybucha rebelia i w 2003 r. musi zrzec się urzędu i schronić się w azylu.

• W 2003 r. rozpoczęto realizację procesu pokojowego pod kontrolą UNMIL ( Misja ONZ w Liberii)

SIERRA LEONE

Wojna domowa:

• Joseph Momoh (prezydent) decydując się wziąć udział w inicjatywie ECOMOG, naraził swój kraj na działania ze strony NPFL.

• W 1991 r. rebelianci na terytorium liberyjskim tworzą RUF ( Zjednoczony Ruch Rewolucyjny ), a ich przywódca FodaySankoh, wzywa Momoha do ustąpienia urzędu.

• W marcu tego samego roku granicę przekracza RUF i oddziały NPFL i kraj pogrąża się w wojnie domowej. Rok później Momoh zostaje odsunięty od władzy przez swoją armię.

• Rebelianci nie przyjęli porozumienia i amnestii. Do tego na jaw wychodzi proceder nielegalnej wydobywania surowców naturalnych (jak diamenty) na terenach kontrolowanych przez opozycję.

• ValentineStresser i jego rząd z pomocą wojsk Gwinei i zagranicznych najemników, odpiera ofensywę i chroni obszary z diamentami.

• W 1996 r. poprzez zamach stanu do władzy dochodzi gen.JuliusMaadaBioi przeprowadza wolne wybory ( wygrywa AhmadTejanKabbah). Wkrótce Ahmad obalony, zamach stanu przeprowadza Johnny Paul Koroma.

• Działania militarne trwają do połowy 1999 r., strony przyjmują porozumienie pokojowe.

• Rok później rebelianci próbowali znów wywołać wojnę, ale z pomocą Wlk. Brytanii udało się załagodzić kryzys.

• Następnie z pomocą UNOMSIL (Misja Obserwacyjna ONZ w Sierra Leone) i UNAMSIL (szersze kompetencje od Unomsili) realizowano proces stabilizacyjny.

PAKISTAN

Pakistan jest zagrożeniem głównie z tego powodu, że ma bardzo silną i waleczną opozycje wewnętrzną połączoną z islamem, której celem jest przejęcie władzy w tym kraju. Jest to widoczne w częstych zamachach terrorystycznych na władze państwowe. Celem fundamentalistów islamskich jest przejęcie władzy i arsenału nuklearnego. W sytuacje Pakistanu zaangażowane są Stany Zjednoczone, sytuacja jest trudna, ponieważ władza zdaje sobie sprawę, że potrzebna jest interwencja amerykanów, lecz z drugiej strony liczyć się musi z opinią publiczną, która nie toleruje obecności amerykanów. Zaplecze na pograniczu pakistańsko-afgańskim: Nikomu w historii nie udało się wygrać wojny w Afganistanie, jest to teren trudny do zdobycia, gdyż na tym obszarze nie ma wpływów zewnętrznych, istnieje tam siedlisko terroryzmu i jest to problem dla Pakistanu, bo niby jest to teren Pakistanu a nie ma siły aby panującą sytuację opanować, ani wojsko ani władza, nie jest wstanie nic zrobić. Nie ma możliwość przejęcia kontroli nad Afganistanem, dlatego też terroryzm wewnętrzny w Pakistanie jest bardzo duży. Konflikty na tle religijnym i politycznym. Państwo jest oficjalnym posiadaczem broni nuklearnej i może się ona dostać w niewłaściwe ręce, dlatego tez naukowcy alarmują, i że trzeba na nie uważać.

PERU

Świetlisty szlak – założony w końcu lat 60 przez Abimela Guzmana. Twórca maoistowskiej doktryny organizacji – początkowo lewicowego ruchu peruwiańskich środowisk akademickich, który w 1980 przekształcił się w terrorystyczną partyzantkę antyrządową. Jej celem miało być obalenie tradycyjnych struktur państwowych i zbudowanie w ich miejsce nowego państwa ludowego, które pozbawiłoby burżuazję władzy politycznej i ekonomicznej.

Historia:

• Świetlisty szlak rozpętał wojnę przeciwko państwu peruwiańskiemu .

• Używali metod terrorystycznych do zmuszenia do współpracy różne środowiska społeczne, zwłaszcza społeczności wiejskie.

• Największe nasilenie przypadło na koniec lat 80. Władze peruwiańskie podjęły wtedy skuteczną walkę z tym ugrupowaniem

• Pierwszy cios to przejęcie archiwum organizacji, następny ujęcie jego przywódcy. W związku z osłabieniem ostatecznie została rozbita w połowie lat 90.

Tupamaros – Ruch Rewolucyjny im. TupacaAmaru. Organizacja antyrządowo o orientacji marksistowskiej. Jej celem było ustanowienie w Peru rządów socjalistycznych.

Historia:

• Wypowiedział wojnę partyzancką rządowo w 1986

• Największe sukcesy pod koniec lat 80: porwania przedstawicieli władz, ataki sił rządowych.

• Rozbita na początku lat 90 przez siły rządowe.

• W 1996 zajęli ambasadę Japonii w Limie, w której przez 4 miesiące przetrzymywali 72 zakładników. W akcji odbicia wybito wszystkich członków tej grupy.

RWANDA I BURUNDI

Geneza:
Powstanie dwóch królestw powstało najprawdopodobniej w wyniku ruchów migracyjnych pasterskich ludów pochodzenia kuszyckiego (przodkowie dzisiejszych Tutsi).Przybywając w rejon Wielkich Jezior zastali tam osiadłe społeczności bantu (Hutu)

Pasterscy Tutsi- grupa dominująca (narzucenie własnego systemu wartości)

Przebieg:

1959-powstanie Hutu w Rwandzie (zniesienie historycznej monarchii, początek dyskryminacji Tutsi)

1962- podział obszaru na dwa niepodległe państwa: Rwandę i Burundi

Lata 90 XX w.- próba pokojowego uregulowania konfliktów(nacisk państw zachodnich zaangażowanych w pomoc gospodarczą i wojskową dla państw tam położonych)

Kwiecień- sierpień 1994 r.-ludobójstwo w Rwandzie (szacuje się, ze zginęło ok. 800 tys. Ludzi)Przyczyna: zabójstwo prezydenta JuvenalaHabyarimany.

25.07.1996- wojskowy przewrót- w konsekwencji trzeci prezydent został odsunięty ( a dwaj jego poprzednicy zamordowani)

Według szacunków wydarzenia lat 90. XX mogły przynieść śmierć 300 tys. mieszkańcom Burundi

2001- Zawieranie kolejnych porozumień pokojowych z rebeliantami- prowadzona jest polityka pojednania narodowego.

2004-Operacja ONZ w Burudi. Cel: wygaszanie niepokojów wewnętrznych wywołanych wojną domowa w sąsiedniej Rwandzie.

SRI LANKA

Tamilskie tygrysy– tamilska organizacja zbrojna. Powstała 5.05.1976.Była najważniejszym ugrupowaniem reprezentujące interesy Tamilów. Najpierw ich głównym celem było oderwanie się od Sri Lanki terenów zamieszkałych przez Tamilów, ale ostatecznie zgodzili się na autonomię dla Tamilów w ramach struktury federacyjnej Sri Lanki.

Wojna domowa:

• Rozpoczęła się w 1983 r. i skończyła 17.05.2009

• Tamilskie Tygrysy vs rząd w Kolombo

• W podłożu religijnym Tamilowie vs Syngalezi

Przyczyna:

Syngalezi zdominowali życie polityczne kraju od uzyskania niepodległości i wprowadzali prawa faworyzujące własną społeczność, zdarzały się pogromy ludności tamilskiej. Na mocy konstytucji z 1972 buddyzm stał się priorytetową religię w kraju a oficjalnym językiem został syngaleski. To doprowadziło do powstania Tamilskich Tygrysów i ich walki o odrębne państwo.

Oficjalny początek konfliktu miał miejsce 23.07.1983, kiedy w zasadzce Tygrysów zginęło 13 żołnierzy rządowych, a potem doszło do krwawych odwetowych zamieszek antytamilskich.

Krótki przebieg pokojowy:

• 22.02.2002 – osobne podpisanie porozumienia o stałym rozejmie.

• 21.04.2003 – Tygrysy zawieszają uczestnictwo w rozmowach pokojowych.

• 2.01.2008 – wypowiedzenie przez rząd 6 letniego rozejmy

Jak się skończyło:

2.01.2009 upadło Kilinochchi, 25.01 Tygrysy utraciły port Mullaitivu. Tygrysy ogłosiły jakiś czas potem zawieszenie broni, ale rząd je odrzucił. 16 maja wojska Sri Lanki całkowicie odcięły Tygrysy od dostępu do wybrzeża. 19.05.2009r. prezydent ogłosił całkowite wyzwolenie od Tamilskich Tygrysów.

SUDAN

Podział Państwa na 2 odrębne kultury:

• Północna część to ludy arabsko-języczne wyznające islam

• Prowincje południowe to głównie ludy negroidalne, wśród dominują religie afrykańskie oraz chrześcijaństwo.

• Podziały te doprowadziły nawet do wojny domowej, w której stawką były złoża ropy naftowej oraz kwestie religijne [ Południe nie zgadzało się na islamizację]. Na mocy porozumienia w Nairobi, ludność południowych prowincji uzyskała autonomię, reprezentację w strukturach władzy centralnej i gwarancję udziału w dochodach czerpanych z eksploatacji ropy naftowej.

Powstanie w Darfurze:

• Wybuchło w 2003 r. w zachodnich prowincjach Sudanu

• Lokalne społeczności negroidalne przeciwko rządowi w Chartumie

• Rząd nie dba o rozwój infrastruktury i Darfur jest uzależniony całkowicie od sił przyrody.

• Walki przeciw władzom prowadzą w Darfurze – Armia Na Rzecz Wyzwolenia Sudanu/SLM [od 2003] oraz Ruch Na Rzecz Sprawiedliwości i Rozwoju/JEM.

• Wg organizacji humanitarnych konflikt w Darfurze kwalifikuje się pod ludobójstwo i czystki etniczne.

• W 2004 r. wysłano misję pokojową do Darfuru AMIS[AFRICAN UNION MISSION IN SUDAN], potem w 2007 UNAMID [AFRICAN UNION oraz UNITED NATIONS HYBRID OPERATIONS IN DARFUR], po polsku Połączona Operacja Unii Afrykańskiej i ONZ w Darfurze.

TYBET

Historia:

• Od 1721 r. pozostaje pod zwierzchnictwem Chin.

• Uzyskał faktyczną niepodległość w 1911 r. po rewolucji Chińskiej, ale Chiny tego nie uznawały.

Przyczyny:

• kulturowa i religijna (Tybetańczycy – buddyzm, Chińczycy – ateizm)

• walka rządu komunistycznego z religią;

• wypędzenie Dalajlamy;

• poczucie narodowej odrębności i godności Tybetańczyków;

• imperializm komunistyczny Chin

Przebieg:

• W 1950 r. armia chińska wkracza do Tybetu

• W 1951 r. rząd podpisał porozumienie z Dalajlamą XIV, którym gwarantował podtrzymanie buddyzmu tybetańskiego (lamaizm), ale już niedługo potem zaczęli walkę z nim.

• Dalajlama tworzy rząd na wygnaniu w Indiach.

• Od 1951 Chiny przystąpiły do tworzenia komun ludowych i osadnictw ludności chińskiej w Tybecie.

• W 1965 z części ziem tybetańskich utworzono Tybetański Region Autonomiczny (TRA)

• Chiny nie odpuszczały, a więc sam Dalajlama w latach 70 proponował model „drogi środka”. Od 1989 Tybet przypomina kraj okupowany.

• Od 1996 nasilono represje w klasztorach, oczekiwano od mnichów wyrzeczenia się Dalajlamy.

• Od 2007 rozpoczęto nową kampanię ateizacji.

Skutki:

• Obecnie w Tybecie żyją dwie obce społeczności:

  • Chińczycy – uprzywilejowani

  • Tybetańczycy – będący mniejszością, dyskryminowani i marginalizowani we wszystkich sferach życia.

WIOSNA ARABSKA

Arabska Wiosna - protesty społeczne i konflikty zbrojne w krajach arabskich trwające od 17 grudnia 2010 roku. Przyczyną ich wybuchu było niezadowolenie obywateli z warunków życiowych, bezrobocie, rosnące ceny żywności, a także korupcja i nepotyzm władz oraz ograniczanie swobód obywatelskich przez autokratyczne reżimy.

Państwa, przez które się przetoczyła:

• Tunezja – pierwsze państwo, 17.12.2010, podpalenie się sprzedawcy ulicznego, skutek obalenie wieloletniego prezydenta Zin-Al.-Abidin Ben Ali.

• Algieria – 29.12.2010, zobowiązanie rządu do zniesienia stanu wyjątkowego.

• Jordania – 14.01.2011, powołanie nowego rządu.

• Mauretania – 17.01.2011, samospalenia.

• Oman – 17.01.2011, protesty, podwyżki płac w efekcie.

• Sudan – 17.01.2011

• Jemen – styczeń 2011, prezydent Ali Abdullah Salih nie będzie startował po raz kolejny.

• Arabia Saudyjska – 21.01.2011, samospalenia.

• Liban – 25.01.2011, reformy polityczne.

• Egipt – 25.01.2011, obalenie prezydenta Hosni Mubarak.

• Syria – 26.01.2011, od marca wojna domowa krwawe represje i zbrodnie przeciwko ludzkości.

• Palestyna – 28.01.2011

• Maroko – 30.01.2011, subsydia na import żywność, referendum na ograniczenie władzy króla.

• Dżibuti – 1.02.2011

• Irak – 12.02.2011, premier Nuri al-Maliki nie będzie się ubiegał o kolejną kadencję.

• Somalia – 13.02.2011

• Bahrajn – 14.02.2011, wystąpienia społeczne, odwołanie GP w F1.

• Libia – 15.02.2011, przerodziły się wystąpienia w wojnę domową, po 42 latach obalony i zabity Muammar AK-Kaddafi.

• Kuwejt – 19.02.2011, protesty, w efekcie zwiększenie pomocy socjalnej.

• Sahara Zachodnia – 20.02.2011

ZAGROŻENIA ASYMETRYCZNE- godzą w bogatszą sferę ludzkości, a generowane są poza tą sferą.

Cechy:

1. pozapaństwowy charakter podmiotu, transnarodowość i aterytorialność- nie mamy zdefiniowanego obszaru występowania

2. quasi militarny charakter- nie przyjmuje ono groźby użycia regularnych sił zbrojnych. Choć odpowiedź na użycie tej siły może mieć charakter militarny np. odpowiedź USA na ataki z 11.09.

3. konflikt asymetryczny- żadne państwo nie jest w stanie samemu podjąć działań zbrojnych np. w stosunku do USA.

4. metody stosowane przez podmioty, które stanowią zagrożenia mają charakter psychologiczny- objęcie konfliktem sfery cywilnej np. terroryzm

5. zacieranie się różnić o charakterze wewnętrznym i zewnętrznym

Przeciwdziałanie zagrożeniu asymetrycznemu musi mieć charakter permanentny.

1. niska podatność podmiotów będących ich źródłem na strategie ich zwalczania

2. niewielka intensywność tego typu zagrożeń- nie stwarzają one zagrożenia dla struktur państwa.

1. Terroryzm, w którym można wyodrębnić następujące obszary oddziaływania:

− militarny;

− pozamilitarny (polityczny).

2. Walka informacyjna- obejmuje ona dwa wymiary i dotyczy nie tylko wojny w cyberprzestrzeni, ale także sztukę walki informacją w wymiarze globalnym, w tym medialną

3. Proliferacja broni masowego rażenia- Nie chodzi tu jedynie o obrót bronią, ale także eksport / import myśli technicznej i samej technologii do tworzenia środków walki.
4. Piractwo

5. Nielegalna imigracja jest niemilitarnym rodzajem zagrożeń asymetrycznych.

6. Zorganizowana przestępczość podobnie jak nielegalna imigracja jest niemilitarnym rodzajem zagrożeń asymetrycznych, chociaż niektóre jej formy mogą być zwalczane przede wszystkim przez siły zbrojne